Morgunblaðið - 06.01.2002, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. JANÚAR 2002 17
tefla á nógu sterkum mótum, en
möguleikar á því eru ekki mjög
margir. Flest mótin eru opin og
nokkrir stórmeistarar með, jafnvel
lægri en ég að stigum, og maður
lærir ekki svo mikið á því.“
Einmanalegt
Atvinnumaður í skák er mikið
nálægt „mönnum“ en er þetta
samt ekki einmanalegt starf?
„Jú, óneitanlega, en maður
stendur líka og fellur með sjálfum
sér þegar á hólminn er komið. Og
ef maður ætlar að ná árangri kost-
ar það mikla vinnu, eins og í mörg-
um öðrum störfum.
Erlendis koma oft margir saman
til að bera saman bækur sínar en
hér er ég eini atvinnumaðurinn
þannig að það getur verið svolítið
erfitt að stúdera; til dæmis að setj-
ast niður og fara að vinna, þegar
ekkert sérstakt er framundan
næstu mánuði.“
Hvað er það við skákina sem er
svona heillandi?
„Það heillar mig mest að alltaf
er hægt að finna nýjar leiðir; enda-
laust er hægt að bæta við sig.
Nú eru menn farnir að nota tölv-
ur við undirbúning vegna þess hve
þær eru orðnar sterkar, en því
fylgir svolítil hætta; ekki þýðir að
nota tölvur of mikið og gleyma
sjálfur að vinna. Maður verður að
stúdera því þegar á hólminn kem-
ur veltur á skákmanninum sjálfum.
En það er mikil hjálp í tölv-
unum; þessu má líkja við að þú
sért að skrifa skjal í Word og látir
tölvuna finna villur í textanum. Ef
maður er að stúdera einhverja
byrjun og gleymir einhverri leik-
fléttu sér tölvan um að minna á
það. Ef einhver galli er í stöðunni
sér hún það um leið og það getur
líka verið gott að nota tölvu ef
staða er rosalega flókin. Tölva er
sem sagt mjög góð sem hjálpar-
tæki, en hún er ekki nóg.“
Mestu fullnægjuna við skákborð-
ið segir Hannes Hlífar þegar and-
stæðingi er náð í heimabrugg, sem
hann kallar svo; „það er sérstök
tilfinning.“
Hann útskýrir að með heima-
bruggi eigi hann við gildru sem
hann hefur búið til og andstæðing-
urinn fellur í. „Þá er maður
kannski búinn að liggja yfir ein-
hverju í marga daga og lumar á
nýjung. Andstæðingurinn kemur
af fjöllum og þannig hefur maður
ákveðið forskot.“
Þér þykir það væntanlega
skemmtilegt starf að vera atvinnu-
maður í skák. Annars værirðu
varla að þessu.
„Já, það er mjög gaman að vinna
við það sem maður hefur áhuga á;
gott að vinna ekki við eitthvað leið-
inlegt. Mér finnst mega líkja þessu
að einhverju leyti við það að vera
rithöfundur; maður er alltaf að
vinna að nýjum hugmyndum.“
Heimsmeistari 14 ára
Hannes Hlífar náði frábærum
árangri í skák sem barn og ung-
lingur. En lærði hann mjög
snemma að tefla?
„Ég á tvo eldri bræður, sem
kenndu mér mannganginn þegar
ég var fimm ára. Annar bræðra
minna er mjög þokkalegur skák-
maður og á lista yfir þá 100 bestu
á Ísland í dag.“
En yngsti bróðirinn stakk þá
eldri fljótlega af: Fimm ár í röð
varð Hannes Hlífar Norðurlanda-
meistari sem krakki og 14 ára varð
hann heimsmeistari í flokki 16 ára
og yngri.
„Sennilega þegar ég varð heims-
meistari,“ segir hann spurður að
því hvenær hann hafi fyrst hugleitt
það í alvöru að helga sig skáklist-
inni.
„Svo náði ég fyrsta áfanga að
stórmeistaratitli 1990, þegar ég
var 18 ára, sem var mikilvægt
skref. Það er mjög algengt að
menn telji sig ekki eiga neina
möguleika á að verða stórmeistari
fyrr en fyrsti áfanginn er í höfn.
Þeir eru þrír, en um leið og þeim
fyrsta er náð trúir viðkomandi því
að stórmeistaratitill sé möguleiki.“
Náði skákin strax tökum á þér?
„Já, hún greip mig strax. Sem
krakki fór ég oft út að leika mér
með taflið og bað hvern sem ég
hitti að tefla við mig.“
Þegar jafnaldrarnir hlupu um og
spörkuðu í bolta leitaði Hannes
Hlífar sem sagt að einhverjum sem
hann gat dregið að skákborðinu.
„Það skiptir miklu máli til að ná
árangri að hafa gríðarlegan áhuga.
Enginn árangur næst nema með
mikilli vinnu, og áhuginn verður að
vera mikill til þess að nenna að
vinna!“ segir hann.
