Morgunblaðið - 03.04.2003, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HAGFELLD HAGÞRÓUN
Hagþróun á Íslandi hefur verið
mjög hagfelld á síðasta áratug og
mikill árangur náðst í efnahags-
málum að mati sérfræðinga OECD.
Fram undan er hins vegar vanda-
söm hagstjórn vegna áhrifa af um-
fangsmiklum stóriðjufram-
kvæmdum.
Kalla á viðbrögð
Horfur í efnahagsmálum kalla á
viðbrögð í hagstjórn, bæði við stjórn
peningamála og ríkisfjármála, að
sögn seðlabankastjóra. Síðan Seðla-
bankinn gaf út spá um horfur í efna-
hagsmálum í febrúar sl. hafi ákvarð-
anir verið teknar um fjárfestingar
upp á 32 milljarða króna á næstu
tveimur árum og hagstjórnarvand-
inn sé því meiri en gert var ráð
fyrir.
Rufu varnir við Bagdad
Hersveitir Bandaríkjamanna rufu
fremstu varnir Íraka við Bagdad í
gær og nálguðust borgina eftir hörð
átök við liðsmenn úrvalssveita
Saddams Husseins Íraksforseta.
Sögðust Bandaríkjamenn hafa náð
mikilvægri brú yfir Tígris og „eytt“
einu af herfylkjum Lýðveldisvarð-
arins.
Herma eftir áhættuatriðum
Dæmi eru um að íslensk grunn-
skólabörn hafi verið flutt á sjúkra-
hús eftir að hafa hermt eftir áhættu-
atriðum í sjónvarpsþáttum á borð
við Jackass, Fear Factor, Heims-
metabók Guinness og 70 mínútur.
Segir 250 hafa fallið
Íraskur læknir í Nasiriya sagði í
gær að um 250 manns, að mestu
óbreyttir borgarar, hefðu fallið í
borginni í loftárásum bandamanna.
Ekki var hægt að staðfesta sann-
leiksgildi orða mannsins í gær.
Keflavík vann KR-inga
Keflavík vann KR 82:61 í úrslita-
leik liðanna um Íslandsmeistaratit-
ilinn í körfuknattleik kvenna í gær-
kvöldi. KR-stúlkur héldu jöfnum
leik fram að hálfleik en sprungu þá
á limminu.
Heimahjúkrun í uppnámi
Útlit er fyrir að þorri hjúkr-
unarfræðinga og sjúkraliða heima-
hjúkrunar í Reykjavík muni hætta
störfum um mánaðamótin og skap-
ast þá vandræðaástand hjá um 1.100
manns sem njóta þjónustu þeirra.
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 2003 Á netinu mbl.is/vidskipti BLAÐ B

VIÐSKIPTABLAÐ MORGUNBLAÐSINS
S É R B L A Ð Á F I M M T U D Ö G U M U M V I Ð S K I P T I , S J Á V A R Ú T V E G & A T H A F N A L Í F
FJARSKIPTI FJÁRMÁL FISKVEIÐAR
Stefnt er að rekstri á
þriðju kynslóðar
þjónustu víða í Evrópu
þegar á þessu ári.
Íslensk fyrirtæki standa
jafnan frammi fyrir
mikilli gjaldeyrisáhættu
í starfsemi sinni.
Mörgum þykir uppbygg-
ing þorskstofnsins
ganga hægt þrátt fyrir
miklar veiðitakmarkanir.
SÍMKERFI/4 VARNIR/5 HITNAR/6
„ÞETTA nýja kerfi verður algjör bylting
hér á fiskmörkuðum. Það eru um 200 kaup-
endur á innlendum fiskmörkuðum og nú geta
þeir boðið í fiskinn á eigin skrifstofu, en þurfa
ekki að eyða dýrmætum tíma í að koma á
markaðinn. Þeir geta
látið tölvuna sína
vita, þegar fiskur
sem þeir hafa áhuga
verður boðinn upp
og gert tilboð í fisk,
sem þá vantar, og fá svo bara að vita hvort
þeir hafa fengið fiskinn eða ekki,“ segir Ingv-
ar Örn Guðjónsson, framkvæmdastjóri Ís-
landsmarkaðar hf.
Íslandsmarkaður hf. sem rekur tölvu-
vinnslu fyrir íslenska fiskmarkaði er um þess-
ar mundir að ljúka þróun uppboðskerfisins
Fisknets. Fisknet verður starfrækt á Netinu
og munu kaupendur því bjóða í fiskinn frá
skrifstofu sinni í gegnum Netið.
