Morgunblaðið - 22.10.2002, Síða 26

LISTIR
26 ÞRIÐJUDAGUR 22. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í ANDDYRI Hallgrímskirkju
stendur yfir sýning á verkum Sig-
urðar Þóris Sigurðssonar listmál-
ara. Tekur hann fyrir guðspjalla-
menn Nýja testamentisins og
blandar þeim saman við táknmynd-
ir og mannlegan veruleika, eins og
segir í fréttatilkynningu.
Guðspjöllin eru einhver mikil-
vægustu rit vestræns menningar-
samfélags, en þau greina frá ævi og
orðum Jesú Krists. Guðspjallamenn
Nýja testamentisins eru fjórir,
Mattheus, Markús, Lúkas og Jó-
hannes. Rétt er að geta þess að
fleiri guðspjöll eru til, svokölluð
„apokyfurit“ (hulin rit), sem ekki
hlutu náð þeirra sem settu saman
Nýja testamentið. Mattheusarguð-
spjall er að öllum líkindum elsta
guðspjallið í Nýja testamentinu og
er áætlað að það hafi verið ritað
um 30 árum eftir krossfestingu
Krists af Mattheusi, einum læri-
sveinanna tólf. Markúsarguðspjall
er annað í röðinni og var ritað af
túlk Péturs, lærisveini Krists, þeg-
ar hann var í Róm að predika fagn-
aðarerindið. Lúkas ritaði þriðja
guðspjallið, en hann var læknir og
sagnfræðingur sem fylgdi Páli
postula og guðspjall Jóhannesar er
það fjórða í röðinni, en Jóhannes
var einn af lærisveinunum, sá sem
Jesús elskaði.
Sigurður Þórir útfærir viðfangs-
efni sitt í fjórum olíumálverkum,
vatnslitamyndum og blekteikning-
um. Að auki sýnir hann lítið olíu-
málverk sem segir frá síðustu
kvöldmáltíðinni. Olíumálverkin af
guðspjallamönnunum eru þunga-
miðja sýningarinnar. Fyrirmynd-
irnar eru kerúbanarnir, verndarar
lífsins trés í paradís, en þeim er
lýst í Gamla testamentinu, í upp-
hafi bókarinnar Esekíel, í mynd
sem Sigurður vinnur augljóslega út
frá. Sigurður málar Mattheus sem
mann sitjandi á skýi og er hann
táknmynd viskunnar, Markús er
ljónið, tákn hugrekkis og upprisu
Krists, Lúkas er uxinn, tákn sjálf-
stjórnar eða tilfinningalegrar með-
vitundar og Jóhannes er örninn,
tákn réttlætis. Allir eru þeir vængj-
aðir og fljúga yfir höfuð manns og
konu, kannski Adams og Evu, og í
bakgrunninn málar listamaðurinn
landslagsbrot ásamt formum húsa
og annarra forma sem minna á sið-
menningu okkar. Má því sjá guð-
spjallamennina í verkum Sigurðar
sem verndara hinnar siðmenntuðu
paradísar. Hverjum guðspjalla-
manni er helguð ein árstíð. Verkið
„Mattheus“ er í björtum litum sum-
arsins, „Markús“ er í vorlitunum,
„Lúkas“ í rauðum litum haustsins
og „Jóhannes“ í bláma vetrarins.
Málverkin eru á mörkum næf-
isma og klassíkur. Stílbrigðin eru
einföld, líkamshlutföll í fígúrum
órökrétt og verurnar, þ.e. guð-
spjallamennirnir, barnslega túlkað-
ir. Tekst Sigurði síður til í smá-
gerðum vinnubrögðum eins og í
„Síðustu kvöldmáltíðinni“, en aðrar
myndir ganga vel upp hjá honum
og er heildarmynd sýningarinnar
sú fastmótaðasta sem ég hef séð
frá listamanninum til þessa.
Verndarar hinnar sið-
menntuðu paradísar
MYNDLIST
Hallgrímskirkja
Sýningin stendur til 28. nóvember og er
opin alla daga frá 9–18.
SIGURÐUR ÞÓRIR SIGURÐSSON
OLÍUMÁLVERK, VATNSLITAMYNDIR OG
BLEKTEIKNINGAR
Jón B.K. Ransu
„Mattheus“ í túlkun Sigurðar Þóris
Sigurðssonar.
