Morgunblaðið - 31.01.2003, Blaðsíða 18

ERLENT
18 FÖSTUDAGUR 31. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
15% afsláttur af öllum vörum
Eina verslunin á Íslandi
sem selur vörur frá Rosenthal
Laugavegi 52, sími 562 4244
LEIÐTOGAR átta Evrópuríkja hafa
í opnu bréfi, sem birt var í tólf dag-
blöðum í Evrópu í gær, lýst yfir
stuðningi við afstöðu Bandaríkja-
stjórnar í Íraksmálinu. Afstaða átt-
menninganna er í ósamræmi við
stefnu Gerhards Schröders, kanslara
Þýskalands, og Jacques Chiracs
Frakklandsforseta og þykir því hafa
svipt hulunni enn á ný af þeim klofn-
ingi sem nú er meðal samstarfsþjóða
á vettvangi Evrópusambandsins eða
Atlantshafsbandalagsins.
Um er að ræða leiðtoga Danmerk-
ur, Bretlands, Tékklands, Ungverja-
lands, Ítalíu, Póllands, Portúgals og
Spánar. Lýsa þeir í bréfi sínu yfir
stuðningi við Bandaríkin og leggja
áherslu á að Sameinuðu þjóðirnar
verði að tryggja að Írakar afvopnist.
„Taugin sem raunverulega tengir
Bandaríkin og Evrópu felst í þeim
lífsgildum sem við deilum […]. Styrk-
ur okkar felst í samstöðu,“ segir m.a. í
bréfinu. „Við verðum áfram að standa
saman og krefjast þess að þessi stjórn
[í Írak] sé afvopnuð. Samstaða, sam-
eiginleg afstaða og sterkur ásetning-
ur alþjóðasamfélagsins er okkar
besta von um að þetta megi gera með
friðsamlegum hætti,“ sögðu leiðtog-
arnir átta einnig í bréfinu. „Við getum
ekki leyft einræðisherra að hunsa
ítrekað ályktanir [öryggisráðs SÞ].
Ef ekki er farið eftir þeim mun örygg-
isráðið verða áhrifalaust og veröldin
yrði fyrir vikið ófriðlegri.“
Fyrir tæpri viku lýstu utanríkis-
ráðherrar Evrópusambandsríkjanna
því yfir að þeir væru sammála um
nauðsyn þess að leyfa vopnaeftirlits-
mönnum SÞ að halda áfram starfi
sínu í Írak. Vakti það mikla reiði í
sumum löndum Evrópu er Donald
Rumsfeld, varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, gerði lítið úr Þjóð-
verjum og Frökkum og sagði þá hluta
af „gömlu Evrópu“; að þeir töluðu
ekki fyrir alla álfuna.
Virðist bréf áttmenninganna nú
staðfesta þessi orð Rumsfelds; a.m.k.
þykir það benda til að ekki ríki ein-
hugur meðal leiðtoga Evrópuland-
anna í þessu efni.
Dagblað vildi greinargerð
Haft var eftir embættismanni hjá
ESB að bréfið væri „sigur“ fyrir Tony
Blair, forsætisráðherra Bretlands, en
hann fer til fundar við George W.
Bush Bandaríkjaforseta í Camp Dav-
id í dag. „Blair vill sanna hversu mik-
ilvægur hann er og að hann geti feng-
ið aðra evrópska leiðtoga til liðs við
sig,“ sagði embættismaðurinn. Blair
er þó ekki sá eini sem heimsækir
Bush þessa dagana því Silvio Berl-
usconi, forsætisráðherra Ítalíu, var í
Washington í gær og Leszek Miller,
forsætisráðherra Póllands, mun eiga
fund með Bush í næstu viku. Báðir
eru þeir Berlusconi og Miller meðal
bréfritara.
Fram kom í The Wall Street
Journal í gær að Bandaríkjastjórn
hefði frétt af bréfinu sl. föstudag og
litist vel á, enda vill Bush síður fara
einn gegn Írökum, heldur fara fyrir
„bandalagi hinna viljugu“.
Forsaga málsins er sögð sú að WSJ
hafi haft samband við aðstoðarmenn
Blairs, Berlusconis og Jose Maria
Aznar, forsætisráðherra Spánar, í
síðustu viku og beðið um að leiðtog-
arnir gerðu grein fyrir þeim mun sem
væri á afstöðu þeirra og Frakka og
Þjóðverja.
