Morgunblaðið - 15.04.2003, Blaðsíða 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. APRÍL 2003 27
Sími 860 1180
Móðuhreinsun glerja
•16 ára reynsla í móðuhreinsun glerja.
•Móðuhreinsun glers er einungis
7-10% af heildarkostnaði nýs glers.
•Notum aðferð sem er viðurkennd af
Rannsóknarstofnun byggingariðnaðarins.
Hringdu, við komum á staðinn
og metum verkið þér að kostnaðarlausu.
Ath.: Lokað
laugardag
fyrir páska
25%
afsláttur
Hoppuróla
Nú 4.125 kr.
Áður 5.500 kr.
Ferðarúm í tösku
Nú 7.425 kr.
Áður 9.900 kr.
– O, JAMM! Oft er skammt á milli
Hróa Hattar og fógetans í Notting-
ham. Fyrir mörgum árum stóð Fram-
sóknarmafía landbúnaðarins í vegi fyr-
ir að frjálslyndir bændur fengju
starfsleyfi fyrir sláturhúsið sitt norður
í landi. Bændurnir stóðu að öðru leyti
vel að vígi með gott sláturhús og þing-
maður þeirra var enginn annar en Eyj-
ólfur Konráð Jónsson, fyrrum ritstjóri
Morgunblaðsins.
Eyjólfur Konráð var landnemi á
mörgum sviðum athafnalífsins og hafði
kjark frumherjans til að brjóta hlekki
framsóknarmanna af sláturhúsinu og
skjóta sjálfur fyrsta hrútinn. Fræg
mynd birtist af þingmanninum með
hrútinn í Morgunblaðinu og vitaskuld
varðaði athöfnin við einokunarlög
framsóknarmanna á sláturhúsum.
Spurður að því hvort þessi einkaslátr-
un þingmannsins væri ekki brot á lög-
um svaraði Eyjólfur Konráð fullum
hálsi og er svarið mér ferskt í minni:
– Er nokkur munur á því að brjóta
lög eða brjóta fólk niður með lögum!
En hratt flýgur stund og mannkyns-
sagan gengur í hring eftir hring eftir
hring. Í dag hefur Framsóknarmafía
landbúnaðarins sem betur fer slakað á
klónni í landbúnaði Íslendinga en því
miður hert tökin á sjávarútvegi lands-
ins að sama skapi. Framsóknarmafían
stendur ekki lengur frjálslyndum
bændum fyrir þrifum heldur frjáls-
lyndum hrafnistumönnum. Framsókn
sér um kvótann og kvótinn sér um
sína. Hér vantar illa fólk á borð við
Eyjólf Konráð Jónsson.
Vinur minn og samherji Gunnar
Örn Örlygsson er einn af fjölda Ís-
lendinga sem hefur lifað og hrærst í
heftum sjávarútvegi kvótans hvar
fólk er miskunnarlaust brotið niður
með Lögum um fiskveiðar við Ísland.
Orrustan um aflann er bardagi upp á
líf og dauða fyrir sjómenn, kvótalaus
veiðiskip, fiskverkun og heilu byggð-
arlögin að almenningi ótöldum. Kvóti
ljóti er mesta eignaröskun þjóðarinn-
ar frá dögum móðuharðinda.
Hvað hefði Hrói Höttur og hans
frjálslyndu kappar gert kvótalausir við
sömu aðstæður í Skírisskógi? Ekki er
gott um það að spá en hitt er víst: For-
ystusveit Íslendinga fyrir sunnan þarf
óhefðbundna kjarkmenn til að brjóta
hlekki kvótans og hleypa af fyrsta
skotinu eins og norðan heiða á sínum
tíma.
– O, jamm! Skammt er á milli Hróa
Hattar og fógetans í Nottingham!
Að brjóta fólk
niður með lögum!
Eftir Ásgeir
Hannes Eiríksson
Höfundur er verslunarmaður.
