Morgunblaðið - 20.04.2002, Side 31

Morgunblaðið - 20.04.2002, Side 31
LISTIR MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. APRÍL 2002 31                             ALLIR í bátana nefnist sýning sem opnuð verður í nýju húsnæði Ný- listasafnsins, Vatnsstíg 3, í dag, laugardag, kl. 17. Þar sýna verk sín myndlistarmennirnir Ásmund- ur Ásmundsson, Gabríela Friðriks- dóttir, Gunnhildur Hauksdóttir, Magnús Sigurðarson, Sirra Sigrún Sigurðardóttir og Steingrímur Ey- fjörð. Allir hafa listamennirnir sýnt víða og getið sér gott orð, bæði hér heima og erlendis. Sýn- ingin er samstarfsverkefni Ný- listasafnsins og Skaftfells, menn- ingarmiðstöðvar á Seyðisfirði, en þar stóð sýningin, í annarri gerð, sl. haust. Í tilefni sýningarinnar unnu sexmenningarnir bækling sem er til sölu á Nýlistasafninu og í Skaftfelli. Steingrímur búkgerir banda- ríska listamenn eftirstríðsáranna og býður núlifandi listamönnum, samsýnendum sínum, að mála með búkgervingum þessum. Þau verk verða til sýnis sem einskonar nið- urstaða af allri þeirri menning- arblöndun sem orðið hefur á Ís- landi eftirstríðsáranna. Magnús leggur upp í langferð og kannar ókunnar slóðir vestrænnar menningar og ber hana saman við sólarlag sjálfsins. Sirra, Sigrún Sigurðardóttir, svífur í kringum upplifunina að snerta ekki jörðina, vera ekki tengdur en samtímis togaður. Verkið er líkamningur tilfinninga sem eru hauslausar hugsanir. Gunnhildur er að spekúlera í gróðri jarðar einsog í mörgum fyrri verkum og mun að öllum lík- indum sýna dauða ketti. Þó er hún ákveðin í að sýna, ásamt Ásmundi Ásmundssyni, móðurlega útgáfu af myndbandsglápi. Ásmundur, nýkjörinn stjórn- arformaður Nýlistasafnsins, setur að þessu sinni upp verkið Pepsi áskorun þar sem fram fer sam- anburður á nútíð og framtíð með myndlíkingu samanburðarfræð- innar. Ásmundur ögrar áhorfand- anum en gerir hann jafnframt að þátttakanda í léttum leik list- arinnar án nokkurra skilyrða eða skilmála. Gabríela veltir fyrir sér, ásamt ljóðskáldinu Morris, hvort hin of- dekraða velmegunarsátt upp- gerðar einlægninnar hafi verið fyrirboði hnignunar og afleiðing doðans. Sýningin er opin miðvikudaga til sunnudaga kl. 13-17 og stendur til 12. maí. Morgunblaðið/Kristinn Ásmundur Ásmundsson, Gunnhildur Hauksdóttir, Sirra, Steingrímur Eyfjörð og Magnús Sigurðsson eru áhafnarmeðlimir sýningarinnar All- ir í bátana. Fjarverandi var Gabríela Friðriksdóttir. Sex listamenn samskipa á Nýló DAVID Lynch er leikstjóri sem er almennt að pæla í allt öðrum hlutum en 99,9 % kollega sinna. Hann hefur áunnið sér í senn að- dáun og óttablandna virðingu í kvikmyndaheiminum með annarleg- um snilldarverkum sínum, sem ann- áluð eru fyrir óræðni sína. Kvik- myndir á borð við Eraserhead, Blue Velvet og Lost Highway, auk hinna umdeildu sjónvarpsþátta Twin Peaks, bera hæfni leikstjórans fag- urt vitni, um leið og þau staðfesta hin sterku höfundareinkenni, sem unun er að rifja upp kynnin við með hverri nýrri mynd hans. Kvikmyndina Mulholland Dr. sendi Lynch frá sér á nýliðnu ári, og var það mál manna að verkið væri í illskiljanlegri kantinum á lynchískan-mælikvarða, en fyrir verkið deildi hann leikstjórnarverð- laununum með Cohen bræðrum á kvikmyndahátíðinni í Cannes. Hefði hann vel mátt sitja einn að verð- launum þetta árið, enda skipast Mulholland Dr. tvímælalaust í röð bestu verka leikstjórans. Sögusvið myndarinnar er Holly- wood í Los Angeles, þar sem öfgar mannlífsins þrífast hlið við hlið í borgarumhverfi sem er í senn æv- intýralegt og gróteskt. Þar er sögð saga