Morgunblaðið - 20.04.2002, Qupperneq 6

FRÉTTIR
6 LAUGARDAGUR 20. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
VERKFRÆÐINGAFÉLAG Íslands
fagnaði í gær 90 ára afmæli félags-
ins og notaði tækifærið til að veita
viðurkenningar fyrir athyglisverð-
ustu verkfræðiafrek síðustu aldar,
eitt fyrir hvern áratug.
Þá færði félagið verkfræðideild
Háskóla Íslands að gjöf fartölvu og
skjávarpa og áskrift að handbókinni
ENGnetBASE á tölvutæku formi.
Sjö manna nefnd valdi þrjú at-
hyglisverðustu verkfræðiafrek
hvers áratugar, alls 30 verk. Eitt
var síðan valið úr sem athyglisverð-
asta verkfræðiafrek þess áratugar.
1901–1910 – símalögn
frá Seyðisfirði til Reykjavíkur
Í ágúst 1906 var sæsímastrengur
tengdur í land í Seyðisfirði. Sama ár
var lögð símalína milli Reykjavíkur
og Seyðisfjarðar, 614 km leið. Olav
Forberg var falin skipulagning og
stjórnun versksins en hann varð síð-
ar fyrsti Landssímastjórinn og einn
af stofnendum Verkfræðingafélags
Íslands. Sumarið 1905 var unnið að
undirbúningi verksins með merk-
ingu línustæðis og veturinn eftir
voru 14.000 staurar fluttir á hestum
og dregnir út á línustæðið.
Einnig tilnefnd: Vífilsstaðaspítali
og Vatnsveita úr Gvendarbrunnum.
1911–1920 –
Reykjavíkurhöfn
Bæjarstjórn Reykjavíkur bauð
verkið út árið 1912 og hlaut danska
verkfræðifyrirtækið N.C. Monberg
verkið. Vélum og búnaði sem not-
aður var við hafnargerðina var
skipað upp við gufuskipabryggjuna
í Viðey og flutt þaðan í land á tveim-
ur prömmum. Meðal þess var eim-
reið, járnbrautarvagnar og spor,
kranar og timbur. Grjót í hafn-
argarðinn var sótt í Öskjuhlíð en
þangað var lagt 12 km langt járn-
brautarspor. Verkinu var stjórnað
af ungum dönskum verkfræðingi,
N.P. Kirk. Eftirlit var í höndum
Knud Zimsen borgarstjóra og verk-
fræðings.
Einnig tilnefnd: Holræsi í Reykja-
vík og Loftskeytastöðin í Reykjavík.
1921–1930 – brú á
Hvítá í Borgarfirði
Brúin á Hvítá hjá Ferjukoti í
Borgarfirði var byggð árið 1928.
Árni Pálsson, verkfræðingur hjá
Vegagerðinni, hannaði brúna og
vinnuflokkar Vegagerðarinnar
byggðu hana. Þetta er bogabrú í
tveimur höfum, hvort um sig 51
metri en heildarlengd brúarinnar er
106 metrar. Verkið hófst í apríl og
var brúin vígð sex og hálfum mán-
uði síðar.
Einnig tilnefnd: Ríkisútvarpið og
Síldarverksmiðja ríkisins á Siglu-
firði.
1931–1940 – talsamband
við útlönd
Hinn 1. ágúst 1935 var talsam-
band við útlönd opnað á einnar rás-
ar stuttbylgjusambandi við London
og Kaupmannahöfn. Tvær radíó-
stöðvar voru byggðar, sendistöð á
Vatnsenda og móttökustöð í Gufu-
nesi. Umsjón með verkinu höfðu
verkfræðingarnir Guðmundur Hlíð-
dal og Gunnlaugur Briem.
Einnig tilnefnd: Sundhöllin í
Reykjavík og Ljósafossvirkjun.
1941–1950 – Hitaveita
Reykjavíkur
Árið 1933 samdi bæjarstjórn
Reykjavíkur um kaup á hitarétt-
indum að Reykjum í Mosfellssveit
og var byrjað að bora það ár. Á ár-
unum 1939-43 var lögð hitaveita í
mestan hluta byggðar í höf-
uðstaðnum ásamt aðalæðum frá
Reykjum. Hinn 17. júní 1943 var
hitaveituvatni hleypt á fyrsta húsið,
Listasafn Einars Jónssonar á Skóla-
vörðuholti. Efnahagsleg áhrif hita-
veitunnar voru gríðarleg auk þess
sem hún var fyrirmynd annarra
hitaveitna.
Einnig tilnefnd: Rafvæðing dreif-
býlis og verkfræðikennsla við Há-
skóla Íslands.
1951–1960 –
Áburðarverksmiðjan
Lög um áburðarverksmiðju
gengu í gildi árið 1949 en grundvöll-
ur fyrir framkvæmdum fékkst
skömmu síðar með Marshall-
aðstoðinni. Bandarískir verkfræð-
ingar sáu um skipulagningu verk-
smiðjunnar og hönnun fram-
leiðsluferla en Almenna
byggingarfélagið hf. sá um verk-
fræðilega hönnun allra mannvirkja
og annaðist byggingaframkvæmdir.
