Morgunblaðið - 30.04.2003, Blaðsíða 36

UMRÆÐAN
36 MIÐVIKUDAGUR 30. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
NÝLEGA kom út skýrsla
OECD um Ísland og kom þar m.a.
fram að með því að lækka skatta
væri unnt að auka
atvinnuþátttöku,
þ.e.a.s. draga úr at-
vinnuleysi og fá þá
sem ekki hafa séð
sér hag af að vera á
vinnumarkaðnum til
að taka þátt í verð-
mætasköpun fyrir
hönd þjóðarbúsins. Það sló mig því
allnokkuð þegar „forsætisráð-
herraefni Samfylkingarinnar“ svo-
kallað lýsti því yfir að hún væri nú
bara ekkert sammála þessu mati
OECD og að þeir þekktu bara
ekkert íslenskar aðstæður. Maður
veit hreinlega ekki hvort maður á
að hlæja eða gráta þegar maður
heyrir svona vitleysu. Þetta er eins
og rödd úr fortíðinni þegar Íslandi
var stjórnað með „brjóstvits-
hagfræði“ að leiðarljósi eins og
Benjamín Eiríksson sálugi kallaði
það. En nú er víst þessi sér-
íslenska hagfræðistefna að end-
urfæðast í formi brjóstvits-
hagfræðingsins Ingibjargar
Sólrúnar Gísladóttur. Brjóstvits-
hagfræðin gengur út á það, að við
Íslendingar einir vitum hvað sé
okkur fyrir bestu og erlendir sér-
fræðingar hafi ekkert vit á því sem
þeir eru að segja og almenn hag-
fræðilögmál eigi ekki við um okkar
forna land.
Mun Samfylkingin
hækka skatta?
Forsætisráðherraefnið svo-
nefnda hefur þann hæfileika að
geta komið á framfæri skilaboðum
til kjósenda á skiljanlegan hátt
með einföldu máli og málfari eins
og verið sé að tala við börn á leik-
skóla. Síðan endurtekur það þenn-
an einfalda boðskap sinn þar til
áheyrendurnir eru farnir að halda
að þetta sé sannleikurinn. Það sem
kemur sér hins vegar verst fyrir
slíkan aðila er að einhver standi
upp og spyrji: Af hverju er keis-
arinn ekki í neinum fötum? Þetta
er auðvitað líkingamál en á sér þó
mikil líkindi við hvernig kosninga-
baráttu Samfylkingarinnar hefur
verið háttað. Hver verður t.d.
staða fyrirtækja eftir kosningar ef
Samfylkingunni tækist að mynda
þriggja flokka vinstristjórn, þar
sem núverandi þingmenn Samfylk-
ingarinnar hafa t.d. lýst því yfir að
það sé hættulegt þjóðfélaginu
hversu skattar séu orðnir lágir?
Fara skattar á fyrirtæki þá ekki í
50% eins og var hér fyrir áratug
og fara fjármagnstekjuskattarnir
þá ekki upp í 20% eða meira, sem
þýðir hækkun vaxta og aukna
byrði á þá sem síst þola áföll?
Þetta eru hlutir sem keisarinn til-
vonandi hefur ekki svarað heldur
reynt að snúa út úr fyrir fjölmiðla-
fólki þegar kemur að því að svara
erfiðu spurningunum.
Sem dæmi um þetta er þegar
Ingibjörg Sólrún var í viðtali í
Silfri Egils nýverið og Egill var að
spyrja hana um Evrópustefnu
Samfylkingarinnar. Þá var lítið um
efnisleg svör hjá Ingibjörgu heldur
sagði hún að þetta yrði að ræða og
skoða, til að eyða umræðunni. Þá
sagði Egill við hana að þetta hefði
verið mikið rætt m.a. í þættinum
hans, þá var Ingibjörg komin í
vandræði. Þá kom bragðið hennar
gamla, hún fór að gera lítið úr
þættinum sem hún var í og þeirri
merku umræðu sem þar hefur far-
ið fram. Ég hef aldrei áður séð
neinn viðmælanda Egils vera við-
líka dónalegur við hann enda var
Egill mjög hissa og varð hálf-
orðlaus því hann vildi greinilega
ekki leggjast á hennar plan og
svara henni með dónaskap.
Misskilningur um
opinberar fjárfestingar
Margt hefur gefið mér ástæðu
til að ætla að Ingibjörg Sólrún sé
illa að sér í fjármálafræðum, t.d.
sú afstaða sem Ingibjörg hefur
haft gagnvart skuldaaukningu
Reykjavíkurborgar, sem er glöggt
dæmi um skilningsleysi hennar á
efnahagsmálum. Lengi vel vildi
hún ekki viðurkenna að um
skuldaaukningu væri að ræða en
þegar hjá því varð ekki komist
lengur þá tók við annar glymjandi
sem er að verið sé að fjárfesta eins
og um fyrirtæki sé að ræða og það
komi til með að skila sér í tekjum í
framtíðinni og hægt sé að selja
draslið ef illa fer. Þetta er grund-
vallarhugsunarvilla því að með
auknum fjárfestingum opinberra
aðila þurfa að koma til enn meiri
útgjöld til að reka þjónustuna og
viðhalda til lengri tíma, sem er
þveröfugt við fjárfestingar fyr-
irtækja byggðar á arðsemis-
sjónarmiðum.
