Morgunblaðið - 13.01.2002, Page 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 13. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
mann að hann kannaði hvað ylli
tregðu á að svara umræddu erindi.
Hinn 28. nóvember tilkynnti um-
boðsmaður lögmanninum að hann
hefði sent ráðuneytinu bréf til að
kanna hvar afgreiðsla málsins væri
stödd. Í bréfi sem dagsett er 8. janúar
sl. ítrekar umboðsmaður tilmæli sín í
bréfinu frá 28. nóvember sl. um að
ráðuneytið láti honum í té upplýsing-
ar um afgreiðslu ráðuneytisins á gjaf-
sóknarbeiðni lögmannsins fyrir hönd
skjólstæðings síns.
Ekki vikið að áliti umboðsmanns
í umsögn gjafsóknarnefndar
Ráðuneytið hefur síðan svarað er-
indi lögmannsins í bréfi, sem dagsett
er 7. janúar 2002, þar sem fram kem-
ur að ráðuneytinu hafi borist umsögn
gjafsóknarnefndar, dagsett 21. des-
ember. Í umsögn gjafsóknarnefndar
segir m.a. að samkvæmt 1. mgr. 126.
gr. laga nr. 91/1991 verði gjafsókn að-
eins veitt gefi málstaður umsækjanda
nægjanlegt tilefni til málshöfðunar
eða málsvarnar. Önnur skilyrði fyrir
veitingu gjafsóknar komi ekki til
skoðunar nema nokkuð ljóst sé að
umsækjandi uppfylli umrætt grund-
vallarskilyrði.
„Með vísan til þess, sem rakið hef-
ur verið hér að framan, er það mat
gjafsóknarnefndar að umsækjandi
hafi ekki sýnt fram á að nægilegt til-
efni sé til áfrýjunar í skilningi 1. mgr.
126. gr. laga nr. 91/1991. Er því ekki
GJAFSÓKNARNEFND hefur í
annað sinn hafnað ósk manns um
gjafsókn þrátt fyrir að umboðsmaður
Alþingis hafi talið dóms- og kirkju-
málaráðuneytinu óheimilt samkvæmt
lögum að hafna ósk mannsins og
beint þeim tilmælum til ráðuneytisins
að endurskoða málið í samræmi við
sjónarmið umboðsmanns. Ráðuneyt-
inu er hins vegar óheimilt að verða við
þessum tilmælum umboðsmanns, þar
sem ráðuneytið er bundið af úrskurði
gjafsóknarnefndar samkvæmt lög-
um.
Í nýju áliti umboðsmanns Alþingis
kemur síðan fram að dómsmálaráðu-
neytið hafi ekki farið að lögum þegar
það í tvígang hafnaði beiðni tvíbura-
móður um gjafsókn vegna málshöfð-
unar hennar á hendur fyrrum sam-
býlismanni, vegna kröfu um forsjá
dætra þeirra. Var synjunin alfarið
byggð á því að skilyrði í lögum frá
1991 um meðferð einkamála, um að
málstaður hennar gæfi nægilegt til-
efni til málshöfðunar, væri ekki upp-
fyllt. Í áliti sínu telur umboðsmaður
að ekki verði dregin önnur ályktun af
forsendum í umsókn gjafsóknar-
nefndar og skýringum hennar í mál-
inu en að nefndin hafi í umfjöllun
sinni um beiðni móðurinnar lagt sjálf-
stætt og efnislegt mat á sönnunarat-
riði málsins og því hafi úrlausn nefnd-
arinnar gengið lengra að efni til en
heimilt er samkvæmt lögum.
Umboðsmaður Alþingis komst að
þeirri niðurstöðu í áliti sínu í júní í
fyrrasumar að dóms- og kirkjumála-
ráðuneytinu hafi verið óheimilt að
hafna beiðni einstaklings um gjaf-
sókn, í tilefni af málshöfðun hans
vegna meints skorts á upplýsingum
frá lækni um mögulegar afleiðingar
tiltekinnar læknisaðgerðar. Í þessu
áliti telur umboðsmaður einnig að
gjafsóknarnefnd hafi farið þá leið í
umfjöllun sinni að leggja með beinum
og sjálfstæðum hætti mat á sönnun-
arstöðu málsins, að virtum þeim
gögnum sem fylgdu beiðninni um
gjafsókn.
Umboðsmaður taldi nefndina hafa
gengið lengra að efni til en heimilt var
við úrlausn málsins og ekki yrði ann-
að ráðið af gögnum en að raunveru-
legur vafi hafi verið til staðar um það
hvort viðkomandi einstaklingi voru
veittar fullnægjandi upplýsingar af
hálfu læknis um afleiðingar skurðað-
gerðarinnar. Því beindi umboðsmað-
ur þeim tilmælum til ráðuneytisins að
taka mál viðkomandi til endurskoð-
unar, kæmi sú ósk fram, og meðferð
þá hagað í samræmi við þau sjónar-
mið sem fram koma í áliti umboðs-
manns.