„Á síðasta ári voru seld 89 þúsund tonn af
ferskum fiski á íslenskum fiskmörkuðum og
þurftu kaupendur að gera sér ferð á fisk-
markað til að geta tekið þátt í uppboðum, en
það mun nú brátt heyra sögunni til. Ótvírætt
hagræði verður af þessu fyrirkomulagi fyrir
kaupendur þar sem þeir geta sinnt verkefn-
um á skrifstofunni og látið svo tölvuna gefa
sér merki þegar fisktegund sem þeir vilja
bjóða í kemur til sölu. Þeir geta jafnvel skráð
tilboð í fisk og látið tölvuna bjóða í fyrir sig,“
segir Ingvar Örn.
Fisknet var hannað í samvinnu við kaup-
endur á íslenskum fiskmörkuðum. Íslands-
markaður átti í viðræðum við nokkur fyrir-
tæki um kaup á kerfi og var gengið til
samninga við belgíska fyrirtækið Aucxis
Trading Systems (ATS) en þeir hafa afhent
yfir 200 uppboðskerfi víðs vegar um heiminn.
Þróun og forritun Fisknets hefur staðið yfir í
eitt ár en við hönnun kerfisins var sérstaklega
horft til þess að hægt yrði að tengja Fisknet
við uppboðskerfi sem nú þegar eru uppsett á
erlendum fiskmörkuðum, svo sem í Englandi,
Frakklandi, Hollandi og Belgíu. „Þetta fyr-
irkomulag mun gefa Íslandsmarkaði færi á að
bæta stórum erlendum kaupendahópi inn á
íslensku fiskmarkaðina í viðbót við þá rúm-
lega 200 innlendu kaupendur sem þegar eru
virkir,“ segir Ingvar Örn Guðjónsson.
S J Á V A R Ú T V E G U R
„Bylting á
mörkuðum“
Íslandsmarkaður kynnir Fisknet,
uppboðskerfi á fiski á Netinu
HÆRRI raunvextir en í ná-
grannalöndunum og dýrt og óhag-
kvæmt bankakerfi svo og miklar
gengissveiflur valda ferðaþjónust-
unni miklum erfiðleikum. Þetta
kom fram í máli Steins Loga
Björnssonar, formanns Samtaka
ferðaþjónustunnar, SAF, á aðal-
fundi samtakanna í gær.
Hann sagði að sú spurning hljóti
að vakna hvernig íslenskir bankar
komist í þá aðstöðu að vera óhag-
kvæmir en samt eins arðbærir og
raun ber vitni.
„Er það vegna þess skjóls sem
íslenska krónan veitir þeim frá
samkeppni við öfluga erlenda
banka?“ spurði Sveinn Logi. Þá
kom fram í máli hans að það væri
afar brýnt, og lífsspursmál fyrir
mörg ferðaþjónustufyrirtæki, að
það takist að draga verulega úr
þeim gengissveiflum sem hér hafi
verið, annaðhvort með því að
tengja íslensku krónuna með trú-
verðugum hætti helstu viðskipta-
myntum eða með öðrum trúverð-
ugum aðgerðum.
Steinn Logi sagði að óveðursský
hafi hrannast upp fyrir fyrirtæki í
ferðaþjónustunni með ófriðnum í
Írak. Nú þegar sé ljóst að mjög
hafi dregið úr bókunum, einkum
eftir að fréttir fóru að berast af því
að stríðið gengi e.t.v. ekki eins
hratt yfir og vonast hafi verið til.
„Nú virðist ljóst að ferðamanna-
straumur í vor, þ.e. apríl og maí,
mun líða fyrir þetta, hvenær sem
því lýkur. Hins vegar ef stríðið
dregst á langinn, fram í maí, þá má
búast við að áhrifanna fari að gæta
verulega í sumar líka.“ Hann sagði
þó að ef til vill væri einhver von í
því að Ísland njóti með einhverjum
hætti góðs af ímynd sinni sem frið-
samt og öruggt land fjarri skark-
ala heimsins.
