Morgunblaðið - 24.08.2002, Blaðsíða 28

ÚR VESTURHEIMI
28 LAUGARDAGUR 24. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ ER gaman að hlusta og horfa á
þessa listamenn flytja söngleikinn í
miðaldaskála Sögusetursins, þar
sem þeir falla eins og flís við rass, en
þeir féllu ekki síður vel inn í um-
gjörðina í Gimli og tóku atriði úr
söngleiknum nánast hvar sem þeir
voru samankomnir við mikla hrifn-
ingu viðstaddra. Sögumaður flutti
texta sinn á ensku og söngvararnir
sungu á íslensku, en áhorfendur
fengu leikskrá á ensku, þar sem allir
textar eru í enskri þýðingu auk ann-
ars fróðleiks. Söngleikurinn er eftir
Jón Laxdal við ljóðaflokk Guðmund-
ar Guðmundssonar skólaskálds og
koma fram níu söngvarar, undirleik-
ari og sögumaður, en Svala Arnar-
dóttir er leikstjóri.
Arthúr Björgvin Bollason, for-
stöðumaður Sögusetursins á Hvols-
velli og sögumaður söngleiksins,
segir að það hafi verið stórkostleg
lífsreynsla fyrir hópinn að sýna fyrir
um 2.000 manns, eins og hann gerði
á Íslendingadeginum í Gimli, en fé-
lagarnir séu vanir að sýna fyrir fullu
húsi í Sögusetrinu, um 100 manns.
Hins vegar segir hann að sýningin
sé þannig, að gott sé að hafa fólkið
nærri sér eins og á Hvolsvelli og það
hafi verið mikil viðbrigði að sýna á
stóra sviðinu í garðinum í Gimli og
ganga þar á milli áhorfenda á stóru
svæði.
Innileikur og einlægni
„Það var yndislegt á alla lund að
koma fram í Kanada,“ segir Sigurð-
ur Sigmundsson, sem fer með hlut-
verk Njáls á Bergþórshvoli í söng-
leiknum. „Mér fannst ég vera
kominn 30 ár aftur í tímann hvað
varðar einlægni fólks. Það er svo
mikill hraði á okkur Íslendingum að
við megum ekki vera að því að taka
utan um hvert annað, en í Gimli er
annað upp á teningnum. Við urðum
varir við meiri innileik og einlægni
en við erum vanir. Ég upplifði ákaf-
lega mikla hlýju, þótt hún sé vissu-
lega líka til heima.“
Sigurður segir að viðtökurnar í
Ottawa hafi komið mjög á óvart og
gaman hafi verið að syngja við mjög
breyttar aðstæður í Gimli. „Menn
sjóast við þetta en upplifunin í Gimli
er slík að það má enginn missa af því
að koma þangað. Ég brenn í skinn-
inu að koma aftur.“
Jón Smári Lárusson er í aðalhlut-
verkinu, hlutverki Gunnars á Hlíð-
arenda. Hann segist vera orðinn
sviðsvanur og hafi því ekki fundið
fyrir fjölda áhorfenda í Gimli en
þeim mun meira fyrir fólkinu sjálfu
og andrúmsloftinu. „Það er ólýsan-
leg upplifun að kynnast samfélaginu
í Gimli. Það virkar svo sterkt á
mann. Fólkið er svo þakklátt og þótt
ég reki ekki ættir mínar saman við
ættir íbúanna finn ég fyrir einhverj-
um rótum. Andrúmsloftið og orkan
frá fólkinu hafa þessi áhrif og ég er
stoltur af því að hafa fengið allan
þennan fjölda til að hlusta.“
Jón Smári segir að dekrað hafi
verið við hópinn bæði í Ottawa og
Gimli og menn hafi talað um að það
yrði erfitt að byrja að aka bíl á ný.
„Við sem erum fæddir og uppaldir í
sveit eigum ekki svona að venjast en
þessar móttökur koma frá hjartanu.
Fólkið er svo einlægt.“
Mikið ævintýri
Sýningar á verkinu hófust í fyrra-
sumar, en í vor var farið í sýning-
arferð um Þýskaland. „Það var eld-
raun og eldskírn erlendis,“ segir
Arthúr Björgvin og segir þá hafa
tekið mikið stökk að fara frá Hvols-
velli til Cuxhaven og Hamborgar.
