Morgunblaðið - 09.05.2003, Side 35

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. MAÍ 2003 35
endur í þeim einstaka miðli sem
tónlistin er.
Leikritið Sólstafir, sögur frá Sól-
heimum, í leikstjórn Margrétar
Ákadóttur, er spunnið út frá lífs-
reynslusögum og minningabrotum
íbúa á Sólheimum og þeir hafa sjálf-
ir samið sögurnar sem verkið bygg-
ist á. Leikfélag Sólheima er eitt
VORTÓNLEIKAR Tónstofu Val-
gerðar verða í dag í kirkju Óháða
safnaðarins og Leikfélag Sólheima
sýnir leikritið Sólstafir, sögur frá
Sólheimum tvisvar um helgina en
þessar uppákomur eru liður í hátíð-
inni „List án landamæra“.
Á vortónleikunum syngja nem-
endur og leika á hljóðfæri lög eftir
ýmsa höfunda innlenda og erlenda.
Í Tónstofunni fer fram tónlistar-
kennsla fyrir nemendur sem fá ekki
notið hefðbundinnar tónlistar-
kennslu. Markmið kennslu og þjálf-
unar í Tónstofunni fellur undir
meginmarkmið sem skilgreind eru í
aðalnámskrá tónlistarskóla. Sér-
staða þeirra felst hins vegar í ein-
staklingsmiðuðum áföngum og
kennsluaðferðum. Markmiðið er að
nemendurnir fái notið sín til fulln-
ustu og skynjað gleði sem þátttak-
elsta áhugamannaleikfélag lands-
ins og hefur starfað í 72 ár. Sýnt
verður í íþróttahúsinu á morgun og
sunnudag og hefjast sýningarnar
kl. 16.00.
Listahátíðin „List án landamæra“
er haldin í tilefni Evrópuárs fatl-
aðra 2003 og 10 ára afmælis Átaks,
félags fólks með þroskahömlun.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Úr sýningunni Sólstöfum á Sólheimum.
List án
landamæra
fram haldið
Gallerí Fold
Sýningu Piu Rakelar Sverrisdótt-
ur á glerlistaverkum í Baksalnum
lýkur á sunnudag.
Á sama tíma lýkur í Ljósfold sýn-
ingu á ljósmyndum Inger Helene
Bóasson og í Rauðu stofunni lýkur
sýningu Huldu Vilhjálmsdóttur á ol-
íuverkum.
Gallerí Fold er opið daglega frá kl.
10 til 18, laugardaga frá kl. 10 til 17 og
sunnudaga frá kl. 14 til 17.
Ásmundarsafn
Á sunnudaginn lýkur sýningum
Ásmundarsafns, Listin meðal fólks-
ins og innsetningu Eyglóar Harðar-
dóttur í Kúlunni. Ásmundarsafn
verður lokað til 20. maí en þann sama
dag fagnar það 30 ára afmæli með
opnun á sýningunni Ásmundur
Sveinsson – Nútímamaðurinn. Þar
getur m.a. að líta verk sem urðu fyrir
brunaskemmdum í Fákafeni á síð-
asta ári en búið er að lagfæra.
Ásmundarsafn er opið daglega kl.
10–16.
Listasafn Íslands
Nú um helgina lýkur yfirlitssýn-
ingu á verkum Georgs Guðna.
Sýningunum Landslag – Ásgrímur
Jónsson og vídeóinnsetningu Steinu,
Mosi og hraun, lýkur einnig um
helgina.
Á sunnudaginn kl. 15 eiga Gunnar
J. Árnason heimspekingur og Georg
Guðni stefnumót í Listasafni Íslands
þar sem þeir munu ræða um verkin á
sýningu Georgs Guðna og samtímann
sem verkin eru sprottin úr.
Listasafn Íslands verður lokað
dagana 12.–23. mars á meðan sýn-
ingaskipti eru.
24. maí opnar safnið Sumarsýn-
ingu í öllum sölum sínum þar sem
sýnd verða verk úr eigu safnsins frá
helstu umbrotatímum íslenskrar
listasögu.
Listasafn ASÍ
Sunnudagurinn er síðasti sýning-
ardagur Sigrid Valtingojer og Kunito
Nagaoka. Kunito Nagaoka sýnir
pappírsverk eða collagemyndir úr as-
ískum efnivið. Sigrid Valtingojer sýn-
ir grafíkverk, m.a. myndröð sem hún
kallar Hljóðform, auk þess sýnir hún
ætingar og ljósmyndainnsetningu.
