Morgunblaðið - 21.03.2003, Qupperneq 20

STRÍÐ Í ÍRAK
20 FÖSTUDAGUR 21. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
JAMES I. Gadsden, sendiherra
Bandaríkjanna á Íslandi, segir að
Bandaríkin og þau 34 ríki sem sam-
an mynda „bandalag hinna viljugu“,
sem svo er kallað, séu sammála um
það markmið að afvopna Írak; með
valdi ef með þurfi. Hann hefur ekki
orðið var við að íslensk stjórnvöld
gerðu ágreining um þennan skilning
á þátttöku í áðurnefndu bandalagi.
Gadsden hélt í gær blaðamanna-
fund í sendiráði Bandaríkjanna við
Laufásveg og gerði þar grein fyrir
þeim hernaðaraðgerðum, sem nú
eru hafnar við Persaflóann. „Ekki er
hægt að deila um að Írak hefur
hunsað vilja alþjóðasamfélagsins
[hvað varðar afvopnun]. Spurningin
er: hvað á að gera þegar Írak hefur
orðið uppvíst að skýlausum brotum
[á ályktunum öryggisráðsins]. Þetta
er erfið spurning og þeir eru margir
sem ekki eru okkur sammála. Við
teljum hins vegar að tólf ára bið sé
nægilega löng. Við ætlum nú að
þvinga fram afvopnun Íraks, þrátt
fyrir hætturnar sem því fylgir, því
við teljum að mun hættulegra sé að
aðhafast ekki neitt,“ sagði sendi-
herrann á blaðamannafundinum.
Stuðningur við
valdbeitingu?
Gadsden sagði að lögð yrði
áhersla á að halda mannfalli úr röð-
um óbreyttra íraskra borgara í lág-
marki í þeim aðgerðum sem nú væru
hafnar. Ennfremur að reynt yrði að
koma í veg fyrir að fólk neyddist til
að yfirgefa heimili sín. Þá gerði hann
grein fyrir því að Bandaríkjastjórn
stefndi að því að byggja upp lýðræð-
islegt Írak að stríði loknu og að
reynt yrði að koma í veg fyrir að
landið klofnaði í sundur. Loks sagði
Gadsden að lögð yrði áhersla á
mannúðarstarf í landinu og sagði
hann að unnið yrði að slíkum verk-
efnum með Sameinuðu þjóðunum.
„Við munum sýna fram á að við vilj-
um frelsa Írak, en ekki hernema það
eða yfirtaka olíulindir þess. Olían í
Írak er eign allra íbúa landsins og
verði gripið til tiltekinna ráðstafana
hvað varðar olíulindirnar þá verður
það aðeins gert til að tryggja þessa
verðmætu auðlind fyrir Íraka,“
sagði hann.
Sendiherrann var spurður um
veru Íslands á lista yfir þær 35 þjóð-
ir sem tilheyra „bandalagi hinna vilj-
ugu“ – þ.e. ríkin sem opinberlega
hafa lýst því yfir að þau vilji taka
þátt í tafarlausri afvopnun Íraka.
Sagðist hann fyrst og síðast líta svo
á að í því fælist stuðningur við það
markmið að afvopna Írak.
„Írak á gereyðingarvopn, Írak
hefur ekki hlítt ályktunum örygg-
isráðs Sameinuðu þjóðanna og hefur
ekki virst líklegt til að verða við
kröfum öryggisráðsins sjálfviljugt.
Ég tel að ekki sé deilt um að ógn
stafi af gereyðingarvopnum þeirra,
ekki aðeins Bandaríkjunum heldur
einnig mörgum öðrum löndum í
heiminum, og því sé mikilvægt að af-
vopna Írak. Jafnvel aðrar rík-
isstjórnir, sem telja að öðruvísi eigi
að fara að því að afvopna Írak, eru
sammála því að höfuðatriði sé að
þessi afvopnun fari fram. Ég myndi
[því] túlka þetta sem pólitískan
stuðning við þá afstöðu að mikilvægt
sé að afvopna Írak,“ sagði hann.
Sagði Gadsden að spurningin væri
Morgunblaðið/Júlíus
James I. Gadsden, sendiherra Bandaríkjanna, ræðir við íslenska blaðamenn í gær.
Hættulegra
að aðhafast
ekki neitt
Sendiherra Bandaríkjanna segir
35 ríkja „bandalag hinna viljugu“
sammála um afvopnun Íraks
VLADÍMÍR Pútín, forseti Rúss-
lands, hvatti í gær Bandaríkjamenn
til að stöðva stríðið gegn Írak og
sagði hernaðaraðgerðirnar „alvarleg
pólitísk mistök“.