Þar hafi þeir samt fundið að verkið
hafi fallið í kramið hjá útlendingum,
sem jafnvel tengdust ekki Íslandi á
nokkurn hátt. Sérstök vatnaskil hafi
orðið á sýningu fyrir um 200 mennt-
skælinga í Cuxhaven. Krakkarnir
hafi verið skikkaðir til að mæta á
sýninguna en heyra hefði mátt
saumnál detta alla sýninguna og
rektor skólans hafi haft á orði að
hann hefði aldrei séð svona stóran
hóp nemenda sinna eins rólegan og
áhugasaman á sýningu og þarna.
Leikskrá á þýsku hafi örugglega
skilað sínu, því miklu máli skipti að
fólk gæti fylgst með því sem væri
verið að syngja um á sviðinu.
Saga Singers, eins og þeir nefna
sig á enska tungu, komu tvisvar
fram í fullkomnu 500 sæta leikhúsi í
safninu Museum of Civilization í Ott-
awa/Hull og var fagnað í lokin með
standandi lófaklappi. „Þessi ferð til
Kanada var gríðarlega mikið ævin-
týri fyrir okkur alla,“ segir Arthúr
Björgvin og bætir við að ferðalögin
gefi sýningunni og viðkomandi
mönnum mjög mikið vægi, því það
sé mjög sjaldgæft að listamenn af
landsbyggðinni fari til útlanda. Rík-
isstjórn Íslands hafi stutt vel við
bakið á hópnum, Flugleiðir, sendi-
ráðið í Ottawa og gestgjafarnir í
Gimli og meðbyrinn hafi ekki getað
verið betri. „Móttökurnar sem við
fengum í Vesturheimi fóru langt
fram úr okkar björtustu vonum. Það
var gaman að skemmta í Ottawa en
stórkostlegt ævintýri að koma fram í
Gimli. Það er eitthvað í þessu verki,
söngvum og textum, sem er alvöru
íslenskt. Eitthvað rammþjóðlegt
kemur í gegn, jafnvel til fólks sem er
ekki náskylt okkur eins og í Ottawa,
og svona sýningar vekja athygli á
landinu. Þetta er eins þjóðlegt og
það getur orðið og við fundum það
og skynjuðum á götum úti og í sam-
tölum við fjölmiðla í Ottawa að fólk
sýndi þessu áhuga. Fólk hafði gam-
an af þessu. Þarna kom ný kynning
til sögunnar til viðbótar við náttúr-
una. Þarna var okkar fortíð, okkar
saga og okkar menning. Þótt sið-
menning okkar hafi verið á bág-
bornu stigi fram eftir öllum öldum
var andlega menningin á mjög háu
plani. Menn fóru með Íslendinga-
sögur og kváðu rímur í saggafullum
moldarkofum, þótt súpan væri óæt
og munntóbakið ekki tyggjandi. Ís-
lendingar hafa verið feimnir við að
kynna þennan þátt erlendis og halda
honum að útlendingum, hafa verið
teprulegir við fortíðina, finnst kjána-
legt að vera að trana þessu fram eins
og þetta sé eitthvað ómerkilegt, en
sannleikurinn er sá að ferðalag eins
og þetta til Kanada sýnir að útlend-
ingum finnst þessi fortíð og söguöld
okkar þrælspennandi og skemmti-
leg.“
Aukinn áhugi útlendinga
Í þessu sambandi má nefna að til
stendur að hópurinn fari í eina eða
tvær stuttar sýningarferðir til
Bandaríkjanna í tengslum við af-
urðakynningar nú í september. Í
nóvember skemmtir hópurinn í Du-
blin á Írlandi í samvinnu við Plús-
ferðir og síðan hefur honum verið
boðið í sýningarferð til 12 til 15
borga í Þýskalandi, en Arthúr
Björgvin segir líklegt að boðið verði
þegið með hækkandi sól á næsta ári.
Hann segir að Samtök ferðaskrif-
stofa í Þýskalandi hafi tekið sig sam-
an og skipulagt þessa hljómleika- og
sýningarferð. Og til að kóróna at-
hyglina var í liðinni viku gerður
samningur við ferðaskrifstofu í
Þýskalandi sem pantaði söngleik á
þýsku fyrir 60 til 80 manns í hverri
viku í Sögusetrinu frá júní út ágúst
næsta sumar.
