Morgunblaðið - 01.05.2003, Blaðsíða 48

UMRÆÐAN
48 FIMMTUDAGUR 1. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÉG kveiki á sjónvarpinu. Á skjánum birtast aftur og aftur glæsilegar
auglýsingar – þær gætu verið borgaðar af banka eða vátryggingarfélagi.
Nútíminn, segir tökustíllinn og klippingin. Leikendurnir vel æfðir og
snyrtilegir, fatastíll og framkoma hugsuð út í smáatriði:
Nútímafólk, beintengt við allt, alls staðar, gegnum þriðju
kynslóð farsíma og Internetið. Táningsleg Siv með flaks-
andi hár. Valgerður ljúfur, greindarlegur stjórnandi sem
horfir árvökulum augum yfir sviðið. Halldór kærleiksríkur,
styrkur, hvítur miðaldra karlmaður. Líf ykkar er í örugg-
um höndum, lýsir úr kosningabrosum Framsóknarflokks-
ins.
En það er eins með þessar auglýsingar og myndirnar sem
við höfum fengið á undanförnum vikum frá Írak í sjónvarpinu. Þær ljúga.
Sprengjurnar sem við sáum falla á óskilgreind skotmörk og lýstu upp him-
ininn eins og flugeldar á gamlárskvöldi áttu að sýna okkur að Bandaríkja-
menn og Bretar væru að heyja nútíma, tæknivætt, snyrtilegt stríð; Við
fengum ekki að sjá afleiðingar sprenginganna. Hryllilegan veruleika allra
styrjalda: Börnin, konurnar, ungu fátæku karlmennina liggjandi dáin eða
stórslösuð. Og hvað er það sem dylst á bak við nútímann, snyrtimennskuna
og mannkærleikann í framsóknarauglýsingunum? Ég sleppi því að skoða
víðsýni og snyrtimennsku iðnaðarráðherranna. Held mig bara við mann-
kærleikann. Skoðum Halldór. Hann sem segir í auglýsingunni: „Ég vil geta
horfst í augu við hvern mann …“
Ég ætla þá að lyfta upp einni mynd sem breski fréttamaðurinn Robert
Fisk, hjá Independent, skráði á vettvangi í Bagdad. Dagurinn er 10. apríl.
Hann er staddur á spítalanum Adnan Khairallah eftir eina af loftárásum
Bandaríkjamanna. „Þetta var eins og að ganga inn í Krímstríðið; sjúkrahús
með æpandi, særðu fólki og um gólfin rann blóð. Ég steig ofan í það; það
límdist við skóna mína, við sloppa allra læknanna á yfirfylltri bráðavakt-
inni, gönguleiðirnar fóru á kaf og teppin og lökin. Í troðningnum á gang-
inum rakst ég á miðaldra mann á gegnsósa sjúkravagni. Hann var með höf-
uðsár sem er ólýsanlegt. Í annarri augntóttinni hékk vasaklútur og úr
honum streymdi blóðið niður á gólf. Lítil stúlka lá í skítugu rúmi, annar
fótleggurinn brotinn, hinn svo sundurskorinn af flísasprengju eftir amer-
íska loftárás að eina aðferð læknanna til að hindra hana í að hreyfa sig var
að binda niður fótinn með reipi sem í voru festir steinhnullungar. Hún hét
Rawa Sabri.“
Ég spyr: Getur Halldór Ásgrímsson virkilega horfst í augu við Röwu
Sabri og þau hundruð þúsunda Íraka sem eru limlest eða svipt ástvinum
sínum eftir innrásina sem hann lagði blessun sína yfir? Getur hann virki-
lega horft framan í þau 75% íslensku þjóðarinnar sem voru mótfallin þess-
ari innrás og telja ríkisstjórnina hafa brotið landslög og alþjóðalög með
samþykki sínu?
Auðvitað getur hann það. Hann er nútíma framsóknarmaður! En viljum
við kjósendur hafa menn á alþingi Íslendinga sem gera okkur samsek í
slíkum glæpum? Gleymum ekki hvað dylst á bak við brosin.
Hvað leynist
á bak við brosin?
Eftir Maríu Kristjánsdóttur
Höfundur er leikstjóri.
HÚN er athyglisverð umræðan
hjá sumum stjórnmálaflokkum um
þessar mundir. Hún gengur, að því
er virðist, eingöngu
út á það að innkalla
kvótann af núverandi
handhöfum hans í
nafni réttlætisins.
