Morgunblaðið - 02.05.2003, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 2. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÞEGAR ég var ungur voru nokkrir millj-
ónamæringar á Íslandi. Þetta voru að-
allega heildsalar sem áttu e.t.v. allt að 100
m.kr. sem að mestu voru bundnar í birgð-
um og húseignum. Á síðustu árum hefur
þetta breyst. Nú eigum við á Íslandi
marga tugi milljarðamæringa, menn sem
telja eignir sínar í þúsundum milljóna og
eiga fé í reiðufé og verðbréfum. Ekki er
ástæða til annars en að gleðjast yfir því að
mönnum gangi vel og þeim græðist fé.
Hitt er hins vegar umhugsunarefni að
fæstir þessara manna hafa fénast vegna
eigin dugnaðar eða aukinnar framleiðslu.
Ekki er heldur við þá að sakast að þeir hafi
gert neitt rangt, þeir hafa fylgt leikreglum
sem löggjafi og ríkisstjórn hafa búið þeim.
Gjafir og matadorspil
Sú gríðarlega eignatilfærsla sem átt
hefur sér stað á undanförnum árum á sér í
höfuðdráttum tvenns konar rætur. Annars
vegar gjafakvótinn, þegar þeir sem áttu
skip í þrjú ár á níunda áratugnum fengu
úthlutað rétti yfir fiskimiðunum og hafa
selt hann með ærnum ágóða og litlum sem
engum skattgreiðslum. Enginn okkar sem
stóðu að framsalinu sá fyrir að þessi ósköp
mundu gerast með síðari breytingum og
heimildum til veðsetningar. Rúllettan
virðist fara af stað um 1995. Ríkisstjórnin
brást. Greip ekki inn í gang mála og þjóð-
areign, sem Íslendingar voru marga ára-
tugi að ná í sína eigu, varð féþúfa fá-
mennra hópa.
Hins vegar hafa ríkisstjórn og löggjaf-
arvald brugðist þegar kemur að óðfluga
vaxandi fjármálamarkaði. Snjallir spila-
menn hafa fengið opinn leikvöll og með
laglegum tilfærslum með sjóði í almanna-
eign, sjálfseignarsjóði, tjónasjóði og lífeyr-
issjóði, hafa þeir náð undir sig miklum
völdum og áhrifum og fjármunum. Hver
man ekki deilur um kennitölusvindl, inn-
herjaviðskipti og greinar Agnesar Braga-
dóttur um valdabaráttu á fjárnálamarkaði,
þar sem jafnvel viðskiptabankarnir koma
að spilinu? Enn endurtaka sig tilfærslur á
borð við gjafakvótann og löggjafinn og rík-
isstjórn megna ekki að setja eðlilegar leik-
reglur með þeim afleiðingum að þeir fjár-
munir sem þjóðin hefur önglað saman á
hundrað árum lenda í eigu fámennra hópa.
Á sama tím
inga hækkað 5
og skattleysis
launa- og verð
ættu að vera u
þús. kr. ef þau
Þannig hefur
minnstu bræð
in tilfinnanleg
við fátækt. Þe
mánuði verða
því sem umfra
mennirnir sem
greiða lítið se
um. Leikreglu
laust gefið. Lö
brugðist.
Rön
Þúsundir b
húsum, hundr
unarvist, sjúk
hjúkrunarfræ
Nýtt afl, breyttar áhe
ur, breytt þjóðfélag
Eftir Guðmund
G. Þórarinsson
„Nýtt afl er að fást við grun
arbreytingar á þjóðfélaginu
flestir aðrir stjórnmálaflokk
að fást við lítilsháttar lagfæ
ingar …“
SLÆR einhver hendinni á móti hagvexti,
sem er meiri en verður til vegna álversins á
Reyðarfirði? Ítarleg áætlun Samfylking-
arinnar um markvissar fjárfestingar í
menntun mun á næstu árum leiða til þess
að landsframleiðslan hækki um tæpt 1%.
