Morgunblaðið - 11.04.2003, Blaðsíða 43

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. APRÍL 2003 43
✝ Jóhann Þórðar-son fæddist á
Laugalandi í Skjald-
fannardal í Norður-
Ísafjarðarsýslu 25.
janúar 1927. Hann
lést á Landspítalan-
um Fossvogi 1. apríl
síðastliðinn. Foreldr-
ar hans voru Halldór
Þórður Halldórsson,
f. 22. nóvember 1891,
d. 27. maí 1987, bóndi
og oddviti á Lauga-
landi og síðar Laug-
arholti í Nauteyrar-
hreppi, og Helga
María Jónsdóttir, f. 2. febr. 1898, d.
8. apríl 1999. Systkini Jóhanns eru:
Halldór, f. 19.9. 1920, d. 4.6. 1995,
Ingibjörg, f. 16.3. 1922, Ólafur, f.
Bjartmarz, f. 11. mars 1982, og
Arnar Bjartmarz, f. 18. mars 1988.
2) Þórður, f. 27. nóv. 1961, kvæntur
Olgu Oussik. Uppeldisbörn Þórðar
eru Halldór Búi Jónsson, f. 26. apríl
1981, og Ylfa Lárusdóttir, f. 27.
sept. 1990.
Jóhann var í héraðsskólanum
Reykjanesi við Djúp, lauk mið-
skólaprófi frá Menntaskólanum á
Akureyri 1947, stúdentspróf frá
Menntaskólanum í Reykjavík 1952
og lögfræðiprófi frá Háskóla Ís-
lands, 28. maí 1958. Hann var
fulltrúi hjá sýslumanni í Gull-
bringu- og Kjósarsýslu og bæjar-
fógeta í Hafnarfirði frá 15. febr.
1959 til 31. okt. 1962, bæjarritari
hjá Hafnarfjarðarbæ til 1964. Frá
1964 rak Jóhann eigin lögfræði-
skrifstofu í samvinnu við Gunnar
Sæmundsson hrl. Jóhann hlaut
réttindi til málflutnings fyrir
Hæstarétti 1988.
Útför Jóhanns verður gerð frá
Fossvogskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
26.4. 1924, Kristín, f.
12.10. 1928, Jón Fann-
dal, f. 10.2. 1933, og
Guðrún, f. 2.5. 1940.
Hinn 11. janúar
1959 kvæntist Jóhann
eftirlifandi eiginkonu
sinni, Guðrúnu Hall-
dórsdóttur frá Ísafirði,
f. 22. nóv. 1934. For-
eldrar hennar voru
Halldór Magnús Hall-
dórsson afgreiðslu-
maður á Ísafirði, f. 30.
des. 1896, d. 28. jan
1972, og Þórunn Ingi-
björg Björnsdóttir, f.
29. mars 1897, d. 4. feb. 1968. Börn
Jóhanns og Guðrúnar eru: 1) Ingi-
björg, f. 14. okt. 1959, gift Jóni F.
Bjartmarz, börn þeirra eru Guðrún
Tímarnir skiptast og giftan í öldum
gengur,
gleði og sorgir í lífi manna og þjóða.
(K.I.)
Blíðasti vetur í manna minnum
er senn á förum. Þíð jörð, litur
kominn á tún og útsprungin blóm
við húsveggi. Þó brá fyrir öðru
seinasta dag marsmánaðar er hríð-
armóska faldi sýn út í Djúpið og
fram af Snæfjallaströnd kembdi
gráar éljaslæður er færðu sig yfir
Æðey og nálguðust Skjaldfannadal.
Að morgni skein blítt á hvítu
blæjuna er breiddist yfir dalinn um
nóttina en hvarf nú sem óðast fyrir
hlýjum geislum aprílsólar.
Á þeim andartökum kvaddi mág-
ur minn, Jóhann Þórðarson frá
Laugalandi.
Þórður Halldórsson frá Rauða-
mýri keypti Laugaland 1916 og
þremur árum síðar kvæntist hann
Helgu Jónsdóttur frá Hraundal.
