Morgunblaðið - 11.04.2003, Blaðsíða 20

STRÍÐ Í ÍRAK
20 FÖSTUDAGUR 11. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VIÐBRÖGÐ arabískra fjölmiðla við endalokum
stjórnar Saddams Husseins Íraksforseta hafa verið
lík viðbrögðum alls almennings í arabaheiminum,
undrun og jafnvel reiði og eitt blaðanna neitaði jafn-
vel að viðurkenna, að Bagdad væri fallin.
Öll forsíða samarabíska dagblaðsins Asharq al-
Awsat var lögð undir eina ljósmynd af falli Sadd-
amstyttunnar í Bagdad með þessari áletrun:
„Stjórn Saddams er fallin – Mikil vonbrigði í höf-
uðborgum arabaríkja, fögnuður í Bagdad, styttur
brotnar og opinberar byggingar rændar.“
Margir arabar, líka þeir, sem litu á Saddam sem
einræðisherra, hafa upplifað átökin í Írak sem bar-
áttu á milli hinna veikburða araba og erlendra inn-
rásarherja, sem hafi fyrst og fremst áhuga á írösku
olíunni. Fall Bagdadborgar var því mörgum mikið
áfall og alls konar samsæriskenningar eru þegar
komnar á flot.
„Það, sem gerðist í Bagdad er með öllu óskilj-
anlegt,“ sagði Mohammad Kawash í leiðara jórd-
anska dagblaðsins Al-Arab al-Yawm og í egypska
stjórnarandstöðublaðinu Al Wafd var bara látið
sem harðir bardagar geisuðu í írösku höfuðborg-
inni. Þar sagði, að íraskir og arabískir hermenn
berðust fyrir því að halda Gomhura-brúnni yfir
Tígris-fljót til að innrásarherinn kæmist ekki inn í
miðborgina. Ekki var á það minnst, að miðborgin
var þá á valdi bandarískra hermanna.
Enn ein niðurlægingin
Í sumum fjölmiðlum var ósigur íraska hersins
sagður enn ein niðurlæging araba frammi fyrir
bandarískri hertækni og í því sambandi nefnt Sex-
dagastríðið 1967 þegar Ísraelar sigruðu fjölmenna
heri arabaríkjanna með vestrænum herbúnaði.
Maher Othman, aðalritstjóri Al Hayat, minnti á, að
bandarískar Apache-þyrlur væru ekki aðeins not-
aðar í Írak, heldur líka gegn Palestínumönnum.
Al-Khaleej, helsta dagblaðið í Sameinuðu arab-
ísku furstadæmunum, sagði í leiðara, að ekki væri
víst, að Írakar fögnuðu lengi.
„Það er skammt á milli kúgunar og hernáms.
Martröðinni í Bagdad mun ekki ljúka fyrr en Írakar
taka sjálfir við stjórninni.“
Baktjaldamakk og svik?
Í líbönsku fjölmiðlunum var mikið um vangavelt-
ur um baktjaldamakk og svik og Al-Liwa velti því
fyrir sér hvort um hefði verið að ræða fall eða samn-
inga. „Var samið á elleftu stundu? Var þetta ráða-
brugg sett saman þegar halla tók undan fæti? Var
þetta afleiðing af grundvallarmissætti meðal leið-
toga stjórnarinnar?“ sagði í blaðinu, sem bætti við,
að þetta gæti verið upphafið að uppreisn írösku
þjóðarinnar gegn hernámi Bandaríkjamanna og
Breta.
Togstreita í sálinni
Atburðirnir í Írak hafa verið mörgum aröbum
mjög erfiðir vegna þess, að þeir hatast við innrás
Bandaríkjamanna og Breta í arabískt land en játa
flestir um leið, að Saddam hafi ekki verið neitt ann-
að en grimmur einræðisherra, blóðugur upp fyrir
axlir.
„Ég þoli ekki afskipti Bandaríkjamanna en við
bara báðum um þau,“ sagði Tannous Basil, hjarta-
sérfræðingur í Sídon í Líbanon. „Sem dæmi má
nefna, að þeir eiga ekkert erindi til Finnlands en
hingað koma þeir vegna þess, að þessi heimshluti er
uppfullur af einræðisherrum á borð við Saddam
Hussein.“
Viðbrögð arabískra fjölmiðla við falli Saddamstjórnarinnar
Undrandi á skyndilegri
uppgjöf Írakshers
AP
Tveir menn í Damaskus í Sýrlandi lesa um fall stjórnar Saddams Husseins Íraksforseta.
