Morgunblaðið - 22.10.2002, Page 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. OKTÓBER 2002 29
Skógarhlíð 18, sími 595 1000.
www.heimsferdir.is
Helgarferð til
Búdapest
31. október
frá kr. 33.450
Heimsferðir bjóða nú síðustu sætin til þessarar mest
heillandi borgar mið-Evrópu þann 31. október á einstökum kjörum.
Ungverjar eru orðlagðir fyrir gestrisni og hér er auðvelt að lifa í veislu
í mat og drykk, á milli þess sem maður kynnist ólíkum andlitum borg-
arinnar, en Ungverjaland var í þjóðbraut milli austur og vestur Evrópu
og menningararfurinn ber því vitni. Í boði eru mjög góð 3, 4 og 5
stjörnu hótel og spennandi kynnis-
ferðir um borgina með íslenskum far-
arstjórum Heimsferða.
Verð kr. 39.950
Flug, skattar og hótel, 4 nætur með
morgunmat. M.v. 2 í herbergi á
Mercure Dune.
Verð kr. 33.450
Flugsæti til Budapest, 31. okt.
Með sköttum.
4 nætur
Í FYRSTU sýningu Nemenda-
leikhúss Listaháskóla Íslands á
þessu leikári er leiddur saman nýr
útskriftarhópur, nýútskrifaður
leikstjóri (sem sjálfur útskrifaðist
úr Leiklistarskóla Íslands fyrir fá-
einum árum) og nýr leikmynda-
hönnuður (sem er í námi í arkitekt-
úr í Kaupmannahöfn). Verkefnið er
tíu ára gamalt leikrit eftir Spán-
verjann Sergei Belbel (f. 1963),
sem hefur verið að geta sér gott
orð í heimalandinu og víðar í Evr-
ópu á undanförnum árum. Skýfall
er fyrsta verk Belbels sem sýnt er
hér á landi og það er í sjálfu sér
alltaf spennandi að fá að kynnast
nýjum samtímaleikskáldum, ekki
síst frá landi þar sem leiklistarhefð
er rótgróin og öflug.
Skýfall gerist að mestu leyti uppi
á þaki skýjakljúfs, skrifstofubygg-
ingar þangað sem starfsmennirnir
laumast einir eða með öðrum, í
þeim tilgangi að reykja en slíkt er
afar illa séð í fyrirtækinu og end-
urspeglar líklega veruleika sem
margir þekkja í dag. Á þakinu ríkir
afar sérkennileg stemning; and-
rúmsloftið er þrungið spennu, ekki
hefur rignt í tvö ár og yfir öllu ríkir
n.k. heimsendastemning sem end-
urspeglast í átökum fólksins sem
snerta bæði atvinnu þeirra og
einkalíf. Meðal þess sem gerist á
tíma leiksins er að flugvél flýgur á
skýjaklúf í nágrenninu og á þeim
tímapunkti er að sjálfsögðu vísað
til árásanna á tvíburaturnana í
New York, þótt hafa beri í huga að
leikritið er áratuga gamalt.
Eins og búast má við þegar svo
margir nýliðar leggja saman í púkk
leiftrar þessi sýning af sköpunar-
krafti og nýjungagirni og má í heild
líta á hana sem athyglisverða til-
raun með leikhúsformið og mögu-
leika þess. Sérstaklega skemmtileg
er útfærslan og notkunin á hinu
hráa rými Skemmunnar sem Nem-
endaleikhúsið hefur til afnota, leik-
urinn berst um allan salinn og
áhorfendur, sem sitja á skrifstofu-
stólum á hjólum, eru látnir renna
stólum sínum til og frá um salinn til
að fá sem best sjónarhorn á það
sem fram fer. Það eru nemendur í
fyrsta bekk leiklistardeildar LHÍ
sem stjórna „umferð“ gestanna af
röggsemi og aðstoða á ýmsan ann-
an hátt við sýninguna. Þá sjá nem-
endur úr tónlistardeild skólans um
hljóðmynd sýningarinnar og er um
lifandi tónlistarflutning í bland við
tónlist spilaða af bandi að ræða.
Tónlistin þjónaði sýningunni vel og
settu flytjendur hennar skemmti-
legan svip á uppfærsluna.
