Morgunblaðið - 13.07.2002, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 LAUGARDAGUR 13. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Átök og ófriður við þjóðveginn er
nýstárleg vegahandbók þar sem farið
er með lesendur eftir hringveginum
og heimsóttir ýmsir merkir staðir þar
sem afdrifarík átök hafa átt sér stað.
Atburðirnir eru rifjaðir upp samhliða því
sem sagt er frá ýmsu merkilegu sem
mætir ferðamanninum.
Einstakir
ferðafélagar
Ófriður í friðsælli
náttúrunni
Þjóðsögur við þjóðveginn er
nú komin út á hljóðbók, bæði
á geisladiskum og snældum.
Tröll, álfar, draugar og ýmsar
fleiri þjóðsagnaverur spretta
fram ljóslifandi um leið og
ferðast er um sveitir landsins.
Skemmtilegur fróðleikur og spennandi sögur fyrir alla
fjölskylduna í vönduðum upplestri Hjalta Rögnvaldssonar leikara
og höfundarins, Jóns R. Hjálmarssonar.
Lifandi
upplestur
JÓN Steinar Gunnlaugsson, lög-
maður fimm stofnfjáreigenda
SPRON sem gert hafa öðrum stofn-
fjáreigendum yfirtökutilboð með
stuðningi Búnaðarbankans, hefur
krafist þess að forstjóri, aðstoðar-
forstjóri og allir starfsmenn Fjár-
málaeftirlitisins víki sæti vegna van-
hæfis. Ragnar Hafliðason, aðstoðar-
forstjóri Fjármálaeftirlitsins, sat,
ásamt forsvarsmönnum sparisjóð-
anna, í nefnd sem samdi lögin um
viðskiptabanka og sparisjóði, en
túlkun þessara laga ræður því hvort
tilboð stofnfjáreigendanna fimm
verður úrskurðað lögmætt. Páll
Gunnar Pálsson, forstjóri Fjármála-
eftirlitsins, sat einnig í nefndinni um
tíma, en Fjármálaeftirlitið hefur að
undanförnu verið að skoða lögmæti
tilboðsins.
Eftirlitsaðilinn og annar deilu-
aðila sömdu frumvarpið saman
Árið 1998 skipaði viðskiptaráð-
herra nefnd „til að huga að stöðu
sparisjóðanna og hlutverki á ís-
lenskum fjármagnsmarkaði“.
Nefndin var skipuð þeim Páli Gunn-
ari Pálssyni, forstjóra Fjármálaeft-
irlitsins, Guðmundi Haukssyni,
sparisjóðsstjóra Sparisjóðs Reykja-
víkur og nágrennis, Ragnari Haf-
liðasyni, aðstoðarforstjóra Fjár-
málaeftirlitsins, og Sigurði Hafstein,
framkvæmdastjóra Sambands ís-
lenskra sparisjóða. Eftir að nefndin
hafði skoðað ítarlega þessi mál veitti
ráðherra henni umboð á árinu 2000
til að semja frumvarp til breytinga á
lögum um viðskiptabanka og spari-
sjóði, en frumvarpið var samþykkt
sem lög (17/2001) frá Alþingi árið
2001. Páll Gunnar var formaður
nefndarinnar, en hann lét af því
starfi árið 2000 og Benedikt Árna-
son, skrifstofustjóri í viðskiptaráðu-
neytinu, tók við.
„Þessi lög hafa verið til meðferðar
í þessu deilumáli sem hefur orðið til
vegna tilboðs fimm stofnfjáreigenda
SPRON,“ sagði Jón Steinar. „Þessi
nefnd samdi frumvarpið saman, þ.e.