Nóg voru verkefnin fyrir ungu
hjónin og börnin fæddust hvert af
öðru. Þau fóru fljótt að létta undir
við bústörfin. Innan við tíu ára ald-
ur fóru þeir bræður með heybands-
lest, oft um langan veg, eða um leið
og þeir gátu hangið á hesti. Það
þurfti að ná hrossum í haga, reka
og sækja kýr, auk endalausra
snúninga við fé.
Jói varð snemma eldskarpur og
fylginn sér og hafði mikinn metnað
til að leysa hvert verk sem best og
hraðast af hendi. Þá eiginleika
ræktaði hann alla ævi og margir
nutu góðs af. Þrátt fyrir þröngan
efnahag lagði Jói í langskólanám.
Mér var sagt að hann hefði haft
hug á læknisnámi en lögfræðin
varð ofan á. Þá voru engin námslán
og hann vann með náminu, til
dæmis í byggingavinnu á vorin
strax og skóla lauk en var þó
mættur heim að Laugalandi til að
hjálpa fólki sínu við sauðburðinn,
heyskap og haustverk. Fáeinar
kindur átti hann og naut arðsins af
þeim en sannarlega þurfti að halda
spart á og engu eytt umfram brýn-
ustu þarfir.
Eftir embættispróf í lögfræði
settist Jói að í Reykjavík og þá
voru hann og Guðrún Halldórsdótt-
ir – Systa – búin að stofna heimili
en sambandið við heimahagana
haggaðist ekki. Hann var foreldr-
um sínum framúrskarandi góður
og ræktarlegur sonur og studdi sitt
gamla heimili og systkini sín þar á
allan hátt. Hann kom fyrst í hug-
ann ef eitthvað bjátaði á, hvort sem
vantaði varahluti í ljósavél, bólu-
efni í fé, legu í heyvinnutæki eða
álit í lögfræðilegum efnum. Þetta
átti ekki aðeins við um fjölskyldu
hans í Nauteyrarhreppi heldur
flesta nágranna og sveitunga og
langt út fyrir þeirra raðir. Greiða-
og hjálpsemi var honum svo eðl-
islæg og í blóð borin að aldrei var
hægt að finna annað en að þetta
væri hið sjálfsagðasta mál og hljóta
þó að hafa oft verið af því ærnar
tafir og fyrirhöfn.
Hann lét sér mjög annt um
kirkjuna á Melgraseyri, en þangað
á Laugaland sókn. Þar var bænhús
er fauk í ofviðri 1966. Fljótlega var
hafist handa um nýja byggingu.
Það er ekki á neinn hallað þótt ég
nefni Jóhann Þórðarson fyrst til
sögu sem stuðningsmann og að-
aldrifkraft verksins. Með sjálfboða-
vinnu og samtakamætti sóknar-
fólks og brottfluttra sveitunga og
vina reis kirkja. Jói bar hag hennar
mjög fyrir brjósti, sinnti fjármálum
hennar og tók þátt í viðhaldi fram
á síðustu ár. Fyrir það stendur
söfnuður Melgraseyrarkirkju í
óbættri þakkarskuld. Jói og Systa
komu vestur að Djúpi á hverju
sumri og þær komur voru jafn-
sjálfsagðar og sumarkoman og
álíka kærar. Þeir bræður Jóhann
og Halldór maður minn voru mjög
nánir. Jói gekk í hvert verk með
heimafólki, sama hvort um var að
ræða vélaviðgerðir, smíðar eða
heyskap. Þar naut hann sín með
ágætum og hvergi var slegið af.
Myndir og minningar sem ég
geymi í huga mínum eftir rúmlega
40 ára kynningu, hvar aldrei bar
skugga á verða ekki raktar hér en
einni eða tveimur langar mig að
bregða upp.
Á einstöku óþurrkasumri í kring-
um 1980 stóð þannig á í ágústlok
að ekkert hey var komið í hlöðu á
Laugalandi. Mestallt túnið var
slegið, sumt uppborið en annað
flatt. Jói og Systa voru á förum
suður, búin með þann tíma sem
venjulegur var og auðvitað lágu
fyrir verkefni og vinna í Reykjavík.
