Morgunblaðið - 23.11.2001, Blaðsíða 32

MENNTUN
32 FÖSTUDAGUR 23. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
S
TARFSMENNTAVERÐLAUN voru veitt í gær,
en starfsmenntun er ein af undirstöðum
framþróunar í íslensku atvinnulífi, þar sem
hún byggir upp hæfni og þekkingu ein-
staklinga. Framþróun starfsmenntunar á Ís-
landi á að greiða fyrir verkkunnáttu og auka hæfni
starfsmanna til að mæta nýjum kröfum og breyttum að-
stæðum markaðarins. Starfsmenntaráð og MENNT
standa að verðlaununum og hlutu Leikskólar Reykjavíkur
þau í flokki fyrirtækja, Menntaskólinn í Kópavogi í flokki
fræðsluaðila og Jón Torfi Jónasson, prófessor í Háskóla
Íslands, í opnum flokki. Sá flokkur tekur til rannsókn-
araðila, meistara, einstaklinga og annarra sem eru að
vinna framúrskarandi störf á sviði starfsmenntamála.
Verðlaunin eiga að vera verðlaunahöfum hvatning til
áframhaldandi starfa og öðrum til fyrirmyndar á sviði
starfsmenntamála. Páll Pétursson félagsmálaráðherra af-
henti starfsmenntaverðlaunin 2001, en dómnefnd verð-
launanna var skipuð Sigþrúði Guðmundsdóttur, fram-
kvæmdastjóra starfsmannasviðs Landsvirkjunar, Ingvari
Kristinssyni framkvæmdastjóra Hugvits, Jóhannesi Ein-
arssyni skólameistara Iðnskólans í Hafnarfirði, Halldóri
Frímannssyni, deildarstjóra Vátryggingafélags Íslands, og
Þórunni Sveinbjörnsdóttur, fræðslustjóra hjá Eflingu.
Starfsmenntaverðlaun/ Þrír fengu verðlaun Starfsmenntaráðs og
MENNTAR fyrir framúrskarandi árangur. Gunnar Hersveinn kynnti sér rök
dómnefndar og gildi verðlaunanna fyrir vinningshafa. Öflugt starfsnám er t.d.
rekið í Menntaskólanum í Kópavogi og hjá Leikskólum Reykjavíkur.
Undanhaldi starfs-
menntunar lokið
 Bóknám stundað þrátt fyrir brennandi áhuga á verknámi
 Að finna að hann þróist í starfi, öðlist öryggi og viðurkenningu
MENNTASKÓLINN íKópavogi hlaut starfs-menntaverðlaunin í
flokki fræðsluaðila fyrir Hótel-
og matvælaskólann og Ferða-
málaskólann.
Hótel- og matvæla-
skólinn í Kópavogi
Árið 1996 var formlega tekið
í notkun verknámshús fyrir
matvælagreinar í nýrri við-
byggingu við Menntaskólann í
Kópavogi. Við þessa breytingu
fluttu í skólann bakaraiðn og
kjötiðn sem fram að þeim tíma
höfðu verið kenndar í Iðnskól-
anum í Reykjavík og fram-
reiðsla og matreiðsla sem kenndar höfðu verið í
Hótel- og veitingaskóla Íslands.
Í skólanum er um sérhæfða aðstöðu að ræða
til kennslu í þessum greinum. „Er aðstaða með
því besta sem gerist í heiminum og hefur
kennsluaðstaðan fengið einróma lof íslenskra
sem erlendra fagmanna,“ segir í röksemdum
fyrir útnefningunni.
Með tilkomu þessarar glæsilegu aðstöðu í
Hótel- og matvælaskólanum hafa deildarstjórar
og kennarar skólans með dyggum stuðningi
stjórnenda unnið mikið og óeigingjarnt starf við
gerð námsefnis sem hæfir þeirri kennslu sem
fram fer. Er hér um að ræða allt grunnkennslu-
efni til kennslu í verklegum deildum skólans
sem hefur leitt til þess að nemendur svo og
meistarar í atvinnulífi hafa átt möguleika á því
að nálgast efnið á íslensku. Þar sem mikið er um
að einstaklingar, sem eiga við leshömlun að
stríða, sæki í iðnnám þá hefur mikið
kapp verið lagt á að þessir einstak-
lingar eigi möguleika á því að nálg-
ast námsefni á hljóðsnældum. Hefur
Blindrabókasafn Íslands verið skól-
anum innan handar við uppsetningu
á þessum hljóðsnældum.