Sýningin er opin daglega frá kl.
13.00–17.00
Nýlistasafnið
Þremur sýningum lýkur á sunnu-
dag.
Á 2. hæð safnsins er sýning Sól-
veigar Aðalsteinsdóttur – Úr mött-
ulholinu, á þriðju hæðinni er sýning
Hanne Nielsen og Birgit Johnsen –
Stað-hæfingar eða Territorial State-
ments í suðursal.
Í norðursal á sömu hæð er landi
þeirra Kaj Nyborg með sýninguna
LIVING-ART – in a MUSEUM.
Nýlistasafnið, Vatnsstíg 3, er opið
miðvikudag – sunnudags frá kl. 14–
18.
Borgarskjalasafn
Nú fer hver að verða síðastur til
þess að skoða sýningu Borgarskjala-
safns Reykjavíkur um kosningaáróð-
ur 1880 til 1999. Sýningin stendur
fram til sunnudags. Á henni má fræð-
ast um hvernig baráttumál flokkanna
fyrir alþingiskosningar í Reykjavík
hafa breyst í gegnum tíðina og hvern-
ig þeir kynna stefnu sína.
Sýningum
lýkur
LISTAMAÐURINN Kristín Guð-
jónsdóttir er með einkasýningu í The
Arts Council of Princeton í New
Jersey þessa dagana. Verkin á sýn-
ingunni eru öll unnin með tilliti til
reynslu Kristínar af brjóstakrabba-
meini. Verk Kristínar eru öll unnin
úr endurunnu efni og má sjá þau
ásamt forvinnu við þau á heimasíðu
hennar www.mixedmediasculpture.-
com.
Sýnir í
New Jersey
VORTÓNLEIKAR Árnesingakórs-
ins verða haldnir í Langholtskirkju
á laugardag kl. 16:00.
Efnisskráin er
fjölbreytt í ár,
flutt verða ís-
lensk og erlend
lög, dægurlög,
gospellög, Ave
Maríur og Mar-
íukvæði og
margt fleira.
Einsöngvari
verður Hulda
Björk Garðars-
dóttir sópran-
söngkona, einnig
mun Sif Björnsdóttir leika á selló
og stjórnandi kórsins, Gunnar Ben,
leikur á óbó og djembé. Karlakór
kórsins mun taka lagið, einnig
kvennakór.
Meðleikari kórsins í ár er Jón
Bjarnason.
„10. maí er mikill hátíðar- og
stemmningsdagur, sjálfur kosn-
ingadagurinn.
Kórfélagar vilja vekja athygli á
því að tónleikar og kosningar fara
ákaflega vel saman og vona að þú
sjáir þér fært að mæta á tónleikana
og takir jafnvel með þér gesti.
Á vegum kirkjunnar verður selt
molakaffi í hléi, gegn vægu verði,“
segir í kynningu.
Vortón-
leikar
Árnesinga-
kórsins
Hulda Björk
Garðarsdóttir
ALEKSIS Kivi sem uppi var um
miðbik nítjándu aldar (1834–1872)
er dáður og virtur sem eitt af helstu
þjóðskáldum Finna og hefur ævi
hans alla helstu drætti sem þarf til
goðsagnamyndunar: Hann var af fá-
tækum uppruna, braust til mennta
og inn á svið skáldskaparins, varð
frumkvöðull í finnskum bókmennt-
um – og dó ungur (37 ára gamall).
Fyrsta verk Kivis var leikverk
byggt á harmsögu úr Kalevala-
kvæðabálknum og á sinni stuttu
höfundarævi skrifaði Kivi 12 leikrit
auk kvæða og sagna. Sjö bræður
telst vera fyrsta skáldsaga finnskra
bókmennta, en verkið er skrifað í
formi epískrar sagnakviðu og hefur
mörg einkenni bundins máls, enda
höfundurinn mikill aðdáandi Shake-
speares.
Sjö bræður er í dag almennt við-
urkennt sem eitt merkasta verk
finnskra bókmennta og hafa verið
gerðar kvikmyndir, sjónvarpsþættir
og ótal leikgerðir upp úr þessari
sögu. Verkinu var hins vegar ekki
mjög vel tekið þegar það kom fyrst
úr árið 1870. Það þótti ívið rudda-
legt og gefa neikvæða mynd af lífinu
í sveitinni, en hafa ber í huga að á
þessum tíma blómstrar rómantíkin
með allri sinni náttúrudýrkun og
upphafningu á sveitasælunni.
