Morgunblaðið - 23.11.2001, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 23. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
„CAREMA starfar innan opinbera
heilbrigðiskerfisins í Svíþjóð, Nor-
egi og Finnlandi, fyrir opinbert fé,“
segir Peter Weiderman forstjóri
fyrirtækisins sem staddur var hér
á landi í vikunni í boði Frumafls hf.
sem mun á næstunni opna hér
hjúkrunarheimili sem er bæði
byggt og rekið undir formerkjum
einkaframkvæmdar. Hann segir
ekkert fé frá einkaaðilum koma að
starfsemi fyrirtækisins, aðeins fjár-
magn frá hinu opinbera.
Carema er stærsta fyrirtæki Sví-
þjóðar á sviði einkarekstrar innan
heilbrigðiskerfisins og starfar á
flestum sviðum heilbrigðisþjónustu,
t.d. við öldrunarþjónustu, almenna
heilsugæslu og á geðheilbrigðis-
sviði. Fyrirtækið kemur hins vegar
ekki að bráðalækningum og Wei-
derman segir að ekki sé stefnt að
því í framtíðinni.
Carema er leiðandi í einkarekstri
í heilbrigðiskerfinu á Norðurlönd-
um, hefur t.d. meiri hlutdeild en
samkeppnisaðilar innan öldrunar-
hjúkrunar og á geðheilbrigðissviði,
þar sem fyrirtækið rekur m.a. sam-
býli. Vöxtur fyrirtækisins hefur
aukist jafnt og þétt frá árinu 1996
er það var stofnað. „Við einblínum
ekki á vöxt eingöngu vaxtarins
vegna,“ segir Weiderman, „heldur
er það mikilvægt fyrir okkur að ná
yfirburðum á ákveðnum sviðum
miðað við samkeppnisaðila okkar.“
Tveir betri en einn
„Við hjá Carema lítum á heil-
brigðiskerfið sem starfsvettvang.
Markmið stjórnvalda er að hafa
jafna dreifingu á heilsugæslu og
okkar hlutverk er að fá sem mest
út úr henni fyrir sem minnstan
pening. Hið opinbera getur á
áhrifaríkan hátt séð um að útdeila
verkefnum og séð til þess að dreif-
ing þjónustunnar sé jöfn. Hins veg-
ar geta einkaaðilar séð um að starf-
rækja þjónustuna á hagsýnan
hátt.“
Geta einkafyrirtæki sinnt því
hlutverki betur en hið opinbera?
„Hægt er að líta á sjúklingana
sem notendur heilbrigðiskerfisins.
Við erum svo þeir sem veita þjón-
ustuna og hið opinbera er sá aðili
sem kaupir hana af okkur. Ef sjúk-
lingurinn, eða notandinn, er
óánægður með þjónustuna getur
hann leitað til hins opinbera og
kvartað. Ef sá sem selur þjón-
ustuna er sá hinn sami og veitir
hana flækjast málin. Ef hins vegar
þriðji aðili sér um þjónustuna er
mun auðveldara að fást við vanda-
málið.“
Weiderman segir að vissulega
sækist Carema eftir því að skila
hagnaði og því nauðsynlegt að hver
króna nýtist vel. „Ef hið opinbera
velur að kaupa okkar þjónustu er
það viðurkenning fyrir okkur. Við
þurfum að vera betri en hinn val-
kosturinn og betri en samkeppn-
isaðilinn.“
Af hverju getið þið rekið ykkar
starfsemi með hagnaði ef hið op-
inbera getur það ekki?
„Það er engar tekjur hægt að fá
úr heilbrigðiskerfi í
sjálfu sér, aðeins út-
gjöld. Líkt og bifreiða-
verkstæðið getur haft
hagnað af því að laga
bíla getum við haft
hagnað af að lækna
sjúklinga, bjóða heil-
brigðisþjónustu. En líkt og trygg-
ingafélagið hefur ekki hagnað af
bílatjónum hefur hið opinbera ekki
hagnað af að halda úti heilbrigð-
isþjónustu.“
Ein helsta áskorunin sem Ca-
rema stendur frammi fyrir að mati
Weiderman er sú að auka samstarf
fólks á öllum sviðum, jafnt milli
bæjarfélaga sem og milli landa svo
ekki þurfi að finna hjólið
margsinnis upp. „Mörg
helstu vandamála sem
opinbert heilbrigðiskerfi
glímir við er að hver er
að vinna í sínu horni,
fyrir sinn yfirboðara.
Við erum ekki hér til
að koma í stað hins hefðbundna op-
inbera heilbrigðiskerfis, heldur til
að bæta það og vera hluti af því.
