Morgunblaðið - 09.02.2003, Page 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. FEBRÚAR 2003 37
FYRIR nokkrum árum var gerð
hér á landi könnun hjá nokkrum hóp-
um sjúklinga hvernig þeir mætu lífs-
gæði sín. Einn hópur skar sig úr að
tvennu leyti. Um var að ræða sjúk-
linga með ónýtan mjaðmarlið. Annað
var að engir töldu lífsgæði sín eins lé-
leg og þessir sjúklingar. Þeir höfðu
stöðuga verki, þurftu mikið af verkja-
lyfjum, sváfu illa, gátu lítið hreyft sig
og þurftu að bíða lengi eftir að fá bót
meina sinna. Biðtími þessara sjúk-
linga hefur verið 1–2 ár og oftast hafa
verið á annað hundrað sjúklingar á
biðlista.
Hagræðing?
Samkvæmt nýlegri skýrslu land-
læknis um stöðu Landspítala – há-
skólasjúkrahúss fækkaði liðskiptaað-
gerðum á mjöðm úr 222 árið 1999 í
162 árið 2001. Ástæður þessarar
fækkunar skipta ekki máli en þær
voru að hluta til tengdar sameiningu
spítalanna. Ef miðað er við verðskrá
norska heilbrigðiskerfisins sem hef-
ur kostnaðargreint mun meira held-
ur en gert hefur verið hér á landi er
kostnaður við þessa aðgerð 3.62 DRG
einingar og hver eining kostar í dag
334 þús. ísl krónur. Það þýðir að að-
gerðin kostar 1209 þúsund krónur.
Með því að aðgerðum fækkar um 60
hefur Landspítali sparað í rekstri
sem nemur þriðjungi þessarar upp-
hæðar því að spítalinn situr áfram
uppi með allan fasta kostnaðinn.
Sparnaðurinn er því um 24 milljónir
króna og stjórn spítalans og aðrir
ráðamenn hrósa sér af aukinni
rekstrarhagkvæmni. Í Noregi væri
litið allt öðru vísi á málið. Þar kæmi í
ljós að kostnaður við hverja aðgerð
hefur aukist verulega vegna þess að
fasti kostnaðurinn dreifist á þann
fjölda aðgerða sem gerðar voru.
Kostnaður við hverja aðgerð hefur
sem sé aukist úr 1209 þús. kr. í 1507
þús. krónur eða um 25%. Í Noregi
hefði verið litið á niðurstöðuna sem
mun minni hagkvæmni í rekstri spít-
alans en áður.
Eins og áður kom fram bíða marg-
ir sjúklingar eftir aðgerð og biðtími
getur farið allt upp í 1–2 ár. Kostn-
aður vegna sjúklinga sem bíða eftir
þjónustu hefur ekki verið rannsak-
aður hér á landi af opinberum aðilum.
Það hefur hins vegar verið gert er-
lendis og niðurstaðan er að kostnað-
urinn er verulegur. Fyrir nokkru
skoðaði hópur nemenda í MBA-námi
við Háskóla Íslands þetta biðlista-
ferli og hver áhrifin væru á kostnað
vegna þessara sjúklinga. Að gefnum
ákveðnum forsendum, t.d. lyfjanotk-
un, þörf á aukinni endurhæfingu
vegna biðar, vinnutaps þeirra sem
voru undir 65 ára aldri o.fl. var nið-
urstaðan sú að kostnaður við hvern
sjúkling að meðaltali væri 818 þús-
und krónur og því í heild fyrir kerfið
um 81 milljón króna miðað við 99
sjúklinga sem þá voru á biðlista.
Þessi kostnaður bætist að sjálfsögðu
við aðgerðarkostnaðinn þegar met-
inn er heildarkostnaður við meðferð
sjúkdómsins. Fram hefur komið að
aðstæður eru fyrir hendi hvað
mannafla og húsnæði snertir til að
klára biðlistann á 2 árum.
Góður árangur meðferðar
Í ofangreindri könnun um mat
sjúklinga á lífsgæðum skar umrædd-
ur hópur sjúklinga sig úr að öðru
leyti en að ofan er nefnt. Engir töldu
lífsgæði sín batna jafn mikið við þá
meðferð sem mögulegt er að beita.
Eftir liðskipti hurfu verkir, svefn
batnaði, hreyfing varð sársaukalaus
og margir gátu tekið upp fyrri iðju
sem þeir höfðu orðið að hætta við.
Vanþekking á rekstri
Hvers vegna í ósköpunum fara
heilbrigðisyfirvöld svona með þessa
sjúklinga og ef ályktanir undirritaðs
eru réttar, kosta jafnvel til þess
nokkru fé úr ríkissjóði? Varla er um
illmennsku að ræða, þetta hlýtur að
stafa af vanþekkingu á rekstri heil-
brigðisþjónustunnar. Eins og undir-
ritaður hefur margoft bent á erum
við sennilega eina menningarþjóðin í
veröldinni sem býr enn við úrelt kerfi
til fjármögnunar þjónustunnar. Föst
fjárlög eru ekki tengd afköstum og
gera ekki kröfu um að kostnaður sé
færður á sjúkling og því hafa menn
mjög óljósar hugmyndir um hvernig
hann verður til. Norðmenn skiptu um
kerfi 1997 og eru í óða önn að eyða
biðlistum. Niðurskurðar- og biðlist-
astefna ríkisstjórna undanfarinna
ára fer vonandi að renna sitt skeið.