BÓKIN Sveitin mín – Kópavogur
kemur út í dag. Í bókinni er fjallað
um uppbyggingu þéttbýlis í Kópa-
vogi út frá sjónarhorni þeirra sem
upplifðu hana. Meginhluti bókar-
innar eru frásagnir fyrstu nemenda
Kópavogsskóla, samtals nítján
manns sem voru flestir í skólanum
frá stofnun hans 20. október 1945
og þar til skyldunámi lauk fimm
árum síðar. Fjórir viðmælendur af
elstu kynslóðinni úr Kópavogi
segja einnig frá í kaflanum Við
landnemar. Auk frásagnanna hefur
bókin að geyma mikinn fróðleik um
upphaf þéttbýlismyndunar í Kópa-
vogi og sérstakur kafli er um Ný-
býlaveginn, en þar var stundaður
búskapur í um það bil fjóra ára-
tugi.
Helga Sigurjónsdóttir kennari er
ritstjóri bókarinnar og jafnframt
höfundur yfirlitskafla bókarinnar.
Helga skráði og tók saman frá-
sagnir bekkjarsystkina sinna, en
sjálf var hún meðal þeirra barna
sem hófu nám í Kópavogsskóla við
stofnun hans. Hinir höfundarnir
eru: Baldur Sigurgeirsson vélstjóri,
Elín Finnbogadóttir kennari. El-
ísabet Magnúsdóttir kennari, Elí-
veig Kristjánsdóttir húsmóðir, Erla
Olgeirsdóttir verslunarmaður, Guð-
mundur Óskarsson húsvörður,
Guðmundur Þorkelsson stálskipa-
smiður, Helga Jóhannsdóttir mót-
tökuritari, Jakob Jónatansson sjó-
maður, Katla Þorkelsdóttir
húsmóðir, Pétur Sveinsson sund-
laugarvörður, Ragnar Halldórsson
rafvirki, Samúel Guðmundsson raf-
virki, Signý S. Tryggvadóttir
verkakona, Sigurður S. Björnsson
leigubílstjóri, Svanur Halldórsson
leigubílstjóri, Svava Sigmundsdótt-
ir húsmóðir og verkakona og Þórir
Ólafsson blikksmiður.
„Í bókinni segja nítján einstak-
lingar nítján litlar ævisögur,“ segir
Helga Sigurjónsdóttir um efni bók-
arinnar. „Rifjað er upp hvernig það
var að stunda nám í Kópavogsskóla
sem var að mörgu leyti frumstæður
miðað við þá skóla sem börnin voru
að koma úr í Reykjavík. Í bókinni
er síðan leitast við að fá dálítið víð-
ara sjónarhorn og eru viðmælendur
m.a. spurðir spurninga um foreldra
sína og ástæður þess að flust var í
Kópavoginn, hvernig gengið hafi að
hasla sér völl á þessum nýja stað
og um daglegt líf, skólagöngu og
heimilishald. Þó að lagt hefði verið
upp með ákveðinn ramma um þess-
ar frásagnir var þeim ekkert rit-
stýrt. Fólk sagði einfaldlega frá því
sem því datt í hug. Ég sé aðeins
um að halda utan um frásagnirnar
og gefa bókina út.“
Lifandi og litrík saga
Bókin Sveitin mín – Kópavogur
hefst á tveimur köflum er Helga
hefur ritað um uppbyggingarsögu
Kópavogsbæjar. „Bókin hefst á
kaflanum Saga þjóðar sem er
nokkurs konar inngangur að frá-
sögnum nítjánmenninganna. Þar er
fjallað um upphaf byggðar í Kópa-
vogi og byrjað á árinu 1936 þegar
sett voru lög þess efnis að rík-
isjörðunum Digranesi og Kópavogi
skyldi skipt upp. Þetta var á
kreppuárunum þegar margir voru
húsnæðis- og/eða jarðnæðislausir
og hófst í kjölfarið lifandi og litrík
saga þeirra sem byggðu staðinn. Í
kaflanum Býli og blettir við Ný-
býlaveg er rakin nokkurs konar
landnámssaga þessarar mikilvægu
götu í bænum, þar sem landbún-
aður var stundaður. Ég leitaði mik-
ið til þeirra sem þarna bjuggu eða
þekktu þarna til eftir frásögnum af
þeim býlum og bæjum sem voru
við Nýbýlaveginn á árunum 1936 til
1956.