„Hvað hefði
Hrói Höttur
og hans
frjálslyndu
kappar gert
kvótalausir við sömu
aðstæður?…“
ÝMSIR hafa spurt um það að und-
anförnu hvort hægt verði að tæma
uppistöðulón Kárahnjúkavirkjunar,
Hálslón, ef nauðsyn krefði. Ástæðan
er m.a. sú að gefið var í skyn í nýlegri
sjónvarpsmynd Ómars Ragnarssonar
að fyrirkomulag við Kárahnjúkastíflu
yrði öðruvísi en við Glengljúfrastíflu í
Bandaríkjunum. Þetta atriði bar
einnig á góma í grein Jakobs Björns-
sonar og Jóhanns Más Maríussonar í
Morgunblaðinu 26. mars sl. og svar-
grein Ómars í Morgunblaðinu.
Skemmst er frá því að segja að Kára-
hnjúkastífla er hönnuð á sama hátt og
nefnd stífla í Glengljúfrum hvað varð-
ar möguleika á að tæma uppistöðu-
lónið.
Aðalhönnuður Kárahnjúkastíflu er
íslenskur verkfræðingur að nafni
Pálmi Jóhannesson. Hann er mjög
reyndur sérfræðingur á þessu sviði
og hefur hannað stíflur í 14 löndum í
meira en þrjá áratugi. Kárahnjúkas-
tíflu hannar Pálmi í nafni ráðgjafar-
fyrirtækisins Harza í Bandaríkjun-
um. Eftirfarandi byggist m.a. á
upplýsingum frá honum.
Botnrásir undir stíflur eru sérstök
göng með lokubúnaði til tæmingar á
uppistöðulónum. Þær eru fyrst og
fremst öryggisatriði. Mest reynir
reyndar á þennan öryggisbúnað
stíflumannvirkja þegar lónin eru fyllt
af vatni í fyrsta sinn. Þá kemur í ljós
hvort allt sé með felldu og að ekki leki
t.d. meira undir stífluna en góðu hófi
gegnir. Á rekstrartímanum geta kom-
ið upp ýmsar ástæður tengdar viðhaldi
sem gera það að verkum að opna þarf
botnrásir. Vangaveltur um botnrás í
Kárahnjúkastíflu hafa hins vegar eink-
um verið af annarri ástæðu en þeirri er
varðar öryggi. Þær snúast um það
hvort hægt verði að tæma þetta lón
einhvern tíma í framtíðinni ef afkom-
endur okkar vilja leggja virkjunina
niður. Svarið við þeirri spurningu er
JÁ! Það verður líka hægt að fjarlægja
stíflur við Kárahnjúka ef ákvörðun
verður tekin um það.
Neðst undir Kárahnjúkastíflu
verða tvenn jarðgöng, hjáveitugöng,
sem áin mun renna um á bygging-
artíma stíflunnar. Þessum jarðgöng-
um verður síðan lokað með steyptum
töppum. Í öðrum göngunum verður
hins vegar komið fyrir lokubúnaði
fyrir neðan steypta tappann og grafin
göng upp í lónið ofan við gljúfurbarm-
inn. Það er botnrás Kárahnjúkastíflu.
Með henni má losa út um 96% af
heildarvatnsmagni lónsins ef þörf
krefur öryggis vegna.
Ástæða þess að inntakið fyrir botn-
rás Kárahnjúkastíflu er ofan við gljúf-
urbarminn er sú ein að forðast það að
opið geti stíflast. Í gljúfrið ofan stífl-
unnar getur nefnilega safnast aur-
framburður úr jökulvatninu. Þessu
fyrirkomulagi, sem er hliðstætt því
sem gerist við Glengljúfrastíflu, líkir
Ómar í grein sinni við að „kjallari
húss Landsvirkjunar sé uppi á fjórðu
hæð“. Við Glenglúfrastíflu er nefni-
lega sama upp á teningnum af sömu
ástæðum og við Kárahnjúka, botnrás-
in þar er 74 metra yfir botninum, sem
er 42% af hæð stíflunnar. Þar er þessi
hæð valin þannig að opið er 10 metr-
um hærra en áætluð 100 ára set-
myndun ofan við stífluna. Botnrás
Kárahnjúkastíflu verður um 90 metra
yfir botninum, sem er um 47% af hæð
stíflunnar.