Umboðsmaður sendi álit sitt til lög-
manns mannsins 26. júní á síðasta ári
og 23. ágúst sendi lögmaðurinn erindi
til dómsmálaráðherra og ítrekaði
beiðni skjólstæðings síns um að hon-
um verði veitt gjafsókn í máli sínu.
Jafnframt minnti lögmaðurinn á álit
umboðsmanns frá fyrri mánuði. Þeg-
ar ekkert svar barst frá ráðuneytinu
sendi lögmaðurinn umboðsmanni Al-
þingis bréf 19. nóvember sl., þar sem
segir m.a. að „meira en fjórum mán-
uðum síðar og þrátt fyrir bréflegar
ítrekanir mínar og símtal mitt við
dómsmálaráðherra, hefur ráðuneytið
ekki séð sér fært að fara að tilmælum
yðar, hvað þá svara erindi mínu“. Fór
lögmaðurinn þess á leit við umboðs-
mælt með gjafsókn,“ segir í umsögn
gjafsóknarnefndar frá síðasta mán-
uði.
Í bréfi ráðuneytisins er lögmann-
inum síðan tilkynnt að með vísan til 4.
mgr. 125 gr. laga um meðferð einka-
mála nr. 91/1991, að ráðuneytinu sé
eigi heimilt að verða við tiltekinni
beiðni mannsins um gjafsókn. Lög-
maður mannsins hefur síðan sent um-
boðsmanni Alþingis erindi og skýrt
honum frá þessum málavöxtum. Í
bréfinu segir lögmaðurinn að athygli
veki að ráðuneytið víki í engu í svari
sínu að áliti umboðsmanns og láti sem
það sé ekki til.
Unnið að endur-
skoðun laganna
Björn Friðfinnsson ráðuneytis-
stjóri segir ráðuneytið bundið af
úrskurði gjafsóknarnefndar og sé því
ekki heimilt að verða við ósk um
gjafsókn mæli nefndin ekki með því.
„Við getum ekki veitt gjafsókn ef
nefndin fellst ekki á það, sbr. 4. mgr.
125. gr. laganna þar sem segir að
dómsmálaráðherra veiti gjafsókn eft-
ir umsókn aðila og hún verði því að-
eins veitt að gjafsóknarnefnd mæli
með því.“
Varðandi mál tvíburamóðurinnar,
sem umboðsmaður telur í nýju áliti að
eigi rétt á nýrri afgreiðslu, segir
Björn að málið hafi borist nú í vikunni
og sé í rannsókn í ráðuneytinu. „Í
þessu tilviki var nefndin hörð á því að
þetta mál hafi verið tilefnislítið,“ seg-
ir Björn.
Hann segir það sama gilda um
þetta mál að ráðuneytið sé bundið af
ákvörðun nefndarinnar. Að sögn
Björns er unnið að endurskoðun lag-
anna í ráðuneytinu og greinargerð
verði lögð fyrir ráðherra. Í framhald-
inu verði síðan tekin ákvörðun um
hvort flutt verði nýtt frumvarp um
breytingu á þessum lögum.
Ráðuneytinu óheimilt að
verða við tilmælunum
Gjafsóknarnefnd hefur í tvígang hafnað
ósk manns um gjafsókn þrátt fyrir að
umboðsmaður Alþingis hafi talið dóms-
og kirkjumálaráðuneytinu óheimilt sam-
kvæmt lögum að hafna ósk mannsins.
Gjafsóknarnefnd hafnar aftur gjafsókn þvert á tilmæli umboðsmanns
NOKKRIR slökkviliðsmenn hjá
Brunavörnum Rangárvallasýslu
hafa um helgina gengið í hús á
Hellu, spjallað við íbúa um bruna-
varnir og boðið reykskynjara til
sölu. Framtakið er sprottið af áhuga
þeirra til að opna umræðuna um
mikilvægi brunavarna á heimilum.
Að sögn Guðna Kristinssonar hjá
Brunavörnum Rangárvallasýslu er
mikill eldsmatur í herbergjum ung-
linga, t.a.m. með aukinni notkun
þeirra á tölvum og sjónvarps-
tækjum, og því ástæða til að huga
sérstaklega að brunavörnum í þeim.
Þá hafa þeir félagar áhuga á að
ráðleggja fólki um uppsetningu á
reykskynjurum.
Rabba við fólk
og bjóða
reykskynjara
SIV Friðleifsdóttir umhverfisráð-
herra hefur staðfest nýtt hættumat
fyrir Neskaupstað. Um er að ræða
fyrsta hættumatið sem gert er sam-
kvæmt reglugerð um hættumat
vegna ofanflóða, flokkun og nýtingu
hættusvæða og gerð bráðabirgða-
hættumats.
Samkvæmt reglugerðinni eru skil-
greind viðmið um viðunandi árlega
áhættu einstaklings m.t.t. ofanflóða
og er slíkt nýmæli hér á landi, sam-
kvæmt upplýsingum frá umhverfis-
ráðuneytinu. Undirbúningur málsins
hefur verið langur og hafa fjölmargir
innlendir og erlendir sérfræðingar
komið að því.
