Morgunblaðið - 04.12.2002, Blaðsíða 24

LISTIR
24 MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SKÁLDAKVÖLD verður haldið í
Iðnó í kvöld. Þar mun kynslóð
ungskálda stíga fram og bjóða upp
á nokkurs konar jólahlaðborð
skáldskapar og tónlistar. Dag-
skráin hefst kl. 20.30 og verður
þar lesið upp úr nýútkomnum
skáldsögum níu höfunda auk þess
sem hljómsveitin Ske leikur óraf-
magnað. Steinar Bragi mun lesa
upp úr Áhyggjudúkkum, Sig-
urbjörg Þrastardóttir les upp úr
Sólar sögu, Andri Snær Magnason
les úr LoveStar, Sigtryggur
Magnason les úr bók sinni Herj-
ólfur er hættur að elska, Beta
rokk les úr Vaknað í Brussel,
Gerður Kristný les úr Ég veit þú
kemur og Stefán Máni les úr Ísr-
ael. Þá mun Samúel lesa úr sam-
nefndri bók Mikaels Torfasonar og
leikið verður á sjórekið píanó til
heiðurs Guðrúnu Evu Mínervu-
dóttur.
Stefán Máni er meðal þeirra
höfunda sem skipuleggja upplestr-
ardagskrána og segir hann hug-
myndina þá, að efna til áhuga-
verðrar bókmenntauppákomu mitt
í bókavertíðinni þar sem sjónum
er beint að þeirri nýju kynslóð höf-
unda sem er að koma fram. „Það
vill svo skemmtilega til að það
koma út mörg skáldverk eftir ungt
fólk fyrir þessi jól. Þetta virðist
vera sterkur og fjölbreyttur hópur
og myndaðist því áhugi
fyrir því hjá okkur að
sameina þessa krafta.
Kannski er þetta merki
um ákveðna endurnýj-
un í íslenskum bók-
menntum og vel þess
virði að gefa nánar
gaum,“ segir Stefán og
bætir því við að upp-
lestrarkvöld séu
skemmtilegur siður
sem nokkuð hafi dregið
úr á síðustu árum.
„Þetta verður alls ekki
langdregið eða leið-
inlegt og verður dag-
skráin stutt og laggóð.
Þetta verður eins og hlaðborð, þar
sem fólk getur bragðað á þessum
átta eða níu höfundum og hlustað
á skemmtilega hljómsveit inn á
milli.“
Á skáldakvöldinu verða bækur
höfundanna boðnar á sérstöku til-
boðsverði, auk þess sem fólki gefst
kostur á að fá bækur áritaðar.
Á skáldakvöldi í Iðnó í kvöld mun kynslóð ung-
skálda stíga fram og bjóða upp á nokkurs konar
jólahlaðborð skáldskapar og tónlistar.
Upplestur ungra skálda
SKORTINUM á frjórri um-ræðu í íslensku listalífifylgir önnur fátækt semlýsir sér í stirðleik gagn-
vart almennri listþróun. Það er
engu líkara en við séum ragir við
tilraunastarfsemi fari slíkt í bága
við einhver viðtekin og rótgróin
viðhorf. Þegar kvartað er undan
neikvæðri umræðu um málaralist
meðal áhugamanna um myndlist
og skuldinni ómaklega skellt á
listfræðinga – því flestir eru þeir
mjög veikir fyrir spennandi til-
raunum með pensilinn – gleymist
að skilgreina ögn betur hvað fólg-
ið er í orðinu málaralist, eða orða-
tiltækinu „málverkið“, eins og fyr-
irbærið er gjarnan nefnt.
Svo virðist nefnilega sem „mál-
verkið“ sé skilgreint alltof þröngt
og menn leyfi sér að þrengja svo
mengi þess að það sé komið í
spennitreyju áður en farið er að
tala um það opinskátt. Þannig
voru þeir ófáir sem töldu sig fylgj-
endur „málverksins“ fyrir tuttugu
árum, en leyfðu sér samt að úti-
loka þróunina sem þá var í deigl-
unni og gekk hér undir heitinu
„nýja málverkið“. Þeir sem höfðu
vanist einhverju ákveðnu mengi
sem þeir einskorðuðu hugmynd
sína um málverk við ráku upp
ramakvein yfir þessum nýja
ófögnuði sem þeir töldu sumir enn
verri en hugmyndlist áratugarins
á undan. Svo virðist jafnvel sem
aldrei hafi gróið um heilt milli
aðdáenda málverksins fyrir daga
„nýja málverksins“ og hinna sem
aðhylltust þá þróun.