Ég má einfaldlega ekki til þess
hugsa að aðilar sem hafa svona
takmarkaðan skilning á efnahags-
málum komist til valda hér á landi
og eyðileggi það velferðarsamfélag
sem byggt hefur verið upp undir
handleiðslu núverandi stjórnvalda.
Minna má á það sem prófessor
Guðmundur Ólafsson sagði fyrir
fjórum árum um að í Samfylking-
unni væru komnir saman allir
mestu vitleysingar landsins í efna-
hagsmálum en eina breytingin sem
orðið hefur nú er að brjóstvits-
hagfræðingurinn Ingibjörg Sólrún
hefur bæst í hópinn. Nei, ég vil
biðja lesendur um að hugsa sig
tvisvar um áður en þeir kalla yfir
okkur vinstristjórn með tilheyr-
andi hörmungum. Að minnsta
kosti ætti fólk að horfa til þess að
hér á landi hefur verið samfelld
raunlaunahækkun síðustu átta ár
sem er óþekkt í sögu þjóðarinnar
og hafa þeir sem minnst hafa hlot-
ið mest. Spurningin sem við stönd-
um frammi fyrir þegar í kjörklef-
ann kemur er því einföld: Viljum
við áframhaldandi framfarir eða
stöðnun og efnahagslegar koll-
steypur?
Brjóstvits-
hagfræði Sam-
fylkingarinnar
Eftir Skúla Sveinsson
Höfundur er viðskiptafræðingur
af fjármálasviði.
Í GREIN Ingibjargar Sólrúnar
Gísladóttur sem birtist í Morg-
unblaðinu 2. apríl, um athafnir og ár-
angur í jafnrétt-
ismálum, minntist
hún á að með aukn-
um fjölda kvenna
hafi „reynsla þeirra,
þekking og sjón-
armið leitt til ný-
sköpunar í stjórn-
sýslu, þjónustu og öllum
starfsháttum í borgarrekstrinum“.
Hún virðist hins vegar ekki setja það
í samhengi við þá staðreynd að kon-
ur búa yfir mikilli frumkvöðlahyggju
í heilbrigðis-, félags- og mennta-
málum sem erfitt hefur reynst að
virkja vegna einokunar ríkis og
sveitarfélaga á þeim sviðum.
Hugmyndir kvenna varðandi
atvinnurekstur
Verkefnið Auður í krafti kvenna
sýndi og sannaði að konur búa yfir
mörgum góðum hugmyndum um at-
vinnurekstur. Í lok verkefnisins
hafði 51 fyrirtæki verið stofnað og
217 ný störf orðið til. Reyndin er sú
að konur sækja mun meira í náms-
greinar innan félagsvísinda og í
greinar sem leiða til starfa sem eru
að mestu á höndum hins opinbera.
Þar af leiðandi standa þær ekki jafn-
fætis körlum þegar kemur að því að
stofna fyrirtæki innan síns áhuga-
sviðs og þekkingar. Aukinn einka-
rekstur á sviði heilbrigðis- og
menntamála er því jafnréttismál og
tími til kominn að taka einkarétt rík-
is og sveitarfélaga á þeim sviðum til
róttækrar endurskoðunar.
Rangfærslur um einkarekstur
Andstæðingar Sjálfstæðisflokks-
ins hafa löngum reynt að leiða um-
ræðu um einkarekstur á villigötur
með rangfærslum um að með því
yrði fjármögnun þjónustunnar færð
úr höndum ríkisvaldsins og ein-
staklingar þyrftu að greiða fyrir
hana úr eigin vasa. Það myndi leiða
til þess að þeir fátæku hefðu ekki
efni á að kaupa slíka þjónustu í fram-
tíðinni. Þetta fær ekki staðist enda
hefur Sjálfstæðisflokkurinn ekki
mælt fyrir því að fjármögnun heil-
brigðis- og menntakerfa verði færð
frá ríkinu. Einkarekstur felur ein-
faldlega í sér að einkaaðilar gera
samkomulag við ríkið um að veita til-
tekna þjónustu samkvæmt til-
greindum gæðastöðlum og fyrir
ákveðið verð. Þetta ýtir undir ný-
sköpun og hagkvæmni í rekstri og
það er mín trú að með þessu sé hægt
að virkja kraft áhugasamra og efni-
legra einstaklinga. Þannig er þeim
gert kleift að gera mun betur en
undir ósveigjanlegum og oft gam-
aldags hugmyndum um rekstur á
vegum ríkisins.