Við viljum vera jákvætt afl til að ná
fram meiri virkni í kerfinu. Okkar
rekstur þarf að vera betri en ann-
arra og þjónustan sömuleiðis, þann-
ig eru lögmál samkeppninnar. Við
verðum að geta boðið besta þjón-
ustu með minnstum tilkostnaði til
að stjórnvöld sjái sér
hag í að velja okkar
þjónustu.“
Er engin hætta á því
að stjórnvöld einblíni á
sem minnstan kostnað í
stað gæða þjónustunn-
ar?
„Á síðustu árum hefur mat á
starfshæfnina þróast. Áður voru
kaupandi og seljandi þjónustunnar
sami aðilinn. Auðvitað er erfitt í
byrjun þegar engin reynsla er fyrir
hendi að meta til fjár kosti og gæði
þjónustunnar. En reynslan kemur
með tímanum og við njótum góðs af
reynslu annarra landa af því að
gera þessa hluti. Með tímanum hef-
ur þróast viss skilningur á því
hvernig er best að fara að þó að
enn sé stutt síðan einkaaðilar fóru
að koma að heilbrigðisþjónustu í
Skandinavíu.“
Breyttar forsendur,
auknar kröfur
Nútíma heilbrigðiskerfi á Vest-
urlöndum hefur verið að byggjast
upp frá sjöunda og áttunda ára-
tugnum. „Uppbyggingin var hröð,
mikið var byggt og útgjöld til heil-
brigðiskerfis jukust ár frá ári,“ út-
skýrir Weiderman. „Loks var
ákveðnu hámarki náð, fólk vildi
ekki borga meiri skatta til að
standa straum af kostnaði heil-
brigðismála. Þá þurfti að endur-
skoða fjármögnun í heilbrigðiskerf-
inu. Þetta hefur sett gríðarlega
kröfu á hið hefðbundna, opinbera
heilbrigðiskerfi. Nota þarf hverja
krónu á hagstæðari hátt, finna þarf
nýjar leiðir til að leysa úr gömlum
vandamálum. Á sama tíma vex
krafan um gæði þjónustunnar. Við
hjá Carema sjáum okkur sem hluta
af lausn á þessu ástandi, til að sýna
fram á að til eru aðrar leiðir, við
getum aukið hagræði og bætt þjón-
ustuna.“
Weiderman telur ýmsar forsend-
ur liggja fyrir því að heilbrigð-
iskerfið og uppbygging heilbrigð-
isþjónustu sé að breytast, m.a. á
þann hátt að einkaaðilar koma
meira þar að í seinni tíð. Lýð-
fræðilegar breytingar og auknar
lífslíkur hafa áhrif á eftirspurn eftir
heilbrigðisþjónustu, en Weiderman
telur að krafa um aukin lífsgæði
hafi einnig sitt að segja. „Eftir-
spurnin hefur breyst. Kynslóðin
sem nú sækir eftir þjónustunni er
sú sem skapaði það samfélag og þá
velmegun sem við búum við í dag.
Þetta fólk vill sjálft geta ákveðið
hvernig þjónustu það fær. Þessi
þáttur spilar jafnvel stærra hlut-
verk en sá að aldurssamsetningin
sé breytt. Þessi kynslóð veit hvað
hún vill og hefur allt aðrar kröfur
en kynslóðin á undan.“
Er þessi kynslóð tilbúin að borga
meira fyrir þjónustuna?
„Nei, fólk vill ekki borga meira,
það væntir þess að hið opinbera
borgi. Þetta er vandlát kynslóð sem
mun þrýsta verulega á stjórnmála-
menn um að fá þá þjónustu sem
það telur sig eiga heimtingu á.“
Er rétt að græða
á sjúkum?
Sérðu fyrir þér að hlutur einka-
aðila í heilbrigðisgeiranum eigi eft-
ir að halda áfram að aukast?
„Já, ég er þess fullviss. Svo er
aftur spurning hvort aukningin
verði með sama sniði og hún hefur
verið hingað til. Einkaaðilar sem
starfa fyrir fjármagn hins opinbera
eru búnir að festa sig í sessi. Við
erum að færast frá hinu hefð-
bundna kerfi þar sem hið opinbera
býður þjónustuna og kostar hana
líka yfir í að einkaaðilar bjóði þjón-
ustuna fyrir opinbert fé.