Auka-raunvaxtakostnaður
Að sögn Steins Loga nam gjald at-
vinnulífsins hér á landi vegna
hærri raunvaxta en í nágranna-
löndunum um 15–20 milljörðum
króna á síðasta ári. Hann sagði
þetta gjald slaga hátt í að jafnast á
við heildarhagnað fyrirtækja í
Kauphöll Íslands í fyrra, að und-
anskildum bönkum og trygginga-
félögum, sem nam um 25 milljörð-
um króna. Þess bæri þó að geta að
stór hluti hagnaðar þessara fyrir-
tækja sé vegna áhrifa gengis á er-
lendar skuldir. Þar að auki séu
þessi fyrirtæki að öllum líkindum
ekki greiðendur þessara vaxta þar
sem þau séu öll stór og burðug og
hafi aðgang að alþjóðlegri fjár-
mögnun. „Það eru kannski einmitt
þau fyrirtæki sem ekki eru í Kaup-
höllinni sem eru að greiða þessa
háu vexti,“ sagði Steinn Logi.
„Fyrirtæki eins og þau sem eru í
Samtökum ferðaþjónustunnar.“
Þarf að rýmka markmiðin?
Steinn Logi sagði að stjórn ríkis-
fjármála verði að taka miklu meira
mið af því að draga úr þrýstingi á
gengið en verið hefur. Þá hljóti að
vera umhugsunaratriði hvort
rýmka eigi þau markmið í stjórn
efnahagsmála sem Seðlabankan-
um séu sett, þ.e. að halda verðlagi
stöðugu. Það hafi í för með sér að
gengið taki sveiflunum en ekki
verðlagið. Þetta sé útflutningsat-
vinnuvegunum óhagstætt og megi
segja að verðlagssveiflum sé mætt
með sveiflum í afkomu eða eigin fé
þeirra. Stöðugleiki verðlags komi
því niður á stöðugleika í rekstri og
afkomu þessara fyrirtækja. Það sé
óviðunandi og grafi undan útflutn-
ingsatvinnugreinum eins og ferða-
þjónustu, sem sé sérstaklega við-
kvæm fyrir þessu vegna þess að
mörg fyrirtæki í ferðaþjónustu séu
með tiltölulega lítið eigið fé sem
hlutfall bæði af heildareignum og
af veltu.
Steinn Logi greindi frá því að
SAF hafi leitað til hagfræðinga og
annarra sérfræðinga til að fá álit
þeirra á því hvort það sé raunhæf
og trúverðug tillaga af samtak-
anna hálfu að leggja til mynt-
bandalag við ESB án aðildar, eða
myntbandalag við eitthvert annað
ríki. Niðurstaðan af þeirri umræðu
virðist að sögn Steins Loga vera sú
að slíkt sé hæpið en þó ekki úti-
lokað. „En þó að þjóðin vilji ekki
ganga í Evrópusambandið, þá er
það óviðunandi að þar með þurfi
útflutningsatvinnuvegirnir og sér-
staklega ferðaþjónustan að sætta
sig við að búa við þær sveiflur sem
við höfum mátt þola og það óhag-
ræði og kostnað sem fylgir því að
vera upp á íslenska vexti og banka
komin,“ sagði Steinn Logi.
Lífsspursmál að draga
úr gengissveiflum
Formaður SAF segir óviðunandi að ferðaþjónustan þurfi að búa við hinar miklu gengis-
sveiflur og þann kostnað sem fylgi því að vera upp á íslenska vexti og banka komin
Morgunblaðið/RAX
Steinn Logi Björnsson, formaður Samtaka ferðaþjónustunnar, sagði á aðal-
fundi samtakanna í gær, að ferðamannastraumur hér á landi mundi líða fyrir
stríðið í Írak, a.m.k. í vor og í sumar líka ef stríðið dregst á langinn.

Miðopna: Hitnar undir þorskinum
Yf ir l i t
Í dag
Sigmund 8 Menntun 38/39
Erlent 16/23 Umræðan 40/45
Höfuðborgin 24 Minningar 46/49
Akureyri 24/26 Bréf 52/53
Suðurnes 26 Dagbók 52/53
Landið 27/28 Sport 52/53
Neytendur 29 Fólk 60/65
Listir 32/33 Bíó 62/65
Forystugrein 34 Ljósvakamiðlar 66
Viðhorf 38 Veður 67
* * *
UNDIRRITUÐ var í gær reglugerð
við hátíðlega athöfn á Hólum í
Hjaltadal sem gerir Hólaskóla að há-
skólastofnun með heimild til að út-
skrifa nemendur með BS-gráðu í
fræðum fiskeldis, ferðamála og
hrossaræktar. Landbúnaðarráð-
herra, Guðni Ágústsson, undirritaði
reglugerðina að viðstöddu fjölmenni í
Hóladómkirkju þangað sem komu
ráðherrar, þingmenn úr Norðvestur-
kjördæmi, sveitarstjórnarmenn í
Skagafirði, stjórnendur fjölmargra
háskóla, starfsmenn og nemendur
skólans og íbúar úr Hjaltadal og ná-
grenni.