tveggja ungra kvenna hverra leiðir liggja saman eftir að önnur þeirra kemst undan morðingjum við illan leik. Hún staulast inn í hý- býli hinnar ungu og hjartahreinu Betty Elms sem er nýkomin til draumaborgarinnar í von um frama á leiklistarsviðinu. Óboðni gestur- inn man ekki hver hún er og reyna þær Betty að komast að því. Með þessari ráðgátu hefst frá- sögn myndarinnar, sem í fyrri hlut- anum byggir smám saman upp for- vitnilegar vísbendingar að einhverjum óræðum leyndardóm- um. Sögunni vindur fram í gegnum stuttar og áhrifaríkar sviðssetning- ar, þar sem áhorfandinn nær dá- leiðist inn í þá heild sem mynd- bygging, tónlist, texti, sviðsetningar og leikur skapa. Í gegnum þessa draumkenndu fram- vindu er ofinn táknvefur sem höfð- ar í senn til undirvitundar áhorf- andans og söguvitundar hans, þ.e. að segja þekkingar hans á frásagn- arminnum og formgerðum kvik- mynda- og bókmenntasögunnar. Það er ekki síst heimur noir-glæpa- mynda og ævintýra sem leikið er með í þeirri röð sæmilega heillegra samhengisbúta sem framvinda kvikmyndarinnar samanstendur af. En þeim sem horfir á myndina með einhverri von um lausn og skýrt frásagnarsamhengi, verður fljótlega ljóst að nokkur bið er á slíkum svörum. Þess í stað flækist framvindan æ meir, þar til að sagan tekur skyndilega krappa beygju í seinni hlutanum og umhverfist í nokkurs konar hliðlæga endursögn. Tákn, minni, persónur og nöfn sem birtust okkur í fyrri hlutanum koma nú fyrir í breyttri mynd, og sögu- persónur í öðrum hlutverkum en áður. Þannig má skoða samhengi sagnanna sem nokkurs konar draumtilbrigði við veruleikann sem til verður í huga hugstola aðalper- sónunnar og verður seinni frásögn- in þá í raun veruleikagrunnurinn sem byggt er á. Þetta er snilld- arlega gert hjá Lynch, og heldur samhengi hinnar miðlægu sögu myndarinnar áfram að túlka sig löngu eftir að staðið er upp úr bíó- sætinu. Hið huglæga merkingarsamhengi myndarinnar verður þó aldrei full- túlkað í hefðbundið röklegt frá- sagnarsamhengi. Inn í söguna flétt- ast tilfinning fyrir hrópandi andstæðum velgengni og ósigurs, fyrir hinum ósýnilegu huldumönn- um sem sitja að gríðarlegum völd- um í kvikmynda- og viðskiptaheim- inum, og fyrir óttanum við hið óþekkta. Vart þarf að nefna að allir þættir kvikmyndarinnar þjóna fullkomlega heildinni, enda velur Lynch sam- starfsfólk sitt og leikara af kost- gæfni. Að lokum bera að minnast svara Lynch við þeirri spurning- unni um hvernig skilja bæri myndir hans: „Ef ég gæti útskýrt þær fyrir ykkur, hefði ég ekki þurft að skapa þær sem kvikmyndir.“ Draumar og veru- leiki KVIKMYNDIR Háskólabíó Leikstjóri og handritshöfundur: David Lynch. Kvikmyndataka: Peter Deming. Klipping: Mary Sweeney. Tónlist: Angelo Badalementi. Aðalhlutverk: Naomi Watts, Laura Elena Harring og Justin Theroux. Sýningartími: 147 mín. Frakk- land/Bandaríkin. Universal Pictures, 2001. MULHOLLAND DR. (MULLHOLLAND- VEGUR) „Vart þarf að nefna að allir þættir kvikmyndarinnar þjóna fullkomlega heildinni, enda velur Lynch samstarfsfólk sitt og leikara af kostgæfni.