Morgunblaðið - 01.05.2003, Blaðsíða 43

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. MAÍ 2003 43
Félagsmenn Kennara-
sambands Íslands
Tökum þátt í 1. maí kröfugöngu og útifundi Fulltrúaráðs
verkalýðsfélaganna í Reykjavík, BSRB, BHM, KÍ og INSÍ.
Safnast verður saman við Hallgrímskirkju kl. 13.30.
Lúðrasveit verkalýðsins og Lúðrasveitin Svanur leika fyrir
göngu.
Útifundurinn hefst á Ingólfstorgi kl. 14.35.
Aðalræðumenn á fundinum eru:
Gunnar Páll Pálsson,
formaður Verslunarmannafélags Reykjavíkur og
Eiríkur Jónsson, formaður Kennarasambands Íslands.
Fjölmennum að fundi loknum í 1. maí kaffi Kennara-
sambandsins í safnaðarheimili Fríkirkjunnar á Laufásvegi 13.
Kennarasamband Íslands hvetur félagsmenn sína um allt
land til að taka virkan þátt í hátíðarhöldum dagsins.
Kennarasamband Íslands.
1. Prestssetrið Þingvellir
og prestshúsið
Þingvellir hafa verið og eru enn
prestssetur, síðast staðfest með lög-
um nr 62/1990 og síðan í framhaldi
með starfsreglum samkvæmt lögum
nr. 78/1997. Lög um friðun Þingvalla
nr. 59/1928 breyta engu um eignar-
réttarstöðu Þingvalla sem prestsset-
urs, á meðan ekki hefur tekist sam-
komulag milli ríkis og þjóðkirkju um
eignarmeðferð eða þá að eignaupp-
taka hafi verið framkvæmd af ríkinu
með fjárbótum eða eignarnámi.
Prestshúsið sem reist var 1928-
1929 var byggt fyrir fjármuni að 2/3
hlutum úr kirkjujarðasjóði og hlýtur
því að teljast eign þjóðkirkjunnar.
2. Sala prestssetra og hjáleigna
þeirra frá 10.1. 1997
Landbúnaðarráðuneytið hefur
upplýst eftirfarandi sölu á prests-
setrum og jörðum, sem þeim hafa
fylgt, frá 10.1. 1997 þegar kirkju-
jarðasamkomulagið var undirritað
til 21.6 .2001 með bréfi 26.6. 2001:
Rannveigarstaðir í Djúpavogs-
hreppi, Norður-Múl., Hóll í Fljóts-
dalshreppi, Norður-Múl., Sauðhagi I
og II á Austur-Héraði, Suður-Múl.,
1/2 (leiðréttar uppl.). Efsta-Kot í
Vestur-Eyjafjallahreppi, Rang.,
Árnagerði í Fljótshlíðarhreppi,
Rang., Staðarbakki í Fljótshlíðar-
hreppi, Rang., Lambey í Fljótshlíð-
arhreppi, Rang. (vitað um sölu 9.5.
1997 en ekki voru gefnar um það
uppl. í bréfi landbúnaðar-
ráðuneytisins), Seljabrekka í Mos-
fellsbæ, Kjós., Traðir með Traðabúð
í Staðarsveit, Snæfellssýslu, Lamb-
astaðir í Hraungerðishreppi í Árnes-
sýslu, Skeggjastaðir í Hraungerðis-
hreppi í Árnessýslu, Bollastaðir í
Hraungerðishreppi í Árnessýslu og
prestssetrið Breiðabólsstaður á
Skógaströnd í Dalasýslu.
Í lögum um prestssetur nr.137/
1993 er sagt í 1. gr. að prestssetur er
m.a. tiltekin jörð, en í þinglýsingum
og mörgum lagagreinum er kveðið á
um að prestssetursjörð fylgi nýbýli
og hjáleigur. Í 4. gr. þessara laga um
prestssetur segir að heimilt sé að
selja prestssetur, en samningur
verði ekki bindandi fyrir aðila nema
kirkjuþing og Alþingi samþykki.
Þar sem kirkjuþing hefur ekki enn
samþykkt þessar jarðarsölur hljóta
þær að vera kaupsamningur, sem er
ekki bindand fyrir aðila, eða þar til
um þetta verði samið milli ríkis og
þjóðkirkju, eða þessar jarðir verði
teknar af þjóðkirkjunni með eignar-
námsheimild af ríkinu.