Á þetta er minnst vegna þess að
áfram halda bylgjurnar í málara-
listinni að skella á alþjóðlegum
listheimi þótt hérna megin úthafs-
ins sé talað um „málverkið“ eins
og það sé aðeins eitt og óbreyt-
anlegt. Á Tvíæringnum í Fen-
eyjum og Documenta í Kassel
þverfóta menn ekki fyrir málara-
list, að ekki sé nú talað um bless-
aðar messurnar, í Basel, Köln,
París eða Madrid. Eða kemur
mönnum til hugar að fjárfestinga-
fyrirtæki á borð við Carnegie í
Stokkhólmi efni ár eftir ár til rán-
dýrra sýninga með vænlegum
verðlaunum ef það teldi að „mál-
verkið“ væri bara eitt, eða dautt?
Í staðinn fyrir að gráta Björn
bónda ættu íslenskir unnendur
„málverksins“ að líta ögn betur
kringum sig, til dæmis glugga í
nýlegar bækur um það sem er að
gerast úti í hinum stóra listheimi.
Afbragðsgóðar og fremur ódýrar
yfirlitsbækur af þeim toga, svo
sem frá þýska forlaginu Taschen,
fást í flestum af okkar ágætu
bókabúðum. Og fletti menn þess-
um bókum, virðist þær þá skorta
málaralist?
Ónei – öðru nær! Af henni er
fullt, nema ef vera kynni þeirri
tegundinni sem kallast „mál-
verkið“, og er auðvitað eitt og
dautt.
„Málverkið“ eina og dauða
Händler I, frá 1999, eftir þýska
listmálarann Neo Rauch, er dæmi
um málaralist ungu kynslóðar-
innar, sem slegið hefur í gegn á
síðustu árum.
Eftir Halldór Björn
Runólfsson
Höfundur er lektor við Listaháskóla
Íslands. Hann mun skrifa pistla um
myndlist í blaðið.
ÓPERUSÖNGVARAR eiga það til
að reyna sig við dægurlög og stundum
eru slíkar tilraunir andvana fæddar.
Það gengur nefnilega ekki að syngja
dægurlag eins og óperuaríu.
Á dögunum sýndi sjónvarpið frá-
bæran heimildaþátt um sænsku stór-
söngkonuna Anne Sofie von Otter.
Það var skemmtilegt að verða vitni að
því hvernig hún skipti gersamlega um
söngstíl þegar hún söng dægurlag í
þættinum. Þar var eins og hér væri
komin allt önnur söngkona, stórkost-
leg dægurlagasöngkona, og tjáningin
var sannarlega í fullu samræmi við
lagið og innihald þess.
Því miður verður að segjast að
Halla Margrét fellur í þá freistingu að
beita röddinni í þessum dægurlögum
frá Napólí eins og
hún stæði á óp-
erusviði og þyrfti
að yfirgnæfa 100
manna sinfóníu-
hljómsveit. Mér
finnst flutningur
hennar einkennast
af algeru stílbroti.
Tjáningarmáti
söngkonunnar er
svo ýktur og framsetning innihaldsins
svo tilgerðarleg að það hálfa væri nóg.
Við þetta bætist geysimikið víbrató
sem kannski gerir sig í hádramatískri
óperu en er algerlega út úr kortinu í
dægurlögum eins og þessum. Til að
bæta gráu ofan á svart er hljómsveit-
arútsetningin í dægurlagastíl sem er í
hróplegu ósamræmi við söngstíl Höllu
Margrétar. Hljóðfæraleikararnir skila
sínu annars prýðilega en þeir flytja
tónlistina bara ekki á sömu forsendum
og söngkonan.
Einhvern tíma las ég grein í erlendu
tónlistartímariti þar sem því var hald-
ið fram að óperusöngvarar gætu alls
ekki sungið popp. Mér fannst höfund-
ur þá ganga nokkuð langt í alhæfingu
sinni, enda sannar dæmið um Anne
Sofie von Otter að hann hafði rangt
fyrir sér. Þessi alkunnu Napólílög eru
dægurlög og ef þau eiga að halda lífi
þarf að syngja þau á þeirra eigin for-
sendum.