annar deiluaðila í þessu máli og fyr-
irsvarsmenn eftirlitsaðila. Ragnar
kom beint að samningu frumvarps-
ins og Páll Gunnar hafði áður verið í
nefndinni.“
Jón Steinar sagðist hafa farið að
skoða tilurð laganna vegna þess að í
málflutningi sparisjóðanna hafi sér-
staklega verið vísað til athugasemda
sem fylgdu frumvarpinu. „Þetta
kemur sérstaklega fram í bréfi sem
Samband íslenskra sparisjóða skrif-
aði Fjármálaeftirlitinu og Sigurður
Hafstein undirritar. Í lögunum sjálf-
um er ekki að finna ákvæði sem
bannar viðskipti með stofnfjárhluti á
hærra verði en stofnfé. Sparisjóð-
irnir hafa haldið því fram að þetta sé
engu að síður bannað. Í bréfi Sig-
urðar er vísað sérstaklega til þess að
í athugasemdum með frumvarpi að
þessum lögum sé að finna setningar
sem bendi til þess að þessi viðskipti
séu bönnuð. Þar með er komin upp
sú staða að eftirlitsaðilinn, sem á að
úrskurða um þetta, hefur samið
texta í athugasemdum að frumvarpi
að lögum með öðrum deiluaðilanum
og annar deiluaðilinn er að halda því
fram að þessi texti hafi einhverja
þýðingu að lögum.“
Jón Steinar sagðist ekki sjá að at-
hugasemdir við frumvarpið skipti
máli við túlkun á „vilja löggjafans“.
„Mínir umbjóðendur eru búnir að
krefjast þess að forstjóri og aðstoð-
arforstjóri Fjármálaeftirlitisins víki
sæti við meðferð á málinu og þar
með allir starfsmenn Fjármálaeft-
irlitsins, en það þýðir að það þarf að
setja sérstakan forstöðumann Fjár-
málaeftirlitsins til að úrskurða í
þessu máli.“
Páll Gunnar Pálsson, forstjóri
Fjármálaeftirlitsins, sagði að af-
staða yrði fljótlega tekin til þeirra
sjónarmiða sem fram kæmu í bréfi
Jóns Steinars.
„Fjármálaeftirlitið hefur verið að
leita sjónarmiða aðila í málinu í því
skyni að fá þau fram. Við úrlausn
málsins mun eftirlitið taka afstöðu
til þeirra sjónarmiða sem máli
skipta. Að öðru leyti vil ég ekki tjá
mig um málið, hvorki þennan þátt
þess né aðra,“ sagði Páll Gunnar.
Jón Steinar Gunnlaugsson krefst þess að stjórnendur Fjármálaeftirlitsins víki sæti
Sömdu lögin
sem deilt er um
HJÓN á sérkennilegu farartæki,
„rikksjó“, eins og slíkt apparat er
kallað á Indlandi þaðan sem það er
upprunnið, eru nú stödd á Íslandi,
stefna til Grænlands, þaðan vestur
um haf og hyggjast ekki linna látum
fyrr en komið verður til Madras
(Chennai) á Indlandi, eftir nokkur
ár.
Forsaga málsins er sú að Eng-
lendingurinn Oliver Higson var
staddur á Indlandi árið 1980 og
hugðist kaupa sér vélhjól en heill-
aðist af „rikksjó“ – sem allt er mor-
andi af í borgum landsins, enda eitt
helsta almenningssamgöngutækið
þar. „Svo fór að ég ákvað að fara
akandi frá Indlandi til London á far-
artækinu, sem tók mig fjögur og
hálft ár,“ sagði Higson við Morg-
unblaðið í gær. Eftir ferðalagið í
upphafi níunda áratugarins kvaðst
hann hreinlega ekki mega hafa séð
„rikksjó“ án þess að fá í magann og
heitið því að fara aldrei upp á slíkt
tæki aftur. Í maí á þessu ári snerist
Higson, sem nú er 48 ára, hugur og
lagði af stað ásamt bandarískri eig-
inkonu sinni, Prisca Weems. Þau
komu til Íslands með Norrænu, eru
nú stödd á Akureyri og stefna út í
Grímsey – þar sem tæki þeirra verð-
ur fyrsti „rikksjórinn“ sem fer norð-
ur fyrir heimskautsbaug, og það
þykir spennandi meðal indverskra
fjölmiðla að sögn hjónanna – og síð-
an verður stefnan sett á Ísafjörð.
„Okkur hefur verið sagt að græn-
lenskir fiskibátar komi gjarnan til
Ísafjarðar og við vonumst til þess að
geta fengið far með einhverjum
þeirra til Grænlands – enda höfum
við fengið leyfi danskra yfirvalda til
þess að fara á „rikksjónum“ þvert
yfir Grænland, yfir á vesturströnd-
ina.“ Þegar/ef til austurstrandar
Grænlands kemur verða sett skíði á
farartækið í stað dekkjanna og
sleðahundar munu draga það vest-
ur um.