Mikil umræða hefur
verið um hvort rétt sé
að „græða“ á hinum
sjúku og hvort þeir sem
eru með gullkort fari
fremst á biðlistana þeg-
ar einkaaðilar í heil-
brigðisþjónustu eiga í hlut,“ segir
Weiderman. „Carema starfar fyrir
opinbert fé, svo fjármögnunin er
ekki frá einkaaðilum. Þannig er það
víða í Bandaríkjunum til dæmis, en
þannig er það ekki hjá okkur.“
Nýjar leiðir að göml-
um vandamálum
Hlutfall einkarekinnar heilbrigðisþjónustu
hefur aukist á Norðurlöndum. Árið 1992 var
það um 4% í Svíþjóð en er nú um 11%. Peter
Weiderman sagði Sunnu Ósk Logadóttur
hvernig fyrirtæki hans, Carema, fer að.
Morgunblaðið/Þorkell
Peter Weiderman, forstjóri sænska fyrirtækisins Carema.
Forstjóri Carema segir einkarekstur á heilbrigðisþjónustu til frambúðar
Við hjá Carema
lítum á heil-
brigðiskerfið
sem starfs-
vettvang
Ef sá sem selur
þjónustuna er
sá hinn sami
og veitir hana
flækjast málin
BARNAVERNDARNEFND
Reykjavíkur hyggst ekki verða
við beiðni Barnaverndarstofu
um að grípa til aðgerða og skrifa
myndbandaleigum í sínu um-
dæmi bréf þar sem farið yrði
fram á að krafist verði skilríkja
af þeim, sem óska að taka á leigu
umdeilda franska kvikmynd.
Guðrún Frímannsdóttir,
framkvæmdastjóri barnavernd-
arnefndar Reykjavíkur, segir að
ákveðið hafi verið að verða ekki
við þessum tilmælum. Hún seg-
ist treysta því að það starfsfólk,
sem starfi á myndbandaleigun-
um, sé starfi sínu vaxið og fylgi
þeirri reglu að 16 ára aldurstak-
mark sé á myndbandinu.
Kvikmyndaskoðun heimilaði í
síðustu viku dreifingu myndar-
innar en í myndinni er á mjög
opinskáan hátt fjallað um kynlíf
og ofbeldi.
Umdeild kvik-
mynd í dreif-
ingu mynd-
bandaleiga
ALLAR líkur eru á að Hita-
veita Borgarness sameinist
Orkuveitu Reykjavíkur líkt og
Akranesveita gerði síðastliðið
sumar, að því er fram kemur á
vefsíðu Skessuhorns. „Við höf-
um verið í viðræðum við Orku-
veituna og vonumst til að þetta
gangi eftir, þannig að samein-
ing geti átt sér stað um ára-
mót,“ segir Stefán Kalmansson,
bæjarstjóri Borgarbyggðar.
Stefán segir að viðræður hafi
ekki hafist fyrr en eftir að sam-
eining Akranesveitu og OR var
ákveðin. Gert er ráð fyrir að
húshitunarkostnaður hitaveit-
unotenda lækki um fjórðung.
Hitaveita
Borgarness vill
sameinast OR
RÉTT rúmlega helmingur
þeirra sem tóku þátt í viðhorfs-
könnun Pricewaterhouse-
Coopers vill lögleiða hægri
beyju á rauðu ljósi. Nokkuð
fleiri karlar en konur vilja gera
þessa breytingu. Fólk á aldr-
inum 30–49 er sá hópur sem
helst vildi sjá lögleiðingu af
þessu tagi en 54,7% þeirra
svöruðu spurningunni játandi.
Marktækur munur er á af-
stöðu fólks þegar greint er eftir
búsetu þar sem svarendur af
höfuðborgarsvæðinu vildu mun
frekar en svarendur af lands-
byggðinni sjá lögleiðingu á
hægri beygju ná fram að
ganga.
Skiptar
skoðanir
um hægri
beygju á
rauðu ljósi
KLUKKUSTUNDAR löngum
einhliða fundi samninganefndar
Félags flugumferðarstjóra með
ríkissáttasemjara lauk í gær án
þess að nýjar tillögur kæmu
fram til lausnar kjaradeilunni.
Nýr fundur var ekki boðaður
en hugsanlegt er að samninga-
nefndir deiluaðila hittist í þar-
næstu viku.
Óbreytt staða
hjá flugum-
ferðarstjórum
STUTT
 Carema er einkarekstraraðili í heilbrigðiskerfinu og starfar fyrir
opinbert fé í Svíþjóð, Noregi og Finnlandi.
 Fyrirtækið var stofnað árið 1996.
 Starfsmenn: 4.200.
 Ársvelta: 220 milljón evrur.
 Hluthafar: Norska fyrirtækið Orkla (17%), sænsku fyrirtækin
Jarla Invest (14%) og Skandia (8%) auk fjölda einstaklinga.
 Hlutafé: 24 milljón evrur.
Hvað er Carema?