Margir arabar líta á
ósigur Íraksstjórnar
sem enn eina
niðurlæginguna
Kaíró. AP.
Bush
segir
martröð
lokið
Washington, London, Bagdad. AFP.
GEORGE W. Bush Banda-
ríkjaforseti hét Írökum því í
ávarpi sem var sjónvarpað í
Írak í gær að þeir myndu sjálf-
ir fá að
stjórna
landi sínu
nú þegar
þeirri „mar-
tröð“, sem
stjórnartíð
Saddams
Hussein
hefði verið,
væri lokið.
Tony Blair,
forsætisráðherra Bretlands,
ávarpaði einnig írösku þjóðina
og fullvissaði hana um að her-
sveitir bandamanna, sem háð
hefðu stríðið undanfarnar
þrjár vikur, væru vinir þeirra
og frelsarar, ekki útsendarar
nýlenduvelda.
Ávörpin voru tekin upp þeg-
ar Blair og Bush hittust í Bel-
fast á Norður-Írlandi sl. mánu-
dag. Þeim var sjónvarpað kl. 18
í gær til Íraka, kl. 14 að ísl.
tíma, og eru liður í átaki
Bandaríkjastjórnar sem er
ætlað að sannfæra Íraka um að
þeir þurfi ekki að vantreysta
áformum bandamanna. Er m.a.
stefnt að því að hefja útgáfu
dagblaðs í Suður-Írak nk. laug-
ardag sem í upphafi kæmi út í
um 10 þúsund eintökum.
Rafmagnsleysi í Bagdad
og ekkert sjónvarp
Ávörpunum í gær var hins
vegar sjónvarpað úr C-130
Hercules-flutningavélum sem
eru á sveimi yfir Írak og sjón-
varpa nú fimm klukkustundum
af efni á hverjum degi, fimm
daga vikunnar, á tíðni sem áð-
ur tilheyrði íraska ríkissjón-
varpinu. Hefur sjónvarpsstöðin
nýja fengið nafnið „Fram til
frelsis“.
Fæstir íbúa Bagdad gátu þó
séð sjónvarpsávarpið í gær, að
sögn fréttamanna AFP, vegna
rafmagnsleysis sem enn plagar
borgina.
Írakar munu
stýra Írak
„Eini óvinur okkar er
grimmdarstjórn Saddams – og
sú stjórn er einnig óvinur ykk-
ar,“ sagði Bush við Íraka, en
ávarpi hans var sjónvarpað
með arabískum texta. „Mar-
tröðinni sem þið hafið mátt
þola undir Saddam Hussein
verður senn lokið,“ sagði for-
setinn einnig. „Þið eigið skilið
að lifa sem frjálst fólk. Og ég
fullvissa hvern einasta íbúa
Íraks: þjóð ykkar verður senn
frjáls.“
Sagði Bush að bandamenn
myndu ekki linna látum fyrr en
Saddam og allir hans kónar
hefðu verið hraktir frá völdum.
Hann hét því einnig að Banda-
ríkjamenn og Bretar myndu
ekki dvelja lengur í landinu en
nauðsynlegt væri.
Blair tók í sama streng: „Við
munum vinna með ykkur að
því að byggja upp friðsælt og
velmegandi Írak, í samræmi
við óskir ykkar og eins og þið
eigið skilið. Þessu Írak verður
ekki stýrt af Bretlandi, eða af
Bandaríkjunum, eða af Sam-
einuðu þjóðunum. Því verður
stýrt af ykkur, írösku þjóð-
inni,“ sagði hann.
Ávörpin til Íraka
komust lítt til skila
George W. Bush
DAGBLÖÐ hvarvetna í Evrópu
lögðu í gær forsíður sínar undir frá-
sagnir af falli stjórnar Saddams
Husseins Íraksforseta, en jafnframt
var varað við því að stríðinu væri ekki
lokið. „Saddam steypt af stóli“ var
samhljóða fyrirsögn þriggja breskra
morgunblaða, ásamt myndum af því
þegar bandarískir landgönguliðar
felldu styttuna af Saddam í miðborg
Bagdad í fyrradag.
„Frelsisstyttan,“ sögðu bæði The
Sun, mest selda blaðið í Bretlandi, og
helsti keppinautur þess, Daily Mirr-
or, sem verið hefur blaða eindregnast
á móti stríðinu. Handan Ermar-
sundsins fagnaði franska blaðið
France Soir „endalokum einræðis-
herra“, en hægrablaðið Le Figaro
sagði einfaldlega: „Bagdad er fallin.“
Undir táknrænum myndum af falli
styttu Saddams í Bagdad veltu evr-
ópsk dagblöð fyrir sér örlögum Sadd-
ams sjálfs eftir 24 ára valdatíð. The
Times of London sló varnagla: „Stríð-
inu er ekki lokið.“
Líkt við fortíðina í Þýskalandi
Þýsk blöð líktu atburðunum í
Bagdad við fortíð Þýskalands.
