Morgunblaðið - 02.05.2003, Blaðsíða 14

LISTIR
14 FÖSTUDAGUR 2. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
áfram Ísland
Daví› Oddsson
Til fundar vi› flig Reykjanesbær
Föstudagur 2. maí
Stapinn kl. 20.00
Geir H. Haarde
Hvolsvöllur
Föstudagur 2. maí
Hlí›arendi kl. 20.30
Daví› Oddsson, forsætisrá›herra og forma›ur Sjálfstæ›isflokksins, og Geir H. Haarde, fjármálará›herra og varaforma›ur
Sjálfstæ›isflokksins, halda fundi um land allt og heimsækja vinnusta›i ásamt ö›rum flingmönnum og frambjó›endum
Sjálfstæ›isflokksins.
Vi› hlökkum til a› fá tækifæri til a› kynnast sjónarmi›um flínum, ræ›a vi› flig um flann mikla árangur sem vi› Íslendingar
höfum í sameiningu ná› og hvernig vi› getum best tryggt a› Ísland ver›i áfram í fremstu rö›.
fylgist me› beinni útsendingu
frá Reykjanesbæ á xd.is
LEIKSÝNING er listaverk sem
tekur stöðugum breytingum. Þrátt
fyrir einlægan vilja sumra leikhús-
manna til að fastmóta uppfærslu
ákveðins leikrits fyrir frumsýningu er
óumflýjanlegt að engar tvær sýning-
ar eru nákvæmlega eins.
Eðli leiklistarinnar vegna eru leik-
sýningar afrakstur hópvinnu. Þrátt
fyrir að leikstjórar móti þær eftir eig-
in höfði ákvarðast listrænt framlag
hvers og eins alltaf af ótal þáttum í
persónuleika hans og líkamlegu at-
gervi. Leiksýning er þannig summa
þeirrar vinnu sem allir þátttakendur
leggja á sig og ef vel tekst til valda
samlegðaráhrifin því að heildarniður-
staðan verður meiri en framlag hvers
og eins lagt saman – listamennirnir
bæta hvern annan upp og úr verður
eftirminnilegt listaverk.
Ef til vill er uppsetning Stefáns
Baldurssonar á þessari leikgerð
Veislunnar besta dæmið um ofan-
greint í íslensku leikhúsi í dag. Leik-
sýningin hefur nú verið sýnd í rúmt
ár. Töluverðar breytingar hafa orðið í
leikarahópnum á þessum tíma, bæði
hafa nýir leikarar bæst við og aðrir
horfið á braut en einnig að sérhver
leikari hefur tekið smávægilegum
breytingum hvað leikstíl varðar.
Þetta stórvirki Stefáns Baldurs-
sonar hefur staðist tímans tönn –
enda valinn maður í hverju rúmi. Það
er ekki að ófyrirsynju að skerpt er á
ársgamalli umsögn um leikinn eftir
mannabreytingarnar, sú síðasta og
stærsta er að Hilmar Jónsson hefur
tekið við hlutverki Kristjáns, sem
veldur straumhvörfum í veröld verks-
ins, af Hilmi Snæ Guðnasyni.
Hilmar tekur hlutverkið talsvert
öðrum tökum en gert hefur verið
hingað til. Kristján er í meðförum
hans frá upphafi sýningarinnar þrúg-
aður af þunglyndi. Hann er fálátur,
viðkunnanlegur maður, óáreitinn og
hægur. Það er því mjög trúverðugt að
þegar syrtir í álinn bugast hann og
það er einungis vegna þess styrks
sem hann þiggur af vinum sínum að
hann heldur áfram að því er virðist
nær vonlausri baráttu sinni gegn
samtryggingu þagnarinnar.
Aðrar persónur sýningarinnar
bindast þessari hæglátu persónu
sterkum böndum. Leikstíllinn verður
sjónarmun dempaðri – tilfinningagos-
in verða ekki eins stórfengleg en fyrir
vikið verða mörg atriði einlægari og
þar af leiðandi líklegri til að kalla fram
samúð áhorfenda.
Hjónin Helgi og Elsie eru í túlkun
Tinnu Gunnlaugsdóttur og Arnars
Jónssonar nú eldri og kraftminni.
Þetta gerir hjónin þeim mun trúverð-
ugri að leikur þeirra Tinnu og Arnars
verður síst áhrifaminni en þegar
meira gekk á. Ekki er við öðru að bú-
ast af jafn reyndum leikurum en að
leikurinn slípist á svona löngum tíma
og fínni tilbrigði fái að njóta sín.
