Morgunblaðið - 19.11.2002, Blaðsíða 24

SUÐURNES
24 ÞRIÐJUDAGUR 19. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
UM 160 manns voru á almennum borg-
arafundi sem Hjálmar Árnason alþingismaður
boðaði til um stöðu heilsugæslunnar á Suð-
urnesjum eftir að allir heilsugæslulæknar þar
létu af störfum. Fundurinn var haldinn á veit-
ingahúsinu Ránni í Keflavík í fyrrakvöld.
Á fundinum skýrðu fulltrúar lækna og Jón
Kristjánsson heilbrigðisráðherra sjónarmið
sín í læknadeildunni og Árni Sigfússon, bæj-
arstjóri í Reykjanesbæ, ávarpaði fundinn. Þá
voru leyfðar spurningar og athugasemdir al-
mennra fundargesta.
Í lok fundarins var samþykkt samhljóða til-
laga þar sem skorað er á heimilislæknana að
draga uppsagnir sínar til baka og setjast að
samningaborði. Á sama hátt var skorað á heil-
brigðisráðherra og, ef með þarf, fjár-
málaráðherra að koma að því samningaborði
svo leysa megi strax það neyðarástand sem
skapast hafi í heilsugæslumálum á Suð-
urnesjum. Tillagan var flutt af Hjálmari Árna-
syni, Árna Sigfússyni og Skúla Thoroddsen.
Meginmarkmið fundarins var að sögn fund-
arboðanda að upplýsa fólk um hvað valdi hafi
deilunni sem leiddi til þess að allir læknar við
heilsugæslustöðvar Heilbrigðisstofnunar Suð-
urnesja sögðu upp störfum fyrir sex mánuðum
og hættu um síðustu mánaðamót. Þá var það
einnig markmiðið að sýna deiluaðilum fram á
hvað Suðurnesjamenn litu málið alvarlegum
augum og þrýsta á um lausn.
Vilja opna starfsvettvang sinn
Gunnlaugur Sigurjónsson, fyrrverandi
heilsugæslulæknir í Keflavík, sagði að lækn-
arnir tækju það nærri sér að Suðurnesjamenn
byggju við læknaskort og þyrftu að gjalda
þess að læknarnir ættu í deilu við heilbrigð-
isráðuneytið. Þeir vildu geta snúið sem fyrst
til sinna fyrri starfa. Rakti Gunnlaugur ástæð-
ur þess að læknarnir sögðu upp og létu af
störfum og upplýsti að lítill áhugi hefði verið á
viðræðum við þá af hálfu heilbrigðisráðuneyt-
isins. Lét Gunnlaugur þess getið að læknarnir
hefðu margboðist til að sinna lágmarksþjón-
ustu á svæðinu í verktöku og beðið til 29. októ-
ber með að festa sig í öðrum störfum. Þetta
boð hefði Heilbrigðisstofnunin ekki þegið.
Gunnlaugur sagði að læknarnir tækju fagn-
andi öllum hugmyndum og tillögum sem gætu
lokið deilunni og kvaðst vona að deiluaðilar
settust niður til að ræða lausn, lausn sem
tryggði starfsréttindi heimilislækna til jafns
við aðra sérfræðinga og jafnframt góða heilsu-
gæslu.
Gunnsteinn Stefánsson, heilsugæslulæknir í
Hafnarfirði, og Þórir Björn Kolbeinsson, for-
maður Félags íslenskra heimilislækna, skýrðu
einnig sjónarmið heimilislækna í deilunni við
ríkið. Fram kom hjá þeim að ríkisvaldið hefði
ekki framfylgt þeim ákvæðum laga sem gera
ráð fyrir því að heilsugæslan sinnti grunnþjón-
ustu. Hún annaðist nú einungis hluta grunn-
þjónustunnar og ætti undir högg að sækja.
Gunnsteinn sagði nauðsynlegt að breyta um
stefnu, opna starfsumhverfi heimilislækna,
ekki væri lengur hægt að halda þeim innan
girðingar ríkiseinokunar.
Þórir sagði að meðalaldur heimilislækna
væri að hækka og nýliðun væri lítil. Þannig
þyrfti tólf nýja heimilislækna á hverju ári til
að halda kerfinu við en einungis fjórir til fimm
legðu námið fyrir sig. Þá hefðu þrjátíu reyndir
heimilislæknar horfið til annarra starfa á síð-
ustu sex árum.