3. Sala Garðaprestsseturs, síðar
Garðakirkju á Álftanesi
Umræddar jarðir voru líklega
1907 um 5000 ha lands, sem m.a.
Hafnafjarðarkaupstaður og Garða-
bær standa nú á, allt Álftanesið að
Bessastöðum er innan svæðisins,
ásamt óskiptu og óseldu landi Garða-
kirkju að einhverjum hluta um 1300
ha lands ofan byggðar í Garðabæ.
Með stjórnarbréfi 19.6. 1914 var
ákveðið að flytja Garðaprestssetur
að Hafnarfirði með Garðakirkju-
eignum og prestsbústaður reistur
þar 1928 í stað fyrri prestsbústaðar.
Hinn 29. maí 1912 var kirkjujörðin
Selskarð seld af ráðherra Íslands f.h.
landstjórnarinnar með öllum gögn-
um og gæðum til lands og sjávar,
skv. fyrirmælum laga nr. 50, 16. nóv.
1907 og 21. maí 1927 var kirkjujörðin
Hraunsholt seld af ráðherra Íslands
með öllum gögnum og gæðum.
Hinn 22. október 1912 voru sett
lög nr. 13 um sölu á eign Garðakirkju
af kaupstaðarstæði Hafnarfjarðar
og nokkrum hluta af öðru landi
hennar. Ráðherra Íslands gaf síðan
út afsal fyrir þessari eign 30. ágúst
1913. Þetta svæði er að mestum
hluta það svæði sem Hafnarfjarðar-
kaupstaður stendur á núna.
Hinn 12. maí 1932 fóru fram skipti
á öllu heimalandi Garðakirkju,
Garðatorfunni svokölluðu, samtals
598,5 ha. Komu eigendur Selskarðs
og Hraunsholts að þeim skiptum,
ásamt ábúendum á hinum kirkju-
jörðunum í samræmi við umboð og
eignarheimildir sínar og fengu þeir
þá skýrari mörk á heimalandi sínu.
Enn er eftir stórt svæði Garða-
kirkju, um 1300 ha, ofan byggðar í
Garðabæ, sem ekki hefur verið skipt
og ekki verið gengið frá með tilliti til
eigenda Garðakirkju, Selskarðs og
Hraunsholts.
Hinn 28. júlí 1992 gekk þáverandi
landbúnaðarráðherra frá kaupsamn-
ingi um sölu 12 jarða úr Garða-
kirkjueigninni 410,06 ha, sem stjórn-
völd kirkjunnar og kirkjueigna-
nefndin, sem þá var í
samningaviðræðum við viðræðu-
nefnd ríkisins um meðferð kirkju-
eignanna, mótmæltu eins formlega
og ákveðið eins og unnt var. Meðal
annars lét þáverandi biskup Íslands
þinglýsa mótmælum þjóðkirkjunnar
með þinglýsingu kaupsamnings.
Ótvíræð lagaákvæði voru þá í gildi
um að þjóðkirkjan skyldi fá andvirði
slíkra eigna, en fyrir allt þetta land
fékk kirkjan kr. 49,2 millj., greitt
með 5,2 millj. í útborgun og eftir-
stöðvar á skuldabréfi til 10 ára með
2% í fasta vexti á ári!
Árið 1999 seldi ríkið hluta af landi
úr jarðasamsteypu Garðakirkju, úr
landi Vífilsstaða, sem þá var talin
eign ríkisins, án nokkurs samráðs
við kirkjuna á um 190 milljónir
króna.
Ef litið er til sölu Garðakirkju-
landsins frá 1992 og 1999 má setja
fram samanburð um óbætta eigna-
upptöku t.d. með eftirfarandi hætti:
a) Sala Arnarneslandsins (u.þ.b.
43 ha) sem selt var Jóni Ólafssyni í
byrjun árs 1999 fyrir kr. 680 millj.
eða fyrir 15,8 millj. á ha.
b) Sala ríkisins 2002 á landi úr
Vatnsenda, 150 ha til Kópavogs-
kaupstaðar fyrir 700 millj. kr. þ.e. 4,7
milllj. kr. á ha.
Niðurstaðan mín er því að um
eignauptöku ríkisins hafi verið að
ræða án þess að bætur hafi enn feng-
ist í þessu eina máli, að upphæð sem
nemur tveimur til þremurmilljörð-
um króna að lágmarki.