„Innleiðum við valdbeitingu í stað
alþjóðlegra öryggisviðmiða mun svo
fara að engin þjóð getur talið sig
óhulta,“ sagði forsetinn m.a. „Þess
vegna krefjast Rússar þess að hern-
aðaraðgerðum verði hætt.“
Forsetinn kvað enga þörf á því að
blásið væri til herfarar til að afvopna
stjórn Saddams Husseins Íraksfor-
seta. Vopnaeftirlit Sameinuðu þjóð-
anna í landinu hefði skilað árangri.
Því hefði ekki verið réttlætanlegt að
láta til skarar skríða gegn stjórn
Saddams en Bretar og Bandaríkja-
menn hófu hernaðinn aðfaranótt
fimmtudags með árásum á valin
skotmörk í höfuðborginni, Bagdad.
Pútín lét þessi orð falla við upphaf
skyndifundar öryggisráðs Rúss-
landsforseta en hann sátu m.a.
Míkhaíl Kasjanov forsætisráðherra,
Sergej Ívanov varnarmálaráðherra
og Ígor Ívanov utanríkisráðherra.
„Ég vil leggja áherslu á að hernaður-
inn fer fram í andstöðu við almenn-
ingsálitið í heiminum og að hann
brýtur gegn grundvelli alþjóðarétt-
ar,“ sagði Pútín. Ítrekaði hann því
næst að herförin gegn Saddam
Hussein væri óréttlætanleg. Enn
hefði ekki verið svarað þeirri grund-
vallarspurningu hvort gereyðingar-
vopn væri að finna í Írak. Stjórnvöld-
um í Bandaríkjunum hefði aldrei
tekist að færa sönnur á það og að
heimsbyggðinni allri stafaði ógn af
Saddam Hussein. „Að auki er það
svo að Írakar hafa ekki ógnað ná-
grönnum sínum eða öðrum svæðum í
heiminum,“ sagði Pútín.
Gefa hefði átt vopnaeftirliti
meiri tíma
Pútín vék að þeim ummælum
Hans Blix, yfirmanns vopnaeftirlits
Sameinuðu þjóðanna, að menn Sadd-
ams hefðu sýnt aukinn samstarfs-
vilja á lokastigum vopnaeftirlitsins í
Írak. Þetta hefði komið fram í síð-
ustu skýrslu Blix til öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna og hefði hann
sagt að gefa hefði átt vopnaeftirlitinu
meiri tíma til að sinna störfum sínum
í Írak. „Írakar hindruðu ekki alþjóð-
legu vopnaeftirlitsmennina í störfum
sínum – þeir sýndu þvert á móti vilja
til samstarfs,“ sagði Rússlandsfor-
seti.
Pútín segir stríðið „al-
varleg pólitísk mistök“
Rússlandsforseti segir þjóð sína krefjast þess að
Bandaríkjamenn hætti hernaðaraðgerðum gegn Írak
Moskvu. AFP.
Jacques Chirac
harmar árásina
París. AFP.
JACQUES Chirac, forseti Frakk-
lands, kvaðst í gær „harma“ árás
bandamanna á Írak, sem hófst að-
faranótt fimmtudags án þess að fyrir
lægi samþykki Sameinuðu þjóðanna.
„Frakkar harma þessar aðgerðir
sem hafnar voru án samþykkis Sam-
einuðu þjóðanna. Við vonum að þeim
ljúki sem fyrst og að mannfall verði
eins lítið og frekast er unnt og að
þær leiði ekki til allsherjar hörm-
unga,“ sagði forsetinn í sjónvarps-
ávarpi.
„Átök þessi munu, sama hversu
lengi þau standa, reynast afdrifarík
fyrir framtíðina. Frakkar munu
reynast grundvallarhugsjónum sín-
um trúir og halda áfram þeirri við-
leitni að stuðla að friðsamlegri lausn
deilumála sem blóðga heiminn og
ógna honum,“ bætti hann við.
Forsetinn sagði að þessum mark-
miðum yrði aðeins náð með sam-
stilltum aðgerðum á vettvangi Sam-
einuðu þjóðanna. Aðeins á þann veg
yrði unnt að tryggja friðinn í Írak og
annars staðar í heiminum.
Chirac vísaði til fundar leiðtoga
Evrópusambandsins sem fram fór í
gær og haldið verður áfram í dag.
Kvað hann samstöðu nauðsynlega og
vék sérstaklega að hlutverki Evr-
ópuríkja. „Evrópa verður að gera
sér ljóst hversu mikilvægt er að ríki
álfunnar komi sýn sinni til vanda-
mála heimsbyggðarinnar á framfæri
og sameinist um gildi trúverðugra
og sameiginlegra varna aðildarríkj-
anna.“ Hvatti Chirac ríki Evrópu-
sambandsins til að sameinast um
þessa sýn til vandamála heims-
byggðarinnar og að gera að veru-
leika þetta „metnaðarmál“ Evrópu.