Nanna Kristín Magnúsdóttir leikur
nú þjónustustúlkuna Evu er Bryn-
hildur Guðjónsdóttir lék á frumsýn-
ingu. Samleikur hennar við Hilmar
Jónsson er umfram allt innilegur og
túlkun Nönnu einstaklega fallega
unnin. Brynhildur Guðjónsdóttir leik-
ur nú þjónustustúlkuna Michelle, sem
átt hefur í ástarsambandi við Mikael
sem leikinn er af Rúnari Frey Gísla-
syni. Túlkun hennar var einbeitt og
blátt áfram sem svar við frábærri
frammistöðu Rúnars sem hefur aukið
snerpu sína og bætt svo við sprengi-
kraftinn í hlutverkinu að nú er hann
orðinn verulega ógnvekjandi sem
hinn stjórnlausi litli bróðir. Þrátt fyrir
nær látlausar deilur þeirra framan af
skynja áhorfendur nú sterkt systk-
inasamband milli Mikaels, Kristjáns
og Helenu, sem leikin er af Elvu Ósk
Ólafsdóttur.
Þriðji nýi leikarinn, Baldur Trausti
Hreinsson, hefur tekið við hlutverki
Lars sem Friðrik Friðriksson lék á
frumsýningu. Lars er í meðförum
Baldurs Trausta lífsreyndur og
traustur vinur Kristjáns sem ekkert
fær haggað.
Loks verður að minnast á Stefán
Jónsson sem hefur nostrað svo við
hlutverk Helmúts veislustjóra á
þessu ári sem liðið er frá frumsýningu
að fyrir augu ber nú meitlað listaverk.
Sama má í raun segja um Erling
Gíslason, ekkert er of eða van í túlkun
hans á hinum brokkgenga afa.
Sýningar á Veislunni eru ákaflega
áhrifamiklar og í hvert þeirra fjög-
urra skipta sem undirritaður hefur
fylgst með sýningunni hefur hann
gengið þurrundinn tilfinningalega af
vígvellinum. Það er ótrúlegt en satt að
eftir sjötíu og fjórar sýningar sjást
engin þreytumerki á leikurunum þótt
uppsetningin hafi tekið eilítið aðra
stefnu. Hún er nú lægra stemmd en
áður, blæbrigðin eru fínlegari – en
áhrifin síst minni.
Ár í leikhúsi
Morgunblaðið/Grímur Bjarnason
Kristján veldur straumhvörfum í lífi fjölskyldunnar er hann mætir í sextugs-
afmælisveislu föður síns: Hilmar og Arnar Jónsssynir í hlutverkum sínum.
LEIKLIST
Þjóðleikhúsið
Höfundar upphaflegs kvikmynda-
handrits: Mogens Rukov og Thomas Vint-
erberg. Leikgerð: Bo hr. Hansen. Þýð-
andi: Einar Kárason. Leikstjóri: Stefán
Baldursson. Leikmynd: Þórunn S. Þor-
grímsdóttir. Búningar: Filippía I. Elísdótt-
ir og Þórunn S. Þorgrímsdóttir. Lýsing:
Björn Bergsteinn Guðmundsson. Umsjón
tónlistar og hljóðfærasláttur: Jóhann G.
Jóhannsson. Leikarar: Arnar Jónsson,
Baldur Trausti Hreinsson, Brynhildur
Guðjónsdóttir, Elva Ósk Ólafsdóttir, Er-
lingur Gíslason, Hilmar Jónsson, Inga
María Valdimarsdóttir, Kjartan Guð-
jónsson, Nanna Kristín Magnúsdóttir,
Rúnar Freyr Gíslason, Stefán Jónsson,
Tinna Gunnlaugsdóttir, Yapi Donatien
Achou og Þóra Friðriksdóttir. Miðviku-
dagur 30. apríl.
VEISLAN
Sveinn Haraldsson
Macmahon-bíóið ásamnefndri breið-götu bak við Sig-urbogann (metró-
stöð Etoile) er margra
heimsókna virði, sérlega fal-
legt, frá því um 1930. Þar er
öðru hvoru boðið upp á helstu
myndir helstu leikstjóra. Nú er
yfirferð yfir myndir ítalska
leikstjórans Luchinos Viscont-
is til 5. maí.
Bíófólkið reynir að forðast
biðraðir, en það tókst ekki þeg-
ar átti að sjá Hlébarðann eftir
Visconti í MacMahon-bíói. Tíu
mínútna lykkja hafði myndast á stétt-
inni. Þar stóðu aldurhnigin silf-
urhærð hjón, unglingar og allt þar á
milli. Og svo var öldruð öryrkjakona,
studd þétt af hjúkrunarpilti eða hug-
ulsömum frænda. Það sýnist ekki
amalegt að mega eldast með aðstoð í
bíóunum á breiðgötum Parísar.