Nemendur Hólaskóla eru nú um
100 í þremur námsdeildum, fiskeld-
is-, hrossaræktar- og ferðamáladeild.
Þar af eru um 30 nemendur í fjar-
námi. Að sögn Skúla er reiknað með
að eftir fimm ár verði á bilinu 150–
200 nemendur við skólann og starfs-
menn, sem eru 55 í dag, verði orðnir
um 80 talsins.
„Þetta er tvímælalaust eitt stærsta
skref sem stigið hefur verið í þróun
Hólaskóla. Það er viðeigandi að þetta
gerist á 120 ára afmælisári skólans
því þessi þróun mála er í anda þeirra
hugsjóna sem hafa knúið Hólaskóla
áfram frá upphafi,“ sagði Skúli m.a. í
ávarpi sínu í Hóladómkirkju. Hann
sagði fjölgun nemenda og eflingu
starfseminnar kalla á aukið fjármagn
til rekstrar og uppbyggingar frekari
aðstöðu. Nú væri m.a. verið að stand-
setja 1.500 fermetra húsnæði hjá
Fiskiðju Skagfirðinga á Sauðárkróki
fyrir starfsemi fiskeldisdeildar og
tekist hefði að fjármagna að hluta
nýja aðstöðu fyrir hrossadeild með
tilkomu nýrrar reiðhallar á Hólum.
Guðni Ágústsson sagði við athöfn-
ina að skólinn stæði nú á merkum
tímamótum sem gæfi nýjan byr. Með
því að gera Hólaskóla að háskóla-
stofnun væru fleiri nemendur kallað-
ir að þeirri lind sem þróast hefði og
þroskast í gegnum árin. Hólar ættu
sér langa og ríka sögu og væru mik-
ilvægur staður í sögu þjóðarinnar.
Þakkaði Guðni fyrir samstarfið sem
hann hefði átt við starfsmenn og
nemendur skólans undanfarið kjör-
tímabil. Sagði Guðni að þar sem tveir
hestamenn kæmu saman væri oftast
annar þeirra menntaður á Hólum í
hrossarækt.
Auk Guðna fluttu ræður við at-
höfnina Árni M. Mathiesen sjávarút-
vegsráðherra, Þórólfur Gíslason, for-
maður Hólanefndar, Jón Bjarnason,
þingmaður og fv. rektor Hólaskóla,
sr. Gísli Gunnarsson, forseti sveitar-
stjórnar Skagafjarðar, og Páll Skúla-
son, rektor Háskóla Íslands og bróðir
Skúla rektors á Hólum. Meðal þess
sem Árni sagði var að Hólaskóli væri
mikilvægt tæki til að ná settum
markmiðum um að auka verðmæti
sjávarfangs. Skólinn yrði í farar-
broddi með hlut fiskeldisins í því
verkefni.
Að athöfn lokinni í kirkjunni var
öllum viðstöddum boðið til kaffisam-
sætis í Hólaskóla, en vel á annað
hundrað manns voru samankomin á
Hólastað í gær í blíðskaparveðri.
Hólar í örum vexti
Á Hólum búa í dag um 150 manns
og hefur staðurinn verið í örum vexti
undanfarin 15 ár. Við athöfnina í gær,
kom fram m.a. í ræðu forseta sveit-
arstjórnar Skagafjarðar, sr. Gísla
Gunnarssonar, að mikil uppbygging
væri fram undan á Hólum. Á þessu
og næsta ári verða t.d. byggðar um 25
íbúðir fyrir nemendur og hyggst
sveitarfélagið ráðast í gatnagerðar-
framkvæmdir af þeim sökum.
Hólaskóli veltir nærri 300 milljón-
um króna á ári, að sögn Skúla rekt-
ors, og koma 45% af rekstrarfénu
með sértekjum sem skapast við rann-
sóknarstörf. Sagði Skúli þetta
óvenjuhátt hlutfall miðað við það sem
gengi og gerðist.
Hólaskóli verður háskóli
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Skúli Skúlason, rektor Hólaskóla, hampar reglugerðinni sem gerir skólann að háskóla, Hákon Sigurgrímsson hjá
landbúnaðarráðuneytinu, Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra og Þórólfur Gíslason, formaður Hólanefndar.
