Morgunblaðið - 06.01.2002, Blaðsíða 40

MINNINGAR
40 SUNNUDAGUR 6. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Eiríkur Björns-son fæddist í
Tjarnarkoti í A-
Landeyjum 18. nóv-
ember 1923. Hann
lést á dvalar- og
hjúkrunarheimilinu
Hlíð á Akureyri
laugardaginn 22.
desember síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Björn Eiríks-
son bóndi og kenn-
ari, f. 27. mars 1893
á Efri-Þverá í Vest-
urhópi, d. 14. apríl
1959, og Auðbjörg
Guðmundsdóttir húsmóðir, f. 4.
júní 1891 frá Hvítanesi í V-Land-
eyjum, d. 14. mars 1976. Þau
bjuggu í Tjarnarkoti 1923–1933, á
Horni í Skorradal 1933–1940,
Dvergsstöðum í Eyjafirði 1940–
1942, fluttu síðan í Arnarfell í
Eyjafirði. Eiríkur og Klara kona
hans tóku við búi af þeim árið
1944 og bjuggu þar til 1984 er þau
fluttu til Akureyrar. Bræður Ei-
ríks eru: Guðmundur Kristinn
dóttur og á hann þrjú börn. 5)
Ófeigur, smiður í Kópavogi, f. 2.
desember 1958, og á hann þrjár
dætur. 6) Leifur, framkvæmda-
stjóri á Akureyri, f. 9. apríl 1964,
kvæntur Heiðu G. Vigfúsdóttur og
eiga þau þrjú börn.
Eiríkur lauk gagnfræðaprófi
frá Gagnfræðaskóla Akureyrar
og var bóndi í Arnarfelli í 40 ár.
Hann sat í hreppsnefnd í 20 ár og
þar af oddviti hreppsnefndar
Saurbæjarhrepps tvö kjörtímabil.
Hann var einn af stofnendum
Ræktunarsambands Saurbæjar-
og Hrafnagilshrepps, sat í stjórn
þess félags um langt árabil. Hann
gegndi um árabil formennsku og
gjaldkerastörfum í því félagi. Ei-
ríkur var í skólanefnd hreppsins
og byggingarnefnd Hrafnagils-
skóla, sat í gróðurverndarnefnd,
jarðarnefnd og sýslunefnd, enn-
fremur var hann markaskoðunar-
maður og réttarstjóri. Þá var
hann þrjá vetur barnakennari við
skóla sveitar sinnar. Auk þess sem
hér hefur verið talið gegndi hann
ýmsum trúnaðarstörfum fyrir
sveit sína og sýslu sem ekki verða
tíunduð hér.
Útför Eiríks fer fram frá Ak-
ureyrarkirkju á morgun, mánu-
daginn 7. janúar, og hefst athöfn-
in klukkan 13.30.
eldri, f. 1925, d. 1928,
Guðmundur Kristinn,
f. 15. júní 1929, og
Gunnlaugur Grétar, f.
16. desember 1932.
Eiríkur kvæntist
30. ágúst 1946 Klöru
Jónsdóttur frá Arnar-
stöðum í Eyjafirði, f.
30. september 1924.
Foreldrar hennar
voru Jón Vigfússon
bóndi þar og Helga
Sigfúsdóttir kona
hans. Börn Eiríks og
Klöru eru: 1) Heið-
björt, starfsmaður
öldrunarþjónustu á Akureyri, f.
18. október 1945, gift Geir Guð-
mundssyni og eiga þau þrjú börn.
2) Björn, bókaútgefandi í Reykja-
vík, f. 2. apríl 1948, og á hann
tvær dætur og einn fósturson. 3)
Jón, starfsmaður sambýlis fatl-
aðra á Akureyri, f. 1. júlí 1949,
kvæntur Unni Harðardóttur og á
hann tvö börn. 4) Örnólfur, bóndi í
Hólakoti í Eyjafjarðarsveit, f. 7.
ágúst 1953, kvæntur Rögnu Úlfs-
Elsku Eiríkur minn. Ég ætla að
byrja á því að þakka þér fyrir þau 19
ár sem ég hef verið svo heppin að
þekkja þig. Ég man eins og það hefði
gerst í gær, þegar ég kom fyrst til
þín og Klöru í Arnarfell með Leifi
syni ykkar, hjartað mitt tók nokkur
aukaslög en það jafnaði sig um leið
og ég kynntist ykkur og eftir það
hefur mér fundist að ég væri eitt af
börnunum ykkar.