Leiðin liggur síðan yfir til Kan-
ada, niður vesturströnd Bandaríkj-
anna, til Hawaii og þaðan til Ástr-
alíu, Japan og Kína og loks til
Indlands. „Við komum vonandi
þangað eftir tvö ár. Kannski þrjú,“
sagði Prisca í gær.
Draumur Olivers er að koma á
„rikksjó“-degi á Indlandi árlega; þá
geti ökumenn farið fram á ofurlítið
meiri þóknun fyrir að aka fólki en
venjulega. „Þeir sem aka „rikksjó“
á Indlandi eru bláfátækir. Fæstir
lifa lengi og mig dreymir um að
einu sinni á ári verði haldinn hátíð-
legur dagur þeim til stuðnings og
viðurkenningar,“ segir hann. Hjón-
in segja uppátæki þeirra hafa vakið
talsverða athygli meðal indverskra
fjölmiðla, og vona að það verði til
þess að „rikksjó“-dagur komist á.
Sjálf segjast þau ekki rík. Þau
leigja íbúð sína í London og lifa nú á
leigunni; hafa úr 3.000 krónum að
spila á dag og búa þar af leiðandi
t.d. á tjaldstæðinu meðan á dvölinni
á Akureyri stendur.
Oliver Higson og Prisca Weems á „rikksjó“ sínum á Akureyri í gær. Um er að ræða reiðhjól með vagni, en einn-
ig er lítill mótor fyrir hendi, svipaður og í lítilli sláttuvél.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Á spjaldi aftan á tækinu stendur: Vinsamlega flautið fyrir Hindoo Push.
Grænland í sjónmáli. Á leið til Chennai.
Á leið
um heim-
inn á
„rikksjó“
Akureyri. Morgunblaðið.
NOKKUR lítil eldgos, sem hafa
staðið allt frá örfáum mínútum upp í
nokkra klukkutíma, hafa orðið síð-
ustu daga í vestari katli Skaftárjök-
uls í kjölfar jökulhlaupsins sem hófst
í byrjun vikunnar. Páll Einarsson
jarðeðlisfræðingur segir að óróa-
hviður hafi komið fram á jarð-
skjálftamælum, eins konar stöðugur
titringur sem sé fylgifiskur eldgosa.
Hviðurnar hafi staðið yfir allt frá
nokkrum mínútum til nokkurra
klukkutíma. Fyrsta hviðan, á þriðju-
dagskvöld, hafi staðið í fimm mín-
útur, á miðvikudagskvöld hafi hvið-
urnar verið meira áberandi og á
fimmtudagsmorgun hafi þær staðið
sleitulaust í fjóra klukkutíma.
Páll segir að aðrar skýringar á
þessum óróa séu mögulegar, en hann
telur þær ólíklegar. Til dæmis hafi
möguleikinn á suðu í háhitakerfinu
og hruni í ísnum verið nefndur. „Þar
sem við höfum séð slíka atburði ann-
ars staðar hefur það allt verið miklu
minna og valdið minni truflunum á
skjálftamælum en þarna sést,“ segir
Páll.
Hann segir að lítil eldgos hafi
þannig komið í kjölfar allra hlaupa
úr eystri katlinum frá árinu 1986 og
frá 1995 hafi gosið í báðum kötlunum
í kjölfar jökulhlaupa. „Þegar vatnið
fer af jarðskorpunni lækkar þrýst-
ingurinn snögglega og ef kvika er
fyrir hendi í skorpunni losar hún sig í
snarheitum við gas og leitar til yf-
irborðsins.“
Páll segir eldgosin vera stutt
þannig að jökullinn nái ekki að
bráðna mikið. Þar sem bráðnunin
komi í kjölfar hlaupsins sé hugsan-
legt að það vatn komi ekki undan
jöklinum fyrr en í næsta hlaupi.
Eldgos í vestari
katli Skaftárjökuls
í kjölfar hlaupsins