Ferðamálaskólinn í Kópavogi
Ferðamálaskólinn í Kópavogi er
staðsettur innan Menntaskólans í
Kópavogi. Skólinn hóf starfsemi sína
árið 1987 og var þá fyrst boðið upp
á námskeið á sviði ferðamála innan
Menntaskólans í Kópavogi. Frá 1987
hefur fjölbreytni námsframboðsins
aukist jafnt og þétt og skólinn hefur
nú þróast yfir í sjálfstæða einingu
innan MK, Ferðamálaskólann í Kópavogi.
Starfstengt ferðamálanám er nýjung á sviði
fræðslu í ferðaþjónustu á Íslandi og markar
spor í samstarfi atvinnulífs og náms á sviði
þessarar atvinnugreinar. Ferðamálaskólinn
býður upp á námsleiðir fyrir einstaklinga eldri
en tvítuga, sem lokið hafa stúdentsprófi eða
hafa sambærilegt nám eða starfsreynslu að
baki.
Stefna skólans er að bjóða upp á hagnýtt fag-
nám á sviði ferðamála sem er byggt upp í nánu
samstarfi við atvinnulífið. Námsframboð skól-
ans miðar að því að þjálfa og búa nemendur
undir alhliða störf í ferðaþjónustu.
Skólann sækja einstaklingar sem nú þegar
starfa í ferðaþjónustu, einstaklingar sem
hyggja á starf í ferðaþjónustu og fólk sem ætl-
ar í frekara nám á þessu sviði. Það er stefna
skólan að sinna jafnt þörfum ferðaþjónustu á
höfuðborgarsvæðinu sem og á landsbyggðinni
og er því fylgt eftir með sívaxandi framboði í
fjarnámi.
Menntasíðan spurði Hildi Jónsdóttur for-
stöðumann hvernig hefði gengið að festa Ferða-
málaskólann í sessi. „Nám í tengslum við ferða-
fræði á sér ekki langa hefð á Íslandi þó svo að
ferðaþjónusta sé nú orðin önnur stærsta út-
flutningsgrein landsins og skapi beint og óbeint
7–10.000 störf á landsvísu,“ segir hún.
Í byrjun árs 2000 var námið gert starfstengt
með það fyrir augum að ná góðum tengslum
milli fyrirtækja í greininni og skólans. Fyr-
irtæki í ferðaþjónustu tóku vel í þessa breyt-
ingu og töldu þetta verða gagnlegt skref fyrir
atvinnugreinina. Námið var byggt upp fyrst og
fremst með hagnýtingu í huga og það að út-
skrifa nemendur sem gætu ráðið sig í vinnu
strax að námi loknu. Námið er 3 bóklegar annir
og 3 mánuðir í starfi hjá ferðaþjónustufyr-
irtæki.
„Það er skemmst frá því að segja að starfs-
þjálfunin sem nemendur fá skiptir afar miklu
máli,“ segir Hildur, „með því að vinna og læra
innan fyrirtækja gefst nemanda líka tækifæri
til að sanna sig og að mynda tengsl við önnur
fyrirtæki í greininni. Það er því lykilatriði að
ferðaþjónustufyrirtækin í víðu samhengi taki
við nemum og séu tilbúin að leiðbeina þeim og
styrkja.“
Skólinn leggur ríka áherslu á að kennarar
skólans séu í nánum tengslum við atvinnulífið.
Fjölmargir nemendur stunda nám við skól-
ann í fjarnámi og hafa þeir búsetu víða um land
og erlendis.
„Aðsókn er góð að skólanum og námið er í sí-
felldri þróun og endurskoðun,“ segir Hildur.