Bræðurnir sjö í verki Kivi eru í
aðra röndina hálfgerðir „Bakka-
bræður“. Í upphafi verksins standa
þeir frammi fyrir því að þurfa að
hugsa um sig og býli sitt sjálfir því
foreldrarnir eru dánir og þeir flestir
komnir á giftingaraldur. Elstur er
Juhani (Hellen Willberg) sem er
sterkastur en ekki eftir því vitrast-
ur. Næstir koma tvennir tvíburar,
Tuomas (Åsa Nybo) og Aapo (Anna
Hultin) og Timo (Åsa Wallenius) og
Lauri (Marika Parkkomäki). Yngst-
ir eru þeir Simeoni (Birthe Win-
gren) og Eero (Nina Hukkinen).
Fljótlega komast bræðurnir upp á
kant við bæði yfirvöld og bæjarbúa í
þorpinu þar sem þeir búa, Toukola.
Þeim er gert að læra að lesa, fyrr fá
þeir ekki að fermast (vígjast inn í
heim fullorðinna), hvað þá kvænast.
Þessa afarkosti eiga þeir bágt með
að sætta sig við og ákveða að flýja á
vit náttúrunnar og hefja nýtt og
frjálst líf úti í skógi.
Til að gera langa sögu stutta
þurfa bræðurnir að takast á við
ýmsar raunir í skauti náttúrunnar
og flest það sem þeim misferst geta
þeir sjálfum sér um kennt. Af raun-
um þeirra má nefna að þeir brenna
ofan af sér nýtt hús á jólanótt og
eiga fótum fjör að launa til að láta
ekki hjörð æstra nauta troða sig
undir. Í síðarnefnda atvikinu verða
þeir að endingu 40 nautum að bana
þegar þeim hugkvæmist að nota
byssurnar sínar. Tíu árum eyða
bræðurnir úti í skógi við hark og
slark. Þeirra aðalskemmtun er að
reyna kraftana í slagsmálum og
drekka rótsterkt heimabrugg. Þeg-
ar Simeoni, sem er trúaður mjög,
hittir fyrir djöfulinn sjálfan í einu
fylleríinu (delerium tremens)
ákveða þeir að snúa af villu síns
vegar, læra að lesa og snúa aftur til
þorpsins. Þetta tekst þeim að lokum
– og í sögulok verða þeir allir góðir
og gegnir þorpsbúar, kvænast og
eignast fjölskyldur.
Saga Kivis er þó engin siðapre-
dikun, síður en svo. Það sem vakti
hörð viðbrögð þegar hún kom út var
kannski ekki síst raunsæisleg,
groddaleg lýsing á háttalagi karl-
anna í skóginum, fylleríið og kjána-
skapurinn (sem minnir á bræðurna
frá Bakka) sem þótti jaðra við sið-
leysi og málfarið á verkinu þótti
hrátt og ekki bókmenntum sæmandi
(enda leitaðist höfundur við að líkja
eftir talmáli almúgafólks). En mörg-
um þótti strax (og flestum þykir
enn) sagan leiftra af húmor og það
er ekki síst sú staðreynd sem gert
hefur sögu Kivis klassíska.
Kannski má kalla Sjö bræður
stúdíu á karlmennsku og innbyrðis
samskiptum karlmanna. Slíkt sjón-
arhorn verður e.t.v. enn skarpara
þegar konur fara með öll hlutverk
bræðranna, eða slíkar hugleiðingar
vöknuðu óneitanlega þegar fylgst
var með karlmennskutilburðum
finnsku leikkvennanna sjö á nýja
sviði Borgarleikhússins á miðviku-
dagskvöldið. Þó væri ekki rétt að
segja að þær hafi allar leikið stór-
karlalega eða ýkt túlkun sína til
muna. Það var helst Hellen Will-
berg í hlutverki Juhanis sem sýndi
verulega stórkarlalega tilburði,
enda passar það við persónuna. Eft-
irminnilegust er hins vegar Äsa
Wallenius í hlutverki hins glaðlynda
Timos og voru svipbrigði hennar
með eindæmum kátleg og leikurinn
allur skemmtilegur.