Þótt tilhugsunin um biðraðir sé
sársaukafull verða biðraðir Par-
ísarborgar, jafnvel í kalsa, oftar en
ekki vettvangur fyrir gjörninga og
óvænt tjáskipti. Ekki var boðið upp á
það í þessari síðustu, en hver hefði
ekki verið sáttur við að dvelja í hlut-
leysi á stéttinni undir nýút-
sprungnum trjám, bak við Sigurbog-
ann, hinum megin við túristana á
blíðu aprílkvöldi.
Meðal þekktustu mynda Viscontis
eru Rocco og bræður hans, Dauðinn í
Feneyjum, og svo Hlébarðinn (Le
Guépard). Sú síðastnefnda er myndin
sem við vorum öll að bíða eftir, og þar
vorum við þó í réttri röð. Ég man
varla eftir nokkurri bíómynd sem er
svo bætandi, hressandi og kætandi
fyrir öll skilningarvit eins og Hlé-
barðinn. Þetta gangandi málverk sem
verður þó aldrei klisjukennt og
óáþreifanlegt, heldur þvert á móti.
Það er ljúfsárt, ef ég má nota það of-
notaða orð, að fara inn í þetta mál-
verk, og mjög sterk alhliða upplifun.
Ég mæli til dæmis ekki með því að
horft sé á Hlébarðann á fastandi
maga nema vissa sé um góða máltíð á
eftir (þetta eru þrír og hálfur tími) því
kræsingarnar í slotunum ilmuðu
beinlínis.
Hlébarðinn er gerður eftirmargfrægri samnefndriskáldsögu Giuseppes DiLampedusa. Hún er um
Sikileyjarprins og hans fólk, í póli-
tísku umróti Garibaldi-áranna. En
engar klisjur um „deyjandi yfirstétt“
eiga við hér, því það er svo miklu
fleira sem hangir á spýtunni. Fyrir
mér er Hlébarðinn ekki síst óður til
fegurðar og til horfins tíma, og mynd-
in er ljóðskáldleg að því leyti að hún
fjallar um það sama og ljóðin gera,
bilið á milli þess sem er og þess sem
við vildum að væri.
Talsvert af speki hefur skilað sér
úr skáldsögunni, til dæmis ummæli
prinsins á þá leið að Sikileyjarbúar
geti ekki bætt sig, þeir líti svo á að
ekkert sé að hjá þeim. Þeir séu svo
stoltir að þeir taki ekki eftir eymdinni
hjá sér.
Persónurnar eru skýrt dregn-ar og lifandi, og leikarar yf-irleitt frábærir, sérstaklegaBurt Lancaster og Claudia
Cardinale, þokkadís sem bjó á veggj-
unum í gagnfræðaskólaherbergj-
unum, en ekki óraði mann fyrir því að
þetta ótrúlega bjútí væri líka alveg
sérstakt hæfileikabúnt. Dansinn hjá
henni og Burt Lancaster (prinsinn) í
veislunni er mergjaður, eins og
reyndar veislan sjálf. Ég held að
þetta sé lengsta veisla sem ég hef séð
í bíómynd fyrir utan náttúrlega
dönsku veisluna, og ólíkt hug-
nanlegri, en hún stendur líklega yfir í
klukkutíma, og dansinn dunar næst-
um allan tímann. Útsettur af snill-
ingnum Nino Rota sem sýnir þar
bestu takta. Annars staðar í mynd-
inni er tónlistin hefðbundnari hjá
honum, en frábær og pottþétt hvar
sem borið er niður.
Dansinn endalausi er aldrei til-
breytingarlaus, því leikstjórinn finn-
ur stöðugt upp ný tilbrigði í dansinum
og við hann. Til dæmis: umvefjandi
elskendur eru allt í einu umvafðir af
langri óreglulegri danskeðju og neyð-
ast til að hverfa inn í hana – eða þá
lokahnykkurinn – þegar áhorfandinn
heldur að veislunni sé lokið og dans-
inn búinn þá er hann eimitt ekki bú-
inn heldur endalaus og nokkrar flíru-
legar eftirlegukindur taka strikið yfir
hallargólfið í trylltum takti.
B í ó k v ö l d í P a r í s
Dansinn á Sikiley
Úr Hlébarðanum eftir Visconti.
Eftir Steinunni Sigurðardóttur