Morgunblaðið - 08.11.2002, Blaðsíða 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2002 29
MATTHÍAS Johannessen hefurverið áberandi í íslensku menn-ingarlífi um nærri hálfrar aldarskeið sem afkastamikill rithöf-
undur og ritstjóri Morgunblaðsins. Á rit-
þinginu sem hefst kl. 13.30 í menningarmið-
stöðinni Gerðubergi á morgun, laugardag,
gefst áhugafólki um bókmenntir tækifæri til
að kynnast Matthíasi betur og ritferli hans. Þá
mun skáldið lesa upp úr bók sinni Vatnaskil
sem kemur út á allra næstu dögum. Lifandi
tónlist verður flutt af þeim Sigrúnu Hjálmtýs-
dóttur og Önnu Guðnýju Guðmundsdóttur, og
að ritþingi loknu kl. 16 verður opnuð í sérstöku
rými í Gerðubergi sýning á myndverkum úr
einkaeign Matthíasar.
Silja Aðalsteinsdóttir mun stjórna umræð-
um dagsins þar sem blandað verður saman
upplestrum skáldsins, samræðum og útlegg-
ingum spyrlanna Bernards Scudders og Ást-
ráðs Eysteinssonar á skáldverkum höfundar-
ins.
„Við ætlum að taka hvert æviskeið fyrir en
einnig að ræða saman á þematískum nótum.
Við ætlum að skoða bernsku og uppvaxtarár,
menntaskólaárin, Reykjavíkur- og hernáms-
árin sem Matthías hefur lýst í bókum sínum.
Þá ætlum við að reyna að yfirheyra Matthías
dálítið um áhrif annarra skálda á skrif hans,
þ.e. hvað hann hefur lesið og grætt á. Síðan
ætlum við að reyna að fá hann til að segja svo-
lítið frá vinnu sinni á Mogganum,“ segir Silja
Aðalsteinsdóttir um verkefni ritþingsins.
Matthías verður örlítið tortrygginn við síð-
asttöldu athugasemdina og bendir Silja þá á að
þótt það sé fyrst og fremst skáldið og rithöf-
undurinn Matthías sem verði til skoðunar á
þinginu, hljóti blaðamannastörf hans að teljast
stór hluti af ævistarfinu.
Matthías neitar því ekki og berast umræð-
urnar nú að samtölunum sem Matthías hefur
átt við bæði þjóðþekkta og minna þekkta ein-
staklinga í gegnum tíðina.
„Þegar ég var að skrifa samtölin á þessum
árum var ég alltaf í þeim stellingum að vera að
skrifa smásögu,“ segir Matthías. „Þótt sá sem
maður talar við sé gott efni, verður samtalið
ekki endilega gott. Það er glíma út af fyrir sig
að taka viðtöl enda liggur lengsta leið sem ég
þekki frá vörum eins manns á blað hjá öðrum,“
segir Matthías og bendir á að ástæðan fyrir
þessu liggi ekki síst í því breiða bili sem er
milli talmáls og ritmáls í íslensku. „Fornsagna-
málið er svo sterkt í okkur ennþá, og má segja
að blaðamennskan hafi hjálpað bókmenntun-
um mikið í sambandi við samtöl. Samtöl eru
það sem eyðileggur flestar íslenskar skáldsög-
ur, segir Matthías og eru hinir hjartanlega
sammála honum í þessu atriði.
Fjölbreytilegar hliðar
á skáldskapnum
Skáldskapur Matthíasar Johannessen verð-
ur eftir sem áður aðalumræðuefnið á rit-
þinginu. Bernard Scudder segist munu beina
sjónum að ljóðum Matthíasar, þó svo það fari
dálítið eftir því hvaða stefnu umræðurnar taki
hvaða ljóð verði tekin fyrir. „Ég var beðinn um
að velja tvö ljóð, sem ég mun biðja Matthías
um að lesa og við munum síðan ræða um. Valið
var erfitt og er ég búinn að taka til átta til tíu
ljóð og ætla ég að sjá til á staðnum hvaða tvö
ljóð verða fyrir valinu. Þetta eru þó allt ljóð
sem vísa í margar áttir og hafa breiða skír-
skotun til skáldskaparferils hans. Ég ætla síð-
an að leggja út frá ljóðinu til þess að draga
fram menningarlegt samhengi skáldskapar
Matthíasar, og er þetta samhengi ekki síst fjöl-
menningarlegt. Þetta er kannski tískuhugtak,
en það á mjög vel við um skáldskap Matthías-
ar. Þar er að finna ákveðna heimssýn sem ekki
er til staðar t.d. hjá rómantísku skáldunum,“
segir Scudder.
Ástráður segist munu líta talsvert til sagna-
gerðar Matthíasar í sínum spurningum, þó svo
að umræðurnar verði einnig á almennum nót-
um. „Ég hef svolítið verið að skoða prósaskáld-
skap Matthíasar og er að velta fyrir mér
ákveðnum tengingum sem ég mun spyrja hann
út í. Ein af þessum tengingum er t.d. milli smá-
sagnanna og samtalanna sem við ræddum um
áðan. Þá held ég að við komumst ekki hjá því
að ræða um Matthías sem borgarskáld, sem og
hinar fjölbreytilegu hliðar á skáldskap hans.“
Þeir Matthías og Ástráður hafa áður átt
samtal á þingi með áheyrendum og var
borgarskáldskapur Matthíasar þá til umræðu.
„Ég hef aldrei á ævi minni kviðið fyrir neinum
hlut eins og því þingi, en það tókst þó mjög
vel,“ segir Matthías og á það sama við um rit-
þingið á morgun. „Ég hlakka aldrei til neins
sem er sósíalt og langar mig síst til að vera
miðpunkturinn í svoleiðis sitúasjón. En þegar
þetta er komið af stað mun ég eflaust njóta
þess,“ segir Matthías að lokum.
Frá ljóðum til samtala
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Kátt var á hjalla í Gerðubergi þegar blaðamaður fór á fund þeirra Silju Aðalsteinsdóttur,
Matthíasar Johannessen, Bernards Scudders og Ástráðs Eysteinssonar. Það má búast við líf-
legum umræðum á ritþingi sem haldið verður um skáldskap Matthíasar Johannessen á morgun.
Reynt verður að koma böndum
á skáldið Matthías Johannes-
sen á ritþingi í Gerðubergi
á morgun. Þar mæta til leiks
ásamt skáldinu spyrlarnir
Ástráður Eysteinsson og
Bernard Scudder en Silja
Aðalsteinsdóttir mun stjórna
þinginu. Heiða Jóhannsdóttir
hitti hópinn að máli í vikunni.
heida@mbl.is