Bræðurnir sjö eru að sjálfsögðu
hver með sínu sniði og eflaust
heillar það bæði leikstjóra og leik-
ara að takast á við að skerpa per-
sónuleika hvers og eins svo að hóp-
urinn verði ekki einsleitur. Einnig
hefur verið bent á að bræðurnir
standi e.t.v. hver fyrir ákveðna
grunnþætti, Juhani hinn sterki,
Timo hinn káti, Simeoni hinn trúaði,
Lauri hinn þögli veiðimaður o.s.frv.
Í sýningu Mars-leikhússins er það
persónusköpunin sem er í fyrirrúmi,
leikmunir eru fáir og umgjörð ein-
föld. Leikkonurnar sjö náðu allar að
skapa persónum sínum sérstöðu
með látbragði, svipbrigðum og sam-
leik. Tónlist er notuð á mjög smekk-
legan hátt og létti hún sýninguna
sem á köflum var ívið hæg og þung-
lamaleg. Niklas Häggblom lék á
hljóðfærin og brá sér að auki í nauð-
synleg aukahlutverk og leysti sinn
hlut með sóma.
Sú staðreynd sem nefnd er hér að
ofan, að sýningin var ívið hæg á
köflum, er ég nokkuð viss um að
skrifist að flestu leyti á reikning
þess að verkið var flutt á sænsku
með þungum finnskum hreim. Text-
inn fór því stundum fyrir ofan garð
og neðan hjá öðrum en þeim sem
fyrirfram eru kunnir slíku máli.
Með öðrum orðum þá grunar mig að
sýningin sé léttari og fyndnari en
undirtektir okkar íslensku áhorf-
endanna gáfu tilefni til að halda á
þessari gestasýningu.
Finnskir „Bakkabræður“
LEIKLIST
Teater Mars
Höfundur: Aleksis Kivi. Leikgerð og leik-
stjórn: Joakim Groth. Leikarar: Anna
Hultin, Åsa Nybo, Åsa Wallenius, Birthe
Wingren, Hellen Willberg, Niklas Hägg-
blom, Nina Hukkinen og Marika Parkko-
mäki. Tónlist: Tom Salomonsen.
Nýja svið Borgarleikhússins, 7. maí.
7 BRÖDER
„Kannski má kalla Sjö bræður stúdíu á karlmennsku og innbyrðis sam-
skiptum karlmanna.“
Soffía Auður Birgisdóttir
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
ÚT ER komið ritið
Kreppan mikla,
sem hefur að
geyma ræðu,
sem séra Ragnar
E. Kvaran flutti
árið 1932. Útgef-
andi er Pétur Pét-
ursson þulur og
skrifar hann einn-
ig inngang. Ræðuna flutti séra
Ragnar á samkomu í Sam-
bandskirkju Vestur-Íslendinga í
Winnipeg vorið 1932, en hann var
forseti hins Sameinaða kirkjufélags
Íslendinga í Vesturheimi 1924 til
1933. Sérprentun á ræðunni birtist
í Alþýðublaðinu í september 1932
og fyrr það sama ár í Heimskringlu,
blaði Vestur-Íslendinga.
„Heimskreppan mikla sem skall
með ofurþunga á hverju byggðu bóli
í lok þriðja áratugar liðinnar aldar
hefir jafnan verið til umræðu síðan
og valdið deilum um orsakir og af-
leiðingar,“ segir í formála Péturs.
„Um þessar mundir er spurt hvort
líklegt megi teljast að hrun, svipað
því er þá varð í kauphöllum, kunni
að gerast að nýju og valda búsifjum
og hörmungum með svipuðum
hætti.“ Í formálanum segir Pétur að
séra Ragnar hafi með fyrirlestri sín-
um um kreppuna miklu skipað sér í
fremstu röð þeirra fræðimanna,
sem fjölluðu af rökvísi, innsæi og
spádómsgáfu um atburði, sem
gerðust í kauphöllinni í New York
þegar hrunið mikla varð þar á verð-
bréfamarkaði: „Segja má að fyr-
irlesturinn sé einstakur, bæði hvað
varðar efnistök og samkomustað.“
Ritið er 15 blaðsíður og prýtt
fjölda mynda. Repró/Prenthúsið sá
um prentun.
Kreppan mikla
SÍÐUSTU sýningar á Hinni smyrj-
andi Jómfrú í Iðnó verða í kvöld og á
sunnudag.
Þessi leiksýningu um danska
smurbrauðið og íslenska þjóðarsál
var frumsýnd 17. nóvember á síðasta
ári.
Jómfrúin
kveður
♦ ♦ ♦