Stærsta blað landsins, Bild, sagði að
myndirnar af fagnandi Írökum sýndu
að loks hefði bandamönnum orðið að
ósk sinni. „Stjórnin fellur, hlekkir
einræðisins eru brotnir. Stytturnar af
Saddam hrynja, líkt og stytturnar af
Hitler, Stalín, Maó og Milosevic hafa
hrunið,“ sagði Bild. „En við Þjóð-
verjar vitum að stríðinu mun ekki
ljúka fyrr en frelsið helst í hendur við
lög og reglu.“
Íhaldsblaðið Frankfurter Allge-
meine sagði að þótt Íraksstjórn hefði
fallið hraðar en vænst hefði verið
mætti ekki „draga þá ályktun að lýð-
ræði muni rísa úr rústunum líkt og
nýtt hús. Þegar stríðsreykurinn
hverfur munu á ný koma upp átök á
milli shíta og súnní-múslima, Kúrda
og araba. Reyndir, evrópskir sam-
félagssmiðir eiga mikið verk fyrir
höndum.“
Viðbrögð fjölmiðla í Rússlandi voru
svipuð. George W. Bush Bandaríkja-
forseti og Tony Blair, forsætisráð-
herra Bretlands, geta „fagnað, þeir
hafa staðið við þau fyrirheit sín að
sigra í stríðinu, steypa blóðþyrstri
stjórn“, en forðast um leið blóðbað,
sagði miðjublaðið Ísvestía.
„En erfiðasti og hættulegasti hlut-
inn er rétt að byrja,“ sagði blaðið
ennfremur. „Munu bandamenn koma
á friði í hinu sigraða ríki? Munu þeir
koma á raunverulegri stjórn, en ekki
aðeins nokkrum strengjabrúðum?
Munu þeir koma í veg fyrir borg-
arastríð, koma í veg fyrir vöxt rót-
tæks Íslams, komast hjá handahófs-
kenndum hefndaraðgerðum
hryðjuverkamanna?“
Sænska blaðið Dagens Nyheter
sagði í leiðara að enn ætti eftir að
uppfylla sex skilyrði til þess að herför
bandamanna til Íraks, sem meirihluti
heimsbyggðarinnar hefði verið
andsnúinn, væri réttlætanleg.
Skilyrðin væru að leiðtogar Íraks
næðust, dauðir eða lifandi; komið yrði
á lögum og reglu; Írakar fagni frels-
uninni; lagðar verði fram sannfær-
andi vísbendingar um að Írakar hafi
átt, eða hafi haft getu til að framleiða
gereyðingarvopn; stefnt verði að
sjálfsstjórn Íraka og stuðningur
Sameinuðu þjóðanna verði tryggður.
Vestanhafs einbeittu stærstu blöð-
in í Bandaríkjunum sér að eftirleik
stríðsins. „Þrátt fyrir „stórkostlegar
myndir,“ sagði The Washington Post,
„er sigurinn ekki alger svo lengi sem
ekki er vitað hvað varð um Saddam.“
Finna þurfi gereyðingarvopn Íraka
og sýna þau umheiminum til þess að
þau verði ekki lengur ógn og til að
sanna að Bush hafi haft réttmæta
ástæðu til að fara í stríðið.
Þá hvatti blaðið Bandaríkjastjórn
til að sýna „meiri sveigjanleika“ við
að endurbyggja Írak og koma þar á
lýðræði en hún hefði sýnt fyrir stríð-
ið. Varaði blaðið við því að þau verk-
efni sem nú tækju við yrðu óvinnandi
ef Bandaríkjamenn myndu vitandi
vits útiloka Evrópu, Sameinuðu þjóð-
irnar eða Íraka sem þeim félli ekki
við frá þátttöku í þeim.
Vestrænir fjölmiðlar fagna
en segja stríðinu ekki lokið
París, Washington. AFP.
Reuters
Írakar veifa til bandarískra hermanna í Bagdad út um brotna framrúðu.
’ Við Þjóðverjar vit-um að stríðinu mun
ekki ljúka fyrr en
frelsið helst í hendur
við lög og reglu. ‘