“ Heiða Jóhannsdóttir TÓNLEIKARÖÐ kennara við Tónlistarskóla Kópavogs er merki- legt framlag og skapar kennurum skólans mikilvæg tækifæri í tón- leikahaldi. Á tónleikunum sl. þriðju- dagskvöld var tónsköpun Ríkharðar H. Friðrikssonar sérstaklega tekin fyrir, undir yfirskriftinni Sjálfsmynd og flutt fimm tónverk samin á ár- unum 1991 til 2002. Fyrsta verkið, 16.04,02, lokið við á sjálfum tónleik- unum, byggist á samspili höfundar og Úlfars Haraldssonar, á tvo gítara, sem mótað er í gegnum raftækni á fjölbreytilegan máta, svo að útkom- an var í heild bæði skemmtileg og fallega hljómandi. Annað verk tónleikanna var Fant- asía yfir Liljulag, samið 1998, gott verk, sem vel má kalla tilbrigðaverk, enda er Lilju-lagið, eftir fallegt for- spil, leikið í heild og í fallegum um- búnaði en undir lok verksins er það svo aftur leikið í heild, í mjög sér- kennilegri og samstígri raddskipan. Úrvinnsla hugmyndanna er víða þétt og töluvert viðburðarík, þó tónmálið sé nokkuð bundið við ákveðna mið- lægju, eða eins konar grunntón og sé því á köflum einum of „staðbundið“. Þetta sama má segja um nýtt verk, sem nefnist Camilliana, vegna samvinnu Camillu Söderberg og tón- skáldsins við gerð verksins, en þar er leikið með samspil hljóðfæris, þ.e. kontrabassablokkflautu og tölvu, er umbreytir bæði tíma og blæ hljóð- færisins. Þetta var á köflum áhrifa- mikið, sem að nokkru á rætur að rekja til sérkenna hljóðfærisins og frábærs leiks Camillu. Andar er samspilsverk fyrir seg- ulband og klarinett, tíu stuttir kafl- ar, þar sem Guðni Franzson spilaði á móti segulbandi og var næstsíðasti kaflinn ótrúlega magnaður og vel leikinn af Guðna. Þá var töluvert bragð af nr. 5 en í heild var bæði hrynskipanin nær ávallt púlsbundin og jafnvel „jazzy“ og tónstaðan, eins ogfyrr segir, „staðbundin“, enda var tónmálið oft mjög þrástefjað. Síðasta verkið, sem ber nafnið Líðan II, ætti miklu fremur að heita „vanlíðan“, því þar er unnið úr ópum, kokhljóðum, og alls konar munn- hljóðum, sem fylgja mismunandi heilsufari. Þetta var svo sem allt vel útfært en heldur lítt „huggulegt“, að vera viðstaddur gubbandi og ropandi manneskju, jafnvel þó viðvistin sé aðeins á segulbandi. Hvað um það, þá er þessi tækni, að umbreyta hljóð- um og búa til margvíslegar út- færslur, sá veruleiki, sem blasir við í dag. Í verkum sínum vinnur Ríkharður gjarnan með aðfengin hljóð en einnig með hrein raf-tilbúin hljóð og bland- ar á stundum við þessa úrvinnslu hljóðanna hefðbundnum hljóðfæra- leik. Þetta var allt gert á öldinni sem leið en varð mun auðveldara með til- komu tölvutækninnar á síðustu ár- um. Því hefur verið haldið fram, að tölvutónlist nái ekki varanlega að festa sig í sessi, fyrr en búin hafa verið til hljóðmyndunartæki, hvert þeirra afmarkað við ákveðin hljóð, sambærileg við hljóðfæri, þar sem flytjendur geti náð valdi á mikilli leiktækni í útfærslu hljóðanna og út- fært þessa tækni sína einir eða í samspili við aðra í lifandi flutningi. Sjálfsmynd TÓNLIST Salurinn Flutt voru fimm rafverk eftir Ríkharð H. Friðriksson, Flytjendur voru höfundur, Úlfar Haraldsson, Camilla Söderberg og Guðni Franzson. Þriðjudagurinn 16. apríl 2002. RAFTÓNLEIKAR Jón Ásgeirsson ÍSLENSKA esperantosam- bandið gengst fyrir mál- og sjónþingi til heiðurs Þórbergi Þórðarsyni á morgun, sunnudag, frá kl. 15- 17.30 í Esperanto- húsinu, Skólavörðu- stíg 6b. Yf- irskrift þingsins er Máltækni – Tölvur og tungumál. Erindi flytja Stef- án Briem (Vélrænar þýðing- ar), Viðar Guðmundsson, (Stýrikerfi Linux), Kristján Eiríksson og Jón Bragi Björgvinsson (Myndræn bragfræði), Baldur Ragnars- son og Pétur Yngvi Gunn- laugsson, (Orðabókarverk Þórbergs), Steinþór Sigurðs- son (Hugmynd að nýju kennsluforriti fyrir tungumál) og Hallgrímur Sæmundsson (Esperantokennsla á netinu). Á milli þátta verða flutt ör- stutt atriði í anda Þórbergs. Dagskráin fer öll fram á ís- lensku. Málþing um Þórberg Þórðarson Þórbergur Þórðarson Súrefnisvörur Karin Herzog Vita-A-Kombi

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.