Hildur Jónsdóttir
Menntaskólinn í Kópavogi
Í FLOKKI fyrirtækja hlutuLeikskólar Reykjavíkur verð-laun og tók Anna Her-
mannsdóttir, deildarstjóri
starfsþróunardeildar Leikskóla
Reykjavíkur, við starfsmennta-
verðlaununum.
Leikskólar Reykjavíkur hafa um
langt árabil staðið að markvissri
símenntun starfsmanna sinna með
sérstakri og eftirtektarverðri
áherslu á ófaglærða starfsmenn.
„Upphaf þessarar markvissu
fræðslu má rekja rúmlega tvo ára-
tugi aftur í tímann og er nú þann-
ig háttað að ófaglærður starfs-
maður getur átt kost á allt að 255
stunda námi,“ segir í rökstuðningi
dómnefndar fyrir útnefningunni.
„Allan þennan tíma hefur mark-
visst verið unnið að uppbyggingu
námsins og starfsfólk ávallt hvatt
til náms. Þetta hefur leitt til auk-
innar ánægju starfsmanna og nú á
síðustu árum hafa Leikskólar
Reykjavíkur beitt sér fyrir að-
gengi þessa ófaglærða fólks til að
afla sér leikskólakennaramennt-
unar bæði með aðfararnámi og
diploma-námi auk þess sem und-
irbúningur að 2 ára
starfsmenntabraut í
fjölbrautakerfinu er
nú á lokastigi. “
Einnig kemur fram
að svo umfangsmikil
símenntun ófaglærðs
starfsfólks sé ekki al-
geng í íslensku at-
vinnulífi, og fá Leik-
skólar Reykjavíkur
hrós fyrir merkilegt
brautryðjendastarf í
menntun þessa fólks.
Á sama tíma hefur
einnig verið vel séð
fyrir símenntun ann-
arra starfsmanna og
um langt árabil verið starfandi
fræðsludeild sem annast hefur
skipulagingu símenntunar allra
starfsmanna Leikskóla Reykjavík-
ur.
Árlega er gefinn út námsvísir
sem byggist á markvissri fræðslu-
greiningu sem unnin er úr upplýs-
ingum úr árlegum starfsviðtölum,
viðhorfskönnunum meðal starfs-
manna, sérstökum óskum í starfs-
mannahópum og frá og með næsta
ári mun hver og einn
starfsmaður eiga sér
sína símenntunar-
áætlun.
„Allt þetta sýnir
ríkan skilning stjórn-
enda og starfsmanna
Leikskóla Reykjavík-
ur á mikilvægi sí-
menntunar, skilning
sem í dag er einkenni
vel rekinna stofnana
og fyrirtækja. Fyrir
framsýni og braut-
ryðjendastarf í sí-
menntun starfsmanna
hljóta Leikskólar
Reykjavíkur Starfs-
menntaverðlaunin 2001.“
Menntasíðan spurði Önnu hvert
væri lokamarkmiðið í viðleitninni
sem felst í símenntun ófaglærðs
starfsfólks?
„Starfsmannahópur Leikskóla
Reykjavíkur samanstendur af leik-
skólakennurum, öðrum háskóla-
menntuðum starfsmönnum og
starfsmönnum á fagmenntunar
sem hafa áhuga á að vinna við
uppeldistörf,“ segir hún. „Starfs-
menn án fagmenntunar eru marg-
ir og stór hluti þeirra er stöðugt
að auka þekkingu og hæfni í starf-
inu, jafnhliða því að sækja sér
þekkingu með þátttöku á skil-
greindum námskeiðum sem skipu-
lögð eru til að efla þeirra grunn-
og símenntun.“
Anna segir að lokamarkmiðin
séu eftirfarandi: Að efla þekkingu,
hæfni, og starfsánægju í starfinu,
að starfsmaður finni að hann þró-
ist í starfi, öðlist öryggi og fái við-
urkenningu fyrir starf sitt, að
starfsmenn líti á Leikskóla
Reykjavíkur sem framtíð-
arvinnustað og öðlist þekkingu og
öryggi til þess að nýta sér hin
fjölmörgu námstilboð sem í boði
eru.
