Morgunblaðið - 05.02.2002, Qupperneq 51

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. FEBRÚAR 2002 51
RANNSÓKNARRÁÐ Íslands
kynnti á fimmtudag fjögur verkefni
sem það styrkir á þessu ári, en alls
veitir rannsóknarráðið 129 styrki úr
Vísindasjóði, en sá sjóður styrkir
grunnrannsóknir, og 51 styrk úr
Tæknisjóði, en sá sjóður styrkir
hagnýtar rannsóknir. Af þeim 129
styrkjum sem veittir eru úr Vísinda-
sjóði eru 37 vegna nýrra rannsókna
en 92 vegna framhaldsrannsókna. Af
þeim 51 styrk sem veittur eru úr
Tæknisjóði eru 29 vegna nýrra verk-
efna og 22 vegna framhaldsverk-
efna. Alls um 165 millj. króna eru
veittar úr Vísindasjóði, en alls um
171,8 millj. króna eru veittar úr
Tæknisjóði.
Eins og fyrr segir voru fjögur
verkefni kynnt sérstaklega á blaða-
mannafundi Rannsóknarráðs Ís-
lands. Þau snúast um bólusetningu
gegn gikt, tölvuvæðingu tannvið-
gerða, arfgengi geðklofa og áhrif
stóreldgosa. Tvö þau fyrrnefndu eru
styrkt af Tæknisjóði en þau síðar-
nefndu eru styrkt af Vísindasjóði.
Liðbólgulíkan
í rottum
Verkefnisstjóri verkefnisins um
bólusetningu gegn gikt er Jóna
Freysdóttir hjá Lyfjaþróun hf. Í
stuttri lýsingu á verkefninu segir
m.a. að markmiðið með verkefninu
sé að þróa aðferð til að mynda
ónæmisþol gegn liðagikt með nef-
slímhúðarbólusetningu í tilrauna-
dýrum.
„Í þeim tilgangi hefur verið sett
upp liðbólgulíkan í rottum sem líkist
liðagikt í mönnum. Myndað verður
ónæmisþol í dýrunum með slímhúð-
arbólusetningu þar sem beitt verður
þolmyndandi aðferðum sem ekki
hafa verið hagnýttar áður svo vitað
sé og verða grundvöllur einkaleyf-
isumsóknar. Myndun ónæmisþols og
gagnsemi þess gegn liðagikt verður
metið með mælingum á magn lið-
bólgu í dýrunum og með því að mæla
virkni fruma ónæmiskerfisins í
rækt, t.d. með því að mæla frumu-
fjölgun og boðefnamyndun.“
Verkefnisstjóri verkefnisins um
tölvuvæðingu tannviðgerða er Geir
Guðmundsson hjá Iðntæknistofnun
Íslands. Í lýsingu á verkefninu segir
m.a. að frá árinu 1999 hafi verið unn-
ið markvisst að þróun á nýrri aðferð
og tækjabúnaði til tannlækninga eft-
ir hugmyndum Egils Jónssonar
tannlæknis.
„Aðferðin byggist á að fjöldafram-
leiða staðlaðar hágæða keramík-
tannfyllingar til viðgerða á tann-
skemmdum í jöxlum. Aðferðin er allt
að tífalt ódýrari en hefðbundin við-
gerð með keramíkfyllingu auk ann-
arra kosta. Vandamálið var hvernig
ætti að bora nákvæmlega holu í tönn
sem hefur fyrirfram skilgreint form.
Á tæpum tveimur árum hefur verið
þróuð ný hugmynd að tækjabúnaði
sem leysir þetta vandmál. Tilrauna-
frumgerð að búnaði hefur verið
smíðuð og með henni hefur verið
sannreynt að hugmyndin virkar.“
Síðan segir að verði þessi aðferð
viðurkennd og samþykkt af tann-
læknum eins og allt bendi til muni
þessi nýjung hafa mikinn sparnað í
för með sér fyrir heilbrigðiskerfi
allra landa og bæta gæði núverandi
tannviðgerða umtalsvert til hags-
bóta fyrir almenning.
Vitræn geta mæld
Verkefnisstjóri verkefnisins um
arfgengi geðklofa er Þórður Sig-
mundsson geðlæknir. Í lýsingu á
verkefninu segir m.a. að geðklofi er
langvinnur geðrofssjúkdómur sem
einkennist m.a. af truflun á vitrænni
starfsemi, sérstaklega minni, athygli
og stýrikerfum í heila.
„Geðklofi er arfgengur sjúkdómur
en trúlega er um flókið samspil
margra gena og umhverfis að ræða.