Verksmiðjan tók til starfa árið 1954.
Einnig tilnefnd: Miklabraut í
Reykjavík og Sementsverksmiðjan.
1961–1970 –
Búrfellsvirkjun
Með Búrfellsvirkjun var jök-
ulvatn í fyrsta skipti virkjað. Til að
tryggja rekstur hennar voru gerð
sérstök ísfleytimannvirki til að
flytja ís sem myndaðist í ánni við
ákveðin veðurskilyrði fram hjá inn-
taki virkjunarinnar. Þessi mann-
virki áttu sér enga fyrirmynd.
Bandaríska verkfræðifyrirtækið
Harza Engineering sá um hönnun
og útboð en Fosskraft, sem var sam-
steypa Almenna byggingarfélags-
ins, Phil & Sön og Skanska, var að-
alverktaki.
Einnig tilnefnd: Reykjanesbraut
og Laugardalshöll.
1971–1980 –
Svartsengi
Orkuverið í Svartsengi var fyrsta
orkuver sinnar tegundar í heim-
inum. Það notar heitan jarðsjó til
upphitunar á ferskvatni, sem síðan
er notað til upphitunar á húsum, átti
sér ekki hliðstæðu og finna þurfti
lausn á flóknum tæknilegum vanda-
málum. Orkuverið var byggt með
hugviti, rannsóknum, þróun og
hönnun íslenskra tæknimanna.
Einnig tilnefnd: Skyggnir ásamt
millilandasímstöð og brýr á Skeið-
arársandi.
1981–1990 – Flugstöð
Leifs Eiríkssonar
Embætti Húsameistara ríkisins sá
um mótun hússins í samvinnu við
bandarískt ráðgjafafyrirtæki varð-
andi fyrirkomulag og flæði í bygg-
ingunni. Byggingin er formsterk og
þykir fara einkar vel í auðninni þar
sem hún er staðsett, glæsilegt
mannvirki og dæmi um verkmenn-
ingu þjóðarinnar.
Einnig tilnefnd: Nesjavallavirkj-
un og Sundahöfn.
1991–2000 –
Hvalfjarðargöng
Spölur á og rekur Hvalfjarð-
argöng. Fyrirtækinu falið að fjár-
magna, hanna, grafa og reka Hval-
fjarðargöng. Framkvæmdir hófust
1996 og þau voru opnuð fyrir um-
ferð í júlí 1998. Verktaki var Foss-
virki sf., sameignarfélag Skanska
AB, E. Phil & Sö AS og Ístaks, sem
stjórnaði framkvæmdum. Gerð
ganganna er fyrsta einkafram-
kvæmd í samgöngum á Íslandi og
ein hin fyrsta á Norðurlöndunum.
Einnig tilnefnd: Perlan og staf-
ræn fjarskiptakerfi.
Verkfræðingafélag Íslands minnist þess sem vel hefur verið gert á 90 ára afmæli sínu
Útnefndu helstu
verkfræðiafrek
síðustu aldar Morgunblaðið/BjarniBrúin yfir Hvítá var útnefnd verkfræðiafrek þriðja áratugarins. Árni Pálsson verkfræðingur hannaði brúna.
Morgunblaðið/Kristinn
Hákon Ólafsson, formaður Verkfræðingafélags Íslands, afhendir Sig-
urði Brynjólfssyni, deildarforseta verkfræðideildar Háskóla Íslands,
fartölvu, skjávarpa og rafræna áskrift í tilefni 90 ára afmælis félagsins.
DONALD Rumsfeld, varnarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, skýrði frá
því í byrjun febrúarmánaðar að hann
og ráðuneyti hans hefðu leitast við að
ná fram samþykki fyrir því að dregið
yrði úr herstyrk Bandaríkjanna víða
um heim. Ráðherrann nefndi Ísland
sérstaklega í þessu viðfangi.
Rumsfeld lét þessi orð falla er
hann kom fyrir hermálanefnd öld-
ungadeildar Bandaríkjaþings hinn 5.
febrúar síðastliðinn. Í Bandaríkjun-
um geta þingnefndir kallað ráðherra
og aðra háttsetta menn fyrir sig og
spurt þá ítarlegra spurninga um þá
málaflokka, sem undir þá heyra.
Á þingfundinum þennan dag var
víða komið við. Rætt var um útgjöld
til varnarmála, endurskipulagningu
herafla Bandaríkjanna, stríðið gegn
hryðjuverkum og heimavarnir í ljósi
árása hryðjuverkamanna á New
York og Washington 11. september.
Samkvæmt útskrift af þingfundin-
um getur James M. Inhofe, öldunga-
deildarþingmaður frá Oklahoma,
þess að álagið á heraflanum sé gíf-
urlegt um þessar mundir sökum
skuldbindinga Bandaríkjamanna er-
lendis og þeirra viðbragða, sem
ákveðin hafi verið eftir 11. septem-
ber. Þanþol heraflans sé reynt til
fullnustu. Telur hann þetta kalla á
endurskipulagningu herafla Banda-
ríkjanna og aðra forgangsröðun.
