Morgunblaðið - 25.02.2003, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 ÞRIÐJUDAGUR 25. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
TÓMAS Ingi Olrich mennta-
málaráðherra lýsti því yfir í gær í
tilefni af 140 ára afmæli Þjóð-
minjasafnsins, að safnið yrði opn-
að á nýjan leik við Suðurgötu eftir
gagngerar breytingar sumardag-
inn fyrsta 2004. Endurbætur hóf-
ust árið 1998 en á næsta ári verða
liðin 60 ár frá því að safnið fékk
eigið hús. Ný sýning, sem ber yf-
irskriftina „Hvernig verður þjóð
til – hver erum við og hver er bak-
grunnur okkar?“ mun líta dagsins
ljós. Sýningin segir sögu Íslendina
frá landnámi til vorra daga.
„Það var orðið fullkomnlega
tímabært að setja fram nýja sýn-
ingu en hún hefur verið nánast
óbreytt í hálfa öld,“ sagði Tómas
Ingi við Morgunblaðið í gær.
„Það var líka kominn tími til að
endurnýja húsakynnin. Nú fer
saman opnun nýrrar sýningar og
ný húsakynni. Það er ekki síst
mikilvægt í ljósi þess að ferðaþjón-
ustan er að þróast með þeim hætti
að kynning á íslenskri menningu
verður æ mikilvægari. Samgöngu-
ráðherra, sem fer með ferðamálin,
hefur ákveðið að byggja kynningu
Íslands erlendis á tveimur megin-
stoðum, annars vegar náttúru
landsins og hins vegar menningu
þjóðarinnar. Þá kemur hlutverk
safnsins sem höfuðsafns alveg sér-
staklega inn í það kynningarstarf
þannig að þetta helst allt í hendur.
Nú þurfum við að standa öðruvísi
og betur að kynningu á menningu
þjóðarinnar. Þessi nýja sýning
gerir okkur kleift að rísa undir
þessari ákvörðun,“ sagði Tómas
Ingi.
Betri aðstaða
til varðveislu þjóðminja
Margrét Hallgrímsdóttir þjóð-
minjavörður hlakkar mikið til end-
uropnunarinnar. „Þetta nýja hús-
næði hefur grundvallarþýðingu
fyrir okkur. Þarna munum við
uppskera árangur allrar þeirrar
uppbyggingar sem staðið hefur
síðustu ár,“ sagði Margrét. Hún
sagði jafnframt að búið væri að
stórbæta aðstöðu til varðveislu
þjóðminjanna og endurskoða alla
starfsemi.
„Það er verið að móta nýjar og
mjög glæsilegar sýningar á sögu
þjóðarinnar frá upphafi til dagsins
í dag, þá stærstu og viðamestu
sem sett hefur verið upp hér á
landi. Þetta mun skapa okkur nýja
og óþrjótandi möguleika til hvers
kyns fræðslu, menningarstarfs og
skemmtunar. Við hlökkum mjög til
að opna, en við þurfum þann tíma
sem er fram að opnun til að gera
veglegar og vandaðar sýningar
sem munu vekja áhuga á sögu
okkar og þjóðminjum.“
Margrét sagði safnið leggja
mikla áherslu á að ná til almenn-
ings í landinu. „Börn og fjöl-
skyldur eru mikilvægur markhóp-
ur hjá okkur og einnig nemendur
á öllum aldri. Eins auðvitað ferða-
menn. Við erum líka að hugsa sér-
staklega um nýbúa hér á landi og
svo höfum við lagt mikinn metnað
í að hafa aðgengi fyrir alla,“ sagði
Margrét.
Þjóðminjasafnið var stofnað 24.
febrúar 1863. Það hafði húsakynni
á mörgum stöðum þar til við stofn-
un lýðveldisins 1944 að Alþingi
ákvað að reisa safninu hús sem
morgungjöf til þjóðarinnar. Það er
við Suðurgötu og flutt var í það
árið 1950. Undanfarin ár hefur
verið unnið að endurfæðingu
safnsins á öllum sviðum.
Þjóðminjasafnið opnað aftur sumardaginn fyrsta árið 2004
„Mun kynna betur
menningu þjóðarinnar“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Tómas Ingi Olrich menntamálaráðherra (l.t.h.) og Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður (l.t.v.) kynntu í gær
áætlun um uppbyggingu Þjóðminjasafnsins. Stefnt er að því að opna safnið á sumardaginn fyrsta árið 2004.
TÓMAS Ingi Olrich mennta-
málaráðherra sagði fyrirhug-
aðan menningarsal Suðurlands
á Selfossi ekki falla undir sama
hatt og menningarhúsin sem
ákveðið hefur verið að efla.
„Þessu hefur verið blandað
saman við yfirlýsingar um
menningarhúsin og það er
annað mál. Selfyssingar munu
ræða við mig um þetta verk-