Að sögn Þóris eru heimilislæknar með lak-
ari kjör en aðrir sérfræðilæknar. Það hefði
ekki verið leiðrétt að fullu með úrskurði kjara-
nefndar. Þá fái heimilislæknar ekki að velja
sér starfsvettvang með því að starfa innan
heilsugæslustöðva eða opna eigin stofur eins
og aðrir sérfræðilæknar og fjöldi þeirra sé
takmarkaður við stöður á heilsugæslu-
stöðvum. Hann sagði að heimilislæknar krefð-
ust sömu kjara og réttinda og aðrir læknar,
það væri forsendan fyrir þróun heilsugæsl-
unnar í landinu. Hann lagði áherslu á að ekki
væri hægt að leysa deiluna eingöngu með við-
ræðum um kjaramál við heimilislækna á Suð-
urnesjum.
Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra sagði
að sér líkaði illa að láta stilla sér upp við vegg,
eins og heimilislæknar hefðu gert, með því að
setja fram eina kröfu og vera ekki tilbúnir að
slaka á henni í viðræðum. Sagðist hann ekki
hafa kynnst slíkum vinnubrögðum fyrr, það er
að segja ef menn vildu ná samningum.
Fór hann yfir aðdraganda stöðunnar sem
komin er upp á Suðurnesjum. Læknar hefðu
ekki náð kröfum sínum fram hjá samkeppn-
isyfirvöldum og dómstólum og ætluðu síðan að
þvinga fram breytta stefnu með uppsögnum.
Hann sagði málið snúast um kjörin, þeir vildu
geta rekið starfsemina í fyrirtækjum og sent
Tryggingastofnun ríkisins reikninginn. Þeir
sem bæru ábyrgð á heilbrigðiskerfinu og fjár-
málum ríkisins sættu stöðugri gagnrýni frá
Ríkisendurskoðun vegna fjárútláta Trygg-
ingastofnunar til lækna og ekki væri hægt að
bæta heimilislæknum þar við. Sagði ráðherra
að áætlað væri að það myndi kosta ríkið 500–
800 milljónir til viðbótar á ári og kvaðst stór-
efa að skattgreiðendur vildu það.
Auk þess sagði ráðherra útlit fyrir að sam-
ræma þyrfti gjaldtöku einkastofa heim-
ilislækna og gjaldtöku annarra sérfræðilækna
og það þýddi aukin útgjöld sjúklinga og
ákveðnar aðgangshindranir að grunnþjónustu
heilbrigðiskerfisins sem hann vildi ekki standa
að.
Lét ráðherra þess getið að kjaranefnd
ákvarðaði laun heimilislækna og þeir hefðu
hafnað því að fara undan úrskurði nefnd-
arinnar. Það hefðu orðið sér mikil vonbrigði
þegar þeir sættu sig ekki við niðurstöður
nefndarinnar þótt hópurinn hefði fengið um-
talsverðar kjarabætur. Þá lét hann þá skoðun í
ljósi að ekki væri um neinn láglaunahóp að
ræða, læknarnir hefðu 600–700 þúsund króna
laun á mánuði að meðaltali.
Jón Kristjánsson sagði að reynt hefði verið
að fá aðra lækna til starfa á Suðurnesjum og
væri það enn í athugun en helst vildi hann fá
læknana sem sögðu upp aftur á svæðið. Hann
sagðist margoft hafa lýst því yfir að hann væri
reiðubúinn að ræða við lækna um ýmsar leiðir
til að koma til móts við kröfur þeirra, meðal
annars um þjónustusamninga, útboð og fleira
sem gæti aukið sveigjanleikann, en öllum hug-
myndum verið hafnað. Kvaðst hann vona að
læknar á Suðurnesjum og stjórn heim-
ilislækna vildu nú ræða við ráðuneytið um
lausn málsins en þeir gætu ekki bundið sig í
eina ákveðna leið ef lausn ætti að fást.
Verði búsettir á svæðinu
Árni Sigfússon bæjarstjóri fagnaði orðum
Gunnlaugs Sigurjónssonar um að læknarnir
væru tilbúnir að snúa aftur til starfa en sagði
mikilvægt að fjölga þeim heimilslæknum sem
byggju á svæðinu og tækju þátt í lífinu þar.
