Morgunblaðið - 09.05.2003, Síða 55

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. MAÍ 2003 55
UM fátt er meira rætt en s.k.
fyrningarleið, þ.e. að innkalla út-
hlutaðar veiðiheimildir af hand-
höfum þeirra og
endurúthluta þeim
með ýmsum aðferð-
um eða fyrirvörum.
Útgerðarmenn and-
æfa við 5–10% fyrn-
ingartillögur, benda
því til stuðnings á
að eigið fé sumra fyrirtækja muni
fuðra upp á nokkrum árum. Sam-
hliða því „sýna þeir fram á“ æv-
intýralega tapútreikninga ef þeir
þyrftu að kaupa til baka aflaheim-
ildaskerðinguna. Greinilegt er á
þeirra útreikningum að þeir gjald-
færa að fullu keyptar aflaheimildir
sem er óheimilt, þeim bæri að eign-
færa kaupin. Verði síðan uppboðs-
leiðin á 5–10% aflaheimildum eftir
innköllun farin þá setja þeir 700
kr./kg sem leiguverð inn í for-
sendur sínar, þessi framsetning er
slitin úr öllu samhengi og jaðrar
við hræsni. Fullvíst er að útgerð-
armenn ætla ekki að skerða núver-
andi aflaheimildir og enginn þeirra
verður tilbúinn að leigja þorskkílóið
á 700 kr. þegar hann fær ekki
nema minnihlutann af því verði á
fiskmarkaði.
Frá árinu 1990 hefur verið deilt
um hversu hátt fyrningarhlutfall
ætti að vera á aflahlutdeild í sjáv-
arútvegi. Ríkisskattstjóri taldi að
fyrna ætti hana um 8%. Yf-
irskattanefnd úrskurðaði að hún
ætti að vera 100%, þ.e. gjaldfæra
mætti hana að fullu á kaupári.
Hæstiréttur (1993:2061) ákvað að
aflahlutdeild í sjávarútvegi væri
fyrnanleg eign og að árlegt fyrn-
ingarhlutfall skyldi vera 20%.
Óheimilt var frá og með tekjuárinu
2000 að fyrna keypta aflahlutdeild í
sjávarútvegi.
Síðan neita útgerðarmenn þeirri
„þjóðsögu“ að fyrningin og lág
veiðiskylda á fyrningarárunum hafi
ekki verið mikil meðgjöf. Og nú
fóðra þeir þjóðina stöðugt á því
óréttlæti sem felist í fyrningarleið-
inni sökum þess að yfir 80% af
kvótanum sé búinn að skipta um
hendur. Spyrðu, hvaða 10–15
stærstu útgerðarfyrtæki réðu yfir
meir en helmingi kvótans fyrir 10
árum og hvaða fyrirtæki ráða yfir
sömu aflahlutdeildarprósentu í dag.
Sýnið þjóðinni útreikninga ykkar!
Framangreindu mætti líkja við ef
ég seldi bílinn minn, kaupandinn
síðan endurseldi bílinn á bílaleigu
sem síðan endurleigði bílinn koll af
kolli. Ég eignaðist síðan bílinn aft-
ur þegar ég gifti mig konu sem
ætti bílinn. Þannig að eftir nokkur
ár get ég litið „stoltur“ til baka og
sagt að gamli bíllinn „minn“ hefði
farið um hendur 3% þjóðarinnar.
Ávinningur fyrningarhlutfalls
aflaheimilda upp á 20% var tví-
þættur, félögin gátu einnig myndað
gríðarlegt yfirfæranlgt skattalegt
tap vegna milljarða afskrifta sem
hefur leitt til þess að þau hafa ver-
ið tekjuskattslaus árum saman.
Í árslok 2002 voru skuldirnar 200
milljarðar. Árið 1995 voru þær 105
milljarðar. Útflutningsverðmæti
sjávarafurða 1995 var 80 milljarðar,
í fyrra rétt tæpir 105 milljarðar.
Eru það þá „kvótakaup“ og frekari
eignatilfærslur áranna 1995–2000
og útborgun milljarða jöfn-
unarhlutabréfa sem skýra skulda-
aukningu greinarinnar? (skoða má
útgefna jöfnunarstuðla á vef
www.rsk.is).
Staðreyndin nú er hins vegar sú
að greinin er búin að skuldsetja allt
sem hægt er að skuldsetja og fyrna
allt sem hægt er að fyrna. Af
hverju er ekki hægt að fyrna til
baka á lengri tíma, t.a.m. 25–40 ár-
um þ.e. um 4%–2,5% árlega. Fyrn-
ingin gæti síðan verið töluvert mun
meiri á allri viðbótarúthlutun sam-
hliða stækkun veiðistofna í framtíð-
inni. Það verður ekki auðvelt að
vinda ofan af öllum mistökunum og
skuldsettu kerfinu á nokkrum árum
þegar útgerðarmenn og hags-
munaaðilar hafa „tæklað“ alla laga-
og skattaframkvæmd í sjávarútvegi
svo árum skiptir. Við erum einfald-
lega of sein að breyta því óréttlæti
að kerfið hefur búið til mikla mis-
skiptingu auðs í landinu. Þeir eru
búnir að hirða arðinn hvort sem
þeir eru farnir úr greininni eða
ekki, eftir stendur skuldsett grein.
Við breytum ekki auðmönnum í ör-
eiga ef það er það sem þjóðin vill.
Það hefði verið og væri miklu nær
að skattleggja söluhagnað afla-
heimilda með öðrum hætti en verið
hefur. En það er líka flókið. Ekki
ætlum við að skuldsetja þjóðina
upp á nýtt? Höfum það hugfast
þrátt fyrir að réttlæti eins sé órétt-
læti annars að góðir hlutir gerast
hægt.