efni þeirra sem sjálfstætt
verkefni. Þetta er áhugavert
verkefni og ég mun taka á því
sem slíku,“ sagði Tómas Ingi.
Húsnæðið sem menningar-
salurinn kemur til með að vera
í var byggður fyrir 25 árum.
Salurinn stendur nú fokheldur
og eru allar áætlanir um inn-
réttingar og rekstur tilbúnar.
Kostar 200 milljónir
Sigurður Jónsson, formaður
undirbúningshóps um menn-
ingarsal Suðurlands, telur
verkefnið tilbúið til fram-
kvæmda. Hann segir það einn-
ig ólíkt öðrum verkefnum.
Húsið sé tilbúið og nú sé að-
eins verið að bíða eftir ríkis-
framlagi. Sigurður segir því að
það sé í raun hægt að bjóða út
framkvæmdirnar með mjög
stuttum fyrirvara ef ríkisfram-
lag lægi fyrir.
Áætlað er að fullgerður
kosti salurinn tæpar 200 millj-
ónir og því þarf um 120 millj-
óna framlag frá ríkissjóði. Sig-
urður segir menningarsal á
Suðurlandi hafa gífurlega þýð-
ingu fyrir þá sem á svæðinu
búa. „Hér væri hægt að setja
upp metnaðafullar sýningar og
tónleika og halda hér stórar
ráðstefnur og gera þetta stóra
hús þannig að meira atvinnu-
tæki en það er í dag. Þetta
svæði verður eftirsóknaverð-
ara til búsetu þegar svona lag-
að er í samfélaginu. Það er því
mikið kappsmál að fá þetta í
gagnið. Næsta skref er að fá
svar frá ríkinu um það hvort
þeir séu tilbúnir að koma inn í
þetta,“ sagði Sigurður.
Menningarsalur á
Selfossi hefur staðið
fokheldur í 25 ár
Verður
skoðað
sérstak-
lega
NEYTENDASAMTÖKIN segja
mjög lítinn mun á kjörum lánastofn-
ana í bílalánum og að svo virðist sem
lítið fari fyrir samkeppni á þessu
sviði. „Lánveitendur tala gjarnan um
„hagstæð bílalán“. Miðað við niður-
stöður úr þessari könnun má telja
varasamt að nota þessi tvö orð í sömu
setningu,“ segir í fréttatilkynningu
frá Neytendasamtökunum.
Gengið er út frá því að keypt sé bif-
reið fyrir 1,5 milljónir og að 70%
kaupverðs séu fengin að láni.
„Lántakandi þarf því að fá
1.050.000 króna að láni. Lántöku-
kostnaður leggst ofan á þessa upp-
hæð. Fjöldi afborgana er 48 mánuðir
og lánið er óverðtryggt. Ekki er gert
ráð fyrir að lán sé innheimt með bein-
greiðslum, sem lækkar lántökukostn-
aðinn,“ segja Neytendasamtökin.
Samanburður milli lánastofnana
fylgir í töflu. Annars vegar er talað
um lántökukostnað, en þar er átt við
allan kostnað samfara láni; lántöku-
gjald, stimpilgjald, þinglýsingar-
gjald, vexti á lánstíma, innheimtu-
gjöld og önnur gjöld sem til falla.
Hins vegar er allur kostnaður við
lántöku umreiknaður í ársvexti.
Segja Neytendasamtökin lánveitend-
um skylt að gefa slíkar upplýsingar
samkvæmt lögum um neytendalán.
Nánari upplýsingar um neytenda-
lán og árlega hlutfallstölu kostnaðar
er að finna á heimasíðu Alþingis. Sjá:
www.althingi.is/lagas/127b/
1994121.html.
Fram kemur í könnun samtakanna
að oft sé hægt að fá betri kjör en
dæmi í töflunni sýna ef viðskiptavin-
ur er til að mynda með allar trygg-
ingar hjá sama tryggingafélagi. Gert
er ráð fyrir að lántaki njóti engra sér-
kjara.
Misbrestur á upplýsingum
„Þegar kannað var hvernig kostn-
aður á verðtryggðum lánum kæmi út,
en þá þarf það að vera til fimm ára
eða lengri tíma, kom í ljós að mikill
misbrestur er á upplýsingum frá lán-
veitendum. Á meðan sumir gerðu ráð
fyrir 4% verðbólgu, gerðu aðrir ekki
ráð fyrir neinni. Verðbólguspá skiptir
mjög miklu máli þegar lántökukostn-
aður er reiknaður af verðtryggðu láni
og getur þar munað tugum þúsunda.“
Loks benda Neytendasamtökin á
mikilvægi þess að upplýsingar um
verð og skilmála séu skýrar og að-
gengilegar neytendum. „Það er eitt
af frumskilyrðum frjálsrar sam-
keppni að neytendur eigi auðvelt með
að bera saman kjör sem bjóðast á
markaðinum og geti treyst þeim upp-
lýsingum sem veittar eru.“
Greint er frá niðurstöðum könnun-
arinnar á heimasíðu samtakanna,
www.ns.is.