Margs er að minnast úr öllum
ferðalögunum með þér, þú vissir svo
mikið að ég kom fróðari úr þessum
ferðum, hvort sem það var um há-
lendið eða um æskuslóðir þínar.
Við áttum margar stundir saman
við skriftir, ég skrifaði og þú samdir,
ekki veit ég hvoru okkar fannst þetta
skemmtilegra mér eða þér.
Ég vildi að ég gæti ort um þig vísu
en það kann ég ekki. Í staðinn læt ég
fylgja vísu sem þú ortir til mín og
Hafdísar tvíburasystur minnar í til-
efni af þrítugsafmæli okkar:
Gleðinnar njótið, svo lengi þið lifið.
Í lífsgæðum fylgist þið að.
Nú þrítugan hamarinn hafið þið klifið,
til hamingju, stelpur, með það.
Eiríkur minn þú munt alltaf eiga
pláss í hjarta mínu og mun ég minn-
ast þín sem duglegs, greinds og
skemmtilegs manns.
Elsku Klara mín, ég votta þér og
fjölskyldu þinni mína dýpstu samúð.
Þín tengdadóttir
Heiða.
Okkur langar til að minnast afa
okkar í örfáum orðum. Afi Eiríkur
var bóndi stóran hluta sinnar starfs-
ævi og jafnhliða því sat hann í
hreppsnefnd og gegndi starfi odd-
vita í nokkur ár. Þegar við systkinin
vorum lítil þá var lesið fyrir okkur í
bókunum um Árna í Hraunkoti og
varð það uppspretta að misskilningi
hjá okkur um afa því þar er sagt frá
Olla ofvita, sem flest gat smíðað, var
ævinlega hress og kom öllum í gott
skap. Það eina sem var honum til
vansa var að göngulagið og hlaup-
astíllinn var með eindæmum asna-
legur, hann slengdist áfram og fæt-
urnir bókstaflega flæktust fyrir
honum. Við höfðum einhvern tímann
misheyrt eða misskilið ofvita nafn-
bótina og héldum að oddviti og ofviti
væru það sama, því lýsingin passaði
nú að mestu leyti við afa fyrir utan
þetta með fótaburðinn. Afa var mjög
skemmt þegar hann frétti af þessum
ruglingi hjá okkur og vildi gjarnan
halda ofvitanafnbótinni en við vorum
nú ekki á því eftir að hann var búinn
að skýra muninn út fyrir okkur.
Afi var markavörður í Eyjafjarð-
arsýslu í mörg ár og til hans leituðu
bændur ef þá vantaði að fá mark eða
úr mörkum lesið. Þetta þótti okkur
mikill heiður fyrir hans hönd. Hjá
honum fóru ófáar stundinar í að eyða
sammerkingum milli sýslna og finna
út hvaða sýsla átti aldursrétt á
markinu. Víst hefur þetta grúsk átt
hug hans allan þar sem hann sat við
iðju sína fyrst á sýsluskrifstofunni og
síðar á Amtsbókasafninu. Í það
minnsta gleymdust ljósin oft á Löd-
unni og var hún því gjarnan straum-
laus.
Því var gripið til þess ráðs að hafa
startkapla sem staðalbúnað í bifreið-
um annarra fjölskyldumeðlima svo
bjarga mætti þeim gamla um
straum.
Afi var lipur við að koma saman
vísum við hin ýmsu tækifæri og eru
til margar góðar vísur sem hann hef-
ur sett saman fyrir okkur, þá gjarna
í gestabók eða inni í kort frá þeim
ömmu. Afi var einstaklega næmur á
dýr og má segja að hann hafi verið
nokkurs konar dýralæknir í sveit-
inni, í það minnsta þegar sauðburður
stóð yfir. Þar sem afi hafði stundað
barnakennslu á fyrri árum var hann
sá sem okkur krökkunum þótti best
að leita til ef heimalærdómurinn
reyndist okkur erfiður. Ekki einung-
is skildi afi ensku, hann var líka full-
fær í dönsku, og hver gerði betur á
þessum árum? Enginn að okkar
mati.