Þess má geta að enginn af læknum heilsu-
gæslustöðvarinnar var búsettur á Suð-
urnesjum. Sagði Árni að til þess að ná þessu
markmiði þyrfti að tryggja læknum faglega
góðar aðstæður en það væri á forræði heil-
brigðisráðuneytisins að treysta starfsemi
Heilbrigðisstofnunar Suðurnesja. Einnig
þyrftu sveitarfélögin að skapa almennt góða
aðstöðu til búsetu á svæðinu. Það væri gert en
alltaf mætti gera betur.
Skoraði Árni á heilbrigðisráðherra og lækna
að ræða saman um lausn deilunnar og gera
það milliliðalaust.
Vinna annars staðar
á sömu kjörum
Í fyrirspurnum og almennum umræðum bar
ýmis mál á góma og margir tóku til máls.
Þannig velti Guðbjörg Ingimundardóttir því til
dæmis fyrir sér hvernig stæði á því að læknar
sem sögðu upp á Suðurnesjum réðu sig til
starfa við heilsugæslu annars staðar á landinu
á sömu kjörum og þeir höfðu haft. Hún spurði
hvort verið væri að nota Suðurnesjamenn sem
tilraunadýr í samningum lækna við ríkið. Séra
Ólafur Oddur Jónsson rifjaði upp læknaeiðinn
og spurði læknana að því hvort þeir væru ekki
komnir í skyldubága með því að vinna annars
staðar á sömu kjörum. Hvatti hann þá ein-
dregið til að koma aftur til starfa. Hann spurði
einnig hvort ekki væri kominn tími til að for-
gangsraða í heilbrigðismálum, gera heilsu-
gæslunni hærra undir höfði.
Gunnlaugur læknir svaraði Guðbjörgu og
Ólafi Oddi með því að rifja það upp að lækn-
arnir hefðu verið tilbúnir að veita afleys-
ingaþjónustu í verktöku á Suðurnesjum en
ekki hefði verið óskað eftir því. Hann sagði að
afar erfitt hefði verið fyrir læknana að yfirgefa
svæðið en heilsugæslan væri á heljarþröm og
heimilislæknar væru deyjandi stétt.
Jón Kristjánsson tók fram í svari sínu að
ráðuneytið hefði ekki haft afskipti af ráðningu
læknanna í önnur störf enda hefði hann vonast
til að deilan myndi leysast og þeir kæmu aftur
til starfa á Suðurnesjum.
Heyi sitt stríð annars staðar
Konráð Lúðvíksson, yfirlæknir á sjúkrahúsi
Heilbrigðisstofnunar Suðurnesja, lýsti ástand-
inu í heilsugæslu á svæðinu, sagði að þótt það
hefði enn ekki kostað mannlíf hefði það kostað
ómæld óþægindi. Hann sagði að læknarnir
sem hættu ynnu áfram í sömu atvinnugrein
hjá sama vinnuveitanda á kjörum sem hvorir
tveggja sættu sig við. Kvaðst hann ekki skilja
hvernig það kæmi heim og saman.
Hann sagði að Suðurnesjamenn gætu ekki
breytt neinu um málið, þeir væru fórnardýr.
Hvatti hann lækna og ríkið til að heyja sitt
stríð annars staðar. Heilbrigðisstofnun Suð-
urnesja hefði skyldum að gegna gagnvart
skjólstæðingum sínum og ætlaði að hefjast
handa daginn eftir, mánudag, að byggja upp
þjónustuna á nýjan leik. Læknarnir sem
ákveðið hefðu að hverfa til annarra starfa
væru að sjálfsögðu velkomnir aftur. Hann
sagðist ætla með öllum ráðum að sækja lækna
til stofnunarinnar og notaði orðið mannaveiðar
í því sambandi. „Ég hvet ykkur til að ná áttum
og þykir fyrir því að Suðurnesjamenn skuli
þurfa að líða fyrir stríð annars staðar,“ sagði
Konráð og var mikið klappað fyrir honum.
Sveitarfélögin yfirtaki heilsugæslu
Skúli Thoroddsen sagði að ástandið væri af-
leiðing stefnuleysis í heilbrigðismálum og
stokka þyrfti upp kerfið. Flutti hann tillögu
sem meðal annars fól í sér áskorun á sveit-
arfélögin um að þau óskuðu eftir viðræðum við
ríkið um þjónustusamning um yfirtöku þeirra
á rekstri frumheilsugæslunnar á svæðinu.