Chirac kvaðst hafa falið Jean-
Pierre Raffarin, forsætisráðherra,
að gera „allar nauðsynlegar ráðstaf-
anir“ vegna þeirrar stöðu sem skap-
ast hefði. Sagði hann Frakka við öllu
búna og ætti það jafnt við um örygg-
ismál þjóðarinnar, efnahagsmál og
samstöðu landsmanna.
Frakkar fóru fyrir ríkjum þeim
sem kröfðust þess að aðgerðum
gegn stjórn Saddams Husseins
Íraksforseta yrði slegið á frest og
vopnaeftirlitsmönnum Sameinuðu
þjóðanna í landinu gefinn meiri tími.
Frakkar komu og í veg fyrir að önn-
ur ályktun sem Bandaríkjamenn,
Bretar og Spánverjar lögðu fram í
öryggisráði Sameinuðu þjóðanna
næði fram að ganga. Það gerðu
Frakkar í krafti neitunarvalds síns í
öryggisráðinu.
SAID Kamal, aðstoðarframkvæmda-
stjóri Arababandalagsins, sagði í gær,
að upphaf árásanna á Írak væri „dap-
urlegur dagur fyrir alla araba“ og
varaði við því, að önnur ríki á þessum
slóðum gætu orðið næsta skotmark.
„Sá dagur mun koma, að ráðist
verður á önnur arabaríki en spurn-
ingin, sem hver einasti maður hlýtur
að spyrja, er þessi: Hver heimilaði
Bush að ráðast á Írak? Hvaða umboð
hefur hann til þess?“ sagði Kamal.
Amr Mussa, framkvæmdastjóri
Arababandalagsins, sagði, að það
væri hörmulegt, að Írakar skyldu
hafa orðið fyrir árásum, sem legðu
allt í rúst og tækju ekkert tillit til
óbreyttra borgara né framtíðarvel-
ferðar landsins. Hvatti hann örygg-
isráð Sameinuðu þjóðanna til að grípa
í taumana og stöðva stríðið.
Utanríkisráðherrar Arababanda-
lagsins munu koma saman til fundar í
Kaíró á sunnudag.
Segir önnur ríki
næsta skotmark
Kaíró. AFP.
Arababandalagið fordæmir Íraksstríðið
GERHARD Schröder, kanslari
Þýskalands, fordæmdi í gær árásirn-
ar á Írak sem ónauðsynlegar og
sagði, að stríð væri ávallt ósigur
samningaumleitana. Athygli vakti,
að hvorki hann né aðrir þýskir ráða-
menn fordæmdu Bandaríkjastjórn
beint og þykir það benda til, að
þýska stjórnin sé farin að huga að
samskiptum ríkjanna að stríði loknu.
Schröder kvaðst vona, að komist
yrði hjá miklum mannlegum hörm-
ungum í Írak og lagði áherslu á hlut-
verk Sameinuðu þjóðanna við upp-
byggingu í landinu. Hann nefndi þó
ekki, að stríðið væri siðferðilega og
lagalega óréttlætanlegt en það gerðu
hins vegar þýskir kirkjuleiðtogar og
ýmsir flokksbræður Schröders.
Joschka Fischer, utanríkisráð-
herra Þýskalands, sagði, að stríðið
væri hörmulegt enda væri það ávallt
versti kosturinn.
Svo virðist sem Schröder og
Fischer líti svo á, að teningunum hafi
verið kastað og því sé ekki um annað
að ræða en horfa til framtíðar, jafnt
hvað varðar Írak sem samskipti Atl-
antshafsríkjanna. Dagblaðið Frank-
furter Allgemeine Zeitung sagði í
gær, að Schröder hefði látið þau boð
út ganga innan stjórnarflokkanna,
að menn forðuðust að nota orðið
„árásarstríð“ yfir stríðið í Írak.
Stjórnarskrárbrot?
Olaf Scholz, framkvæmdastjóri
þýska jafnaðarmannaflokksins,
sagði, að þrátt fyrir stríðið, væri ekki
ástæða til að úthrópa vinskap Þjóð-
verja og Bandaríkjamanna en Hans-
Christian Ströbele, aðstoðarþing-
flokksformaður Græningja, sagði, að
Íraksstríðið væri brot á alþjóðalög-
um. Sagði hann einnig, að hugsan-
lega væri leyfi Þjóðverja fyrir yfir-
flugi bandarískra herflugvéla brot á
þýsku stjórnarskránni.
Schröder kveðst harma
ónauðsynlegt stríð
Athygli vekur
varkárt orðalag í
yfirlýsingunni
Berlín. AFP.