Afi var strangur maður en þó
reyndi hann að vera sanngjarn, hann
var fylginn sér og það stóð sem hann
hafði sagt. Afi var raungóður og tal-
naglöggur maður og sá hann um
bókhaldið fyrir marga sveitunga
sína. Til afa var gjarnan leitað með
mörg erfið mál til úrlausnar því hann
átti svo gott með að koma orðum að
svo engan særði og flestir fóru sáttir
frá honum. Okkur er það mjög minn-
isstætt hve afi hugsaði vel um Boggu
gömlu á Skáldstöðum jafnvel eftir að
hún var komin á elliheimilið enda
kallaði hún afa ævinlega oddvitann
sinn. Ófá skiptin stóð afi þegjandi
upp frá eldhúsborðinu og var kominn
hálfa leiðina niður í kjallara þegar
við tókum eftir því, þá var stokkið á
stað á eftir honum og oftast fór mað-
ur á rassinum niður kjallaratröpp-
urnar því ekki mátti maður missa
hann eitthvað út á undan sér.
Elsku afi, við þökkum þér góðar
stundir í gegnum tíðina. Þú gafst
okkur ótal minningar sem lifa áfram
með okkur og fyrir það erum við
þakklát. Við vitum að samskiptum
okkar er ekki lokið, það er einungis
komið hlé og við munum hittast aft-
ur. Guð fylgi þér, elsku afi, um nýjar
heimaslóðir.
Elsku amma Klara, Gulli og aðrir í
fjölskyldunni. Við sendum ykkur
okkar innilegustu samúðarkveðjur
með þessum orðum sem fengin voru
að láni úr Hávamálum:
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur hið sama,
en orðstír deyr aldregi
hveim er góðan sér getur.
Þín barnabörn
Guðmundur, Klara og
Auðbjörg Geirsbörn.
Elsku Eiríkur afi. Með þessum
knappa texta á prenti langar mig að
minnast þín. Reyndar áttu mun
meira og veglegra skilið en fátæk-
legar línur á blaði. Ég er þakklátur
fyrir okkar síðustu kveðjustund sem
var sérstök, líkt og þú vissir að við
myndum ekki hittast aftur, a.m.k.
ekki í þessu lífi. Það var sorg og
þjáning í augunum þínum en þraut-
seigjan sem einkenndi þig var enn til
staðar. Einhver gæti sagt að þú hefð-
ir verið þrár, a.m.k. var ekki þinn
stíll að gefast upp. Þú vissir að senn
myndi þjáningin bera þig ofurliði og
þá væri uppgjöf óhjákvæmileg. Þú
talaðir um að enginn sigraði dauðann
en ég reikna með því að af stríðni
hafir þú ákveðið að standa aðeins
uppi í hárinu á honum.
Það eru margar minningar sem
sækja á mig í þessum sögðum orð-
um. Ég sagði þér örugglega aldrei
hvað þú skiptir mig miklu máli, hvað
ráð þín reyndust mér vel og hvað
samveran við þig litaði oft tilveruna.
Þinn lífsins reynslubrunnur sem þú
fleyttir svo ósjaldan ofan af fyrir mig
og sú virðing sem þú barst alltaf fyr-
ir umhverfi þínu og viðfangsefnum á
hverjum tíma eru mér sérstaklega
minnisstæð. Skipti þar engu hvort
þú varst að sinna fótbrotinni rollu
eða hálfbækluðum fóstursyni af
hundakyni (Spora), vinna við marka-
skrána, rukka fyrir frændur þína í
Hlíð, vinna að Eyfirskum kvæðum
og stökum, setja sjálfur saman stöku
eða tækifæriskvæði, lesa í sundur fé
o.s.frv. Allt var þetta gert af ein-
stakri vandvirkni og alúð. Hjá þér
voru allir jafnir, bæði menn og dýr.
Meira að segja mátti greina af
göngulaginu þínu ákveðna auðmýkt
og virðingu fyrir móður jörð.
Já, afi minn, allt er þetta satt og
ekkert ofhlaðið á þig hóli. Þú varst
góður maður í víðasta skilningi þess
orðs og þótt þú sért farinn mun ég
geyma minninguna um þig. Væri ég
jafn hagmæltur og þú hefði ég lokið
þessari grein með vísukorni. Minnist
ég þá þess þegar ég, ungskáldið,
sýndi þér hróðugur nokkur ljóð eftir
mig. Þú last þau vandlega yfir en
sagðir eitthvað á þessa leið: „Dæma-
laust klastur og leirburður er þetta.“
Ég efaðist aldrei um dómgreind þína
og hef því látið aðra um það að yrkja.
Elsku amma Klara. Þú ert einstök
manneskja og fáar konur þekki ég
sem staðið hafa jafn þétt við hlið
maka síns og þú. Megi Guð hinn al-
máttugi vaka yfir þér og vernda.
Heiðar Ingi Svansson.