Yfirtaka og sala ríkisins
á nokkrum prestssetr-
um og hjáleigum þeirra
Eftir Halldór
Gunnarsson
„Niðurstað-
an mín er því
að um eigna-
upptöku rík-
isins hafi
verið að ræða án þess
að bætur hafi enn feng-
ist í þessu eina máli, að
upphæð sem nemur
tveimur til þremur millj-
örðum króna að lág-
marki.“
Höfundur er prestur og bóndi í Holti
undir Eyjafjöllum.
Í GREIN í Mbl. 25/4, fór Pétur
Bjarnason sjávarútvegsfræðingur
og stjórnarmaður í Hafró ófögrum
og niðurlægjandi orðum um gagn-
rýnendur fiskveiðistjórnunar.
Fremst í sama blaði er af ein-
skærri tilviljun sagt frá því að
stjórnvöld í Kanada ætli að banna
allar þorskveiðar við Atlantshaf
vegna þess að veiðistofnarnir væru
í sögulegu lágmarki (eftir margra
ára tilraunir þarlendra ríkisrek-
inna sérfræðinga til að byggja
stofnana upp með friðun – innskot
J.K.)
Í greininni sagði Pétur: „Það er
engu að síður staðreynd að þau
rök sem vísindamenn Hafrann-
sóknastofnunarinnar hafa fyrir
sínum niðurstöðum hafa staðist
gagnrýni og full ástæða til að taka
alvarlega þegar hvatt er til að fara
varlega í sókn nytjastofna.“
Einmitt það, Pétur, rökin fyrst,
niðurstöðurnar svo – er það þann-
ig sem vísindamenn eiga að vinna?
Þetta er einmitt það sem ég og
fleiri höfum verið að gagnrýna
Hafró fyrir – búa til kennisetn-
ingar og reyna svo að berja gögnin
(niðurstöðurnar) til hlýðni. Rök
Hafró hafa ekki staðið af sér alla
gagnrýni Pétur, gagnrýni okkar
hinna hefur einfaldlega verið vísað
burt af Hafró og þeim sem völdin
hafa.
Pétur sagði einnig: „...þeir sem
vilja aflamarkskerfið feigt eiga það
sameiginlegt að trúa ekki eða
treysta alþjóðlega studdum niður-
stöðum Hafrannsóknastofnunar.
Það er rétt eins og „óðurinn til fá-
fræðinnar“ – listin að horfa fram
hjá vísindalegum staðreyndum –
sé undirstaða þess að taka upp
breytt fyrirkomulag við stjórnun
fiskveiða.“
Þá segir Pétur að vá sé fyrir
dyrum ef gagnrýnendur fiskveiði-
stjórnunar Hafró nái að rústa
skynsamlegri nýtingu fiskstofn-
anna á grundvelli tómstundafiski-
fræði sem ekki stenst fagleg rök.
Pétur, svona skrif eiga ekkert
skylt við faglega umræðu um fisk-
veiðimál og eru þér til skammar.
Ég vil benda þér á að núverandi
sjávarútvegsráðherra hélt tvö fyr-
irspurnaþing til þess að fjalla á
faglegan hátt um gagnrýni á
Hafró. Þar komu við sögu erlendir
og innlendir sérfræðingar sem
tókust á um vísindaleg deiluefni.
Þú hefur ekkert með að tala um að
hér sé á ferðinni einhver tóm-
stundafiskifræði.
Það er einnig óþarfi fyrir þig að
vera að hæla Hafró fyrir snilli
sína. Hún birtist þjóðinni í verki –
sífellt minni botnfiskafla.
Hinu vilja þú og þínir gleyma,
að þessi alþjóðlega Hafróráðgjöf
var brotin á bak aftur í Færeyjum.
Þar var sókninni haldið stöðugri
tvö ár í röð, þvert ofan í alþjóðlega
ráðgjöf um að minnka hana veru-
lega og stöðva ýsuveiði. Útkoman
varð verulega aukin botnfiskveiði
og stækkandi fiskstofnar, m.a. tvö-
földun á mati á stærð ufsastofns-
ins.
Þetta og fleiri rök fyrir því að
breyta fiskifræðilegri ráðgjöf get-
ur þú kynnt þér á slóðinni:
www.fiski.com
Ef þér er raunverulega umhug-
að um fiskstofnana Pétur, leggðu
þá Frjálslyndum lið.
Óður Péturs
til fáfræðinnar
Eftir Jón
Kristjánsson
Höfundur er fiskifræðingur og ber
að hluta til ábyrgð á ástandi fisk-
stofna við Færeyjar sem ráðgjafi
landsstjórnar.