Helga segir að nálgunarleið bók-
arinnar við söguna megi að mörgu
leyti skilja í ljósi einsögufræða, þ.e.
þeirrar hugmyndar að mannkyns-
sagan búi ekki síst í frásögnum ein-
staklinganna og alþýðunnar en
stofnana og stórmenna. „Við sem
unnum að útgáfu bókarinnar vor-
um svo lánsöm að njóta ráðgjafar
Sigurðar Gylfa Magnússonar sagn-
fræðings sem skrifar mikið á sviði
einsögufræða, þar sem velt er upp
spurningum um hver eigi að segja
söguna og hvort frásagnir almenn-
ings séu jafnmikilvægar stofnana-
sögunni. Sigurður var einstaklega
hjálplegur og studdist ég nokkuð
við bók hans og Erlu Huldu Hall-
dórsdóttur, Einsagan – ólíkar leiðir
í formálanum sem ég skrifa um
uppbyggingarsögu Kópavogs. Þar
tek ég mið af þessum spurningum,
og velti fram þeirri spurningu
hvort frásagnir okkar bekkjar-
systkinanna hafi hugsanlega ein-
hverju við söguna að bæta,“ segir
Helga.
Bókin Sveitin mín – Kópavogur
er 380 blaðsíður og er með 120
myndum. Útgefandi er Skóli
Helgu.
Ljósmynd/Jóhanna Björnsdóttir
Nýbýlavegur í Kópavogi árið 1967. Handan landamæra Reykjavíkur og
Kópavogs sést byggðin Reykjavíkurmegin í Fossvogi.
Morgunblaðið/Golli
Bókin Sveitin mín – Kópavogur hefur m.a. að geyma frásagnir fyrstu nem-
enda Kópavogsskóla. Bekkjarfélagarnir og höfundar bókarinnar komu
saman af því tilefni við kynningu á bókinni í gær.
Bókin Sveitin mín – Kópavogur komin út
Nítján litlar
ævisögur
Vinjettur II er eft-
ir Ármann Reyn-
isson. Franska
orðið „vignette“
er dregið af orð-
inu „vigne“ og
var upphaflega
notað um blöð og
vafning vínvið-
arins. Síðar
breyttist merking orðsins og var far-
ið að nota það um nákvæmar
myndir, en fékk að síðustu almenn-
ari merkingu, þ.e. persónulýsing
eða lifandi og litrík lýsing. Ármann
hefur gefið því íslenska heitið vinj-
ettur. Í bókinni er að finna 46 vinj-
ettur og er önnur hver frásögn fram-
sett í enskri þýðingu Martins Regal,
dósents í enskum bókmenntum.
Í kynningu segir m.a.: „Sögurnar
leiða lesandann áfram hver af ann-
arri, þær hljóma saman og endur-
óma í reynsluheimi hans. Oft draga
fæst orð upp skýrustu myndina og
örstutt frásögn getur meitlað höfuð-
atriði. Vinjetturnar eru sem stutt
leikrit, myndrænn textinn hentar vel
til upplestrar.“
Þetta er önnur bók höfundar, en
Vinjettur I kom út árið 2000.
Útgefandi er ÁR - Vöruþing
Reykjavík. Bókin er 96 bls., prentuð
í Slóveníu.
Vinjettur
Hugmyndir. Bók
Le Grands er eftir
Heinrich Heine í
þýðingu Hauks
Hannessonar.
Í kynningu seg-
ir m.a.: „Hug-
myndir. Bók Le
Grands er eitt af
lykilritum Heines.
Verkið er margþætt, í senn ást-
arsaga, endurminningabók og stríðs-
rit sem stefnt er gegn afturhaldsöfl-
um á sviði mennta, menningar og
stjórnmála.
Heinrich Heine (1797-1856) var
ekki einungis afburðagott ljóðskáld,
heldur líka einhver snjallasti og
frumlegasti lausamálshöfundur sem
Þjóðverjar hafa átt.“
Útgefandi er Bókaútgáfan Katlagil.
Háskólaútgáfan annast dreifingu.
Bókin er 126 bls. Verð: 2.980 kr.
Hugmyndir