Morgunblaðið - 24.05.2003, Blaðsíða 48

48 LAUGARDAGUR 24. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100
 Símbréf 569 1329  Netfang bref@mbl.is
HR. RITSTJÓRI,
Ég vil þakka blaðinu fyrir birtingu
bréfs míns um fiskhrun 21. maí sl.
svo og athugasemdir ritstjóra. Bréfið
skrifaði ég af því tilefni, að frétt
Morgunblaðsins 17. maí með fyrir-
sögninni: „Megnið af stórfiskunum
horfið?“ gaf ranga mynd, að mínu
mati, af niðurstöðum rannsókna
tveggja vísindamanna í vísindaritinu
Nature með yfirskriftinni: „Rapid
worldwide depletion of predatory
fish communities“, þ.e. hratt hrun
helstu dýraætufiska um heim allan.
Allir íslensku botnfiskstofnarnir eru
dýraætur og því í sviðsljósi í þessu
máli. Ekki þarf að velkjast í vafa um
mikilvægi þessa, en Morgunblaðið
fjallaði mest um stóra fiska eins og
túnfisk, sverðfisk og seglfisk, en þeir
hafa ekki verið nytjafiskar á Íslands-
miðum. Í umræddri grein fjölluðu
vísindamennirnir, Myers og Worm,
um nefnda stórfiska svo og botnfiska
af þorskaætt ásamt flatfiskum; þeir
drógu síðan ályktanir eftir 10 ára
rannsóknir og birtu í Nature. Þær
útskýringar ritstjóra Morgunblaðs-
ins, að blaðið hafi stuðst við Boston
Globe og Intrafish.com með þeim
áherslum, sem fyrirfinnast í aths. rit-
stjóra og eru í nefndri fréttagrein
Morgunblaðsins, eru torskiljanlegar.
Ég hef lesið einar 11 fréttagreinar
frá mörgum virtustu miðlum heims
eins og Washington Post, Guardian
(Unlimited), National Geographic,
EurekAlert, Environment News
Service, The Globe and Mail, BBC
News, CNN o.fl. Vitaskuld er hjákát-
legt að vera með upptalningu til að
reikna út hversu oft er minnst á
þorsk, en ritstjóri skrifaði í sinni
aths., að miðlarnir Boston Globe og
Intrafish.com hefðu verið samhljóða
og lagt mesta áherslu á „skaðsemi
línuveiða“.
Hr. ritstjóri, þetta er mjög slæmur
missskilningur, sem nauðsynlega
þarf að leiðrétta strax. Ekki þarf að
útlista á Íslandi hvort línuveiðar séu
skaðsamar; allir sjómenn og flestir
landsmenn vita að svo er ekki; auk
þess er nú umræða um línutvöföldun
á viðkvæmu stigi. Það sem Myers og
Worms voru að skrifa um eru „upp-
sjávarveiðar“ (pelagic) með línu á
japanska vísu; þá eru línur með beitt-
um krókum allt upp í marga tugi kíló-
metra að lengd, með þúsundum
króka, dregnar um öll heimsins höf.
Veiðibráðin er þá aðallega stórir
flökkufiskar eins og túnfiskar, há-
karlar, seglfiskar, sverðfiskar og já,
lax, sem Íslendingar höfðum vitn-
eskju um áður fyrr á milli Færeyja
og Íslands. Þessi veiðiskapur er
skelfilega virkur og hættulegur. Það
er útilokað að fjalla um þessar veiðar
án þess að þekkja til þeirra.
Hr. ritstjóri, einstakir fjölmiðlar
hafa gert mikið úr stórfiskahlið þess-
ara mála og hefur þá verið getið
Hemingwaýs og Gamla mannsins og
hafsins; þessi hlið er þrútin fortíð-
arþrá og rómantík, en sportveiði-
menn kvarta undan því að sverðfisk-
ur sé nú sjaldgæfur. Hér á landi hefði
verið meira við hæfi að skrifa um
botnfiskana, einmitt þorskfiskana.