„...gagnrýni
okkar hinna
hefur ein-
faldlega ver-
ið vísað burt
af Hafró og þeim sem
völdin hafa.“
kennari farið yfir, gefið umsögn og
fært inn einkunnir. Möguleiki til að
gera gagnvirk verkefni er æskilegur í
kennslukerfi og kennari þarf að geta
stofnað hópa og átt samskipti við þá í
rauntíma eða þegar hentar. Í
kennslukerfi þurfa nemendur að eiga
þess kost að skilja eftir og geyma sín
gögn til hagræðingar fyrir þá sjálfa
og fyrir kennara sem fylgjast með
vinnu þeirra.
Nemendahópurinn á háskólastigi
hefur breyst á undanförnum árum
með auknum fjölda nemenda. Á rúm-
lega 20 árum hefur nemendafjöldi á
háskólastigi rúmlega fjórfaldast. Ef
miðað er við nemendur á aldursbilinu
26–29 ára stunduðu tæp 22% þeirra
háskólanám árið 2000 en fyrir 20 ár-
um var hlutfallið einungis um 10%.
Leiða má líkur að því að stór hluti
þessa hóps stundi vinnu með námi og
eigi fjölskyldu en kennslukerfi getur
gert námið aðgengilegra og fellur
betur að þeim skuldbindingum sem
þessi hópur hefur.
Það virðist hafa verið algengt í há-
skólakennslu að nemendum sé sinnt
sem einsleitum hópi án þess að taka
mið af þörfum hvers og eins eða lítilla
hópa sem eiga eitthvað sameiginlegt.
Tæknin getur skapað umhverfi sem
gefur möguleika til að veita betri
þjónustu við nemendur á þeirra eigin
forsendum sem einstaklingar.
Öflug notkun tækninnar í skóla-
starfi með kennslukerfi þarf að tengj-
ast heildarmarkmiðum háskólanna
og getur gefið tækifæri til að mæta
þörfum ólíkra notenda s.s. núverandi
og tilvonandi nemenda, kennara,
stjórnenda og menntamálayfirvalda.
Hagnýta má tæknina m.a. til að:
 Ná til breiðari hóps nemenda sem
geta nýtt sér þá þjónustu sem skól-
inn býður.
 Bæta námsreynslu nemenda með
auknu aðgengi að fjölbreyttu
námsefni.
 Virkja nemendur með nýjum sam-
skiptavettvangi.
 Einfalda vinnuferli og vinnulag.
 Viðhalda og endurnýja námskeið.
 Viðhalda sambandi við nemendur
að loknu námi.
Gott kennslukerfi þarf að þjóna
kennurum sem vilja nota mismunandi
kennsluaðferðir og hentar fyrir breið-
an hóp nemenda sem nálgast námið á
mismunandi hátt. Gott kennslukerfi
getur gert skóla samkeppnishæfari á
alþjóðavettvangi og skapað mögu-
leika á námi fyrir nemendur í fjar-
lægum löndum. Með aukinni tækni-
notkun er hægt að blanda saman
hefðbundnu námi (staðbundnu námi)
og fjarnámi og bjóða það sem er kall-
að dreifnám. Nemendur geta þá lært
hvar sem er og hvenær sem er með
aðstoð tækninnar hvort sem þeir eru
nær eða fjær skólanum.
Margir skólar hafa nú þegar
reynslu af erlendum kennslukerfum
s.s. WebCt, og Angel og einstaka
skólar hafa farið þá leið að þróa eigin
kerfi t.d. Háskólinn í Reykjavík, Við-
skiptaháskólinn á Bifröst og Háskóli
Íslands. Dýrt er fyrir skóla að standa
fyrir þróun á eigin kennslukerfi ef
það á að geta mætt öllum þörfum
nemenda og kennara og er æskilegt
að skólar á sama skólastigi hafi sam-
vinnu um þróun á námsumhverfi á
Neti.
Hér hafa ekki verið nefndir aðrir
möguleikar sem námsumhverfi á
Netinu býður, s.s. nemendabókhald,
stofubókhald, stundatöflugerð og
kennslumat fyrir utan fjárhagsbók-
hald og annað tengt rekstri skóla.
Kennslukerfi eiga ekki einungis
heima í háskólaumhverfi, þau geta
nýst í öllu skólakerfinu þar sem
markviss notkun á upplýsinga- og
samskiptatækni fer fram.
Ásrún er lektor og Steinn er starfs-
maður Háskólans í Reykjavík.