TENGLAR
.....................................................
www.holar.is
FULLTRÚAR stjórnmálaflokkanna
taka vel í tillögur Alþýðusambands
Íslands í velferðarmálum og segir
Grétar Þorsteinsson, forseti ASÍ, að
með áframhaldandi umræðu um
málið náist markmiðið, að skapa
þjóðarsátt um velferðarkerfið.
Þetta kom fram á málþingi um til-
lögurnar á Grand Hótel í gærkvöldi.
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstri hreyfingarinnar – græns
framboðs, sagði að mörg verkefni
væru brýn en hin félagslega vídd vel-
ferðarkerfisins væri efst á dagskrá.
VG vildi samábyrgt velferðarsam-
félag og aðstæður væru góðar til að
búa til farsælt velferðarsamfélag.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, tals-
maður Samfylkingarinnar, sagði
mikilvægast að útrýma fátækt og á
það legði Samfylkingin höfuð-
áherslu. Eins yrði að horfa til ungs
fólks, barnafólks, sem að mörgu leyti
byggi við erfiðar aðstæður. Það væri
nýkomið út á vinnumarkað, væri að
kaupa sér húsnæði og væri með
þunga byrði vegna barna í leikskól-
um og grunnskólum. Í þriðja lagi
væri algjört grundvallaratriði að
auka menntunarstig þjóðarinnar.
Það skipti máli fyrir lífsheill hvers
einstaklings og það skipti líka máli til
að skjóta stoðum undir atvinnulífið í
framtíðinni, en talað væri um að 1%
aukning á menntunarstigi jafngilti
um 3% hækkun hagvaxtar. Þetta
væri því fjárfesting í framtíðinni.
Halldór Ásgrímsson, formaður
Framsóknarflokksins og utanríkis-
ráðherra, sagði málefni öryrkja sér-
staklega mikilvæg. Mikilvægt væri
að bæta hag þeirra, sérstaklega
yngri öryrkja, eins og hefði verið
ákveðið að gera. Málefni sjúkra væru
einnig mjög mikilvæg og málefni
ungra fjölskyldna skiptu miklu máli,
en hægt væri að fara út í tekjujöfn-
unaraðgerðir til að bæta hag þeirra.
Umfram allt bæri að halda áfram að
styrkja stoðir íslenska samfélagsins
og auka atvinnu, því það sem skipti
meginmáli væri að allir hefðu eitt-
hvað að gera, en þeir sem væru alltaf
í því að útiloka einhver störf, eins og
t.d. í álverum, sköpuðu atvinnuleysi.
Guðjón Arnar Kristjánsson, for-
maður Frjálslynda flokksins, sagði
nauðsynlegt að mögulegar skatta-
lagabreytingar nýttust láglaunafólki
og þeim sem væru á ellilífeyris-, ör-
orku- og atvinnuleysisbótum þannig
að hagur þessa fólks væri bættur í
gegnum bótakerfið og skattkerfið.
Hann sagðist vera ósammála ríkis-
stjórnarflokkunum varðandi pró-
sentulækkun skatta, því það yrði að
horfa á afkomu fólksins sem hefði
það lakast í þjóðfélaginu. Það væri
búið að lækka skatta á fyrirtæki og
hátekjufólk og komið væri að lág-
tekjufólkinu.
Geir H. Haarde, varaformaður
Sjálfstæðisflokksins og fjármálaráð-
herra, sagði að öll mál sem rædd
hefðu verið á málþinginu héngu sam-
an í ákveðnu samhengi. Vilji væri til
að gera margt betur í velferðar-
kerfinu en ekkert af því væri mögu-
legt nema undirstaðan væri traust,
að hér væri heilbrigt efnahags- og at-
vinnulíf sem gæfi af sér þær tekjur
sem þyrfti til að standa undir vel-
ferðarkerfinu. Markmiðið væri að
búa þannig um hnútana að það gæti
gerst og að tekjur á Íslandi yrðu
hærri en í flestum öðrum löndum og
hér yrði betra velferðarkerfi en víð-
ast hvar annars staðar.
Fulltrúar stjórnmálaflokkanna á málþingi ASÍ um velferðarkerfið
Vel tekið í
tillögur ASÍ
Morgunblaðið/Jim Smart
Steingrímur J. Sigfússon, Geir H. Haarde, Halldór Ásgrímsson og Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir hlusta á Guðjón Arnar Kristjánsson en þau fluttu
öll framsögu á málþingi ASÍ um velferðarmál og svöruðu fyrirspurnum.