Mikið er talað um
hinn svokallaða
gjafakvóta, sem sett-
ur var á 1984 og hefur verið umdeild-
ur, en hverjir eru handhafar kvótans
í dag? Það eru, að mestu leyti, þeir
sem hafa keypt sig inn í kerfið, eða
aukið við sig aflaheimildir undanfarin
ár, og reynt að standa sig þrátt fyrir
allt.
Mér finnst umræðan einungis hafa
snúist um þá sem hafa selt sig út úr
kerfinu, en ekki þá sem hafa keypt
sig inn í það. Ekkert er spáð í afleið-
ingar breytinganna fyrir þá sem eru
að reyna að láta enda ná saman við
núverandi aðstæður. Hverjir myndu
standa best að vígi við að leigja aftur
af ríkinu, sá sem hefur selt sig út úr
greininni eða sá sem kvótinn hefur
verið tekinn af og skuldar að miklu
leyti, með tilheyrandi afborgunum
næstu ár? Er það „réttlæti“ eða
sanngirni að sá sem hefur selt sig út,
eða bíður með kvótalítinn bát (búinn
að selja stóran hluta af aflaheimild-
unum og bíður eftir að kerfinu verði
breytt) leigi af ríkinu, við hliðina á
þeim sem kvótinn hefur verið tekinn
af og hann skilinn eftir með skuld-
irnar af fyrri viðskiptum?
Enn önnur „réttlætis“umræða hef-
ur heyrst frá sömu flokkum og er
hún ekki síður merkileg. Hér er um
að ræða hugsanlega aukningu á
heildarkvóta þorsks. Talað er um að
hún ætti ekki að fara til þeirra sem
orðið hafa fyrir skerðingu á kvóta,
heldur til svokallaðra nýliða í útgerð,
sem hljómar vel nema hvað það yrðu
væntanlega mest þeir sem þegar
hafa selt kvótann.
Byggðamálin hafa verið til um-
ræðu í þessu samhengi. Hvaða breyt-
ingar á fiskveiðistjórnuninni eru lík-
legastar til þess að styrkja veikustu
byggðirnar?
Guðmundur Halldórsson, formað-
ur smábátafélagsins Eldingar, er
samnefnari fyrir baráttu fyrir sinni
byggð í Bolungarvík og smábátaút-
gerð. Honum hefur orðið vel ágengt
með sín sjónarmið, sem ganga m.a.
út á línuívilnun til dagróðrarbáta og
aukna áherslu á vistvænar veiðar
innan núverandi kerfis. Margfeldis-
áhrif slíkra breytinga fyrir minnstu
byggðirnar yrðu mikil og kippa ekki
stoðunum undan því sem vel hefur
verið gert í útgerð á undanförnum
árum.
Ég skora á frambjóðendur allra
flokka að skoða vel hvað hefur verið
að gerast í útgerð á undanförnum ár-
um, jafnt hjá stórum sem smáum og
þar á meðal trillum. Menn og konur
hafa þurft að kaupa sig inn í kerfið –
það er staðreynd sem lítið hefur verið
haldið á lofti af einhverjum ástæðum.
Menn hafa verið að leita leiða innan
þess kerfis sem hefur verið við lýði,
hvort sem þeim hefur líkað við kerfið
að öllu leyti eða ekki. Vita þeir ekki,
frambjóðendurnir sem boða umbylt-
ingar á kerfinu, að kvótinn hefur
gengið kaupum og sölum allan tím-
ann, eða allt að 70–80% af honum?
Halda þeir virkilega að við verðum í
betri málum ef við tökum kvótann af
þeim sem gera út í dag og færum
hann þeim sem seldu sig út úr núver-
andi kerfi? Mér finnst það skylda
þeirra sem eru að boða svo veiga-
miklar breytingar að gera fólki grein
fyrir hinni raunverulegu stöðu sem
útgerðin er í í dag.
Og hver er hin raunverulega
staða? Margir hafa tekið stór lán á
undanförnum árum til að kaupa
þorskkvóta. Sá kvóti er að stórum
hluta horfinn í skerðingum undanfar-
inna ára. Hins vegar þarf að greiða af
þessum lánum næstu árin, án þess að
hafa til þess tekjur eins og til var
stofnað. Hvaða réttlæti er það að þeir
fái ekki neitt til baka sem gerir þeim
kleift að standa við skuldbindingar
sínar?