En á sjálfan Höfuðdaginn birti upp
með rífandi þurrki og þau hjónin
frestuðu brottför um nokkra daga
og hjálpuðu til við heyþurrk og
hirðingu. Þá var unnið frá birtingu
fram í myrkur og heyskapnum
bjargað. Á árunum upp úr 1964 kól
túnin svo illa að 75% þess heys
sem bústofninn þarfnaðist til vetr-
arfóðurs varð að koma annars stað-
ar frá. Þá sló Jói tún í Laug-
ardalnum þar sem Húsdýragarð-
urinn eða Laugardalshöllin eru nú.
Þarna var gott gras og þessu heyi
var mokað lausu á vörubíl en það
er mikil list að hlaða því svo vel
fari. Þetta hey komst heilu og
höldnu vestur að Laugalandi og
hafði varla sést annað eins háfermi
á bíl. Það munaði um minna og
hækkaði drjúgt í hlöðunni við þetta
tillag. Í öllum leitum á haustin var
Jói sjálfsagður. Þá var hann léttur
á svip þegar hópurinn hélt úr hlaði
og jafnan tók hann að sér þær
lengstu og erfiðustu, eins og að
fara á fjallið milli Hraundals og
Skjaldfannadals. Það er langt á
milli brúna, grýtt og gróðursnautt
en þó þau snöp sem kindur sækja
alltaf í. Þarna þekkti Jói hvern
krók og kima og hvernig féð bar
sig að og smalaði af miklu harð-
fengi og kappi. Veður eru misjöfn í
leitum, allt frá sól og blíðu til stór-
rigninga og krapahríða og gat orð-
ið erfitt að koma fé heim yfir
Hraundalsá en alltaf tókst þetta og
heim kom leitarfólk og hestar
þreyttir en sigurglaðir.
Jóhann mágur minn átti góðan
lífsförunaut þar sem Systa var.
Hún stóð við hlið hans frá því
fyrsta, félagi og vinur til seinustu
stundar. Hún tók þátt í öllu með
honum og þau voru svo samhent og
samvalin að einstakt var. Ekki latti
hún hann í greiðasemi og hjálpfýsi
svo þar hallaðist ekki á. Það voru
góðir dagar þegar þau komu með
börnin tvö og seinna með barna-
börnin sem þau umvöfðu með ást
og hlýju. Ég votta þeim öllum mína
innilegustu samúð og mæli þar fyr-
ir munn barna minna.
Það var siður Jóa þegar hann
kvaddi dalinn sinn að staldra við á
hálsbrúninni og taka mynd þaðan
er best sást yfir. Þannig festi hann
á filmu það umhverfi er stóð hjarta
hans næst. Á þessum myndum sá
hann fjárslóðir fram að Austurgil-
stungu, yfir Laugalandsfjall fram
að Fjósabölti, Rauðanúp og Þver-
dalshæð. Nær voru Víðurnar,
Langholtið og bæirnir þrír, Lauga-
land, Laugarholt og Laugarás sem
hann átti stóran þátt í að byggja
með eigin höndum, túnin, berja-
lautirnar í Hálsinum og Hamrarnir
ytri og fremri. Þarna ætla ég að
hugsa um hann. Það er blik í aug-
unum, vor og sumar er framundan
og sólargangur verður æ lengri.
Nú er sonur dalsins kominn
heim, Guð blessi minningu hans.
Ása Ketilsdóttir.
Elsku afi minn. Það er svo sárt
að hugsa til þess að þú sért ekki
lengur hjá okkur en ég hugga mig
við það að nú líður þér vel á betri
stað. Ég á svo ótal margar góðar
minningar um þig sem ég geymi nú
í huganum. Ein fyrsta minning mín
með þér var þegar við tvö vorum
að fara keyrandi til Stykkishólms
þar sem amma og mamma voru.