Hafði Aznar þegar samband við
Blair og í kjölfarið rituðu aðstoðar-
menn þeirra bréfið. Hafði Aznar síð-
an samband við Portúgala og Ítali á
meðan Blair fékk leiðtoga Danmerk-
ur og Mið-Evrópuríkjanna til liðs við
sig. Blair ræddi raunar einnig við hol-
lenska ráðamenn, en þeir vildu ekki
skrifa upp á bréfið þar sem nú væru
að eiga sér stað stjórnarskipti í kjöl-
far þingkosninga. Vaclav Havel, for-
seti Tékklands, slóst í hópinn á mið-
vikudagskvöld, að sögn WSJ.
Talsmaður Blairs sagði að Frakkar
og Þjóðverjar hefðu ekki verið beðnir
um að skrifa undir bréfið. Þá kom
fram í gær að gríski forsætisráð-
herrann, Costas Simitis, hefði ekki
verið hafður með í ráðum, en Grikkir
hafa gagnrýnt Bandaríkjamenn, rétt
eins og Frakkar og Þjóðverjar.
Efni bréfsins felur ekki endilega í
sér nýja afstöðu af hálfu bréfritara en
þykir hins vegar gera þýskum og
frönskum ráðamönnum erfitt fyrir að
halda því fram að þeir tali fyrir hönd
Evrópu er þeir gagnrýna Bush
Bandaríkjaforseta í Íraksmálunum.
82% Evrópubúa á móti
Athygli vekur hins vegar að ekki er
hægt að segja að leiðtogarnir tali hér
fyrir hönd þjóða sinna en skoðana-
könnun, sem birt var í gær, sýndi að
82% allra Evrópubúa væru á móti
hernaðarárás á Írak, a.m.k. á meðan
öryggisráð SÞ leggur ekki blessun
sína yfir slíka árás.
Leiðtogar átta Evrópuríkja lýsa yfir stuðningi við afstöðu Bush í Íraksmálum
Brussel, London, Washington. AFP.
Sýnir klofning meðal
ráðamanna í Evrópu
EKKI er að finna nýjar upplýsingar
um meint tengsl stjórnvalda í Írak
við al-Qaeda-hryðjuverkasamtökin í
þeim gögnum sem Bandaríkjamenn
hyggjast leggja fyrir öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna á miðvikudag í
næstu viku til að sýna fram á að
Írakar séu brotlegir við ályktun ör-
yggisráðsins um afvopnun. Þetta er
haft eftir bandarískum embættis-
mönnum í The Washington Post en
bæði George W. Bush Bandaríkja-
forseti og Tony Blair, forsætisráð-
herra Bretlands, fullyrtu fyrr í vik-
unni að um slík tengsl væri að ræða.
Það er utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, Colin Powell, sem fær það
verkefni að sýna öryggisráðinu
gögnin, sem Bandaríkjamenn segja
sanna að Írakar hafi falið vopnabúr
sitt fyrir vopnaeftirlitsmönnum SÞ.
Embættismenn í Washington
segja að þessi gögn séu ekki þess
eðlis að þar sé að finna eitthvert eitt
sem óvefengjanlega staðfestir brot
Íraka. Þegar öllu sé safnað saman
muni Powell hins vegar geta sýnt
fram á – með loftmyndum, orðsend-
ingum milli íraskra aðila sem banda-
ríska leyniþjónustan hefur komist
yfir og framburði ýmissa manna – að
íraskir vísindamenn hafi verið beittir
hótunum, til að þeir sýni vopnaeft-
irlitsmönnum ekki samstarfsvilja, og
vopnabúnaður og gögn þeim tengd
hafi verið falin fyrir útsendurum SÞ.
Mohamed ElBaradei, yfirmaður
Alþjóðakjarnorkumálastofnunarinn-
ar, sagði á mánudag að ekkert benti
til að álrör sem Írakar keyptu á sín-
um tíma hefðu verið notuð til að búa
til plúton (sem aftur er notað til að
gera kjarnorkusprengjur) líkt og
Bandaríkjamenn hafa haldið fram.
Viðurkenna bandarískir embætt-
ismenn að mikill hluti þess búnaðar,
sem Írakar hafi keypt, sé þess eðlis
að hugsanlega megi nota hann til
annarra, friðsamlegri nota en gerðar
gereyðingarvopna. Írakar hafi hins
vegar keypt grunsamlega mikið af
búnaði, sem geti haft margvísleg not.