Trúin á kraft einstaklingsins
Í þessu ljósi er það kaldhæðn-
islegt að Ingibjörg Sólrún, sem gef-
ur sig út fyrir að vera talsmaður
kvenna og kvenréttinda, er sama
manneskjan og kæfði allar hug-
myndir varðandi einkaframtak í
skólum í fæðingu þegar hún var við
stjórnvölinn í Reykjavíkurborg. Sem
dæmi má nefna að styrkir til einka-
rekinna skóla í Reykjavík hafa stöð-
ugt farið minnkandi og skólar eins
og Landakotsskóli sjá sér ekki leng-
ur fært að keppa við þá sem ríkið og
sveitarfélögin reka. Sjálfstæð-
isflokkurinn telur að atvinnurekstur
sé betur kominn í höndum einkaaðila
því hann trúir á kraft einstakling-
anna og treystir þeim til þess að axla
ábyrgð á eigin atvinnurekstri. Þann-
ig vinnur hann markvisst að því að
minnka umsvif ríkisvaldsins og færa
valdið í hendur fólksins sem getur þá
keppt á jafnréttisgrundvelli í stað
þess að etja kappi við ofurrisa á borð
við ríki og sveitarfélög. Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur raunverulegt
jafnrétti að leiðarljósi. Áfram Ísland.
Einokun ríkis-
ins á áhuga-
málum kvenna
Eftir Helgu Baldvinsdóttur
Höfundur er tómstundaleiðbein-
andi í Austurbæjarskóla.
Í SUNNUDAGSBLAÐI Morg-
unblaðsins 27. apríl, á bls. 3, biður
Sjálfstæðisflokkurinn um áfram-
haldandi stuðning við að halda uppi
og tryggja aðgang að
bestu heilbrigð-
isþjónustu sem völ er
á! (Í auglýsingunni
er sagt að framlög til
heilbrigðismála nemi
100 milljörðum
króna. Þetta er
rangt, þriðjungur
þessarar upphæðar fer til lífeyr-
isgreiðslna og bóta vegna fé-
lagslegrar aðstoðar.) Í sama blað
skrifa tveir þingmenn flokksins, Ásta
Möller og Katrín Fjeldsted, um
stefnuna í heilbrigðismálum. Er þar
m.a. getið samþykkta landsfundar sl.
vor. Undirritaður tók þátt í störfum
heilbrigðisnefndar frá því upp úr
1980 og átti því töluverðan þátt í að
móta þessa stefnu. Í henni kom fram
að réttur sjúklinga til eðlilegrar
þjónustu væri mikill. Aldrei komu
neinar hugmyndir fram um að hrófla
við tryggingaþætti kerfisins, þ.e. að
iðgjöld til þess væru innheimt með
sköttum og jafn aðgangur allra með
því tryggður. Fyrir meira en áratug
kom fram að nauðsynlegt væri að
breyta fjármögnun rekstrar þjónust-
unnar í samræmi við það sem hefur
verið að gerast í öllum nágranna-
löndum okkar. Afkastatengd fjár-
mögnun hefur verið tekin upp í öllum
þessum löndum og þróunin verið
mjög ör. Mælt var með einkavæð-
ingu í rekstri á ýmsum sviðum á
grundvelli þjónustusamninga við rík-
ið. Talið var að heilsugæsla væri best
komin hjá sveitarfélögum. Lagt var
til við forystuna að flokkurinn tæki
að sér heilbrigðisráðuneytið. Varað
var við sameiningu Landspítala og
Sjúkrahúss Reykjavíkur á þeim for-
sendum sem þá lágu fyrir. Ályktun
síðasta landsfundar er ágæt, enda
fullkomlega í þessum sama anda.
Staða heilbrigðismála í dag
En hver er þá staða þessa mála-
flokks í dag? Flokksforystan sá ekki
ástæðu til að fara að áskorun lands-
fundar um að taka að sér heilbrigð-
isráðuneytið. Flokkurinn hlýtur samt
að bera fulla ábyrgð, ásamt sam-
starfsflokknum, á ástandi þessa
málaflokks eftir að hafa haft forystu í
ríkisstjórn síðustu þrjú kjörtímabil.
Undirritaður hefur í nokkrun
greinum í Morgunblaðinu gert grein
fyrir stöðu mála. Viðvarandi halla-
rekstur sjúkrastofnana skiptir millj-
örðum króna. Lítið gert til að breyta
fjármögnun kerfisins. Langir biðlist-
ar, sem kosta mikla fjármuni, eftir
þjónustu á spítölum. Yfir 400 hjúkr-
unarsjúklingar eru í mjög bráðri þörf
fyrir vist á hjúkrunarheimili. Margir
þeirra þurfa innlögn á bráðadeildir
þar sem þjónusta við þá kostar marg-
falt á við það sem þyrfti að vera.
