Morgunblaðið - 09.10.2001, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Það er komin lítil dama sem langar að verða lögga þegar hún verður stór, hr. stjóri.
ÍSTAK hf. átti lægsta tilboð í gerð
vegar milli Bangastaða og Víkinga-
vatns, þegar tilboð í verkið voru opn-
uð hjá Vegagerðinni, en ellefu tilboð
bárust í verkið. Tilboð Ístaks hljóð-
aði upp á 376,4 milljónir króna og var
175 milljónum undir kostnaðaráætl-
un Vegagerðarinnar sem var tæpar
552 milljónir. Norðurtak á Sauðár-
króki átti hæsta tilboðið, 580 millj-
ónir króna.
Um er að ræða lagningu 10,4 km
langs vegar sem mun koma í stað
Auðbjargarstaðabrekku sem liggur
af Tjörnesi niður í Kelduhverfi. Sig-
urður Oddsson, deildarstjóri hjá
Vegagerðinni á Akureyri, segir að
brekkan sé erfið, þar sé þrælbratt og
geti skapast mikil snjóflóðahætta og
hálka að vetri til. Nýi vegurinn mun
fara af þeim gamla við Gerðibrekku,
norðar á Tjörnesinu og fara niður í
Kelduhverfi við Fjallahöfn. Þar
verður byggð brú yfir Lónsós, sem
er þó ekki hluti af þessu verkefni.
Vegurinn mun koma inn á núverandi
veg rétt austan við Víkingavatn.
Nýi vegurinn á að verða tilbúinn
hinn 1. október 2003. Í apríl á næsta
ári skal undirbyggingu vegarins
austan Lónsóss vera lokið þannig að
hægt verði að hefjast handa við brú-
arsmíðina, en gert er ráð fyrir 100
metra langri steyptri tvíbreiðri brú.
Hinn 1. nóvember 2002 á vegurinn
síðan að vera orðinn vetrarfær.
Nýi vegurinn mun koma í
stað hættulegrar brekku
Afmæli viðskipta- og hagfræðideildar HÍ
Þurfum að
skerpa skilning
VIÐSKIPTA- oghagfræðideild Há-skóla Íslands held-
ur upp á 60 ára afmæli sitt
um þessar mundir og efnir
til ýmislegs mannfagnaðar
og fundarhalds af því til-
efni. Meðal annars mun
Þorvaldur Gylfason rann-
sóknarprófessor í deildinni
halda tvo opinbera fyrir-
lestra um hagvöxt. Morg-
unblaðið hafði samband við
Þorvald vegna þessa og
óskaði eftir inntakslýsingu
á fyrirlestrunum.
Þetta eru ekki fyrstu op-
inberu fyrirlestrar þínir
um hagvöxt í Háskóla Ís-
lands eða hvað?
„Nei, ég hélt fyrsta op-
inbera fyrirlesturinn í
þessari syrpu í fyrrahaust
og nefndist hann „Hagvöxtur um
heiminn“. Þar skýrði ég í grófum
dráttum frá rannsóknum mínum
og margra annarra í hagvaxtar-
fræðum síðustu ár. Það hefur ver-
ið mikil gróska í hagvaxtarfræðum
víða um heiminn að undanförnu.
Hagfræðingar hafa eins og aðrir
orðið vitni að því hversu lífskjör-
um fleygir fram í sumum löndum,
á meðan önnur lönd vaxa hægt,
standa í stað eða jafnvel drabbast
niður. Þessi mikli munur á hag-
vexti milli landa vekur áleitnar
spurningar um það, hvernig á
þessu geti staðið. Sums staðar er
skýringuna að finna í ólíku hags-
kipulagi. Þannig hefur markaðs-
búskapur sýnt sig hafa ótvíræða
yfirburði umfram miðstýrðan
áætlunarbúskap. En þetta dugir
þó ekki til að skýra, hvers vegna
lönd með svipað markaðsbúskap-
arlag, t.d. Írland og Grikkland,
vaxa mjög mishratt langtímum
saman. Ég færði rök fyrir því í fyr-
irlestrinum í fyrra, að fjárfesting,
menntun og frjáls viðskipti hefðu
sýnilega áhrif á hagvöxt um heim-
inn til langs tíma litið.“
Yfirskrift fyrri fyrirlestursins
núna er „Móðir náttúra: Menntar
hún börnin sín? Eflir hún vöxt og
viðgang?“ Hvað felst í þessu?