Halla Margrét á margt eftir ólært í
dægurlagasöng.
TÓNLIST
Geislaplötur
Halla Margrét syngur Napólílög: Te vogl-
io bene assaje, Dicitencello vuie, Non ti
scordar di me, Mamma, ’O sole mio, Reg-
inella, Santa Lucia, Volare, ’O surdato
’nnammurato, I’ te vurria vasá! …, Ti
voglio tanto bene, Funiculì, funiculà,
Torna a Surriento. Einsöngur: Halla Mar-
grét. Kórsöngur: Barnakór Skálholts-
kirkju (stjórnandi Hilmar Örn Agn-
arsson), Kirkjukór Selfosskirkju
(stjórnandi Glúmur Gylfason). Hljóðfæra-
leikur: Tatu Kantomaa (harmónika),
Kristinn H. Árnason (gítar), Jón Skuggi
(kontrabassi), Erik Quick (slagverk),
Magnús R. Einarsson (mandólín). Heild-
artími 46’18. Útgefandi: Edda miðlun &
útgáfa, 2002. ÓMI Klassík 007.
’O SOLE NEL CUORE!
Stílbrot
Halla Margrét
Valdemar Pálsson
ÍSLENDINGAR og Finnar hafa
gegnt hlutverki jaðarþjóða í því
menningarsamfélagi, sem fellur undir
samheitið Norðurlönd og eru þjóð-
tungur landanna líkast til meginorsök
þeirrar menningarlegu einangrunar,
sem einkennt hefur samskipti nor-
rænu landanna. Á þeim tíma er Ís-
lendingar endurnýjuðu söngforða
sinn, upp úr 1850, var eðlilega sótt til
frændþjóðanna og Þýskalands en
nær ekkert til annarra nágranna-
þjóða. Tvö lög eftir Pacius og þrjú
finnsk þjóðlög er að finna í Íslensku
söngvasafni. Á seinni árum hafa
karlakórarnir kynnt söngverk eftir
finnsk tónskáld og finnskir listamenn
hafa heimsótt Íslendinga, m.a. kom
finnska þjóðaróperan með Öster-
bottningar, eftir Madetoja, og flutti
verkið í Þjóðleikhúsinu, að mig minnir
undir stjórn Jussi Jalas (1908),
tengdasonar Sibelius en hann stjórn-
aði þjóðaróper-
unni í Helsinki frá
1945.
Á tónleikum Tí-
brár í Salnum sl.
fimmtudagskvöld
fluttu Ágúst
Ólafsson, Niall
Chorell og Kiril
Kozlovski ein-
göngu finnsk
sönglög, en þeir eru um það bil að
ljúka framhaldsnámi við Sibelius-aka-
demíuna. Ágúst Ólafsson hefur þegar
safnað sér reynslu og kunnáttu og er
orðinn frábær söngvari og nýtur þess
að hafa fengið góða undirstöðu hér
heima hjá Eiði Á Gunnarssyni. Tón-
leikana hóf Ágúst með tveimur lögum
eftir Melartin (1875–1917) sem hann
söng frábærlega vel við sérlega
snarpan undirleik Kozlovskis.
þrjú lög eftir Toivo Kuula (1183–
1918), skiptu þeir með sér að syngja.
Kuula var talinn eitt efnilegasta tón-
skáld Finna og má merkja sérlega
glæsilega spunnið tónmál hans í lög-
unum Haustúð, Ég starði lengi í eld-
inn, sem er stór tónsmíð, er var frá-
bærlega vel sungin af Ágústi og
Morgunsöngur, fallega mótaður af
Chorell. Næstu lög sem þeir skiptu
með sér eru eftir Kilpinen, Merikanto
og Melartin, falleg og látlaus lög í al-
þýðlegum stíl, sem byggjast á heild-
stæðri laglínu með undirleik, er ekki
reynir mikið á annað en músíkalska
túlkun. Í síðasta laginu fyrir hlé, Við
hafið, eftir Merikanto var nokkuð um-
leikis fyrir píanóið, sem var útfært af
miklum krafti, við efri mörk þess sem
nauðsynlegt er.
Tvö lög eftir Madetoja voru fallega
flutt en niðurlag tónleikanna voru sex
lög eftir Sibelius en honum tókst að
brjótast yfir múra einangrunarinnar
og ná eyrum alheimsins. Bestu lögin
voru þyrnirunninn sem Chorell söng
fallega, enda vel kunnandi söngvari.