Hvar er réttlætið?
Eftir Davíð Björn Kjartansson
Höfundur er trillusjómaður í
Hnífsdal.
SEINT mun ég nú sennilega
kallast mikil stjórnmálamanneskja,
en þar sem ég hef mínar skoðanir á
málum langar mig að rita hér fáein
orð. Þegar þau eru
rituð eru rúmlega
tvær vikur til kosn-
inga og skoð-
anakannanir renna
fyrir augum okkar
daglega. Þær hafa
breyst á allan máta
síðan þær byrjuðu að birtast og
munu að líkindum breytast eitt-
hvað enn.
Stjórnarandstöðuflokkarnir
banka upp á hjá ríkisstjórninni
okkar og vilja gjarnan komast að,
það væri vel ef maður þekkti og
treysti þeim. Ég veit að það má
alltaf setja eitthvað út á allar
stjórnir og ýmislegt mætti betur
fara, engin stjórn er fullkomin og
verður aldrei. Við sem erum þegn-
ar þessa yndislega lands erum ólík
og það á líka við um þingmenn og
ráðherra, en … við verðum að við-
urkenna að margt gott hefur gerst
á liðnum árum, að mínu viti margt
mjög gott. Þar hefur Framsókn-
arflokkurinn gengið fram fyrir
skjöldu í mörgum þörfum málum
og ég hef trú á því að hann geti
gert enn betur ef hann fær umboð
til þess, ég fyrir mitt leyti þori að
treysta því. En þori ég að treysta
nýrri, algerlega öðruvísi ríkisstjórn
með annars konar hugmyndafræði
og viðhorf, án þeirra sem hafa stöð-
ugleikann að leiðarljósi? Þessa
hugsanlegu nýju stjórn þekki ég
ekki, veit ekki hvernig hún mun
standa sig og get aðeins dregið
ályktanir af fyrri verkum þeirra að-
ila sem þar kæmu að máli.
Þorum við, er það ábyrgt af okk-
ur að hleypa t.d. fólki að sem við
höfum horft upp á gefa loforð sem
leiddu til stuðnings í kosningum, en
síðan sviku okkur án þess að
blikna? Forsætisráðherrakandídat
Samfylkingarinnar gerði nákvæm-
lega þetta þegar hún lofaði að
stjórna borginni út tímabilið, eftir
að hafa verið margspurð hvort það
stæði ekki að hún yrði kyrr. Finnst
okkur það bara allt í lagi? Traust er
algjört grundvallaratriði í stjórn-
málum, við verðum að geta treyst
þeim sem við veljum til ábyrgð-
arstarfa og hvernig eigum við að
treysta þeim sem hafa svikið? Hvað
finnst þér? Ég meina innst inni,
hvað finnst þér?
Þegar ég hlýddi á umræður
ungra frambjóðenda í sjónvarpinu í
vikunni sagði fulltrúi Samfylking-
arinnar eitthvað á þessa leið: „þeg-
ar fráfarandi ríkisstjórn“; þegar
„nýja ríkisstjórnin“; „Ingibjörg
Sólrún, hinn glæsilegi, framúrskar-
andi stjórnmálamaður“. Þarna
kemur hinn raunverulegi málflutn-
ingur Samfylkingarinnar nú best í
ljós, engin sterk málefni, bara end-
urtekningar um ágæti Ingibjargar
og hina nýju stjórn sem fólkið í
landinu krefst, að þeirra sögn. Þeir
vita nefnilega sem er, að ef eitthvað
heyrist nógu oft eru alltaf ein-
hverjir sem byrja að trúa.
Burtséð frá glæsileik Ingibjarg-
ar, þá er ríkisstjórnin ekki fallin
enn og ný stjórn hefur ekki verið
mynduð, við fólkið í landinu höfum
ekki kosið ennþá. Hugsaðu málið
vel og vandlega, hvort þú viljir ekki
enn hafa stöðugleika í landinu,
hvort traustur og öflugur flokkur
sem hefur sýnt það í verki sé ekki
enn besti kosturinn. Gefðu Fram-
sóknarflokknum áframhaldandi
umboð í þessum kosningum.
Þorum við?
Eftir Árnýju Björgu Jóhannsdóttur
Höfundur er þýðandi.