Morgunblaðið - 10.10.2002, Blaðsíða 40

Morgunblaðið - 10.10.2002, Blaðsíða 40
UMRÆÐAN 40 FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ NÚ er það svo að fólk er mis- jafnlega félagslynt. Þetta er einn af grunnþáttum persónuleika manna. Sumir eru innhverfir og aðrir út- hverfir. Hinir síðarnefndu njóta sín oft best innan um aðra og sækja sína orku þangað. Sumir æskja mikillar einveru og gætu notið sín best við bókalestur meðan hinir láta mannfögnuði helst ekki fram hjá sér fara. Svo eru sumir sem eru hreinlega kvíðnir innan um fólk; þá sérstaklega ókunnuga, fólk í valdastöðum og hitt kynið. Þeir óttast mest af öllu að verða sér til skammar og koma öðrum illa fyrir sjónir. Þeir hafa tilhneigingu til að ímynda sér hið versta innan um aðra. „Hvað ef ég helli nú niður eða gleymi því sem ég þarf að segja? Þetta fólk gæti verið félagsfælið. Er hægt að sjá utan á fólki hvort það sé félagsfælið? Nei, það er jafnan ekki hægt. Manneskjan get- ur virst sallaróleg þó hún sé illa haldin af kvíða. Stundum sjást þó einkennin utan frá eins og sviti, skjálfti eða andlitsroði. Kvíðinn getur verið lítill upp í að vera mjög hamlandi. Togstreita myndast jafn- an innra með félagsfælnum þar sem þá langar í félagsskap en treysta sér ekki að sækja í hann. Þeir upplifa sig sem skrýtna og ut- anveltu eins og fólk með aðrar geð- raskanir. Hömlunin getur verið það mikil að fólk hættir í námi þrátt fyrir góða hæfileika eða vinnur starf sem er langt undir hæfni við- komandi. Þannig getur þetta haft gríðarlega alvarlegar afleiðingar fyrir viðkomandi. Sumir treysta sér ekki til að leita sér aðstoðar eða vita hreinlega ekki að hægt er að fá hjálp. Félagsfælni er allveg ótrú- lega algeng. En hvernig stendur þá á því að hún fær ekki meiri um- ræðu og athygli? Það helgast m.a. af því að tiltölulega stutt er síðan farið var að greina þessa röskun. Þeir sem þjást eru ekki að bera sín vandamál á torg. Þeir láta lítið á sér bera, eru úti í hornum og ganga með fram veggjum. Fé- lagsfælni eldist jafnan ekki af fólki og er ekki eitthvað sem fólk hristir auðveldlega af sér, því má búast við að sé ekkert að gert fylgi þetta fólki út ævina. Þó getur fólk verið miskvíðið eftir tímabilum, allt eftir því hvernig vindar blása í lífinu. Hugræn atferlismeðferð hefur verið notuð við þessu og öðrum kvíðaröskunum ásamt þunglyndi, sem er algeng fylgiröskun, með góðum árangri. Margir sálfræðing- ar hafa sérhæfingu til að beita þessari aðferð. Meðferð með þung- lyndislyfjum hefur hjálpað sumum og hafa geðlæknar mesta þekkingu á slíkum lyfjum. Þessar tvær sér- fæðistéttir geta komið til hjálpar. Litlar líkur er á að geðlæknar eða sálfræðingar dæmi fólk vegna geð- rænna veikinda sinna en skilningur almennings er enn lítill. Fé- lagskvíði getur verið eðlilegur við vissar aðstæður en þegar hann aftrar fólki frá því að gera sem það þarf að gera eða langar til að þá er ástæða til að leita sér hjálpar hjá fagfólki. Nú þykir sýnt fram á að geðheil- brigði þjóða fer minnkandi og að geðsjúkdómar muni taka sívaxandi toll. Þetta fer í hendur við aukinn hraða og kröfur sem gerðar eru til fólks. Þetta gerir miklar kröfur til aðlögunar og slíkt getur verið fólki um megn með ófyrirséðum afleið- ingum fyrir heilsuna. Nú þegar er skortur á geðheil- brigðisþjónustu. Séu fjárframlög og úrræði ekki aukin í samræmi við áðurnefnda þróun er í raun um niðurskurð að ræða. Geðheilbrigð- ismál verða iðullega fyrir barðinu þegar dregið er saman. Svona get- ur þetta ekki gengið. Það hlýtur hver maður að sjá. Það er ekki nóg að menn tali um hlutina þótt það sé ágætis byrjun. Eitt mikilvægt framfaramál fyrir íslenska þjóð er að sálfræðiþjónusta, sem er jafnan laus við aukaverkanir og fráhvarfs- einkenni, verði greidd niður eins og geðlæknisþjónusta. Þetta er ekki aðeins réttlætismál heldur spurn- ing um skynsemi. Viðurkennd sál- fræðimeðferð eins og hugræn at- ferlismeðferð skilar oft jafngóðum eða varanlegri bata en lyfjameð- ferð. Í sálfræðimeðferð lærir fólk uppbyggilegar leiðir til að takast á við lífið og sjálfsþekkingu sem gagnast löngu eftir að meðferð er hætt. Slík meðferð hefur fyrir- byggjandi gildi. Fólk á að hafa raunverulegt val um meðferðar- form og meðferðaraðila óháð fjár- hag þegar sýnt hefur verið með góðum rannsóknum að meðferðar- formin eru að skila árangri, sem felst í auknum lífsgæðum. Geðhjálp hýsir ýmsa sjálfshjálp- arhópa þar sem fólk getur komið og hlotið stuðning, skilning, deilt reynslu, tjáð tilfinningar sínar og fengið ráð frá þeim sem hafa upp- lifað sjálfir. Undirritaður heldur utan um félagsfælnihóp þar í vetur. Þar eru einnig starfandi eineltis- hópur, kvíðahópur, geðhvarfahóp- ur, þunglyndishópur og aðstand- endahópur. Hvet ég þá sem þjást til að sækja vikulega fundi þessara hópa. Geðsjúkdómar eru ekkert til að skammast sín fyrir. Þú lesandi góð- ur gætir veikst ef þú ert það ekki þegar. Hvar stendur þú þá? Verum manneskjur til að meta manngildið og litróf samfélagsins. Þannig fær hver einstaklingur að njóta sín og fær tækifæri til að nýta möguleika sína til uppbyggilegra mála í þágu íslensks samfélags. Eigi þessi litla þjóð að vera meðal þeirra fremstu í heimi, eins og metnaður okkar stendur til, þarf að huga betur að geðheilsu landans. Félagsfælni og önnur geðheilbrigðismál Eftir Elís V. Árnason „Verum manneskjur til að meta manngildið og litróf samfélagsins. Þannig fær hver einstaklingur að njóta sín…“ Höfundur er háskólanemi.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.