Morgunblaðið - 01.12.2002, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 SUNNUDAGUR 1. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Þetta er bara ráðsmennskugangur í þér, Solla, hún má alveg dansa einkadans fyrir Pallann sinn.
Íslensku bókmenntaverðlaunin
Stoltir af sínum
verðlaunum
BÓKAÚTGÁFA á Ís-landi nær hámarkiár hvert um jóla-
leytið og er þá óhætt að
segja að hún sé fyrirferð-
armikil. Útgáfunni allri
fylgir veiting hinna Ís-
lensku bókmenntaverð-
launa sem löngu er orðin
fastur liður í greininni. Til-
nefningar til Íslensku bók-
menntaverðlaunanna
verða kunngerðar fimmtu-
daginn 5. desember næst-
komandi, nákvæmlega
sama mánaðardag og í
fyrra. Athöfnin fer fram á
vetingastaðnum Nasa við
Austurvöll og verður í
beinni útsendingu í Kast-
ljósi líkt og tvö síðustu ár.
Sigurður Svavarsson er
formaður Félags bókaút-
gefenda og svaraði hann nokkrum
spurningum Morgunblaðsins
vegna þessa atburðar.
– Hvað er verið að velja?
„Þarna verða tilnefndar fimm
bækur í hvorum flokki, fagurbók-
menntum annars vegar og fræði-
bókum og bókum almenns efnis
hins vegar. Sjálf verðlaunaveit-
ingin fer síðan fram um mánaða-
mótin janúar/febrúar, líkt og verið
hefur.“
– Segðu okkur aðeins frá Ís-
lensku bókmenntaverðlaunun-
um …
„Stofnað var til Íslensku bók-
menntaverðlaunanna í tilefni af
100 ára afmæli Félags íslenskra
bókaútgefenda árið 1989. Fyrsta
árið voru verðlaunin aðeins ein, og
þau hlaut skáldið góða, Stefán
Hörður Grímsson, sem lést fyrir
skömmu, en strax árið 1990 var
farið að veita tvenn verðlaun út
frá þeirri flokkun sem að ofan
greinir. Verðlaunin verða því veitt
í fjórtánda sinn í upphafi næsta
árs.
Það er gaman að skoða listann
yfir verðlaunahafa frá upphafi. Þá
sér maður að þar er einvalalið úr-
valshöfunda, þótt oft hafi staðið
styr um tilnefningarnar sjálfar.“
– Nú er verið að breyta um fyr-
irkomulag, hverfa frá einvöldum í
þriggja manna dómnefndir …
hvers vegna?
„Íslensku bókmenntaverðlaun-
in eru í stöðugri endurskoðun og
útgefendur eru alltaf að leita að
bestu aðferðinni. Innan félagsins
okkar starfar fastanefnd um verð-
launin sem leggur tillögur fyrir
stjórn. Tilraunin með „einvald-
ana“ tókst bærilega, en engu að
síður fýsti okkur að hafa breiðari
aðkomu, reyna að tryggja að fjöl-
breytileg lestrarreynsla lægi að
baki tilnefningunum. Félagið vel-
ur alla nefndarmennina núna, en
áður fyrr komu önnur samtök og
stofnanir að því líka. Því er unnt
að tryggja nefndinni sama vinnu-
frið og „einvaldarnir“ höfðu og
nöfn nefndarmanna verða ekki
opinberuð fyrr en kvöldið fyrir til-
nefningarathöfnina. Fram-
kvæmdastjóri félagsins hafði sam-
band við fólk út frá
lista yfir mögulega
kandídata sem fasta-
nefndin hafði tekið
saman, og það kom
honum mjög á óvart að
þeir sem leitað var til brugðust
strax vel við og fannst sér heiður
sýndur, þótt starfið sé afar erfitt
og krefjandi.“
– Er ekki þriggja manna nefnd
ávísun á óleysanlega hnúta?
„Nefndunum er gert að samein-
ast um eina niðurstöðu, og for-
menn nefndanna hafa ákveðnar
aðferðir í handraðanum til þess að
leysa mál, komist þau í óefni.“
– Hvaða merkingu leggja höf-
undar í þessi verðlaun?
„Tilgangur verðlaunanna er að
styrkja stöðu frumsaminna ís-
lenskra bóka, efla vandaða bóka-
útgáfu, auka umfjöllun um bók-
menntir í fjölmiðlum og hvetja
almenna lesendur til umræðna um
bókmenntir. Verðlaunin hafa
þjónað þessum tilgangi sínum vel
og það eru höfundar vitaskuld
sáttir við. Verðlaunin hefja sig
líka yfir þann hamagang á mark-
aði sem fylgir jólabókaflóðinu, og
vekja oft athygli á vönduðum
verkum og snjöllum höfundum
sem eru kannski ekki áberandi í
auglýsingum og umfjöllun fjöl-
miðla á þessum tíma. Yfir því kæt-
ast höfundar og annað bókafólk.
Við höfum hins vegar ítrekað
fengið óskir um að fjölga verð-
launaflokkum, t.d. að taka barna-
bækur út í sérstakan flokk.
Kannski gerist eitthvað slíkt á
næstu árum.“
– En hvaða merkingu leggja út-
gefendur í verðlaunin?
„Útgefendur eru stoltir af sín-
um verðlaunum og bakka þau vel
upp. Í ár eru til að mynda lagðar
fram um 76 bækur, af ýmsu tagi, í
fyrra voru þær 70 og árið þar áður
80. Tilnefningarnar og verðlaunin
sjálf draga athygli að viðkomandi
höfundum og verkum og það kæt-
ir útgefendur þeirra. Það er líka
alveg ljóst að verðlaun-
in koma að góðum not-
um við að kynna ís-
lenska höfunda í öðrum
löndum, og á því sviði
hafa íslenskir útgef-
endur náð eftirtektarverðum ár-
angri á síðustu árum.“
– Hver eru verðlaunin að heiðr-
inum undanskildum?
„Þeir sem tilnefndir eru fá veg-
lega minjagripi. Þeir tveir höfund-
ar sem að lokum hljóta sjálf bók-
menntaverðlaunin fá síðan
glæsilega verðlaunagripi og
750.000 krónur í verðlaun hvor um
sig.“
Sigurður Svavarsson
 Sigurður Svavarsson fæddist í
Reykjavík 1954. Stúdent frá
Menntaskólanum við Tjörnina og
lauk síðan BA-prófi í íslensku og
almennri bókmenntafræði frá
Háskóla Íslands. Kenndi um ára-
bil við Menntaskólann við
Hamrahlíð og starfaði samhliða
sem bókmenntagagnrýnandi.
Varð síðar ritstjóri hjá Máli og
menningu og loks fram-
kvæmdastjóri þar á bæ. Er nú
framkvæmdastjóri hjá Eddu –
miðlun og útgáfu og formaður
Félags íslenskra bókaútgefenda.
Maki er Guðrún Svansdóttir líf-
fræðingur og eiga þau tvö upp-
komin börn, Svavar og Ernu.
… efla vand-
aða bókaút-
gáfu