Þær höfðu einhverjar áhyggjur af
því að ég yrði eitthvað erfið á leið-
inni en þær áhyggjur þurftu þær
ekki að hafa vegna þessa að við
sungum saman alla leiðina og þeg-
ar við komum í Stykkishólm kom
ég bara syngjandi út úr bílnum. Ég
man líka eftir öllum ferðalögunum
um landið þar sem þú kenndir mér
flest öll bæjar- og fjallsnöfn sem
urðu á vegi okkar. Allar ferðirnar í
sveitina þar sem þú varst alltaf til í
að fara á hestbak með mér, í berja-
mó eða labba upp í búið. Ég gleymi
heldur ekki því þegar ég var hvað
mest hjá ykkur ömmu og þú keyrð-
ir mig alltaf í skólann. Okkur
fannst alltaf jafn sniðugt þegar við
komum að ljósunum og við gátum
bara lesið pótek í staðinn fyrir apó-
tek. Oft þegar það snjóaði gat ég
líka fengið þig með mér út að búa
til snjóhús og það voru sko flott-
ustu snjóhúsin í bænum. Þegar ég
var í sjö ára bekk hringdi ég í þig
vegna þess að ég gat ekki fundið út
hvernig ég átti að þekkja nafnorð
frá öðrum orðum. Þú baðst mig að
bíða aðeins en hringdir svo aftur
eftir smá stund og sagðist vera bú-
in að athuga þetta og kenndir mér
þarna í símanum hvernig þekkja
ætti nafnorð. Svona varst þú, afi
minn.
Alltaf gat ég hringt í þig ef ég
vissi ekki eitthvað og alltaf varst
þú tilbúinn að kenna mér eitthvað
nýtt.
Elsku afi Jói. Ég veit að Guð og
englarnir taka á móti þér og ég bið
þá um að vaka yfir þér þar sem ég
veit að þú vakir yfir ömmu og okk-
ur hinum. Við sjáumst svo aftur
seinna.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama.
En orðstír
deyr aldregi
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Þín afastelpa
Guðrún.
Það var fyrir rúmlega tuttugu
árum sem kynni okkar hjóna við
Jóhann Þórðarson og hans góðu
konu tókust, er dóttir þeirra Ingi-
björg og sonur okkar Jón Friðrik
rugluðu saman reytum sínum og
síðan fæddust börnin þeirra, Guð-
rún og Arnar. Frá þessum kynnum
til þess síðasta hafa allar samveru-
stundir með þeim hjónum og fjöl-
skyldunni verið nokkuð sem við
getum nú yljað okkur við og erum
þakklát fyrir. Að eignast slíka
tengdaforeldra sem þau hjón hafa
verið syni okkar er ómetanlegt, að
ekki sé talað um afa- og ömmu-
hlutverkið sem þau hafa sinnt af
slíkri alúð, ekki með dekri einu
saman heldur var alltaf verið að
fræða börnin.
Jóhann var greindur maður og
fylgdist vel með bæði heima og
heiman en hafði helst áhuga fyrir
að ferðast um sitt eigið land, hann
var mikill Íslendingur og Vestfirð-
ingur sem hélt í heiðri vestfirskum
siðum, og eyddi gjarnan stórum
hluta frítíma síns vestur á Lauga-
landi, á sínu bernskuheimili, og tók
hann þar gjarnan til hendinni við
slátt o.fl., en á Laugalandi hafa for-
feður hans búið og þeirri sveit unni
hann mest, og fáar ferðir voru
farnar eftir að barnabörnin fædd-
ust, að þau væru ekki tekin með,
og hafa þau haft góðar fyrirmyndir
af samveru með þeim, því þau
höfðu það hugfast að sjálfs er
höndin hollust, og fátt var það sem
þau gerðu ekki sjálf hvað snerti
heimilið. Okkur hjónum er það
minnisstætt frá samverustundum
okkar meðan feður okkar lifðu,
hvað Jóhann lagði sig fram við að
fá eldri mennina til að segja frá
liðnum tímum og miðlaði hann því
seinna til barnanna.
Jóhann var mikill gæfumaður að
eignast hana Guðrúnu, sem gengur
oftar undir gælunafninu Systa fyrir
lífsförunaut, það hefur hún sýnt
best hin síðari ár, þegar heilsu Jó-
hanns fór hnignandi.
Að vera samferða slíkum hjónum
sem Jóhanni og Systu fáum við
seint fullþakkað.
Við óskum Jóhanni Þórðarsyni
góðrar ferðar heim, heim til Guðs.
Börn og barnabörn hafa mikið
misst, en sérstaklega þó Systa og
vottum við þeim öllum og öðrum
aðstandendum innilega samúð.
Elsa og Björn St. Bjartmarz.
JÓHANN
ÞÓRÐARSON
Í dag kveð ég hann afa Jóa,
langbesta vin sem ég hef eignast.
Ég mun aldrei gleyma góðu
stundunum sem við áttum saman.