„Við vitum, eða þykjumst vita,
að meiri og betri menntun örvar
hagvöxt og bætir með því móti lífs-
kjör almennings. En hvers vegna
leggja þjóðir heimsins mismikið
upp úr menntun barna sinna? Í at-
hugunum mínum og annarra und-
angengin ár hefur athyglin beinst
að náttúruauðlindagnægð og þeim
áhrifum sem hún kann að hafa á
hagvöxt, meðal annars í gegn um
menntun. Reynslan virðist benda
til þess, að þjóðir, sem eiga gnægð
náttúruauðlinda, hneigist til að
fyllast falskri öryggiskennd, sem
freistar þeirra til að vanrækja ým-
islegt af því sem mestu skiptir fyr-
ir öran hagvöxt til langs tíma litið,
þar á meðal menntun. Við vitum
að ríkir foreldrar eiga það til að
spilla börnum sínum. Móðir nátt-
úra er alveg eins. Ég mun reifa
þessi tengsl milli nátt-
úruauðlindagnægðar,
menntunar og hag-
vaxtar í fyrri fyrirlestr-
inum og sýna myndir
máli mínu til stuðn-
ings.“
Síðari fyrirlesturinn
ber yfirskriftina
„Stendur jöfnuður í
vegi fyrir vexti?“ Við hvað er átt
með því?
„Hagvöxtur er ofinn úr mörgum
þráðum. Við höfum nefnt fjárfest-
ingu, menntun, fríverslun og nátt-
úrugnótt í þessu spjalli, en margt
annað orkar einnig á hagvöxt, þar
á meðal einkarekstur og frjálst
framtak. Reynslan virðist benda
til þess, að einkarekstur örvi hag-
vöxt umfram ríkisrekstur, enda
þótt almannavaldið hafi ýmsum
augljósum skyldum að gegna í
blönduðum markaðsbúskap og efli
hagvöxtinn, t.d. í gegn um
menntakerfið og heilbrigðisþjón-
ustu. Og alveg eins og skipting
framleiðslunnar milli einkafyrir-
tækja og almannavalds getur haft
áhrif á hagvöxt, hefur sú spurning
vaknað hvort skipting tekna og
eigna milli þegna þjóðfélagsins
geti ekki með líku lagi orkað á
hagvöxtinn. Er aukinn ójöfnuður
milli þegnanna til þess fallinn að
örva hagvöxt, eins og sumir hafa
haldið fram. Eða getur það verið,
að aukinn ójöfnuður hneigist til að
ala á sundrungu í þjóðfélaginu,
draga úr menntun og hamla hag-
vexti með því móti? Þessar spurn-
ingar ætla ég að glíma við í síðari
fyrirlestrinum, en við Gylfi Zoëga,
dósent í Birkbeck College í Lond-
on, erum einmitt að fást við sam-
band jafnaðar og hagvaxtar um
þessar mundir.“
Á almenningur erindi á svona
fyrirlestra?
„Um það verða áheyrendur að
dæma. Hagvöxtur
skiptir máli. Í fátækum
löndum skiptir hann
meira máli en næstum
allt annað. Við þurfum
því að reyna að skerpa
skilning okkar á því,
hvað skilur á milli mik-
ils og lítils hagvaxtar
um heiminn. Efnið er í
eðli sínu ekki flóknara en svo, að
það á að vera hægt að koma því til
skila á mannamáli. Ég ætla mér að
minnsta kosti að reyna það.“
Þess má svo að lokum geta, að
báðir fyrirlestrarnir verða fluttir í
Lögbergi, sá fyrri á morgun 10.
október klukkan 16.15 og sá seinni
miðvikudaginn 7. nóvember, einn-
ig klukkan 16.15.
Þorvaldur Gylfason
 Þorvaldur Gylfason hefur ver-
ið prófesoor í Háskóla Íslands
síðan 1983 og rannsókn-
arprófessor þar síðan 1998.
Hann starfaði áður sem hagfræð-
ingur hjá Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum í Washington og hefur
unnið við háskóla og rannsókn-
arstofnanir víða um lönd um
lengri eða skemmri tíma. Eftir
hann liggja 13 bækur, bráðum
14, á 17 tungumálum auk rösk-
lega 100 ritgerða í erlendum og
innlendum tímaritum og bókum.
Þorvaldur starfar einnig í hjá-
verkum sem ráðgjafi ýmissa al-
þjóðastofnana víða um heim.
Hann er kvæntur Önnu K.
Bjarnadóttur deildarstjóra í
Samábyrgð hf. og fósturbörn
hans eru Jóhanna A. Jónsdóttir
og Bjarni Jónsson.
Í fátækum
löndum skipt-
ir hagvöxtur
meira máli en
næstum allt
annað