Rannsóknir á erfðafræði geðklofa
undir stjórn Hannesar Péturssonar
prófessors undanfarin ár í samvinnu
við Íslenska erfðagreiningu hafa
með tengslagreiningu og setraða-
greiningu fundið tengsl á milli geð-
klofa og ákveðins gens. Neuregulin -
1 (NRG-1). Þetta gen er tjáð í taug-
ungamótum og ákvarðar prótein
sem hafa þýðingarmiklu hlutverki
að gegna hvað varðar þroska og sér-
hæfingu taugafruma. Rannsókn sú
sem hér um ræðir mun athuga hvort
vitræn geta sjúklinga með geðklofa
og aðstandenda þeirra, mæld með
taugasálfræðilegum prófum sem
hafa ofangreinda arfgerð, er frá-
brugðin sjúklingum annars vegar og
heilbrigðum samanburðarhópi hins
vegar sem hafa ekki ofangreinda
arfgerð.“
Að lokum má geta þess að Guðrún
Larsen fræðimaður er verkefnis-
stjóri verkefnisins um áhrif eldgosa
en heiti verkefnisins er: Framvinda
þeytigoss, eiginleikar gjósku og um-
hverfisáhrif. Í lýsingu á verkefninu
segir m.a að langtímamarkmið rann-
sókna á Eldgjárgosinu á 10. öld, sem
er stærsta gos á Íslandi á sögulegum
tíma, sé að fá sem nákvæmastar
upplýsingar um goshegðun, fram-
vindu, magn og gerð gosefna, lengd
gossins, breytingar á efnasamsetn-
ingu kvikunnar og umhverfisáhrif
gossins hér á landi sem og erlendis.
„Í þessum áfanga er meginmark-
mið að fá heildarmynd af þeytigos-
þætti Eldgjárgossins og kanna
breytingar á efnasamsetningu kvik-
unnar. Þriðjungur gossprungunnar
lá undir jökli og þar var þeytigos
ríkjandi, en blandgos annars staðar.
Útbreiðsla gjósku úr einstökum gos-
hrinum verður kortlögð og rakin til
upptakastaðar á gossprungunni.
Magn og kornagerð gjóskunnar gef-
ur vísbendingar um hvernig virkni
var á hverjum stað á hverjum tíma.
Með efnagreiningum á gjósku úr
einstökum hrinum má síðan full-
kanna breytingar á efnasamsetn-
ingu kvikunnar langs eftir gos-
sprungunni og sem fall af tíma.“
Síðan segir að mikilvægi þess að
auka þekkingu á öllum þáttum stór-
gosa eins og Eldgjárgoss sé óum-
deilt. „Gos af þessari stærð eru for-
dæmislaus í nútímasamfélagi á
jörðinni. Sá hluti Eldgjárgossins
sem var þeytigos er stórgos, stærsta
sprungugos í jökli á sögulegum tíma.
Nákvæmari þekking á framvindu er
forsenda þess að geta metið um-
hverfisáhrif slíks goss til fullnustu
og einnig áhrif svipaðs goss á nú-
tímasamfélög. Nægir þar að nefna
áhrif á flugsamgöngur yfir N-Atl-
antshafið.“
Rannsóknarráð Íslands kynnir fjögur verkefni sem hljóta sérstaka styrki
180 verkefni styrkt í ár
Við kynningu verkefna á vegum Rannsóknarráðs Íslands. F.v. Hafliði Pétur Gíslason, formaður Rannsóknarráðs, Vilhjálmur Lúðvíksson fram-
kvæmdastjóri, Þórður Sigmundsson geðlæknir, Guðrún Larsen jarðfræðingur, Egill Jónsson tannlæknir og Jóna Freysdóttir ónæmisfræðingur.
FERÐAFÉLAG Íslands hefur sett
nýja vefsíðu inn á Netið, www.fi.is.
Heimasíða félagsins er með breyttu
útliti og bættum upplýsingum. Þar
er meðal annars að finna yfirlit yfir
helgarferðir og sumarleyfisferðir fé-
lagsins, minnislista bakpokamanns-
ins, lista yfir skála félagsins og
deilda þess og upplýsingar um þjón-
ustu sem þar er veitt. Þá eru leið-
arlýsingar, staðarlýsingar, ferða-
áætlanir deilda og sitt hvað fleira.
Einnig er spurningaleikur F.Í.,
sem felst í því að þátttakendur senda
inn svör við spurningum, er lúta að
íslenskri náttúru og sögu. Ný spurn-
ing er sett á síðuna á hverjum mánu-
degi og dregið úr réttum svörum
vikulega. Sigurvegari fær dagsferð
með félaginu. Á heimasíðu F.Í. eru
einnig myndir, segir í fréttatilkynn-
ingu.
Ný vefsíða
Ferða-
félagsins
www.fi.is
FYRIRHUGAÐ er að halda 5
kvölda fræðslunámsskeið fyrir hjón
og sambýlisfólk. Að námskeiðinu
stendur Kolbrún Ragnarsdóttir,
fjölskyldufræðingur og iðjuþjálfi í
samvinnu við Námsflokka Hafnar-
fjarðar.
Hvert kvöld verður þrískipt: fyr-
irlestur, verkefni og umræður. M.a.
verður fjallað um uppvaxtarfjöl-
skyldu, sjálfsmynd og sjálfsstyrk-
ingu, samskipti, þroskaátök og
hjónabandið.
Kolbrún hefur áralanga reynslu
sem hjóna- og fjölskylduráðgjafi,
bæði hérlendis og erlendis, og
starfar núna hjá Fjölskylduþjónust-
unni Skipholti 50c, Reykjavík.
Skráning og nánari upplýsingar á
vefsíðu www.namsflokkar.hafnarf-
jordur.is, og í síma Námsflokka
Hafnarfjarðar, segir í fréttatilkynn-
ingu.
Fræðslu-
námskeið
fyrir hjón
FÉLAGSDEILD Vinstri grænna í
Kópavogi heldur vinnufundi öll
þriðjudagskvöld kl. 20 í Álfhóli,
Hamraborg 11, Kópavogi.
Á fundinum er fjallað um bæjar-
málefni, félagsmál, umhverfismál,
skólamál og aðra málaflokka sem
brenna á Kópavogsbúum. Allir sem
áhuga hafa á að starfa með Vinstri
grænum í bæjar- og landsmálum eru
velkomnir, segir í fréttatilkynningu.
Vinnufundir
hjá VG í
Kópavogi
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi yfirlýsing:
„Varðandi fréttaflutning í tilefni
kæru Eftirmenntunarnefndar raf-
eindavirkja og framkvæmdastjórn-
ar Rafiðnaðarskólans á hendur
Jóni Árna Rúnarssyni, fyrrum
skólastjóra Rafiðnarskólans, er
rétt að eftirfarandi komi fram.
Að skólakerfi rafiðnaðarins
standa launþegar og atvinnurek-
endur í rafiðnaði þ.e.a.s. Rafiðn-
aðarsamband Íslands og Samtök
atvinnurekenda í raf– og tölvuiðn-
aði. Hvor tveggja samtökin standa
að baki þeim aðgerðum sem gripið
hefur verið til.
Jóni Árna var sagt upp störfum
eftir að í ljós kom fjármálaóreiða
hjá þeim stofnunum í skólakerfinu
sem voru undir hans stjórn. Við
skoðun kom jafnframt í ljós að
hann hafði látið greiða sér laun
umfram samninga. Ekki er kært
vegna þess en lögmanni falið að
innheimta þá skuld.
Grunur er uppi um fjárdrátt
Jóns Árna úr sjóðum Eftirmennt-
unar rafeindavirkja. Það mál hefur
verið kært til lögreglu. Að þeirri
kæru standa Eftirmenntunarnefnd
rafeindavirkja með stuðningi fram-
kvæmdastjórnar Rafiðnaðarskól-
ans. Framhald þess máls er í
höndum lögmanns og lögreglu.
Undirritaðir forystumenn laun-
þegar og atvinnurekenda í rafiðn-
aði lýsa fullum stuðningi við þær
aðgerðir sem gripið hefur verið
til.“
Undir yfirlýsinguna rita:
Ómar Hannesson,
formaður START
Birgir Benediktsson,
formaður FRT
Haukur Ágústsson,
ritari RSÍ
Oddur Sigurðsson,
formaður Félags rafeindavirkja
Haraldur H. Jónsson, formaður
Félags íslenskra rafvirkja.
Yfirlýsing vegna mál-
efna Rafiðnaðarskólans
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
HVAÐA áhrif hafa hinar miklu
breytingar sem orðið hafa á þró-
un heimsmála í kjölfar hryðju-
verkanna í Bandaríkjunum sl.
haust á þróun öryggis- og utan-
ríkismála Íslands, er þemað á
sameiginlegu málþingi Samtaka
um vestræna samvinnu (SVS) og
Varðbergs miðvikudaginn 6.
febrúar nk., sem hefst klukkan
17.15 í Skála á Hótel Sögu.
Heimsmyndin hefur gjör-
breyst á undanförnum mánuðum
og áhrif hryðjuverkanna í New
York og Washington snert allar
þjóðir veraldar. Heimsbyggðin
hefur sameinast í að stemma
stigu við óheftu frelsi alls kyns
hryðjuverkasamtaka til hryðju-
verkastarfsemi vítt og breitt um
heiminn. Það er því afar áhuga-
vert að heyra hvað íslenskir
þingmenn hafa að segja um þessi
mál eins og þau snúa að Íslend-
ingum, segir í fréttatilkynningu.
Framsögumenn verða þing-
mennirnir: Hjálmar Árnason úr
þingflokki Framsóknarflokksins,
Tómas Ingi Olrich úr þingflokki
Sjálfstæðisflokksins, Ögmundur
Jónasson úr þingflokki Vinstri
grænna og Össur Skarphéðins-
son úr þingflokki Samfylkingar-
innar
Fundurinn er opinn öllu
áhugafólki um stjórnmálaþróun
Evrópu og ESB, sem í vaxandi
mæli hefur áhrif á daglegt líf
allra Evrópubúa, utan og innan
ESB, segir í fréttatilkynningu.
Þingmenn ræða breytta
heimsmynd og öryggismál