Gáfu bækur og nótur
Hópurinn færði Safni íslenskrar
menningararfleifðar í Nýja Íslandi
nokkrar Njálubækur og söngnótur
sem grunn að útlánssafni. Sigurður
Sigmundsson segir að Tammy Ax-
elsson, framkvæmdastjóri safnsins,
hafi sagt þeim að nokkuð hafi verið
spurt um nótur við þekkt íslensk lög
og því hafi þeir ákveðið að gefa safn-
inu nótur, einkum tvísöngslög. „Við
vonum að þetta geti orðið vísir að út-
lánssafni, en þetta eru lög sem eru
mikið notuð af okkur og til dæmis
Álftagerðisbræðrum.“
Þess ber að geta að söngfélagarn-
ir eru í Karlakór Rangæinga en síð-
an er deild innan Karlakórsins sem
kallar sig öðlinga og syngur við ýmis
tækifæri eins og á þorrablótum og
við jarðarfarir. Í þessari deild eru
nær allir Kanadafararnir og ætlar
Sigurður að leggja til að öðlingarnir
nái yfir alla í hópnum, „því við erum
allir alveg grimmharðir öðlingar“,
segir hann.
Söngleikurinn Gunnar á Hlíðarenda féll í góðan jarðveg í Kanada
Grimmharð-
ir öðlingar
Morgunblaðið/Steinþór Guðbjartsson
Grétar Axelsson í Gimli og Harley Jonasson, fyrrverandi forseti Íslend-
ingadagsnefndar, höfðu í nógu að snúast með íslensku „víkingana“ en
gáfu sér tíma til að tylla sér fyrir framan þá við styttuna af íslenska vík-
ingnum í Gimli. „Við erum grimmharðir,“ sögðu listamennirnir frá Ís-
landi en þeir eru í efri röð frá vinstri: Jens Sigurðsson, Arthúr Björgvin
Bollason, Jón Ólafsson, Guðjón Halldór Óskarsson og Hlynur Snær
Theodórsson. Fremri röð frá vinstri: Þórður Matthías Sigurjónsson,
Gísli Stefánsson, Jón Smári Lárusson, Sigurður Sigmundsson, Kjartan
Grétar Magnússon og Oddur Helgi Jónsson.
Njálusönghópur Sögusetursins á Hvolsvelli
var í Kanada á dögunum og flutti söngleik-
inn Gunnar á Hlíðarenda og brot úr honum
við góðar undirtektir, tvisvar í Ottawa/Hull
og nokkrum sinnum í Gimli. Steinþór Guð-
bjartsson sá flestar uppfærslurnar í Gimli,
skemmti sér vel eins og aðrir áhorfendur og
ræddi við listamennina.
Morgunblaðið/Steinþór
Mikið mæðir á „bræðrunum“
Gísla Stefánssyni, sem fer með
hlutverk Kolskeggs, og Jóni
Smára Lárussyni, sem fer með
hlutverk Gunnars á Hlíðarenda.
steg@mbl.is
NÁMSKEIÐ um landnám Íslend-
inga í Vesturheimi verður haldið í
haust á vegum Þjóðræknisfélags
Íslendinga á svipuðum nótum og
síðastliðinn vetur, en námskeiðið
er öllum opið. Jónas Þór sagnfræð-
ingur sér um námskeiðið og segir
hann ætlunina að fjalla um alla
helstu staði í Ameríku þar sem Ís-
lendingar reyndu landnám á tíma-
bilinu 1856 til 1914. Reynt verður
að útskýra hvers vegna þessir stað-
ir urðu fyrir valinu og hvernig til
tókst hverju sinni.
Næsta sumar verður tólf daga
ferð um staði í Wisconsin, Minne-
sota, Norður-Dakóta og Manitoba
þar sem Íslendingar reyndu land-
nám. Á þeim flestum búa afkom-
endur þeirra enn og munu þeir
koma að fyrirhuguðu ferðalagi á
ýmsan hátt. Pöntuð verða fjörutíu
sæti og komast ekki fleiri. Jónas
segir að gera megi ráð fyrir mikl-
um áhuga, en fyrirhuguð sé ræki-
leg kynning innan ÞFÍ um land
allt.
Haustnámskeiðið verður í
Gerðubergi á þriðjudagskvöldum
frá kl. 20:00–22:00. Skrásetning fer
fram fimmtudaginn 29. ágúst í
Gerðubergi frá kl. 17:00–19:00 og
1.september frá kl. 14:00–17:00 á
sama stað. Námskeiðsgjald er kr.
12.500 og skal greitt við skráningu.
Hjón og eldri borgarar fá afslátt.
Frekari upplýsingar um nám-
skeiðið og ferðina veita Jónas Þór
(s. 5541680 eða jtor@mmedia.is)
og Petrína Bachmann, skrif-
stofustjóri Þjóðræknisfélagsins og
starfsmaður í utanríkisráðuneyt-
inu.
Námskeið um
landnámið vestra
Nemendur á fyrri námskeiðum fóru á slóðir íslensku landnemanna í Vesturheimi í sumar.