Eiríkur Björnsson, jafnan kennd-
ur við Arnafell, var eftirminnilegur
og góður frændi og hafði til að bera
margþætta eðliskosti. Hann var
röskur maður og drífandi til verka,
jafnvígur til búverka og bókar og í
engu var hann veifiskati. Á þeim ár-
um er leiðir mínar og hans lágu helst
saman hafði hann lokið þriggja vetra
skólagöngu við Gagnfræðaskólann á
Akureyri með fjallgóðum vitnis-
burði, en var ekki fyrirhugað lengra
nám, enda löngun hans, að ég hygg,
fremur bundin við framkvæmdir og
búskap en skólagöngu, enda var því
mjög hampað á uppvaxtarárum hans
að bókvitið yrði ekki í askana látið.
Vel man ég okkar fyrsta fund. Ég
hafði komið með rútunni til Akureyr-
ar daginn áður að áliðnu kvöldi í
haustmyrkri, ásamt félaga mínum,
og erindi beggja var að setjast á
skólabekk. Ég hafði aldrei áður til
staðarins komið, en átti mér vísan
stað hjá örlátu frændfólki mínu í
Þingvallastrætinu og þangað var ek-
ið í leigubíl frá stöðinni. Um morg-
uninn var ég snemma á fótum og
vildi ólmur skoða mig um í þessum
rómaða bæ. Og sem ég hafði ranglað
nokkur skref niður götuna skimandi
til allra átta yfir byggð og fjörð og til
Vaðlaheiðar og andað að mér fegurð
þessa sólríka haustmorguns þá sé ég
ganga á móti mér upp strætið hnar-
reistan ungan mann með einbeitni í
svip, og þegar hann er kominn til
móts við mig víkur hann sér að mér
og segir: Ætli ég kannist nú ekki við
þig! Þú hefur verið hjá frændfólkinu
í nótt. Komdu blessaður og sæll og
velkomin hingað til Akureyrar. Ég
sé þú þekkir mig ekki – en ég er hann
Eiríkur, frændi þinn Björnsson, við
erum bræðrasynir, það veistu!
Glöggskyggni Eiríks var ávallt
söm við sig; hann þekkti mig þótt ég
minnist þess ekki að við hefðum áður
talað saman né heldur sést. Og þarna
kviknaði sú vinátta og frændsemis-
tilfinning sem hélst alla tíð milli mín
og hans þótt við, ævina út, byggjum
sitt í hvorum landshluta. Það kom
sér vel fyrir mig, unglinginn, að eiga
hann að frænda, hann var jafnan
glaður, einbeittur og ákveðinn og
fljótur að leysa úr hverjum þeim
vanda sem rak á fjörur ungs drengs
á táningsskeiði. Hann þekkti um-
hverfi sitt, hafði bundist kunningja-
og vináttuböndum við skólabræður
sína úr Gagnfræðaskólanum og við
eyfirska sveitamenn, enda voru sum-
ir hvort tveggja, en Björn faðir hans
var þá fluttur fram í Eyjafjörð, bjó á
á Dvergsstöðum, en keypti jörðina
Arnarfell skömmu síðar og bjó þar í
nokkur ár
Þetta haust og vetur hinn næsta
stundaði Eiríkur byggingarvinnu; til
þeirra starfa var hann strax eftir-
sóttur, enda reyndi þá á smiðsauga,
útsjónarsemi og líkamlegt atgervi,
en Eiríkur var grannholda, léttur á
fæti, sterkur og snöggur í átökum.
Mig minnir Eiríkur hafi á þessum
tíma starfað eitthvað hjá þeim öð-
lingsmanni, Stefáni Reykjalín, sem
þá var orðinn mikilvirkur í bygg-
ingastarfsemi á Akureyri; átti ég síð-
ar eftir að njóta þess á mínum skóla-
árum nyrðra.
Ég held að aldrei hafi annað komið
til greina í huga Eiríks en að verða
bóndi. Æskuheimili hans var að
Krosshjáleigu í Austur-Landeyjum.
Móðir hans var ættuð úr þeirri sveit
og faðir hans hafði verið ráðinn
þangað til að kenna börnum. Þarna
lágu leiðir foreldra hans saman.
Þessu æskuheimili sínu lýsir hann af
hispursleysi og alúð í bókaflokknum
Aldnir hafa orðið, 18. bók, Bóka útg.
