Morgunblaðið - 08.05.2003, Qupperneq 16

ERLENT
16 FIMMTUDAGUR 8. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
S
FASTEIGNA
MARKAÐURINN
ÓÐINSGÖTU 4. SÍMI 570 4500, FAX 570 4505. OPIÐ VIRKA DAGA KL. 9–17.
Netfang: fastmark@fastmark.is - Heimasíða: http://www.fastmark.is/
Jón Guðmundsson, sölustjóri, lögg. fasteigna- og skipasali.
Nesbali - Seltjarnarnesi
Gott 203 fm endaraðhús á tveimur
hæðum með 36 fm innbyggðum bíl-
skúr. Á neðri hæð er forstofa, hol,
eitt herbergi auk sjónvarpsherbergis
og flísalagt baðherbergi. Uppi eru
þrjú herbergi, eldhús með góðum
borðkrók, stofa með góðri lofthæð,
þrjú herbergi og flísalagt baðher-
bergi. Suðursvalir út af stofu. Hús að utan nýlega málað og nýtt járn á
þaki. Ræktuð lóð til suðurs, hellulögð að hluta. Verð 24,7 millj.
GEDMIN var fyrst spurð-ur, hvort Bandaríkja-stjórn væri sjálf ekki aðgrafa undan Atlantshafs-
bandalaginu með þeim „refsiað-
gerðum“ sem heyrzt hefur að hún
hyggist grípa til gegn Frökkum og
fleiri Evrópuþjóðum, í því skyni að
láta þær gjalda virkrar andstöðu
sinnar við stefnu og aðgerðir
Bandaríkjamanna í Íraksmálinu.
Frétzt hefur að meðal slíkra „refsi-
aðgerða“ kunni að vera að Banda-
ríkjamenn sniðgangi Norður-
Atlantshafsráðið, sem er ráðherra-
nefnd NATO, þar sem Frakkar og
Þjóðverjar eigi þar fulltrúa, og
beini samskiptunum við sér „holl-
ari“ bandamenn í Evrópu frekar í
tvíhliða farveg.
Gedmin lítur öðrum augum á
þetta. „Það eru Frakkar og Þjóð-
verjar sem að mínu mati eru að
grafa undan Atlantshafsbandalag-
inu, ekki Bandaríkjamenn,“ segir
hann. „Ég held að það sé margt
sem ráðamenn í París og Berlín
hafa verið að gera sem grafi undan
NATO.“
Gedmin segir málið liggja svona:
Það hafi komið upp deilur milli
bandamannanna sínu hvorum meg-
in Atlantshafsins um hvernig tekið
skyldi á Íraksmálinu. Eitt af því
sem gerðist, sem sé fullkomlega í
lagi, sé að Frakkar og Þjóðverjar
voru á annarri skoðun; kusu að
halda að sér höndum, voru ekki til-
búnir að styðja pólitísk stefnumið
Bandaríkjastjórnar. „Skiptar skoð-
anir eru leyfðar og við [Bandaríkja-
menn] höfum engan rétt til að
skipa öðrum þjóðum fyrir um það
hvaða stefnu þeim beri að fylgja í
utanríkismálum,“ segir Gedmin, en
bætir við og leggur áherzlu á orð
sín: „En þetta var í fyrsta sinn sem
Bandaríkjamenn skilgreindu fyrir
sig, ekki fyrir Þjóðverja eða
Frakka, mikilvæga þjóðarhagsmuni
sem við [Bandaríkjamenn] vorum
tilbúnir að senda syni okkar og
dætur til að berjast og fórna lífinu
fyrir, á meðan Þjóðverjar og
Frakkar ákváðu að reyna með virk-
um, kerfisbundnum hætti – í félagi
við Rússa og Kínverja – að hindra
okkur, stöðva okkur, að spilla fyrir
því að verkefnið tækist.“ Vissulega
sé það þeirra réttur sem sjálf-
stæðra ríkja, en þetta hafi óhjá-
kvæmilega leitt til þess að Banda-
ríkjamenn spyrji sig: „Eru ekki
takmörk fyrir því hvað ágreining-
urinn getur verið mikill ef við vilj-
um viðhalda virku öryggisbanda-
lagi?“ segir Gedmin.
„Þeir dagar, þar sem Bandaríkin
líta fyrst til NATO til að gæta ör-
yggishagsmuna sinna, eru að öllum
líkindum liðnir,“ fullyrðir hann. Í
fyrsta lagi vegna þess að kalda
stríðinu sé lokið og í öðru lagi
vegna þess að Frakkar og Þjóð-
verjar virðist hafa allt öðruvísi hug-
myndir og væntingar til þess hvaða
hlutverki bandalagið skuli gegna en
Bandaríkjamenn.