Það er Ólafur Jónsson, nemandi í
arkitektúr eins og áður segir, sem
gerir leikmynd og búninga og er
útfærsla hans einstaklega frumleg
og skemmtileg. Egill Ingibergsson
sér um lýsingu og er samspil leik-
myndar og lýsingar frábærlega vel
unnið. Leikmyndin samanstendur
af tjöldum sem varpað er á skugga-
myndum sem mynda trúverðuga
umgjörð um sviðið; skrifborðum
sem raðað er upp á ýmsan hátt og
nýtt á fjölbreytilegan máta og síð-
an er bæði ljósmyndum og kvik-
myndum varpað upp á veggi um-
hverfis rýmið og myndar það
sterka og táknræna umgjörð um
leikinn. Öll hönnun leikmyndar ber
vott um útsjónarsemi og listrænt
innsæi Ólafs sem vonandi á eftir að
vinna meira fyrir íslenskt leikhús.
Innan þessarar sterku leikmynd-
ar ríkir hins vegar ringulreið og
stundum er erfitt að átta sig á þeim
átökum og flækjum sem eru í
gangi, oft á fleiri en einum stað
samtímis. Leikararnir þeysast um
rýmið og áhorfendur verða að
hringsnúa stólum sínum í sífellu til
að missa ekki af neinu (sem reynd-
ar er stundum óhjákvæmilegt).
Þessi hraði og þessi ringulreið end-
urspeglar að sjálfsögðu vel það
andrúmsloft upplausnar sem ríkir
innan fyrirtækisins en á móti kem-
ur að stundum verður erfitt að
fylgjast með einstökum leikurum
og athöfnum þeirra. Í leikskrá er
textabrot úr fyrstu Mósebók Bibl-
íunnar þar sem vísað er til falls
Babelsturnsins þegar Guð tvístraði
mönnunum um allar jarðir og út-
deildi þeim óteljandi tungum svo
þeir skildu ekki hver annan. Þessi
tvístrun er vel útfærð í leik og um-
gjörð og fall Babelsturnins hefur
einnig ótvíræða skírskotun til falls
tvíburaturnanna. (Innskot: Reynd-
ar er afar merkilegt að bera mál-
verk Peters Bruegel (hins eldri) af
Babelsturninum saman við frétta-
myndir af rústum tvíburaturnanna,
líkindin eru sláandi.)
Kannski má halda því fram að
Skýfall fjalli á einu sviði um „fall
siðmenningar“ og það sé einmitt
það sem Egill Heiðar Anton Páls-
son leikstjóri vill draga fram með
þeirri ringulreið og upplausn sem
ríkir í sviðsetningunni. Upplausnin
kemur hins vegar niður á leiktúlk-
un einstakra leikara, sem fá sjaldn-
ast að njóta sín til fulls. Einna mest
kvað að þeim Maríu Hebu Þorkels-
dóttur (í hlutverki „ljóshærða rit-
arans“), Ilmi Kristjánsdóttur (í
hlutverki „rauðhærða ritarans“) og
Birni Thors (í hlutverki „skrifstofu-
stjórans“) sem líklegast kom til af
því að þau höfðu mestan texta að
flytja. Bryndísi Ásmundsdóttur,
Esther Taliu Casey, Davíð Guð-
brandssyni, Maríönnu Clöru Lúth-
ersdóttur og Þorleifi Erni Arnar-
syni tókst öllum að draga upp skýr
persónueinkenni í hlutverkum sín-
um, en hins vegar gáfust lítil sem
engin tækifæri til djúprar túlkun-
ar.
Niðurstaðan er að þessi fyrsta
sýning Nemendaleikhússins er at-
hyglisverð, þó kannski fyrst og
fremst fyrir frábæra útfærslu á
sviðsmynd, lýsingu og almennri
umgjörð. Leikaraefnin sýna og
sanna að þau búa yfir miklum
krafti og úthaldi, en vonandi fá þau
að spreyta sig á dýpri persónu-
sköpun í næstu verkefnum.