Hápunktur tónleikanna var söngur
Ágústar í Fyrsta kossinum og í Stúlk-
an kom heim frá ástarfundi. Það er
ljóst, að hér eru á ferðinni vel kunn-
andi listamenn og verður t.d. ekki
annað sagt en að Ágúst Ólafsson sé
efni í frábæran söngvara og þar með
má spá honum glæsilegum starfs-
frama.
TÓNLIST
Salurinn
Ágúst Ólafsson, Niall Chorell og Kiril
Kozlovski fluttu finnska söngva.
Fimmtudagurinn 28. nóvember, 2002.
SAMSÖNGSTÓNLEIKAR
Vel kunnandi og efnilegir listamenn
Jussi Jalas
Jón Ásgeirsson
LÝS, milda stjarna nefnist ný
geislaplata með tenórnum Jóhanni
Friðgeir Valdimarssyni og Mótettu-
kór Hallgrímskirkju undir stjórn
Harðar Áskelssonar. Diskurinn hef-
ur að geyma efnisskrá sem flutt var
á aðventutónleikum í Hallgríms-
kirkju í desember á síðasta ári. Efn-
isskrá geisladisksins skiptist í þrjá
hluta sem hver um sig hverfist um
tiltekið umfjöllunarefni, þ.e. að-
ventu, Maríu guðsmóður og sjálf
jólin. Á fyrri hlutanum er m.a. lag
um aðventuna eftir sænska tón-
skáldið Otto Olsson og fræg kirkju-
aría eftir Stradella (Pietà, Signore) í
flutningi Jóhanns Friðgeirs. Meðal
Maríulaganna eru mótettur eftir Jo-
hann Eccard og útsetning á Inter-
mezzó úr Cavalleria rusticana eftir
Mascagni sem Andrea Bocelli hefur
gert vinsæla. Í síðasta hluta efnis-
skrárinnar er hátíðleiki jólanna í al-
gleymingi og þar hljóma lög eftir
Schubert og Bizet, auk annarra vin-
sælla jólalaga.
Hljóðfæraleikarar eru Daði Kol-
beinsson óbóleikari og Kári Þormar
organisti. Stjórnandi er Hörður Ás-
kelsson.
Útkomunni var fagnað í safnaðar-
sal Hallgrímskirkju sunnudaginn 1.
desember að lokinni hátíðarmessu,
þar sem Jóhann Friðgeir og Mót-
ettukórinn fluttu lag af disknum.
Edda útgáfa gefur diskinn út og
Hjálparstarf kirkjunnar nýtur góðs
af útgáfunni. Biskup Íslands, herra
Karl Sigurbjörnsson, þakkaði flytj-
endum og útgefanda gott framtak
og hlýhug til hjálparstarfsins.
Við sama tækifæri var ný vefsíða
Mótettukórs Hallgrímskirkju
kynnt, en hana er að finna á slóðinni
motettukor.is. Kórinn heldur upp á
20 ára afmæli á þessu starfsári og
er sögu kórsins og starfsemi und-
anfarna tvo áratugi gerð skil á síð-
unni. Einnig er hægt að fræðast um
næstu verkefni kórsins.
Morgunblaðið/GolliMótettukór Hallgrímskirkju syngur í messu á dögunum.
Útgáfu jólaplötu fagnað
í Hallgrímskirkju
MIÐASALA er hafin á Jóla-
söngva Kórs Langholtskirkju.
Þetta eru tuttugustu og fjórðu
jólasöngvar kórsins og verða
haldnir föstudaginn 20. desem-
ber kl. 23, laugardaginn 21.
desember kl. 23 og sunnudag-
inn 22. desember kl. 20. Auk
Kórs Langholtskirkju koma
fram Gradualekór Langholts-
kirkju, Ólafur Kjartan Sigurð-
arson og Ólöf Kolbrún Harðar-
dóttir. Einnig koma fram
einsöngvarar úr röðum kór-
félaga og hljóðfæraleikarar
leika með kórunum. Stjórnandi
er Jón Stefánsson.
Miða má nálgast á skrifstofu
kirkjunnar eða í netpósti á
klang@kirkjan.is.
Miðasala
hafin á
Jólasöngva