„Mér líkar ekki þessi staða, ég
held að hún muni verða okkur öll-
um til vandræða, en það er einfald-
lega þannig að Þjóðverjar og
Frakkar líta öðru vísi á hlutverk
bandalagsins en við [Bandaríkja-
menn]. Við getum ekki þvingað þá
til að líta eins á þetta og við,“ segir
Gedmin.
Uppteknir af valdi Banda-
ríkjanna og eigin vanmætti
En hvað leiddi til þessa ástands?
Gedmin á svör á reiðum höndum
við því: „Þjóðverjar eru, rétt eins
og Frakkar, mjög uppteknir af
tvennu; valdi Bandaríkjanna og eig-
in vanmætti.“
Þetta segir hann blasa við þegar
litið er á staðreyndirnar: Í þessum
tveimur kjarnalöndum evrópska
meginlandsins sé stöðnun í efna-
hagslífinu, atvinnuleysi yfir 10 pró-
sentustigum, alvarleg lýðfræðileg
kreppa (með hækkandi hlutfalli
aldraðra og lækkandi fæðing-
artíðni) og þau eigi í vandræðum
með eigin herafla. En þau hafi jafn-
framt mikinn metnað. „Og þetta
tvennt passar ekki saman, vanmátt-
urinn og metnaðurinn. Þetta leiðir
til gremju og öfundar,“ segir hann.
Gedmin viðurkennir að annað
mikilvægt atriði í þessu sambandi
sé mismunandi forgangsröðun, mis-
munandi geta til að hafa áhrif á al-
þjóðamál og mismunandi mat á að-
steðjandi hættum. „Rétt er að í
aðdraganda Íraksstríðsins var
hættumatið í Þýzkalandi, Frakk-
landi og öðrum Evrópuríkjum ann-
að en í Bandaríkjunum. Það er líka
rétt að þetta hættumat vegur mun
þyngra í pólitískri forgangsröðun í
Bandaríkjunum eftir 11. september
2001,“ segir Gedmin. Í Þýzkalandi
og Frakklandi séu af skiljanlegum
ástæðum allt önnur mál ofar á dag-
skrá, eins og kerfisumbætur,
stækkun ESB, endurskoðun stjórn-
skipunar ESB, að sjá til þess að
Efnahags- og myntbandalagið
gangi vel. Þetta séu vissulega mik-
ilvæg málefni allt saman, en allt
önnur en þau sem eru efst á baugi í
hugum Bandaríkjamanna.
Þýzkur Gaullismi
Starf Gedmins er að stýra stofn-
un sem er helguð því markmiði að
stuðla að betri skilningi milli
„gömlu Evrópu“ og „Nýja heims-
ins“ og hann hefur m.a. gefið út
bók um Evrópusamrunann og
bandaríska hagsmuni og stýrt gerð
rómaðs sjónvarpsþáttar um hið
sameinaða Þýzkaland sem sýnd var
á PBS-stöðinni í Bandaríkjunum.
Með tilliti til þess að Þýzkaland var
í raun stikkfrí frá því að móta sér
sjálfstæða afstöðu í alþjóðamálum –
hvorki Sambandslýðveldið í vest-
urhluta landsins né þess þá heldur
austur-þýzka Alþýðulýðveldið höfðu
á dögum kalda stríðsins nokkrar
forsendur til að reka sjálfstæða
stefnu í utanríkis- og öryggismálum
– eru stjórnmálaskýrendur sam-
mála um að einörð afstaða þýzku
stjórnarinnar gegn stefnu Banda-
ríkjastjórnar í Íraksmálinu marki
söguleg tímamót. Stefna Gerhards
Schröders kanzlara í málinu hefur
notið yfirgnæfandi stuðnings
þýzkra kjósenda. Það má því líta
svo á að Þjóðverjar hafi með þessu
verið að „kúpla sig frá Stóra bróð-
ur“, Bandaríkjunum. En hvað segir
Gedmin um þetta?
„Það er rétt – þetta er þýzk út-
gáfa af Gaullisma,“ segir hann um
stefnu þýzku stjórnarinnar í Íraks-
deilunni. Að vilja að Evrópa bjóði
Bandaríkjunum birginn með þess-
um hætti sé mjög „gaullísk“ hugs-
un.
Aðspurður hvort svokallaður
and-ameríkanismi skipti máli í
þessu sambandi, segir Gedmin að
eitt og annað blandist þarna saman.