Sköpunarkraftur
og nýjungagirni
LEIKLIST
Nemendaleikhúsið
Höfundur: Sergei Belbel. Íslensk þýðing:
Ingibjörg Haraldsdóttir. Leikstjóri: Egill
Heiðar Anton Pálsson. Leikarar: Björn
Thors, Bryndís Ásmundsdóttir, Esther
Talia Casey, Davíð Guðbrandsson, Ilmur
Kristjánsdóttir, María Heba Þorkels-
dóttir, Maríanna Clara Lúthersdóttir og
Þorleifur Örn Arnarson. Leikmynd og bún-
ingar: Ólafur Jónsson. Lýsing: Egill Ingi-
bergsson. Dramatúrg: Magnús Þór Þor-
bergsson. Tónlist: Nemendur í tónlistar-
deild LHÍ. Smiðjan 20. október.
SKÝFALL
Morgunblaðið/Árni Sæberg
„Niðurstaðan er að þessi fyrsta sýning Nemendaleikhússins er athyglis-
verð, þó kannski fyrst og fremst fyrir frábæra útfærslu á sviðsmynd, lýs-
ingu og almennri umgjörð,“ segir meðal annars í umsögninni.
Soffía Auður Birgisdóttir
FRÆGASTI gestur Jazzhátíðar
Reykjavíkur að þessu sinni var
bandaríski trompetleikarinn Dave
Douglas. Hann er eitt heitasta nafnið
í djassheiminum um þessar mundir
og í ágúst sl. kusu djassgagnrýnend-
ur hann bæði trompetleikara og tón-
skáld ársins í gagnrýnendakosning-
um bandaríska djasstímaritsins
Down Beat, en stærsta sigur sinn í
slíkum kosningum vann hann árið
2000 er hann var kjörinn djassleikari
ársins, trompetleikari ársins og sá
tónsmiður er mesta athygli ætti
skilda auk þess sem diskur hans, Soul
on Soul, var kjörinn djassdiskur árs-
ins, en þar lék hann tónlist eftir þá
konu er náð hefur lengst allra kvenna
í hljóðfæradjassi; Mary Lou Will-
iams. Sá diskur ætti að vera í safni
hvers einasta djassunnanda.
Douglas er með margar hljóm-
sveitir í takinu og hingað kom hann
með Tiny Bell-tríóið, þarsem með
honum leika Brad Shepik (áður
Schoeppach) gítarleikari, er hingað
kom með balkandjasssveitinni Pach-
ora og Jim Black trommari, sem hér
hefur leikið óteljandi sinnum, en hann
lék einnig með Tyft-tríói Hilmars
Jenssonar á djasshátíðinni. Tiny Bell-
tríóið var stofnað 1991 og hefur hljóð-
ritað fjóra geisladiska, þaraf einn tón-
leikadisk, sem er að mínu viti sístur
þeirra. Í upphafi var austur-evrópsk
tónlist mjög á dagskrá en síðan hafa
klassískir djassstandardar bæst við
svoog evrópsk rómantík og meðal
höfunda á efnisskránni í Loftkastal-
anum voru John Coltrane, Raashan
Roland Kirk og Robert Schuman, auk
þess fjöldi verka eftir Douglas sjálfan
og þjóðlög.
Dave Douglas er ævintýralega góð-
ur trompetleikari og minnir um
margt á tvo af vanmetnustu tromp-
etsnillingum djasssögunnar; Henry
„Red“ Allen og Bill Dixon. Hinn
breiðtóna Dixon var einn af frum-
kvöðlum framúrstefnudjassins og var
mikið í kompaníi með Cecil Taylor og
Archie Shepp. Red Allen kallaði
trompetleikarinn Don Ellis ,,einn
helsta framúrstefnutrompetleikara
New York-borgar“ þegar Allen var að
leika með dixí- og svíngsveit sinni á
Metropol. Hann hafði þá losað sig að
mestu við Armstrong-áhrifin og
breiður, voldugur tónn hans, oft urr-
andi með hálftakkatækni, var unaðs-
legur og ekki óskyldur tóni Dave
Douglas, sem hefur sem betur fer
notið velgengni, ólíkt Dixon og Allen.