 

   
 
  
   
 
!"#$ %$
 &'
( 
) 
* #%+









,-./011
,-1/002
,-0/343
,.0/121
,,2/,-5
,45/516
,46/4.6


  ! 



   
 
 /
/
/
/
/
/
/
 "
"
"
"
  788 ) 
9# :$+
+#; $
' 
#$$%& '(!)! !
# 
'*+
 
Segja litla keppni um bílalán
Neytendasam-
tökin skoða
lántökukostnað
vegna bílakaupa
UPPSAFNAÐUR umframkostnað-
ur vegna tafa við byggingu Náttúru-
fræðihúss Háskóla Íslands (HÍ) í
Vatnsmýrinni nemur um 280 millj-
ónum króna á verðlagi þessa árs.
Þetta er niðurstaða í grein Ragnars
Árnasonar, prófessors við hagfræði-
deild Háskóla Íslands, sem birt hef-
ur verið í Rannsóknum í félagsvís-
indum.
Framkvæmdir við húsið hófust
1995 en Ragnar bendir á að átta ár-
um síðar eða í árslok 2002 var bygg-
ingunni enn ólokið og búið að verja
til hennar 1,2 milljörðum. Stefnt sé
að því að ljúka byggingu á síðari
hluta þessa árs og áætlað sé að húsið
kosti fullbúið 2,2 milljarða. Ragnar
bendir á að gangi þetta eftir verði
byggingartími hússins tæplega níu
ár en með hliðsjón af sambærilegum
framkvæmdum hefði mátt ljúka
verkinu á tveimur árum. Því hefði
verið nægjanlegt að hefja fram-
kvæmdir í upphafi árs 2002; hefði HÍ
lagt féð, sem varið var til og síðan
bundið í ótímabærum fjárfestingum
við húsið á árunum 1995-2001, til
hliðar og ávaxtað það með alveg
öruggum hætti (12 mánaða ríkis-
skuldabréf, vextir á hverjum tíma)
reiknist óþarfakostnaður, eða m.ö.o.
sóun vegna ótímabærra fjárfestinga
við húsið, vera liðlega 280 milljónir.
„Ljóst er að dýrkeypt mistök hafa
verið gerð við byggingu Náttúru-
fræðihúss. Jafnframt liggur fyrir, að
í höfuðatriðum hafa hinar röngu
ákvarðanir verið teknar af hálfu Há-
skóla Íslands. Því er ljóst að innri
hagstjórn Háskóla Íslands hefur
brugðist í þessu máli,“ segir Ragnar.
Ragnar Árnason
gagnrýnir kostnað við
Náttúrufræðihús HÍ
Segir um-
framkostn-
að yfir 280
milljónir
ÍSLENSKA álfyrirtækið ALTECH
sendir í næstu viku tækjabúnað til
Indlands sem fyrirtækið hefur selt
indverska álverinu NALCO í Orissa
að verðmæti 30 milljónir króna.
Tækjabúnaður þessi er nefndur
deiglufleytir og er til að fleyta á sjálf-
virkan hátt sora af yfirborði deiglna
sem notaðar eru til að flytja ál frá ker-
skálum til steypuskála. Þetta er gert
til að gera málminn hreinni áður en
steyptar er úr honum hinar ýmsu
vörur.
Líkja má hreinsuninni við það þeg-
ar fita er tekin ofan af sósu með fiski-
spaða. Hingað til hafa starfsmenn
gert þetta, en það er bæði erfitt starf
og hættulegt.
ALTECH þróaði fyrstu deiglu-
fleytana fyrir ÍSAL að beiðni og for-
skrift tæknimanna fyrirtækisins og
voru fjórir slíkir settir upp hjá ÍSAL
árið 1997.
ALTECH á nú í viðræðum við tutt-
ugu álver um sölu á þessari vélasam-
stæðu til að létta störf í álverum og
auka afköst þeirra.
Þráinn Valur Hreggviðsson, fram-
væmdastjóri ALTECH, segir deiglu-
fleyta spara vinnuafl og auka öryggi í
álverum. Hann segir að tæki sem
þessi borgi sig upp á tveimur árum.
Þráinn Valur segir um 140 álver í
hinum vestræna heimi og telur því
ágætismöguleika á útflutningi á tækj-
um sem þessu. Hann segir fyrirtækið
hafa fengið fjölda fyrirspurna um
tækjabúnaðinn eftir kynningu fyrir-
tækisins í fréttabréfi sínu.
Þetta er önnur vélin sem NALCO
kaupir af ALTECH en í fyrra settu
þeir upp svokallaða tindaréttivél frá
fyrirtækinu en ALTECH hefur nú
þegar selt níu slíkar vélar til álvera
um allan heim.
ALTECH sel-
ur tækjabún-
að til Indlands
♦ ♦ ♦