„Fyrst er það þessi nýja þýzka út-
gáfa af Gaullisma, svo viss skammt-
ur af þjóðernishyggju, blönduð
hugmyndafræði friðarsinna – það
mætti að mínu viti jafnvel tala um
„þjóðernis-friðarhyggju“, og, jú,
viss and-ameríkanismi og viss ein-
angrunarhyggja,“ segir hann. „Ég
vil ekki segja að svokallaður and-
ameríkanismi ráði för varðandi af-
stöðu Þjóðverja í þessum málum,
en hann á þar hlut að máli, vissu-
lega,“ segir Gedmin.
Finna þarf NATO-
samstarfinu nýtt form
Spurður um mögulegar leiðir til
að berja í bresti tengslanna yfir
Atlantshafið nefnir Gedmin að
stjórnarskipti í Berlín og Wash-
ington myndu ótvírætt hjálpa til,
vegna þess hve persónulegt sam-
band George W. Bush Bandaríkja-
forseta og Schröders kanzlara er
orðið erfitt. Því megi heldur ekki
gleyma að samstarfið milli land-
anna sé náið á mörgum sviðum,
þótt ágreiningurinn sé enn djúp-
stæður á öryggismálasviðinu.
„Á áratugum kalda stríðsins var
það engin spurning að NATO var
eina „adressan“ sem Bandaríkin
sneru sér til í öryggismálum, en
það hefur verið að breytast á þeim
áratug sem liðinn er frá lokum
kalda stríðsins og Íraksdeilan hefur
leitt þessar breytingar betur í ljós,“
segir Gedmin; „væntingar okkar
eru mismunandi, forgangsröðunin
mismunandi og getan er mismun-
andi. Spurningin nú er því hvernig
við getum fundið bandalaginu nýtt
form sem verkar vel fyrir alla að-
ila.“
Grafið undan Atlants-
hafsbandalaginu
Dr. Jeffrey Gedmin
’ Þeir dagar, þarsem Bandaríkin líta
fyrst til NATO til að
gæta öryggishags-
muna sinna, eru að
öllum líkindum
liðnir. ‘
auar@mbl.is
Dr. Jeffrey Gedmin, yfirmaður The Aspen
Institute í Berlín, er sérfróður um alþjóða-
öryggismál og samskipti Þýzkalands og
Bandaríkjanna. Auðunn Arnórsson ræddi
við hann um klofninginn í NATO vegna
ágreiningsins um Íraksmálið.
AÐSTANDENDUR Alejandro Ledesma gráta í jarðarför hans í herskól-
anum í Bogota, höfuðborg Kólumbíu, í gær. Ledesma og níu aðrir menn –
þar á meðal fylkisstjóri Antioquia-fylkis í Mið-Kólumbíu – sem skæruliða-
hreyfingin FARC hafði tekið í gíslingu, voru drepnir á mánudag, er hermenn
stjórnarhersins nálguðust búðir skæruliðanna þar sem gíslarnir voru í haldi.
Gíslar bornir til grafar
AP
BANDARÍKJASTJÓRN aflétti ein-
hliða í gær hluta viðskiptabannsins á
Írak sem verið hefur í gildi frá því
1990 og hvatti til þess að öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna ákveddi einnig
að aflétta banninu.
Bandaríkjastjórn sagðist hafa
ákveðið að aflétta viðskiptabanninu
af sinni hálfu í því skyni að auðvelda
enduruppbyggingu Íraks og mann-
úðaraðstoð við íbúana.
Háttsettur rússneskur stjórnarer-
indreki sagði hins vegar, að Rúss-
landsstjórn vilji í bili ekki að við-
skiptabanninu verði aflétt nema af
matvælum og lyfjum. Samkvæmt
ákvæðum um viðskiptabann SÞ skal
því ekki aflétt fyrr en öllum gereyð-
ingarvopnum í Írak hefur verið eytt.
Sum aðildarríki öryggisráðs SÞ
vilja ekki að áætluninni um „olíu fyr-
ir mat“, eins og hún hefur verið köll-
uð, verði hætt fyrr en því hefur verið
lýst yfir að stríðsástand ríki ekki
lengur í landinu og aðrar leiðir hafa
verið tryggðar til að sjá Írökum fyrir
nauðsynjum. Fyrir stríðið voru allt
að 90% Íraka háð matvælaaðstoð í
gegn um „mat fyrir olíu“-áætlunina.
Hún var stöðvuð er stríðið hófst 20.
marz sl., en er formlega enn í gildi.
Hún rennur út að óbreyttu 3. júní.
Aflétta viðskiptabanni
Sameinuðu þjóðunum. AP.