Ef Hálslón verður tæmt með botn-
rásinni sitja aðeins eftir um 4% af
heildarvatnsmagni lónsins. Ef ein-
hverjar ástæður kalla á að tæma lónið
algerlega er það tæknilega enginn
vandi. Steyptur tappi í hjáveitugöng-
unum og aurset í gljúfrinu mun ekki
vefjast fyrir afkomendum okkar.
Hægt verður að tæma
lónið ef þörf krefur
Eftir Sigurð
St. Arnalds
„Ef ein-
hverjar
ástæður
kalla á að
tæma lónið
algerlega er það tækni-
lega enginn vandi.“
Höfundur sér um almannatengsl
vegna Kárahnjúkavirkjunar fyrir
Landsvirkjun.
„AFAR óheppilegt,“ segir utanrík-
isráðherra um þá staðreynd, að Ísland
er að finna á lista yfir þau lönd sem
styðja stríðsreksturinn í Írak. Af
hverju þá ekki að leiðrétta þennan
misskilning?
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra segir í netviðtali á visir.is nýver-
ið: „Auðvitað eru Íslendingar á móti
því að fara þurfi með hernaði á hendur
öðrum þjóðum. Það er afar skiljanlegt
og það er vissulega ekki með glöðu
geði að við höfum talið okkur þurfa að
sýna samstöðu með Sameinuðu þjóð-
unum (SÞ) á þann hátt, að þurfa að
fara með valdi á hendur Írak til að
tryggja afvopnun þeirra.“ Hér er um
misskilning að ræða; þáttaka Íslend-
inga í stríðinu er ekki „samstaða“ við
SÞ heldur stuðningur við skoðanir To-
nys Blairs og Georges W. Bush. Það
náðist aldrei samstaða í SÞ um málið!
Nokkrar af stærstu aðildarþjóðum SÞ
eru alls ekki ánægðar með framvindu
mála, þar á meðal Rússland, Kína,
Frakkland og Þýskaland.
Ritstjórnargrein Morgunblaðsins
hinn 20. mars vitnar í Davíð Oddsson
forsætisráðherra, þar sem sterklega
er gefið til kynna að tryggðabönd Ís-
lands við Breta og Bandaríkjamenn
vegi þungt á vogarskálunum. Ritstjórn
spyr einnig (sem betur fer) seinna í
grein sinni: En hver er málstaðurinn?
Og hún veltir fyrir sér nokkrum svar-
möguleikum, en spyr því miður hvorki
forsætisráðherra né utanríkisráðherra
álits á „málstaðnum“!
Einsleit ákvörðun
Þátttaka landa í samstarfi SÞ miðar
að því að setja upp ákveðnar leikreglur
í samskiptum þeirra og hegðun. Þau
lönd sem ekki aðlaga sig að þessum
reglum eru oft gagnrýnd fyrir vikið;
einræðisherrar, bananalýðveldi, mol-
búaháttur, o.s.frv. Svo virðist sem lög-
fræðinni og hennar rökum hafi verið
fleygt af alefli fyrir borð og einungis
pólitísk sjónarmið verið notuð til rök-
stuðnings innrásar í Írak. Stríð er rétt-
lætt með tilvísun í lýðræðislegar betr-
umbætur í Írak. En er það
lýðræðislegt að hundsa þær reglur
sem þjóðir hafa sameinast um? Er það
í tísku að gera eins og Hussein; hundsa
alþjóðlegar leikreglur?