Það er næstum eins mikið og varanleg
áhrif álvers á Reyðarfirði og virkjunar við
Kárahnjúka hafa í för með sér. Samfylk-
ingin er í reynd eini flokkurinn sem byggir
sýn sína á framtíð íslensku þjóðarinnar út
frá fjárfestingum í menntun. Þannig, og að-
eins þannig, mun okkur takast að snúa
vörn í sókn, og bæta upp metnaðarleysi
Sjálfstæðisflokksins í menntamálum.
Vondur viðskilnaður
sjálfstæðismanna
Staðreyndin er því miður sú, að sjálf-
stæðismenn skilja illa við menntamálin, eft-
ir að hafa stjórnað menntamálaráðuneyt-
inu í 17 af síðustu 20 árum. Undir þeirra
stjórn hafa Íslendingar varið mun minna
fjármagni en grannþjóðir til menntamála.
Við erum nú aðeins í 14.sæti af 28 OECD-
löndum í opinberum framlögum til mála-
flokksins, miðað við fólk á skólaaldri.
Allir vita að við eigum frábært starfsfólk
í kennarastétt. Eigi að síður sýna alþjóð-
legar kannanir að íslensk grunnskólabörn
eru meira en skör aftar jafnöldrum sínum í
mikilvægum námsgreinum. Á framhalds-
skólastiginu blasir við okkur ein mesta só-
un samfélagsins, sem birtist í skelfilega
háu brottfalli. Þriðjungur þeirra, sem hefja
nám í framhaldsskóla, fellur brott. Þetta
þýðir, að hefðbundin íslensk fjölskylda,
sem á þrjá unglinga í framhaldsskóla, get-
ur búist við að einn þeirra falli úr skóla. Ég
þarf ekki að orðlengja hvaða rót það getur
komið á líf unglings, og hversu stutt er þá
oft í erfiða sviptivinda í lífi viðkvæms,
óharðnaðs einstaklings. Þessu verður að
breyta, og þessu ætlar Samfylkingin að
breyta.
Á glæsilegu Vorþingi Samfylkingarinnar
samþykktum við að setja menntamálin í al-
geran forgang. Á blaðamannafundi í Þjóð-
menningarhúsinu á miðvikudag birti svo
Samfylkingin einstæða áætlun um þaul-
hugsaða fjárfestingu á öllum stigum
menntakerfisins. Að þeirri áætlun kom stór
hópur sérfræðinga innan Samfylking-
arinnar, sem hefur reynslu af kennslu og
rannsóknum á öllum stigum mennta-
kerfisins. Ég hika ekki við að halda fram,
að áætlun Samfylkingarinnar er metn-
aðarfyllsta og vandaðasta áætlun sem
nokkur íslenskur stjórnmálaflokkur hefur
lagt fram um g
menntakerfin
Í einstæðri
felst að undir
um milljörðum
menntamála á
munu framlög
aukast um 5 m
verður einn m
merktur iðn- o
hefur algerleg
stæðisflokksin
auka fjárveitin
milljarða á kjö
framlög til ran
staklega aukin
aukningu mun
sjálfstætt star
um skapa þeim
að sinna ranns
Samfylking
umbótum á m
lega þarft er a
nýju og nútím
orsök þess að
ekki jafnfætis
Samfylkingin vill mar
vissa menntasókn
Eftir Össur
Skarphéðinsson
„Ég hika ekki við að halda fr
Samfylkingarinnar er metna
vandaðasta áætlun sem nok
stjórnmálaflokkur hefur lagt
gerar endurbætur á menntak
ÞRÁTT fyrir að jafnréttislög hafi verið
sett árið 1961 og fimm ára aðlög-
unartíma sem þá var ákveðinn búum við
enn við hróplegt launamisrétti. Konur
gegna flestum láglaunastörfunum þar
sem umönnunarstörf eru ennþá minna
metin en störf í fjármálageiranum. Kon-
ur fá 57% af launum karla fyrir fulla
vinnu. Ef síðan eru borin saman laun
fyrir sömu vinnu er munurinn einnig
töluverður eða 16%. Við þetta verður
ekki unað. Við viljum svipta burt launa-
leyndinni og tryggja eftirlit með launa-
mun þannig að honum verði útrýmt.