Hann segir ekki algengt að
menn væru með skák í huga þegar
strákar voru að leik í góða veðrinu,
„en ég fékk samt alltaf einhverja
til að tefla við mig, já, já. En sumir
urðu nú ekki ánægðir með að tapa
fyrir einhverjum litlum krakka.“
Fljótlega lá leiðin í Taflfélag
Reykjavíkur, þar sem æfingar
voru öll þriðjudags- og fimmtu-
dagskvöld. „Þá voru oftast 50-60
manns á æfingum og þarna tefldi
maður við hina og þessa karla.
Þegar heim kom þurfti svo að
byrja á því að fara úr öllum föt-
unum því þau voru gegnsósa af
reyk; þá var náttúrlega leyft að
reykja við borðin, og það gerðu
margir þessara gömlu karla.
Svo ákvað FIDA að banna reyk-
ingar við skákborðið eftir einvígi
Jóhanns Hjartarsonar við Korts-
noj, eins og frægt varð, enda skil
ég ekki hvers vegna mönnum var
leyft að reykja við borðið. Það er
ótrúlegt.
Ég man að þegar Tal og Korts-
noj mættust á heimsbikarmóti hér
heima 1988 sást ekki í borðið hjá
þeim; þeir reyktu báðir svo mikið
að þeir hurfu nánast í ský!“
Heimsmeistari er svolítið stórt
orð; var erfitt að bera þann titil á
sínum tíma?
„Mér gekk mjög illa fyrst á eftir
en það er reyndar alþekkt. Þetta
var skemmtilegur tími en samt
svolítið skrýtið að sjá um sig frétt-
ir í blöðum og heyra sagt frá sér í
útvarpi. Rúnar Sigurpálsson vann
Hannes Hlífar Stefánsson var sagt
í útvarpinu eftir að ég tapaði skák
á einhverju hraðmóti. Þótti mikil
frétt.
Og þegar ég fór í strætó horfðu
allir á mig!“
Svo vandist það, segir Hannes
Hlífar, að þekkjast.
Agi
Hvernig æfirðu þig?
„Ég nota tölvuna til að stúdera
bæði allar nýjustu skákir og sér-
staklega byrjanir – er til dæmis
með milljón skákir í tölvunni, – og
svo er ég með bækur. Vinsælustu
bækurnar eru Informator, júgó-
slavneskar sem koma út þrisvar á
ári. Þær eru ritaðar á alþjóðlegu
táknmáli og því öllum skákmönn-
um skiljanlegar. Bestu skákmenn
heims skýra alltaf skákir sínar í
þessum bókum,“ segir Hannes
Hlífar, en hann er einmitt í hópi
þeirra sem það hafa gert.
Hvernig starf er það að vera
skákmaður; sestu einfaldlega niður
að morgni eins og hver annar mað-
ur og ferð að vinna?
„Það er misjafnt. Ef eitthvað er
í gangi er maður alltaf að stúdera,
en það getur reynst erfitt að halda
sér við efnið þegar ekkert er að
gerast. Já, það þarf að beita sig
aga þegar er kannski hlé frá
keppni í einhverja mánuði.“
Venjulega fer mikill tími í að
finna nýjar skákir og æfa byrjanir,
ekki síst með svörtu mönnunum.
„Nú eru allir með tölvur; skák-
menn vita allt hver um annan,
þannig að mjög mikilvægt er að
koma með eitthvað nýtt.
Mótherjarnir þekkja alla „varí-
anta“ sem maður hefur teflt og því
er nauðsynlegt að vera með þrjár
til fjórar byrjanir í hvítu og svörtu,
sérstaklega svörtu.“
Hannes Hlífar segir lítið hafa
borið á Short að undanförnu, þó að
hann sé einn af stigahæstu skák-
mönnum heims. Hann sé ekki í
„klíkunni“ lengur og því ekki boðið
á helstu mót.
Íslenski atvinnumaðurinn hefur
legið yfir skákum Shorts undanfar-
ið. Hvernig skákmaður er hann?
„Hann er mikill stöðubaráttus-
kákmaður, en samt mjög góður í
flækjum.
Short er ekkert mjög ósvipaður
Karpov; mð gríðarlegan stöðu-
skilning. En kannski er veikleikinn
sá að hann er ekki mjög hrifinn af
flækjum. Kasparov náði til dæmis
yfirleitt að máta hann einhvern
veginn; flækti stöðuna og Short
varð hræddur.
Í einvígi skiptir miklu máli að
reyna að þvinga sínum skákstíl inn
á andstæðinginn. Þess vegna held
ég að minn möguleiki felist í því að
koma andstæðingnum í flóknar
stöður; stöður sem honum líður illa
í.“
Felst undirbúningurinn þá í því
að æfa sem flestar byrjanir og
flóknar stöður?
„Já, en þetta eru svo fáar skákir
að óvíst er hvort ég nái að koma
honum eitthvað á óvart. Það er oft
erfitt í svona einvígi – og gæti orð-
’ Þegar ég byrjaði að tefla var ég oft mjögóþolinmóður en snemma var manni kennt
gott ráð til að koma í veg fyrir fljótfærni við
skákborðið; að sitja á höndunum á sér! Það
getur komið sér mjög vel ef menn eiga það
til að vera of bráðir! ‘