Myers og Worm hafa ekki fjallað
um mótaðgerðir varðandi hrun um
heim allan eða tilllögur í því efni, en
síðan svarað fjölda af spurningum
áleitinna fréttamanna. Þeir hafa hvor
í sínu lagi og persónulega talið upp
nánast allar hugsanlegar leiðir sem
geti stöðvað meira hrun; í þeirri upp-
talningu hafa þeir að sjálfsögðu
minnst á kvóta eins og allt annað.
Myers og Worm lögðu áherslu á að
minna en 10% væri nú eftir af öllum
nefndum fiskum í hafinu. Skýringar
á því að menn hafi ekki áttað sig fyrr
á þessu eru m.a. þær, að flestir hafa
lifað í yfirgengilegri (massive) afneit-
un á vandmálunum, en til kvaddir
vísindamenn hafi sífellt litið stuttan
veg til baka til að finna viðmið, sem
síðan átti að styðjast við varðandi
mat á árangri; þessi vinnubrögð séu
röng, líta eigi hálfa öld til baka og
finna þau viðmið og þannig sjái menn
að bara 10% eru eftir. Þess vegna
leituðust Myers og Worms eftir að
finna „overall pattern“ eða alls herj-
ar einkenni varðandi hrun fiskanna
um heim allan. Það sem þeir sáu var
skelfilegt. Í Guardian Unlimited 15.
maí (netslóð að neðan) er greinin:
„Plenty more fish in the sea?“ Í henni
er að finna eftirfarandi: „Ef fiskteg-
und er komin undir ákveðið mark er
engin vissa fyrir því að hún náist upp
aftur. Hluti vandans byggist á því að
stóru fiskarnir hafa horfið. Stundum
leiða stórir kynþroska fiskar torfur
til hrygningarstöðva. Göngueigin-
leikarnir kunna að vera bundnir í
erfðum fiskanna; aðrir fiskar þurfa
þá að rata til hrygningarstöðva með
því að fylgja öðrum. Hvað gerist ef
þeir fiskar sem rata hverfa?“ Í þessu
sambandi má minnast á forystufé.
Hr. ritstjóri, ég vona að þetta bréf
verði birt sem allra fyrst og að
ástæðan sé ljós.
JÓNAS BJARNASON,
efnaverkfræðingur.
Hrun fiskistofna
Frá Jónasi Bjarnasyni
SÍÐDEGIS þriðjudaginn 20. maí
hlustaði ég á rás tvö þar sem Hulda
Sif Hermannsdóttir tók tali unga
stúlku sem var í atvinnuleit. Hún
hafði mikið reynt að fá vinnu og
skoðaði atvinnuauglýsingar oft á
dag. Hún taldi krafta sína og þekk-
ingu ekki nýtast, það eina sem sér
byðist væri að skúra og skeina og
það sem hún gæti fengið núna væri
vinna á elliheimili. Mig setti hljóða,
varð eiginlega alveg orðlaus að nokk-
ur gæti niðurlægt svona gamalt fólk
og það í fjölmiðlum. Sjálf hef ég
hjúkrað og hlúð að gömlu fólki í
mörg ár. Í slíku stafi ætti enginn að
vera nema sá sem ber virðingu fyrir
öldruðum, og fólki almennt, og hefur
til að bera þolinmæði gagnvart því
sem hann er að gera. Eflaust eigum
við flest einhvern nákominn sem
þarf á allri umönnun að halda. Vild-
um við láta niðurlægja hann með
slíkum orðum? Ég vona að þessi
unga stúlka fái að lokum eitthvert
annað starf en henni býðst núna.
PÁLÍNA S.
JÓHANNESDÓTTIR,
sjúkraliði,
Möðruvöllum í Hörgárdal,
Akureyri.
Niðrandi ummæli
Frá Pálínu S. Jóhannesdóttur
Allt efni sem birt ist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áski lur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirt ingu eða á annan hátt . Þeir sem afhenda blaðinu efni
t i l birt ingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi .