Morgunblaðið - 27.03.2002, Síða 22

ERLENT
22 MIÐVIKUDAGUR 27. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
LEIÐTOGAR arabaríkjanna
bjuggu sig í gær undir að halda
til Beirút í Líbanon til að eiga
fund um samskipti þjóðanna og
friðarhorfur í Miðausturlöndum.
Langt er síðan fundurinn var
ákveðinn en hann hefur vakið
mun meiri athygli en áður var bú-
ist við. Ástæðan er friðarhug-
myndir sem Abdullah, krónprins
Sádi-Arabíu, setti fram fyrir
nokkrum vikum og hafa víða
fengið hljómgrunn. Meðal annars
hefur George W. Bush Banda-
ríkjaforseti sagt þær geta bætt
andrúmsloftið, Palestínumenn
fögnuðu þegar tillögunum og
margir Ísraelar voru í fyrstu já-
kvæðir. En efasemdir eru þó um
að arabaþjóðirnar, þar á meðal
Palestínumenn, samþykki tillögur
sem stjórn Ariels Sharons í Ísrael
telji fullnægjandi.
Enn var óljóst síðdegis í gær
hvort Yasser Arafat, leiðtogi Pal-
estínumanna, fengi að mæta á
leiðtogafundinn. Sharon hefur
gert að skilyrði að Arafat leggi
sig fram um að koma á vopnahléi
og stöðva hryðjuverk, ella fái
hann ekki að yfirgefa stöðvar sín-
ar í Ramallah á Vesturbakkanum
og fara til Beirút. Einnig hafa
Ísraelar gefið í skyn að ekki sé
víst að Arafat fái að snúa aftur til
hernumdu svæðanna. Svo gæti
því farið að hann yrði á ný útlæg-
ur og margir Palestínumenn eru
andvígir því að hann fari vegna
skilyrðanna sem Ísraelar setja.
Hosni Mubarak, forseti
Egyptalands, réð Arafat í blaða-
viðtali á mánudag frá því að fara.
„Ég ráðlegg Arafat að koma ekki
til Beirút en ávarpa þess í stað
fundinn með aðstoð gervihnatta-
sjónvarps,“ sagði Mubarak.
„Strax og hann leggur af stað
mun Sharon æsa til átaka, leggja
aðalstöðvar Palestínustjórnar í
rúst og þvinga hana til að halda
sig í útlegð.“ Farouk Kaddoumi,
utanríkisráðherra Palestínu-
stjórnar, sagði þó í viðtali við AP-
fréttastofuna í gær að hann gerði
ráð fyrir að Arafat færi á fund-
inn. En ljóst þykir að vegna lé-
legrar áróðursstöðu Ísraela geti
Palestínuleiðtoginn staðið með
pálmann í höndunum hvort sem
hann fari eða sitji sem fastast.
Land í staðinn fyrir frið
Hugmyndir Sádi-Araba voru í
fyrstu óljósar en samkvæmt
drögum að tillögum sem rædd
voru í Beirút á fundi utanrík-
isráðherra arabaþjóðanna á
mánudag er gert ráð fyrir að Ísr-
aelar yfirgefi svæðin sem þeir
hertóku í sex daga stríðinu 1967,
fundin verði lausn á vanda palest-
ínskra flóttamanna og loks að Ísr-
aelar samþykki stofnun Palest-
ínuríkis með höfuðstað í
Jerúsalem. Í staðinn verði bund-
inn endi á átökin og arabaríkin
taki upp eðlileg samskipti við Ísr-
ael og viðurkenni tilvist þess.
Drögin eru alls 21 blaðsíða og í
52 liðum og þar er tekið fram að
Ísraelar verði að yfirgefa öll her-
teknu svæðin, einnig Gólanhæðir
Sýrlendinga og minni svæði í Líb-
anon. Ítrekuð er fordæming á
hryðjuverkunum í Bandaríkjun-
um 11. september en jafnframt
sagt að gera verði greinarmun á
hryðjuverkum og lögmætum rétti
þjóðar til að berjast gegn erlendu
hernámsliði. Er ljóst að þar er átt
við uppreisn Palestínumanna
gegn Ísraelum. Einnig er fjallað
um deilur Íraka og Bandaríkja-
manna, lýst áhyggjum af stöðu
mála og tekið fram að litið verði á
árás gegn Írökum eða öðrum
arabaþjóðum sem atlögu „gegn
öryggi og stöðugleika á svæðinu“.
Bandaríkjamenn hafa gert áætl-
anir um að steypa Saddam Huss-
ein Íraksforseta af stóli með
hernaðarárás.
Réttindi flóttamanna
Einn erfiðasti þröskuldurinn er
talinn vera krafa Palestínumanna
um að allir flóttamenn og afkom-
endur þeirra frá stofnun Ísraels
1948 fái að snúa heim til svæða
sem þeir hröktust þá frá og eru
nú í Ísrael.
Um er að ræða liðlega 3,5 millj-
ónir manna sem búa flestir á
Vesturbakkanum, Gaza og í Líb-
anon. Fyrir er um milljón araba í
Ísrael með borgararétt þar og
benda Ísraelar á að ef allt flótta-
fólkið fái að snúa heim verði stutt
í að arabar verði í meirihluta í
landinu, m.a. vegna mun hærri
fæðingartíðni meðal þeirra en
gyðinga. Sé þá tómt mál að tala
um að gyðingar eigi áfram sitt
eigið ríki.
Ekki er ljóst hvernig ætlunin
er að framkvæma fyrirheit til Ísr-
aela um eðlileg samskipti en í
milliríkjasamningum getur slíkt
orðalag skipt höfuðmáli. Verði
einvörðungu kveðið á um frið er
það sennilega ekki nóg; Ísraelar
vilja ótvíræð fyrirheit um að deil-
unum sé lokið. Þeir sömdu á sín-
um tíma frið við Egypta og Jórd-
aníumenn en hafa lýst yfir
vonbrigðum með að samningarnir
skyldu ekki leiða til aukinna við-
skipta og vinsamlegri samskipta
við þjóðirnar.
Embættismenn frá 21 arabaríki
og Palestínustjórn hafa undan-
farna daga fjallað um tillögurnar
í Beirút til að undirbúa sjálfan
leiðtogafundinn en hann hefst í
dag og stendur í tvo daga. Að
sögn ísraelska dagblaðsins Haar-
etz lét Sharon svo um mælt í lið-
inni viku, ef til vill í hálfkæringi,
að best væri að hann mætti í Bei-
rút vegna þess að ekki væri hægt
að semja frið án þátttöku Ísraela.
Ekki er þó sennilegt að af því
verði.
Stuðningur við
stjórn Arafats
Arabaleiðtogarnir hafa oft lýst
eindregnum stuðningi við málstað
Palestínumanna gegnum árin en
yfirleitt orðið lítið um fram-
kvæmdir. Sádi-Arabar hafa þó að
sögn tímaritsins The Economist
síðustu árin veitt Arafat og stjórn
hans um 400 milljóna dollara
efnahagsaðstoð og þannig haldið
stjórn hans á floti, Ísraelar halda
eftir sköttum og öðrum opinber-
um gjöldum sem Palestínumenn
greiða. Í Beirút-drögunum er lagt
til að stjórn Arafats fái 55 millj-
ónir dollara stuðning frá ríkjun-
um á mánuði í hálft ár og verði sú
tilhögun endurnýjuð reglulega
eins lengi og þörf krefur og „með-
an árásir Ísraela standa yfir“.
Arabaríkin reyna að taka
frumkvæði í friðarmálum
Búist við að
hugmyndir
Sádi-Araba
verði grunnur
að tillögu leið-
toganna í Beirút
Reuters
Líbanskir embættismenn og öryggisverðir bíða í ausandi rigningu á alþjóðaflugvellinum í Beirút eftir fyrstu
arabaleiðtogunum í gær. Á fundi leiðtoganna í dag verður fjallað um friðarhorfur í Miðausturlöndum.
Jerúsalem, Beirút, Sídon, Dubai. AP, AFP.
GENGI argentínska pesósins lækk-
aði mikið á mánudag og tilraunir
stjórnvalda til að takmarka gjaldeyr-
isviðskipti höfðu engin áhrif á það.
Fylltust allir bankar af fólki, sem
vildi selja pesóa fyrir dollara. Margir
óttast, að óðaverðbólga sé í uppsigl-
ingu og ný kollsteypa í efnahagsmál-
unum.
Gengi pesósins féll um 20% á
mánudag og hafði þá fallið sex daga
samfleytt. Var það 3,1 á móti dollara
á föstudag en 3,9 er viðskiptum lauk í
fyrradag. Mun gengishrunið óhjá-
kvæmilega valda verðhækkunum í
Argentínu og gerir það enn ólíklegra
en áður, að ríkisstjórn Eduardos Du-
haldes forseta muni takast að ná
stjórn á efnahagsmálunum.
„Næstum tilbúin að
borga hvað sem er“
Hefur gengi gjaldmiðilsins fallið
um 65% frá því í janúar og um 75%
síðan tengingin við Bandaríkjadoll-
ara var afnumin.
„Ég er næstum tilbúin til að borga
hvað sem er,“ sagði Estela Solari,
húsmóðir í Buenos Aires, þar sem
hún beið í langri röð fyrir utan einn
bankann. „Aðeins með dollarakaup-
um get ég haldið í eitthvað af verð-
mæti peninganna.“
Allt vöruverð hefur hækkað mikið
og stjórnmálafræðingurinn Sergio
Berensztein segir ástæðu til að ótt-
ast, að nú stefni í óðaverðbólgu, í
þriðja sinn í sögu ríkisins.
Kemur Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn til bjargar?
Atvinnuleysið er komið í 22% og
erlendar skuldir eru meira en 14.000
milljarðar ísl. kr. Hefur ekki verið
staðið við greiðslu vaxta og afborg-
ana á síðustu mánuðum.
Úr því kann þó eitthvað að rætast
með hugsanlegu samkomulagi við
IMF, Alþjóðagjaldeyrissjóðinn,
seint í næsta mánuði. Hann setur
hins vegar það skilyrði fyrir aðstoð,
að ríkisstjórn Argentínu setji fram
trúverðuga áætlun í efnahagsmálun-
um.
Ótti við óðaverð-
bólgu í Argentínu
Gengi pesósins hefur fallið
um 75% á skömmum tíma
Buenos Aires. AP.
AFGANSKUR verkfræðingur
skoðar gervihnattadiska á þaki
sjónvarpsbyggingar í afgönsku
borginni Kandahar. Diskarnir
skemmdust í sprengju- og skot-
árásum sovéska hersins þegar
hann réðst inn í Afganistan fyrir
22 árum og ekki hefur enn verið
gert við þá. Á valdatíma talibana
var sjónvarp bannað og þótt
bannið hafi verið afnumið eftir
fall talibanastjórnarinnar hefur
ekki verið hægt að hefja útsend-
ingar þar sem ekki hefur verið
gert við tækin.
AP
Án sjónvarps í rúma tvo áratugi