Skjaldborg 1989. Varla hefur þó lífið
þarna og umhverfið örvað ungan
dreng til búskaparstarfa, en þegar
samanburðinn vantar beinist hugur-
inn síður til annarra átta. Þarna var
votlendi svo mikið að nánast var
hvergi þurran blett að fá, en þó
bjuggu foreldrar hans þarna um 10
ára skeið, en höfðu lítið annað upp úr
krafsinu en vosbúð og erfiði, og sagði
Björn síðar, svo ég heyrði, að sér
fyndist eins og þessi 10 ár ævi sinnar
hefðu nánast algerlega farið í glat-
kistuna.
Þetta var að sjálfsögðu fyrir tíma
skurðgrafanna í íslenskum sveitum.
Svo kom að því að fjölskyldunni
tókst að fá jarðnæði í Borgarfirði, að
Horni í Skorradal, landmikilli jörð
en erfiðri til búskapar. Þarna bjó
hún í sjö ár og komst í sæmilegar
álnir, en árið 1942 tóku hún sig upp á
ný með allt sitt hafurtask og fluttist
norður yfir heiðar, allt inn í miðju
Eyjafjarðarsveitar, að Dvergsstöð-
um, eins og áður er fram komið,
nokkru ofar en sjálft höfuðbólið
Grund; ekki urðu þó árin mörg
þarna, áfram var sótt til betri landa
og meira bjargræðis að Arnarfelli í
Saurbæjarhr. og gengu þessi við-
skipti fjölskyldunni mjög í haginn.
Næsti bær við Arnarfell er Arnar-
staðir. Þar á bænum var ung og
fönguleg heimasæta Klara Jónsdótt-
ir, Vigfússonar bónda þar og Helgu
Sigfúsdóttur húsfreyju. Þarna lágu
leiðir tveggja ungmenna saman og
mér finnst eins og þarna hafi sprott-
ið upp ást við fyrstu sýn sem aldrei
hljóp snurða á í margra áratuga
hjónabandi. Þegar svona var komið
stóð Björn upp af jörðinni, keypti
Hlíðarenda í Kræklingahlíð og hóf
þar búskap með aðstoð yngri sona
sinna tveggja, en fól Eiríki og Klöru
búskapinn að Arnarfelli. Þetta var
góð og snjöll lausn hjá hinum hyggna
bónda, enda voru ungu hjónin sam-
hent og ákveðin og búskapurinn átti
EIRÍKUR
BJÖRNSSON
Kær föðursystir
okkar, Jóhanna Sigur-
laug Jónsdóttir, er
látin eftir langvarandi erfið veik-
indi. Henni þótti alltaf vænt um
heimahaga sína og bjó alla tíð á
Bálkastöðum.
Jóhanna var glæsileg kona, glöð
og kát og alla tíð ánægð með sitt
hlutskipti og alltaf gaman að heim-
sækja hana. Þegar við vorum börn
áttum við oft sérlegt erindi til
hennar þegar kökuilm lagði um
hlaðið, því hún var mikil húsmóðir
í sér, var afbragðsgóður kokkur og
allt svo snyrtilegt og fallegt hjá
henni. Það var gaman að hlusta á
hana segja frá ferðum sínum bæði
heima og erlendis, hvað hún hafði
JÓHANNA
SIGURLAUG
JÓNSDÓTTIR
✝ Jóhanna Sigur-laug Jónsdóttir
fæddist á Bálkastöð-
um í Staðarhreppi í
V-Hún. 28. apríl
1922. Hún lést á
Sjúkrahúsinu á
Hvammstanga 28.
desember síðastlið-
inn og fór útför
hennar fram frá
Staðarkirkju í
Hrútafirði 5. janúar.
séð margt, en var
jafnframt ánægðari
með Hrútafjörðinn
sinn því hann var allt-
af bestur. Jóhanna
var góður bílstjóri og
var oft á ferðinni.
Hún var félagsvera og
hafði gaman af að
hitta vini og vanda-
menn, og verður okk-
ur þá hugsað til
þeirra vega sem hún
þurfti að keyra, þeir
voru ekki eins auð-
veldir yfirferðar og nú
er, en ekki lét hún
það aftra för sinni á meðan heilsan
leyfði.
Jóhanna og Gunnar voru einstök
hjón og alltaf var pláss hjá þeim,
því Lóa amma bjó alla tíð hjá þeim
og líka Hildur og Sigurjón meðan
þeirra heilsa leyfði. Svo voru
ógleymanlegir bíltúrarnir sem
Gunnar bauð okkur í.
Okkur er efst í huga þakklæti
fyrir allar stundirnar sem við átt-
um saman og sendum Óla Jóni,
Arnari, Eyjólfi og fjölskyldum
þeirra samúðarkveðjur.
Bryndís, Ólafía Jóna, Jón
og Magnús Eiríksbörn.