„Leikskólar Reykjavíkur gegna
mikilvægu hlutverki á sviði upp-
eldis og menntunar yngri barna
og það er fagmennska starfs-
manna sem er lykill að vel unnu
starfi,“ segir hún. „Áhugi, þekking
og hæfni um 1.700 starfsmanna er
grunnforsenda þess að stofnunin
geti þjónað hlutverki sínu í nútíð
og framtíð.“
Anna
Hermannsdóttir
Leikskólar Reykjavíkur
JÓN Torfi Jónasson hlaut starfs-menntaverðlaunin í opnum flokki,en undanfarna áratugi hefur
starfsmenntun verið eitt helsta viðfangs-
efni hans. Jón Torfi hefur skrifað fjöl-
margar greinar um þetta efni og haldið
ótal opinber erindi þar, gert grein fyrir
rannsóknum sínum og leitast við að
skýra niðurstöður sínar. Hann hefur
einnig dregið af þeim ályktanir sem
hann telur að eigi erindi við stjórn-
málamenn og ábyrgðarmenn bæði í at-
vinnulífinu og í skólakerfinu.
Í rökum fyrir útnefningu Jóns Torfa
er m.a. nefnt að hann gerði spá um þró-
un íslenskra menntamála á 25 ára tíma-
bili, frá 1985-2010, sem gefin var út 1990
og fjallaði um flestalla þætti íslenska
menntakerfisins.
Hann beindi einnig athygli sinni að
starfsmenntun, eðli hennar og stöðu í ís-
lenska skólakerfinu. Í kjölfar spár sinnar
skrifaði hann talsvert um starfsmenntun
og sá málaflokkur hefur verið eitt meg-
inviðfangsefni hans síðan.
Greina má skrif Jóns Torfa um starfs-
menntun í fjóra meginþætti.
1. Þróun starfsmenntunar á Íslandi.
Vöxtur starfsmenntunar (eða öllu heldur
undanhald hennar) á Íslandi hefur verið
ráðgáta sem Jón Torfi hefur glímt við
um langt skeið. Hann hefur rakið þróun
framhaldsskólamenntunar á Íslandi, og
nefnir fyrstu grein sína sem er beinlínis
um þetta efni „Þróun framhaldsskólans:
frá starfsmenntun til almenns bók-
náms“. Þar kemur fyrst fram sér-
kennileg mótsögn í þróun menntunar á
Íslandi, að því er virðist. Hún er sú að
starfsmenntun virðist eiga fjölmarga
bakhjarla í atvinnu- og menntakerfi en
nær samt ekki að halda fótfestu sinni.
Um þetta efni hefur hann síðan fjallað í
nokkrum greinum bæði innlendum og
erlendum. Aftur glímir Jón Torfi við
þetta efni í grein sinni „Þjóðsögur úr
skólakerfinu“ þar sem teflt er fram and-
stæðum sjónarmiðum um stöðu starfs-
menntunar.
2. Hlutur starfsmenntunar í hugum
nemenda í framhaldsskólum. Meginvett-
vangur starfsmenntunar á Íslandi var
lengi vel framhaldsskólinn. Þess vegna
hefur Jón Torfi reynt að varpa ljósi á
stöðu starfsmenntunar í tveimur ítarleg-
um rannsóknum á námsferli og afstöðu
framhaldsskólanemenda. Á grundvelli
fyrri rannsóknarinnar fjallaði Jón Torfi
sérstaklega um flutning nemenda á milli
bóknáms og starfsnáms og benti þar
m.a. á að fæstir nemendur virtust lenda í
alvarlegum blindgötum og flutningur á
milli starfsnáms og bóknáms er e.t.v.
minni en búast mátti við. Í síðari rann-
sókninni kemur skýrt fram hve mikinn
áhuga margir nemendur hafa á verkleg-
um greinum en sækja engu að síður í al-
menna bóknámið. Þessar rannsóknir
sýna svo ekki verður um villst hve erfitt
er fyrir marga nemendur að velja á milli
almenns bóknáms og starfsnáms. Rann-
Jón Torfi Jónasson