Launamisréttið er ein af orsökum fá-
tæktar í vissum kvennastéttum og hún
er sérstaklega mikil þegar litið er á ein-
stæðar mæður sem sumar hverjar eru
fastar í gildru fátæktar.
Útrýmum fátækt!
Við viljum útrýma fátækt á Íslandi og
það er hægt. Við viljum þjóðarsátt um
að útrýma he
verði hækkuð
af þeim. Við
við, snúa af b
stefna að því
velferðarkerf
Eitt mikilvæg
utan að leiðr
að fella niður
inn er fyrsta
að vera gjald
inn. Það er sj
barns að njót
einnig er um
bót sem nem
ári fyrir hver
Við segjum
hendur án un
Gerum skýra kröfu um kve
Eftir Jóhönnu B.
Magnúsdóttur
„Kvenfrelsi
er haft að
leiðarljósi í
öllum mála-
flokkum.“
STAÐAN Í
KOSNINGABARÁTTUNNI
Skoðanakannanir sýna, að miklarsviptingar eru enn á milliflokka í kosningabaráttunni.
Ef tekið er mið af tveimur síðustu
könnunum Félagsvísindastofnunar
fyrir Morgunblaðið má segja að báðir
stjórnarflokkarnir hafi verið að
styrkja stöðu sína eitthvað síðustu
vikur, fylgi Samfylkingarinnar hafi
minnkað en Frjálslyndi flokkurinn sé
sá stjórnmálaflokkanna, sem komi
mest á óvart með umtalsverðu fylgi
skv. þessum könnunum.
Í frásögnum fjölmiðla er könnun-
um gjarnan stillt upp á þann veg,
hvort stjórnarflokkarnir haldi meiri-
hluta sínum á Alþingi eða hvort hann
sé fallinn. Þetta er út af fyrir sig ekk-
ert óeðlilegt en þó má ekki gleyma
því, að ekki liggja fyrir neinar yfir-
lýsingar frá stjórnarflokkunum um
að þeir muni halda samstarfi sínu
áfram eftir kosningar haldi þeir sam-
eiginlegum meirihluta á Alþingi. Þeir
ganga báðir óbundnir til þessara
kosninga.
Félagsvísindastofnun hefur gert
fjórar kannanir fyrir Morgunblaðið
frá því í febrúar. Í þremur af fjórum
þessara kannana hefur niðurstaðan
verið sú, að fylgi Sjálfstæðisflokksins
hefur verið minna en algengast hefur
verið í kosningum þegar litið er til
síðustu 70 ára.
Í stórum dráttum má segja, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur í alþing-
iskosningum unnið sína mestu sigra í
kjölfar vinstristjórna. Þó var árangur
flokksins í þingkosningunum 1999
mjög góður eða 40,7% eftir átta ára
stjórnarsetu.
Úrslit þingkosninganna 1971 voru
ein hin lökustu í sögu Sjálfstæðis-
flokksins fram að þeim tíma með
einni undantekningu þó á fyrstu
starfsárum flokksins, en 1971 hafði
Sjálfstæðisflokkurinn átt aðild að
ríkisstjórn í tólf ár alveg eins og nú.
Ekki þarf að koma á óvart, þótt kosn-
ingabarátta flokks sé þyngri en ella
með svo langa stjórnarsetu að baki.
Hins vegar bendir samanburður á
könnunum Félagsvísindastofnunar
frá 11. apríl sl. og nú til þess að Sjálf-
stæðisflokkurinn sé að styrkja stöðu
sína, ekki einungis vegna hærri heild-
arprósentu heldur og ekki síður
vegna þess að fylgi flokksins er jafn-
ara nú í öllum aldursflokkum en það
var snemma í apríl og stuðningur
kvenna við Sjálfstæðisflokkinn er
augljóslega að aukast. Þegar á heild-
ina er litið má því segja, að Sjálfstæð-
isflokkurinn hafi skapað sér nokkuð
góða vígstöðu við upphaf lokaáfanga
kosningabaráttunnar.