Færð hafa verið rök fyrir því að á
þessum þætti einum sé verið að sóa
allt að tveim milljörðum króna á ári í
kerfinu. Biðlistar aldraðra eftir augn-
aðgerðum og heyrnartækjum lengj-
ast stöðugt. Þjónustugjöld sjúklinga
hafa verið hækkuð umtalsvert.
Heilsugæslan er í uppnámi, að mestu
leyti fyrir hrein axarsköft heilbrigð-
isráðherra. Þegar þetta er ritað hef-
ur heimaþjónusta verið sett í upp-
nám, nú fyrir hreina heimsku
stjórnenda. Allir aðrir líta á þennan
þátt þjónustunnar sem þann hag-
kvæmasta í kerfinu og vilja auka
hann og styrkja.
Ábyrgð forystu flokksins
Forysta Sjálfstæðisflokksins hefur
í stjórnartíð Davíðs Oddssonar ekki
viljað hlusta á tillögur heilbrigð-
isnefndar flokksins. Ályktanir lands-
fundar hafa því reynst markleysa. Ef
flokkurinn ætlast til að mark sé tekið
á síðustu landsfundarályktun verður
hann að gefa út yfirlýsingu um að
hann ætli að breyta stefnu vænt-
anlegrar ríkisstjórnar til samræmis
við landsfundarályktanir, viðurkenna
rétt sjúklinga, eyða biðlistum og
breyta fjármögnun kerfisins.
Sjálfstæðis-
flokkur og
heilbrigðismál
Eftir Ólaf Örn Arnarson
Höfundur er læknir.
KUNNINGI minn benti mér á að hann hefði rekist á það í ræðu Ingi-
bjargar Sólrúnar Gísladóttur sem hún flutti í Borgarnesi nýverið að þar
hefði hún lagt til jafns hugmyndir sínar um stjórnunarstíl helsta and-
stæðings síns í stjórnmálum og hið ömurlega ástand sem
skapast getur innan fjölskyldna alkóhólista. Mér varð
nokkuð brugðið en brá þó enn meira eftir að ég hafði les-
ið þetta sjálfur og get ég ekki orða bundist. Ég þekki
alkóhólisma vel af eigin raun og veit hvað sá sjúkdómur
getur gert. Það hef ég margoft séð hjá fólki hvaðan sem
er úr þjóðfélaginu. Eyðilegging hans er gífurleg og í
mörgum tilfellum óbætanleg. Mér þykir því ósmekklegt
og lágkúrulegt af einhverjum í þingframboði að draga
slíkar samlíkingar inn í dægurþras stjórnmálanna, sama hver tilgang-
urinn með því er. Það er ekki virðingarvert.
Ég legg engan sérstakan dóm á það hér hvernig Ingibjörg Sólrún tel-
ur nauðsynlegt að herja á andstæðinga sína né það hvernig menn stýra
okkar samfélagi. Það verður hver og einn að dæma fyrir sig. En ég held
að hún hljóti að hafa skotið hátt yfir markið með því að ætla æðstu
valdamönnum þjóðarinnar að hneppa samfélagið í ánauð og fjötra líkt
og átt er við með hugtakinu meðvirkni eins og hún notaði það. Þar sem
sjúkdómurinn alkóhólismi er virkur leggur hann líf einstaklinga og fjöl-
skyldna þeirra oft í rúst. Var það slík hörmung sem hún var að bera
upp á forsætisráðherra?
Þegar talað er um meðvirkni er átt við það þegar makar, fjölskyldu-
meðlimir og jafnvel vinir afneita vandamáli alkóhólistans og reyna að
láta eins og ekkert sé, þrátt fyrir að vandamálið sé fyrir hendi og eyði-
legging þess augljós. Oft er þetta gert til að þóknast honum og koma í
veg fyrir meiri eyðileggingu, tímabundið. Aðstandendur áfengis- og
vímuefnasjúklinga sem hafa brotist úr viðjum þessa sjúkdóms þekkja vel
hvað þar er átt við. Þeir þekkja sorgina, kvölina og eymdina sem fylgir
því að vera virkur alkóhólisti og að vera aðstandandi hans. Ég dreg hins
vegar í efa að Ingibjörg Sólrún geri sér ljóst um hvað er að ræða og tel
að hún ætti að vanda málfar sitt og samlíkingar ögn betur. Ég sem kjós-
andi og þekkjandi vel til alkóhólisma frábið mér slíka umræðu og slíka
samlíkingu.
Ekki slíka samlíkingu,
Ingibjörg Sólrún!
Eftir Gísla Kr. Björnsson
Höfundur er sölufulltrúi.