Í niðurlagi sk. 1441-samþykktar ör-
yggisráðs SÞ segir að það muni hafa
„alvarlegar afleiðingar“ í för með sér
fari Írak ekki að tilskipun öryggisráðs-
ins, án þess þó að skilgreina það nánar
við hvað sé átt. Vitnað er í Davíð Odds-
son forsætisráðherra á forsíðu Morg-
unblaðsins hinn 18. mars, þar sem seg-
ir um hundsun Husseins á
samþykktum SÞ: „Ef það gerist er
augljóst að hann hefur brugðist álykt-
uninni og er nauðbeygður að horfast í
augu við afleiðingarnar og allir vissu
hverjar þær yrðu.“ Ég endurtek: „...
og allir vissu hverjar þær yrðu“! Utan-
ríkismálanefnd Alþingis bætir því mið-
ur ekki um betur í niðurstöðum sínum
um málið og segir: „... óhjákvæmilegt
var að grípa til aðgerða.“ Bush og
Blair sáu um nánari útfærslu á „afleið-
ingunum“ og lögðu til hvernig og hve-
nær væri „óhjákvæmilegt að grípa til
aðgerða“. Hefði nú ekki verið nær fyr-
ir okkur Íslendinga að halda okkur við
leikreglurnar og krefjast afstöðu frá
öryggisráði SÞ?
Utanríkisráðherra vill ekki láta und-
an þrýstingi Evrópusambandsins og
margfalda framlög Íslands til þess. Að
það samsvari eftirgjöf á fullveldi lands-
ins „… og það verður aldrei gert með-
an ég sit í stóli utanríkisráðherra,“ seg-
ir Halldór Ásgrímsson í frétt í
Morgunblaðinu hinn 19. mars. Tveim-
ur dögum seinna er utanríkisstefna Ís-
lands öllu reikulli. Af umfjöllun fjöl-
miðla má ráða, að utanríkisráðherra
standi ráðalaus gagnvart þeirri stað-
reynd, að Ísland er að finna á lista yfir
helstu stuðningsþjóðir Bandaríkja-
manna og Breta í yfirstandandi stríði í
Írak. Skv. fréttum Fréttablaðsins hinn
21. mars segir ráðherra þetta vera „af-
ar óheppilegt“. Hér er farið mildum
orðum um klúðrið. Hvernig væri að
leiðrétta þennan „afar óheppilega“
misskilning?
Það ber vott um ráðþrot og stefnu-
leysi æðsta yfirvalds utanríkismála á Ís-
landi, að geta ekki tekið af skarið og leið-
rétt lista Bandaríkjamanna og þar með
þvegið stríðsmálninguna framan úr ís-
lensku þjóðinni. Ráðherra ber að taka
skýrari afstöðu en nú hefur verið gert.
Það þýðir ekkert að koma fram í fjöl-
miðlum og vera leiður yfir öllu saman.
Það var enginn að henda fúleggi í
þvottasnúru nágrannans. Við erum að
tala um utanríkismál og -stefnu lítillar
þjóðar sem hefur barist hart fyrir því að
ná og halda sjálfstæði sínu.
Afstaða óskast
Það kemur skýrt fram í máli tals-
manna annarra Norðurlanda (Finn-
land, Noregur, Svíþjóð) að gengið hafi
verið framhjá SÞ í þessu máli – og að
það sé miður. Það má því draga í efa
orð utanríkisráðherra um það, að þátt-
taka Íslands sé stuðningur við „sam-
stöðu“ við SÞ. Getur ráðherra útskýrt
þessa mótsögn?
Íslendingar virðast ekki vera í stríði
af fúsum og frjálsum vilja; tryggð við
bandamenn er dyggð, en það er slæm-
ur ávani að láta leiða sig í taumi í al-
þjóðasamstarfi. Það verður glæsilegt
að hafa þessa forsögu í farteskinu þeg-
ar ESB býður okkur byrginn! Eða
hvað?
Utanríkisráðherra;
þori, skal, get og vil?
Eftir Árna
Halldórsson
„Það ber
vott um ráð-
þrot og
stefnuleysi
æðsta yf-
irvalds utanríkismála á
Íslandi, að geta ekki
tekið af skarið… “
Höfundur er lektor og í 9. sæti
Frjálslynda flokksins í Reykjavík-
urkjördæmi suður.