Ill meðferð á
sjúklingum
Eftir Ólaf Örn
Arnarson
„Niðurskurð-
ar- og bið-
listastefna
ríkisstjórna
undanfar-
inna ára fer vonandi að
renna sitt skeið.“
Höfundur er læknir.
KATRÍN Fjeldsted alþingismaður
fjallar um úrskurð setts umhverfis-
ráðherra í Morgunblaðinu á föstudag.
Þar gætir misskilnings um fyrirhug-
að setlón neðan Þjórsárjökuls, en
hann þarf að leiðrétta ekki síst ef
þessi skilningur er útbreiddur. Henn-
ar skilningur er að setlónið þurfi fyrst
og fremst vegna óvissu um árangur
aurskolunar úr Norðlingaöldulóni og
segir: „ Ef hins vegar aurskolun virk-
ar er ekki þörf fyrir lónið.“
Þetta er ekki rétt. Setlón með veitu
í Þjórsárlón er að okkar mati for-
senda fyrir framkvæmd með lóni utan
friðlandsins. Í niðurstöðum athugana
VST segir orðrétt: „Ef tryggja á hag-
kvæmni þarf ennfremur samhliða
Norðlingaölduveitu með lóni í 566
m.y.s. að byggja stækkað setlón og
veita hluta vatns úr því til Þjórsárlóns
og þaðan til Kvíslaveitu og veita hin-
um hluta þess á yfirfalli á stíflu set-
lóns til þess að halda lágmarksvatni í
kvíslunum sem renna þaðan. Setlónið
er jafnframt nauðsynlegt vegna
þeirrar óvissu sem eðlilega ríkir um
árangur aurskolunar úr Norðlinga-
öldulóni í 566 m y.s., þar sem 35%
aursins verður eftir í setlóni.“ Annað
skilyrðið í úrskurði ráðherra er að
gert verði setlón og veitt verði hluta
vatns niður kvíslar neðan þess en
heimilt að veita vatni að öðru leyti í
Þjórsárlón. Niðurstaðan er sem sagt
alveg skýr. Setlón með veitu í Þjórs-
árlón er forsenda í úrskurði umhverf-
isráðherra. Þetta þarf að hafa í huga,
þegar menn ígrunda úrskurðinn.
Í almennri umfjöllun um úrskurð-
inn gætir einnig misskilnings sem
vert er að leiðrétta en hann er um eðli
tilhögunar um lón í 566 m y.s. sem for-
athugun VST fjallar um. Tilhögunin
er sett fram í þeim tilgangi, að hægt
sé að skoða málið tæknilega og fjár-
hagslega, en hún er ekki forhönnun
hinnar endanlegu framkvæmdar. Úr-
skurðurinn er hins vegar efnislegur.
Þar er fallist á framkvæmd Norð-
lingaölduveitu með átta tilteknum
skilyrðum. Fyrsta skilyrðið er að
vatnsborð Norðlingaöldulóns verði
lækkað þannig að allt lónið sé utan
friðlands Þjórsárvera og hafi engin
langtímaáhrif á friðlandið. Í fram-
haldi af úrskurðinum mun því virkj-
unaraðilinn væntanlega undirbúa
breytta framkvæmd á sínum forsend-
um en í samræmi við hin efnislegu
skilyrði í úrskurðinum og leggja áætl-
anir um hana fyrir hlutaðeigandi yf-
irvöld.
Norðlingaölduveita
Eftir Viðar
Ólafsson
„Setlón með
veitu í Þjórs-
árlón er for-
senda í úr-
skurði
umhverfisráðherra.“
Höfundur er verkfræðingur og
framkvæmdastjóri Verkfræðistofu
Sigurðar Thoroddsens hf.
BERGSTAÐASTRÆTI 37 • SÍMI: 552 5700 • FAX: 562 3025
E-MAIL: holt@holt.is • http://www.holt.is
Ibón Madinabeitia
Ógleymanleg upplifun með matreiðslumeistaranum
Leyndardómurinn á bak við matargerðarlist
Spánverja er ferskt hráefni, nákvæmar uppskriftir,
hárfínt bragðskyn, vönduð vinnubrögð og útlit á
réttum sem gleður augað um leið og það freistar
bragðlaukanna.
Matreiðslumeistarinn Ibón Madinabeitia rekur
ásamt fjölskyldu sinni veitingastaðinn Restaurant
Uréjola í Bilbao. Á Norður-Spáni er rík hefð fyrir
matreiðslu úr sjávarafurðum og Ibón tilreiðir á sex
rétta matseðli smokkfisk, fiskisúpu, humar, saltfisk,
uxahala og nautalund.
Fyrir máltíð verður vínkynning í Þingholti þar sem
gestum gefst tækifæri til að bera saman spænsk vín-
gerðarhús og vínþrúgur.
6 rétta matseðill með borðvínum.
Takmarkaður gestafjöldi hvert kvöld.
Upplýsingar og borðapantanir í síma 552 5700
12 .-16 . febrúar
pænskir
Dagar
M a t a r g e r ð a r l i s t
f r á b a s k a h é r u ð u m
Verð: 11.000 kr.
Nóatúni 4 • 105 Reykjavík • Sími 520 3000 • www.sminor.isOD
DI
H
F

J
37
55
/1
Moggabúðin
Geisladiskahulstur, aðeins 700 kr.