Donald Rumsfeld svarar á þann
veg að hann sé þingmanninum sam-
mála og ljóst sé að þúsundir þjóð-
varðliða og hermanna í varaliðinu,
sem að öllu jöfnu hefðu ekki verið
kallaðir út, séu nú við störf vegna
árásarinnar 11. september. Ýmislegt
hafi á hinn bóginn verið gert til að
bregðast við þessum vanda. Jafn-
framt séu yfirvöld
varnarmála vongóð um
að takast megi að
draga úr viðbúnaði á
ákveðnum sviðum á
næstunni. Síðan segir
Rumsfeld: „Ég vil
einnig að fram komi að
ég hef verið að reyna –
og ég verð að segja, að
það er ekki auðvelt –
en ég hef reynt að fá
hluta þess herstyrks,
sem Bandaríkjamenn
halda úti um heim all-
an, á stöðum eins og Ís-
landi og á Sínaí-skaga
– og við höfum fækkað
ásamt bandamönnum
okkar í herliðinu í Bosníu á ábyrgan
og yfirvegaðan hátt – til þess að við
getum fengið þá til baka til að styðja
við hluta þessara aðgerða...“
„Sumir þeirra gegna hlutverki“
Inhofe þakkar varnarmálaráðherr-
anum og kveðst þess fullviss að hann
reyni að „kalla til baka“ herstyrk „frá
öðrum svæðum“ og kveður þá ráð-
stöfun nauðsynlega.
Viðbúnaður Bandaríkjamanna á
Íslandi kemur einnig við sögu í viðtali
sem bandaríska dagblaðið The San
Francisco Chronicle átti við Paul
Wolfowitz, aðstoðarvarnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, 23. febrúar sl.
Þar er Wolfowitz spurður hvers
vegna Bandaríkjamenn þurfi að
halda úti þúsundum hermanna í
Þýskalandi. Svar hans hljóðar svo:
„Sumir þeirra gegna hlutverki, hluti
þeirra er, eins og þú bendir réttilega
á, á þessum stöðum einkum af póli-
tískum ástæðum. Ég skal nefna örlít-
ið dæmi; ég veit ekki undir hvaða skil-
greiningu það fellur en árum saman
höfum við reynt að fækka orrustuþot-
um á Íslandi þótt fjöldi flugvéla þar
sé lítill þegar á heildina er litið. En
þetta er byrði fyrir flugherinn og
jafnan þegar haldið er úti flugsveit
erlendis verður að hafa tvær eða
þrjár þar [hér á aðstoðarráðherrann
sýnilega við tvær eða þrjár flugvélar
til að tryggja að ein sé ávallt til reiðu],
það er ógerlegt að halda sama fólkinu
þar ár eftir ár þannig að koma þarf á
skiptikerfi til að halda þeim úti. En
þegar við tölum við Íslendingana
segja þeir; þið þurfið á loftvörnum að
halda í Bandaríkjunum og við þurfum
loftvarnir á Íslandi. Við erum því enn
í miðjum viðræðunum hvað þetta
varðar.“
Viðmælandi Wolfowitz spyr gagn-
vart hverju verið sé að verja „þá“ og
spyr hvor Grænlendingar séu ógnin.
Wolfowitz svarar: „ Nei, ég býst við
að þeir myndu segja annarri farþega-
þotu. Þú veist, við viljum njóta vernd-
ar, þeir vilja vernd og allir vilja ör-
yggi nú. Ég er vongóður um að okkur
takist að sannfæra þá um að aðrar
leiðir séu færar til að koma fyrir
vörnum fari svo að raunveruleg ógn-
un skapist og einhver ætli að ræna
farþegaflugvél og stefna henni til Ís-
lands. Það er hvergi auðvelt að koma
á breytingum í heiminum.“
Síðar í viðtalinu segir Wolfowitz
þegar rætt er um hvort öryggi Suður-
Kóreu sé á einhvern hátt ógnað:
„Mér virðist það vera sama sagan alls
staðar þar sem við erum með liðsafla.
Ég vil svo sannarlega ekki níðast á
(„pick on“ á enskri tungu) Suður-
Kóreu. Ég vil ekki einu sinni níðast á
Íslendingunum. Alls staðar þar sem
við erum með viðbúnað koma fram
ákveðnar ástæður fyrir því að menn
þar vilja ekki breytingar, og alls stað-
ar þar sem við höldum úti herliði
verðum við að spyrja okkur hvort
ógerlegt sé að gera hlutina með skil-
virkari hætti.“
Donald Rumsfeld, varnarmálaráðherra Bandaríkjanna, svarar spurningum þingmanna
Donald
Rumsfeld
Paul
Wolfowitz
Við höfum reynt
að draga úr við-
búnaði á Íslandi
’ Ég er vongóðurum að okkur takist
að sannfæra þá um
að aðrar leiðir séu
færar til að koma
fyrir vörnum ‘