Til fróðleiks er hér ástæða
30.000 tonna kosningaupphlaups
undanfarið:
„… Í umsögn sinni um breytingu
á aflareglu gerði Hafrann-
sóknastofnunin þann fyrirvara að
ef 30 þús. tonna sveiflujöfnun yrði
beitt tvö ár í röð þegar stofn er í
niðursveiflu væri nauðsynlegt að
kanna sérstaklega viðmið við
ákvörðun aflamarks þriðja árið …
er áætlað aflahámark fyrir fisk-
veiðiárið 2002/2003 179 þús. tonn
samanborið við 190 þús. tonn á
fiskveiðiárinu 2001/2002 svo ekki
mun þurfa að beita sveiflujöfnun
þriðja árið í röð.“(www.hafro.is)
Þetta þýðir að það er svigrúm til
þess að beita sveiflujöfnuninni á
næsta fiskveiðiári. Ætli eftirfarandi
segi ekki meira um ástandshorfur
þorskstofnsins en hrákaspýtingar
stjórnmálamanna undanfarið:
„… Að teknu tilliti til aldurs-
samsetningar hrygningarstofns,
óvissu í stofnmati, kynþroskahlut-
falli yngri árganga og fyrstu upp-
lýsinga um stærð 2001 árgangsins
er æskilegt að draga enn frekar úr
sókn en gert er ráð fyrir í núgild-
andi aflareglu svo auka megi líkur
á að betur takist að nýta uppvax-
andi árganga, aldursbreytileiki í
hrygningarstofni aukist og hlutfall
eldri fisks verði hærra.“
Þetta tel ég mesta áhyggjuefnið
um greinina, ekki auðsöfnun útval-
inna sem við getum tæpast leiðrétt
úr þessu. Við skulum hafa það hug-
fast að við berum ekki aðeins
ábyrgð á því sem við gerum heldur
einnig því sem við látum ógert.
Reiknistokkur út-
gerðarmannsins
Eftir Svavar Guðmundsson
Höfundur er sjáv-
arútvegsfræðingur.
ÞÓTT almennt hafi orðið tals-
verðar framfarir í vegamálum og
auknu fjármagni verið varið til
sérverkefna á
þessu ári, hafa end-
urbætur verið afar
hægar á svo köll-
uðum safn- og
tengivegum eða
„sveitavegum“ eins
og við köllum þá.
Þessir „sveitavegir“ á landinu öllu
eru milli 6 og 7000 kílómetrar, en
fá aðeins um 800- 850 miljónir
króna á ári til endurbóta og ný-
byggingar af um 15-16 milljarða
króna heildafjárveitingu til vega-
gerðar. Þannig hafa vegir sem
liggja af þjóðveginum, um nes og
fram í dali, setið á hakanum og
ganga víða úr sér með hverju ári,
en langtíma vegaáætlun gerir ekki
ráð fyrir því stórátaki sem þarf til
úrbóta á þessum vegum.
Sveitavegir eru ekki einkamál
bænda.
Sveitavegirnir skipta miklu máli
fyrir afkomu og framtíð fólks á
stórum svæðum. Þeir eru lífæðar
heils atvinnuvegar, en bændur
þurfa að sækja aðföng og skila af-
urðum með reglulegum hætti. Þá
býr mikill fjöldi fólks í dreifbýli
sem sækir vinnu um langa vegu.
Góðir akvegir eru því hreinlega
grundvallarforsenda fyrir byggð
víðs vegar um landið, hvort sem
um er að ræða rótgrónar atvinnu-
greinar eða nýsköpun. En það er
fleira sem hangir á spýtunni. Hér
er í flestum tilvikum um að ræða
vegi sem eru mjög notaðir af
ferðamönnum, innlendum sem er-
lendum, en til þess að komast að
helstu náttúruperlum landsins
verður oftar en ekki að keyra
langar veglengdir eftir sveitaveg-
um. Umferðin um þá getur verið
mjög stríð á sumrin og fer vax-
andi með ári hverju, sem eykur
viðhaldsþörf þeirra. Góðir sveita-
vegir eru því ekki sérhagsmuna-
mál bænda, heldur hluti af því að
byggja Ísland upp sem ferða-
mannaland.
Við erum lítil þjóð í stóru og
ógreiðfæru landi, og góðar sam-
göngur eru forsenda fyrir nútíma-
samfélagi. Þess vegna verður að
leggja aukna fjármuni á næsta
kjörtímabili til vegagerðar svo
koma megi á boðlegum vega-
samgöngum um landið allt, líka til
sveita.
Lífæðar lands-
byggðarinnar
Eftir Jón Bjarnason
Höfundur er alþingismaður
Vinstri hreyfingarinnar –
græns framboðs.
Mundu - fyrir kl. 21.15 á laugardag.
www.gimli.is - ww.mbl.is/gimli
Árni Stefánsson viðskiptafræðingur og lögg. fasteignasali
FASTEIGNASALAN
GIMLI GRENSÁSVEGI 13,SÍMI 570 4800 - FAX 570 4810
Traust þjónusta í 20 ár
Grétar Kjartansson
sölumaður - sími 696 1126
EFTIRTALDAR EIGNIR
ÓSKAST
Ég hef verið beðinn um að útvega fyrir
ákveðinn kaupanda 4ra til 5 herbergja
íbúð eða sérbýli í Seljahverfi. Um er að
ræða kaupanda sem búinn er að selja
og er tilbúinn að kaupa eign sem
losnar fljótlega. Verð allt að 15,0 millj.
Áhugasamir vinsamlegast hafi samband
við mig í síma 696 1126.
Hafðu samband - það kostar ekkert
FASTEIGNIR
mbl.is