Jón Kristjánsson sagðist alls ekki vera mót-
fallinn því að færa heilsugæsluna til sveitarfé-
laganna, ýmis fagleg rök mæltu með því. Af
orðum ráðherra mátti hins vegar ráða að hann
efaðist um að slík breyting gæti orðið innlegg í
lausn yfirstandandi deilu. Hann rifjaði jafn-
framt upp tilraunir bæjarstjórnar Grindavíkur
sem reyndi að gera þjónustusamning til að fá
læknana þar aftur til starfa en læknarnir höfn-
uðu því.
Skúli dró tillögu sína síðar til baka og stóð
að tillögunni sem samþykkt var í lok fund-
arins.
Hermann Svavarsson, maður Helgu Valdi-
marsdóttur sem stóð fyrir setuverkfalli á
heilsugæslusstöðinni um helgina, spurði ráð-
herra hvort íbúar ættu ekki rétt á læknisþjón-
ustu á svæðinu. Jón Kristjánsson játaði því og
sagði að leitað væri allra leiða til að veita þá
þjónustu. Það væri hins vegar ekki auðvelt
eins og staðan væri.
Viðræður eftir fundinn
Kristján Pálsson alþingismaður spurði heil-
brigðisráðherra hvort hann ætlaði að kalla
læknana til fundar við sig klukkan níu morg-
uninn eftir, á mánudagsmorgun. Jón sagðist
myndu leita eftir samtölum við læknana strax
eftir fundinn um það hvernig hægt yrði að
halda viðræðum áfram. Leiddi það til áfram-
haldandi viðræðna í gær.
Í lok fundarins sagði Hjálmar Árnason að
Suðurnesjamenn hefðu fengið þær upplýs-
ingar sem þeir vonuðust eftir. Á sama hátt
hefðu deiluaðilar heyrt tóninn í heimamönnum
og áttuðu sig vonandi á því hve mikilvægt væri
að fá heilsugæslulæknana aftur til starfa. Mik-
ilvægast væri þó að báðir aðilar hefðu gefið
fólki von, þeir vildu ræða saman.
Fundinum lauk síðan með því að Hjálmar
færði Jóni Kristjánssyni og Gunnlaugi Sig-
urjónssyni friðarljós frá íbúum Suðurnesja.
EINN læknir er nú
starfandi við heilsu-
gæslustöðina í Kefla-
vík. Sinnir hann brýn-
ustu verkefnum.
Umræddur læknir,
Þórarinn Baldursson,
var áður í afleys-
ingum á heilsugæslu-
stöðinni en hefur að
undanförnu verið við
störf á sambyggðu
sjúkrahúsi Heilbrigðisstofnunar Suð-
urnesja. Hann var fluttur yfir á heilsu-
gæslustöðina í gærmorgun.
Konráð Lúðvíksson, yfirlæknir Heil-
brigðisstofnunarinnar, segir að hjúkr-
unarfræðingarnir standi áfram í fram-
línunni, eins og þeir hafi gert frá því
uppsagnir heilsugæslulækna tóku í
gildi, og leysi þau mál sem þær geti til
þess að læknirinn nýtist sem best.
Konráð segir að þetta sé byrjunin á
því að byggja starfið á heilsugæslunni
upp aftur, það gerist hægt en áfram
verði reynt að fá lækna til starfa. Hann
tekur þó fram að vonandi komi heilsu-
gæslulæknarnir sem sögðu upp störfum
sem fyrst aftur til sinna fyrri starfa, það
væri besta lausnin.
Einn læknir
á heilsugæslunni
Skorað á deilu-
aðila að setjast
að samningaborði
Fjölmenni var á almennum borgarafundi Suðurnesja-
manna um stöðu heilsugæslunnar. Skorað var á heim-
ilislækna að draga uppsagnir sínar til baka og á báða
deiluaðila að setjast að samningaborði.
Keflavík
Ljósmynd/Hilmar Bragi
Um 160 íbúar Suðurnesja voru á borgarafundi sem boðað var til á veitingahúsinu Ránni til að ræða þau vandræði sem hafa skapast vegna þess að allir heilsugæslulæknar hafa látið af störfum.
Þórarinn
Baldursson