Hugmyndin eða hugsjónin um sam-
einingu jafnaðarmanna og sósíalista í
einum flokki hefur gengið eins og
rauður þráður í gegnum stjórnmála-
söguna síðustu sjö áratugi. Að sjálf-
sögðu hefur forystumönnum flokk-
anna á vinstri kantinum alltaf verið
ljóst, að með slíkri sameiningu hefðu
þeir möguleika á að skapa stjórn-
málaafl, sem kæmist mjög nálægt
Sjálfstæðisflokknum að styrkleika. Í
þingkosningunum 1999 kom það mest
á óvart að það skyldi ekki takast en
þá fékk Samfylkingin 26,8% fylgi á
landsvísu. Framan af vetri virtust
skoðanakannanir benda til þess að nú
væri þetta að takast því að Samfylk-
ingin kom aftur og aftur út úr könn-
unum með meira fylgi en Sjálfstæð-
isflokkur, m.a. í könnunum
Félagsvísindastofnunar í febrúar og
snemma í apríl.
Mikið fylgi Samfylkingar í könnun-
um í vetur hefði því ekki átt að koma
neinum á óvart. Hins vegar vekur at-
hygli að nú undir lok kosningabarátt-
unnar sýna flestar kannanir, að það
halli undan fæti hjá Samfylkingunni
og í nýjustu könnun Félagsvísinda-
stofnunar er flokkurinn með minnsta
fylgi, sem hann hefur fengið í könn-
unum stofnunarinnar fyrir Morgun-
blaðið í vetur. Ein ástæðan kann að
vera sú, að Samfylkingin hefur ekki
haft forystu um neitt þeirra þriggja
málefna, sem mest hafa verið til um-
ræðu í kosningabaráttunni. Sjálf-
stæðisflokkurinn hafði forystu um
umræður um skattalækkanir.
Vinstri-grænir lögðu áherzlu á breyt-
ingar á velferðarkerfinu, sem margir
hafa síðan tekið undir og Frjálslyndi
flokkurinn hefur haft ótvíræða for-
ystu í kröfum um breytingar á fisk-
veiðistjórnarkerfinu, þ.e. þeim þátt-
um þess, sem mest hafa verið ræddir.
Líklega er Frjálslyndi flokkurinn að
ná til sín fylgi fyrrverandi kjósenda
Alþýðuflokksins, sem eru ósáttir við
hversu áhrifamiklir gamlir alþýðu-
bandalagsmenn eru innan Samfylk-
ingarinnar og að einhverju leyti er
flokkurinn að ná til sín fylgi frá Sjálf-
stæðisflokknum í sjávarplássunum.
Framsóknarflokkurinn er augljós-
lega að ná sér á strik í kosningabar-
áttunni og líkurnar aukast á því að
flokkurinn fái viðunandi útkomu í
kosningunum.
Miðað við síðustu könnun Fé-
lagsvísindastofnunar eru vinstri-
grænir með svipað fylgi nú og þeir
náðu í þingkosningunum 1999.
Að þessu sögðu má því ætla að síð-
asta vika kosningabaráttunnar muni
einkennast af harðri baráttu stjórn-
arflokkanna beggja við að styrkja
stöðu sína enn og ákveðinni viðleitni
Frjálslynda flokksins til þess að
halda því, sem hann hefur náð.
Vandi Samfylkingarinnar verður
sá að finna leiðir til þess að ná ein-
hverju málefnalegu frumkvæði á
lokastigi kosningabaráttunnar.
Þegar upp er staðið eru það alltaf
málefnin, sem úrslitum ráða. Þrátt
fyrir allt erum við Íslendingar ekki
komnir á það stig, að allt annað en
málefni ráði ferðinni. Þjóðin er of vel
menntuð og of vel upplýst til þess að
láta auglýsingar, sem einfalda öll
mál, móta afstöðu sína og persónu-
dýrkun hefur ekki enn haldið innreið
sína í íslenzkt samfélag á þann veg,
sem þekkist sérstaklega í Bandaríkj-
unum.
Sá veruleiki er mikið fagnaðarefni.
Þessi fámenna en vel menntaða þjóð
hefur alla burði til að byggja hér upp
merkilegt lýðræðisríki og það á að
vera okkur Íslendingum metnaðar-
mál, að kosningar til hins sögufræga
Alþingis okkar einkennist af vönduð-
um umræðum um málefni.