„Við munum því geta raðað brotun-
um saman þannig að þau sýni heild-
stæða mynd,“ segir ónafngreindur
embættismaður.
Til að gera innkaup Íraka enn
grunsamlegri, og þannig færa rök
fyrir því að búnaðinn hafi átt að nota
til gerðar gereyðingarvopna, hyggj-
ast Bandaríkjamenn leggja fram
gögn sem sýna að búnaður hafi
gjarnan verið keyptur leynilega og
að hinir írösku kaupendur hafi gefið
seljendum upp rangar upplýsingar.
Vilja hjálpa Saddam í útlegð
Bandaríkjamenn hafa nú lýst því
yfir í fyrsta skipti, þannig að enginn
vafi leikur á, að þeir séu tilbúnir til
að aðstoða Saddam Hussein, forseta
Íraks, og hans nánustu samstarfs-
menn við að komast í útlegð. Segir
Powell utanríkisráðherra að þessi
kostur sé alls ekki óálitlegur, enda
mætti þannig koma í veg fyrir hern-
aðarátök í Mið-Austurlöndum.
Powell, sem ræddi við fréttamenn
í fyrrakvöld, vildi hins vegar ekki
greina frá því hvort stjórnvöld í
Washington væru reiðubúin til að
samþykkja að Saddam yrði veitt
friðhelgi en sennilegt er að Saddam
krefjist hennar áður en hann fengist
til að samþykkja útlegð. „Það er ekki
Bandaríkjanna einna að bjóða slíka
sakaruppgjöf, fleiri yrðu að koma að
þeirri ákvörðun,“ sagði Powell.
Bandarísk gögn fyrir öryggisráðið
Ekkert nýtt
um tengsl Íraka
og al-Qaeda
Washington. AFP.
ÞORPIÐ Mandalasari á eynni Jövu í Indónesíu þurrk-
aðist að mestu út í miklum skriðuföllum í gær. Hér ber
einn íbúanna son sinn burt úr rústunum en talið er, að
20 menn að minnsta kosti hafi farist og tuga manna er
saknað. Mikil úrkoma hefur verið á þessum slóðum í
nokkurn tíma.
Reuters
Skriðuföll á Jövu í Indónesíu
KIM Dae-Jung, fráfarandi forseti
Suður-Kóreu, varði í gær gerðir rík-
isstjórnar sinnar í samskiptunum við
Norður-Kóreu, eftir að skýrsla
stjórnskipaðrar rannsóknarnefndar
var birt þar sem staðfest var að háar
summur af suður-kóresku almannafé
hefðu verið greiddar með leynd til
kommúnistastjórnarinnar í norðri.
Suður-kóreskir stjórnarandstöðu-
þingmenn hafa sakað ríkisstjórn
Kims um að hafa mútað Norður-Kór-
euleiðtoganum Kim Jong-Il til að
hýsa í norður-kóresku höfuðborginni
Pyongyang tímamótaleiðtogafund
sem fram fór árið 2000. Það var í
fyrsta sinn frá því landið klofnaði
sem leiðtogar Kóreuríkjanna tveggja
hittust augliti til auglitis og var fund-
urinn álitinn glæstasti árangur for-
setatíðar Kims Dae-Jungs.
200 millj. dollara
færðar á milli
Rannsókn ríkisendurskoðunar
S-Kóreu leiddi í ljós að 200 milljónir
dollara, andvirði 16 milljarða króna,
sem voru teknar út úr banka í rík-
iseigu í Seoul, hefðu verið greiddar
inn á reikning Norður-Kóreustjórn-
ar viku fyrir leiðtogafundinn. Í
skýrslu endurskoðendanna var engin
afstaða tekin til mútuásakananna.
Frá því alþjóðleg deila upphófst
fyrir þremur mánuðum um kjarn-
orkuvopnaáætlanir Norður-Kóreu-
manna hefur svokölluð „sólskins-
stefna“ Kims Dae-Jungs um aukin
tengsl við N-Kóreu – sem milljóna-
greiðslurnar eru settar í samhengi
við – sætt aukinni gagnrýni í S-Kór-
eu.
Milljónagreiðslur til stjórnvalda í Norður-Kóreu
Kim sagður múta Kim