Gönguferðunum með honum og
Ella og ferðalögunum með afa og
ömmu í sveitina og um landið okk-
ar.
Hann afi kenndi mér mikilvægi
þess að reiða sig á sína eigin dóm-
greind og vera hjálpsamur við
aðra.
Bless, elsku afi minn, þar til við
verðum saman á ný.
Arnar Bjartmarz.
HINSTA KVEÐJA
Þó ég renni þyrna skeið
þrauta sárin græðir,
vissan um að lífsins leið
liggur á Sigurhæðir.
(Ólína Andrésdóttir.)
Hinn 15. ágúst 2002 kvaddi
þennan heim eftir langa starfsævi
heiðurskonan Helga Björnsdóttir
móðursystir mín, ljósmóðir og hús-
freyja á Brunnavöllum í Suður-
sveit.
Aðeins sex ára gömul missti
Helga föður sinn, en með fádæma
dugnaði hélt Jóhanna móðir henn-
ar áfram búskapnum og hélt fjöl-
skyldunni saman, en börnin voru
fimm að tölu, öll á barnsaldri. Þrátt
fyrir að yfirvöld sveitarinnar
reyndu að telja móður þeirra trú
um að önnur úrræði væru betri
kostur fyrir fjölskylduna, var Jó-
hanna ákveðin í að halda hópnum
saman.
Á þeim tíma voru ekki vélar að
létta bústörfin úti eða inni, svo
fram eftir ævi þeirra systkina varð
mannshöndin ásamt hestinum að
vinna öll hin erfiðu störf. Síðan
kom tækniöldin með öllum sínum
breytingum, sem gerði störf fólks
auðveldari bæði til sjávar og sveita.
Árið 1928 varð Helga við beiðni
yfirvalda í Suðursveit að fara til
Reykjavíkur til að nema ljósmóð-
urfræði. Hún tók við starfi ljós-
móður sveitarinnar vorið 1929 og
HELGA
BJÖRNSDÓTTIR
✝ Helga Björns-dóttir fæddist á
Brunnum í Suður-
sveit í Austur-
Skaftafellssýslu 11.
apríl 1905. Hún lést á
Heilbrigðisstofnun
Suðausturlands á
Höfn í Hornafirði 15.
ágúst síðastliðinn og
var útför hennar
gerð frá Kálfafells-
staðarkirkju 24.
ágúst.
gegndi því til ársins
1970.
Helga var afar far-
sæl í sínu starfi, og
var hún ætíð fljót að
búast að heiman, þeg-
ar til hennar var leit-
að. Hún lét hvorki
veður né óbrúaðar
jökulár aftra sér frá
því að vitja sængur-
kvenna eða sjúkra
hvort sem var á nóttu
eða degi. Stundum var
mjótt á munum að
hjálpin bærist í tæka
tíð, en þá var eins og
birti yfir öllum er Helga kom með
sinn styrk og rósemi.
Ég man ennþá hversu mikils
virði Helga var okkur systurbörn-
um sínum og föður okkar í veik-
indum móður minnar, sem háði
harða baráttu við krabbamein á
besta aldri og hversu gott var þá að
eiga hana að.
Helga giftist Sigfúsi Jónssyni frá
Snjóholti í Eiðaþinghá árið 1943 og
eignuðust þau þrjú börn: Björn,
vörubílstjóra, búsettan á Brunna-
völlum; Sigríði Jóhönnu, deildar-
stjóra á Tannlæknadeild Háskóla
Íslands og Jón bónda á Brunnavöll-
um. Barnabörnin eru fimm og
barnabarnabörn fjögur.
Gestrisni var Helgu í blóð borin,
hún naut þess svo sannarlega að
taka á móti gestum og veita af
sinni eðlislægu gleði og rausnar-
skap.
Helga var ein af stofnendum
kvenfélagsins Óskar í Suðursveit
og var þar virkur og góður starfs-
kraftur. Hún var gerð að heiðurs-
félaga á 90 ára afmæli sínu 11. apr-
íl 1995.
Vonum stráð er brautin breið,
birtu trúin glæðir,
elskan ratar alla leið
upp á Sigurhæðir.
(Ólína Andrésdóttir.)
Jóhanna Ólafsdóttir.

Fleiri minningargreinar um Jó-
hann Þórðarson bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.