Með breytingum á lögum um varn-
ir gegn snjóflóðum og skriðuföllum
voru öll staðfest hættumöt felld úr
gildi og er því hættumatið fyrir Nes-
kaupstað eina gildandi hættumatið
vegna ofanflóða. Unnið er að hættu-
mati fyrir Siglufjörð, Seyðisfjörð, Ísa-
fjörð og Eskifjörð og stefnt er að því
að staðfesta þau á næstu mánuðum.
Snjóflóða-
hættumat fyr-
ir Neskaup-
stað staðfest
Reykjavíkurhöfn úr þyrlu í tals-
verðri hæð. Auk Guðmundar tóku
fimmtán manns þátt í námskeiðinu
og komu þeir víða að af landinu.
Inntur eftir því hvernig honum
GUÐMUNDUR Hallvarðsson, fyrr-
verandi stýrimaður og formaður
samgöngunefndar Alþingis, tók í
vikunni þátt í námskeiði Slysa-
varnaskóla sjómanna, en á nám-
skeiðinu eru farmenn og fiski-
menn m.a. fræddir um öryggismál
á skipum. Slysavarnaskólinn held-
ur tugi slíkra námskeiða á ári
hverju en samkvæmt lögskráning-
arlögum sjómanna sem tóku gildi
1. apríl á síðasta ári má ekki skrá
farmenn og fiskimenn á skip fyrr
en þeir hafa lokið tilskilinni ör-
yggisfræðslu hjá Slysavarnaskól-
anum.
„Maður fékk seltu í hárið og blik
í augun aftur,“ sagði Guðmundur í
samtali við Morgunblaðið. Nám-
skeiðið tók viku og segist hann
hafa tekið þátt í því sem formaður
samgöngunefndar Alþingis en þó
ekki síður sem fyrrverandi stýri-
maður. „Ég fór til þess að kynna
mér skólann og námsefnið og
hvernig að námskeiðinu væri stað-
ið,“ segir Guðmundur. „Nám-
skeiðið var mjög gagnlegt,“ bætir
hann við en þar var farið yfir
helstu þætti sem snúa að öryggis-
og björgunarmálum sjómanna.
„Til dæmis var farið yfir það hvað
gera ætti þegar maður félli fyrir
borð. Þá var farið yfir það hvernig
skjóta ætti út neyðarlínum og æfð
var reykköfun í skipum.“
Á föstudag var síðan æfð björg-
un úr sjó og þurfti Guðmundur þá
að henda sér út í sjóinn við
lítist á starfsemi Slysavarnaskól-
ans segir Guðmundur að sér lítist
vel á. „Mér líst vel á starfsemina.
Þetta er merkilegt og gott fram-
tak sem þarna er staðið að og
mjög þarft fyrir sjómenn að fara í
skólann.“ Bætir hann því við að
margir hafi þakkað björgun úr sjó
því að þeir höfðu verið á nám-
skeiði Slysavarnaskóla sjómanna.
Morgunblaðið/Ásdís
Björgunarbátur Slysavarnaskóla sjómanna, Henrý Hálfdanarson, kemur að Sæbjörginni, þar sem skólinn hefur
aðstöðu. Á myndinni er Guðmundur Hallvarðsson og fleiri sem þátt tóku í námskeiðinu.
Formaður samgöngunefndar
í Slysavarnaskóla sjómanna
DULARFULLT hrossahvarf hefur
orðið mönnum í Vindhælishreppi í
Austur-Húnavatnssýslu nokkur ráð-
gáta eftir að 9 hryssur, allar með fol-
öldum, hurfu frá bænum Kambakoti
síðastliðið haust.
Eigandi þeirra, Jónmundur Ólafs-
son, hefur ekki séð tangur né tetur af
hrossunum og telur afar ólíklegt að
hrossin hafi farið sér að voða, enda
sé þeim vart nein hætta búin í hag-
anum. Hann segir að lítið hafi þurft
að hafa fyrir hrossunum og hafi þau
aldrei farið langt til fjalla.
Um það hvort þau hafi strokið í ör-
væntingu vegna flugelda á gamlárs-
kvöld, segir Jónmundur að hann
hefði frekar búist við að þau flýðu
heim á bæ frekar en eitthvert annað.
Leitað hefur verið að hrossunum úr
lofti og á láði, farið hefur verið á vél-
sleðum um svæðið í Hallárdal og
Brunnárdal auk þess sem rjúpna-
skyttur og bændur hafa svipast um
eftir hrossunum. Hryssurnar eru að
sögn Jónmundar allar stórar með
markinu fjöður framan hægra. Fjór-
ar þeirra eru brúnar, þrjár rauðar og
tvær rauðjarpar.
Jónmundur segist aldrei hafa orð-
ið fyrir eins miklum skaða og nú, en
þó hafi hann tapað tveim folalds-
hryssum fyrir 6 árum og aldrei séð
þær aftur. „Ég er algjörlega ráð-
þrota og eftir því sem ég hugsa
meira um þetta verð ég meira hissa,“
segir hann.
Níu hryssur
með folöld-
um horfnar
sporlaust
♦ ♦ ♦