Dave Douglas hefur lengi verið
einn af uppáhaldsdjassleikurum mín-
um, af djasskynslóðinni sem er að
nálgast fertugt, og margir diskar
hans verið þaulsetnir undir geislan-
um. Þess vegna varð ég kannski fyrir
meiri vonbrigðum með tónleika hans í
Loftkastalanum en ella. Hið agaða
tónskáld og meitlaði trompetleikari,
sem þó er frjáls einsog fuglinn, var oft
fjarri og í staðinn kominn dálítið
kærulaus og þreyttur húmoristi.
Maður hefur á löngum ferli oft upp-
lifað meistarana útkeyrða í þessum
ham. Samt var margt vel gert á tón-
leikunum, ekki síst fyrir hlé, þegar
gamlar og nýjar tónsmíðar hans voru
á dagskrá, en eftir hlé tók gleðin völd-
in. Ég er viss um að Roland Kirk hefði
fílað Breath-A-Thorn, enda sjálfur
mikið fyrir húmorinn, en lausungin
var stundum einum of mikil. Gamli
Austur-Evrópu fílingurinn var þó
góður í verki Daves: Song For my
Father-in-law, sem hann kynnti sem
tyrkjasöng og lokalagið í uppklappi,
Czardas, sem er ungverkst þjóðlag,
er alltaf perla. Jim Black, galdra-
trommarinn makalausi, sem við Ís-
lendingar höfum verið svo heppnir að
njóta ótæpilega fyrir tilstilli Hilmars
Jenssonar og Skúla Sverrissonar, fór
á kostum á þessum tónleikum, afturá
móti var Brad Shepik ansi mikið í
bakgrunni og hráir gítarsólóar hans
nutu sín enganveginn þetta laugar-
dagssíðdegi.
Ég vildi gjarnan heyra Dave
Douglas sem fyrst aftur, ekki síst með
septett sinn sem lék á Soul on Soul, en
þá vildi ég að hann væri búinn að fara
í Bláa lónið áður en tónleikar hæfust.
Ekki uppá sitt
allra besta
DJASS
Loftkastalinn
Dave Douglas trompet, Brad Shepic gítar
og Jim Black trommur. Laugardaginn 6.
október 2002 kl. 18.
TINY BELL-TRÍÓ DAVE DOUGLAS
Vernharður Linnet
Samsærið er eftir
Írann Eoin Colfer í
þýðingu Guðna
Kolbeinssonar.
Bókin fjallar um
glæpamanninn
Artemis Fowl en
fyrsta bókin um
hann kom út á ís-
lensku á síðasta
ári. Artemis á við vandamál að stríða.
Mannræningjar halda föður hans í
gíslingu og ekkert nema kraftaverk
virðist geta bjargað honum. Kannski
dugir snilligáfa Artemis ekki til að
þessu sinni; kannski þarf hann á
hjálp að halda.
Eoin Colfer hefur hlotið fjölda við-
urkenninga og verðlauna fyrir bækur
sínar, m.a. Bresku bókmenntaverð-
launin fyrir barnabækur á síðasta ári.
Verið er að kvikmynda fyrri söguna um
Artemis.
Útgefandi er JPV-útgáfa. Bókin er
288 bls, prentuð í Odda. Verð: 2.880
kr.
Spenna
Hvar sem ég
verð heitir nýj-
asta ljóðabók
Ingibjargar Har-
aldsdóttur og eru
þá komnar út eft-
ir hana sjö ljóða-
bækur. Bókin er
gefin út í tilefni
þess að í gær,
21. október, varð
Ingibjörg 60 ára.
Átta ár eru liðin síðan Ingibjörg
sendi frá sér ljóðabókina Höfuð kon-
unnar. Í þessari nýju ljóðabók yrkir
Ingibjörg um hverfulleika lífsins,
grimmd þess og óbilgirni, sjálfa lífs-
hvötina andspænis tortímingunni og
löngu liðna tíð mitt í þeirri andrá
sem var að líða.
Útgefandi er Mál og menning.
Bókin er 76 bls., prentuð í Prent-
smiðjunni Odda.
Kápumynd og hönnun var í hönd-
um Ingibjargar Eyþórsdóttur.
Leiðb.verð: kr. 3.480 kr.
Ljóð