Morgunblaðið - 05.06.2003, Blaðsíða 22

LISTIR
22 FIMMTUDAGUR 5. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BRÚÐUBÍLLINN frumsýnir sýn-
inguna Vinir á Árbæjarsafninu kl. 14
í dag. Sýningin samanstendur af
fimm leikþáttum sem fjalla allir um
vináttuna, en þættirnir eru tengdir
saman og kynntir af brúðunum Lilla
og Dúski, sem eru í miklu uppáhaldi
hjá krökkum.
„Í flestum tilfellum tökum við eitt-
hvert ákveðið þema fyrir á hverju
sumri, t.d. tókum við hafið fyrir þeg-
ar ár hafsins stóð yfir, en höfum auk
þess fjallað um landið okkar, litina
og tölurnar,“ segir Helga Steffen-
sen, umsjónarmaður Brúðubílsins, í
samtali við Morgunblaðið. Aðspurð
hvað ráði efnisvalinu þessu sinni seg-
ir Helga það afar mikilvægt að
kenna börnunum að leggja ekki
hvert annað í einelti og að þau átti
sig á gildi vináttunnar. „Annars er
þetta fyrst og fremst skemmtun fyr-
ir börnin en ekki bara fræðsla,“ segir
Helga. Þannig fá áhorfendur t.d.
tækifæri til þess að syngja með
brúðunum.
„Sá sem gefur spennuna í leikinn í
ár er Blárefur sem er mjög illa að sér
í vináttunni, en enginn vil vera með
honum þar sem hann er svo hrylli-
lega leiðinlegur. Hann veiðir Lilla í
háf og heimtar að hann kenni sér að
telja og syngja,“ segir Helga. Þess
má þó geta að fyrir rest fær Blárefur
að taka þátt í lokasöngnum, enda
eiga allir að vera vinir. „Svo tek ég
litla sögu, sem börnin þekkja, sem
nefnist Stubbur og gefin er út af
bókaútgáfunni Bjarti,“ bætir Helga
við. Sagan sú fjallar um svipað efni
því bræður Stubbs vilja ekki vera
með honum.
Helga hefur starfrækt Brúðubíl-
inn síðan 1980, en hún tók við honum
af Jóni E. Guðmundssyni, myndlist-
ar- og brúðugerðarmanni. Að vanda
semur Helga leiktextann sjálf, en
hann er bæði frumsaminn og unninn
upp úr þekktum barnabókum.
Aðspurð fyrir hvaða aldurshóp
sýningin er segir Helga hana henta
öllum. „Þetta er miðað við leikskóla-
börnin og þau sem eru á gæsluvöll-
unum. Þarna koma börn alveg niður
í eins árs og alveg upp úr. Það er líka
mikið af eldri börnum sem koma af
leikjanámskeiðunum og svo koma
náttúrulega mikið af dagmömmum
með börnin og líka mömmur og
pabbar, afar og ömmur, þ.e. allur
aldur,“ segir Helga.
Brúðubíllinn mun sýna Vini á
gæsluvöllum og öðrum útivistar-
svæðum í júní og júlí. Sýningin er á
vegum Íþrótta- og tómstundaráðs
Reykjavíkurborgar.
Handrit, brúðugerð og leikstjórn
er í höndum Helgu Steffensen, Sig-
rún Edda Björnsdóttir sá um leik-
stjórn hljóðupptöku en leikraddir
eiga m.a. Sigrún Edda, Felix Bergs-
son og Þórhallur Sigurðsson (Laddi).
Tónlistar- og upptökustjóri er Vil-
hjálmur Guðjónsson og búningar í
höndum Ingibjargar Jónsdóttur.
Þær Vigdís Másdóttir og Helga sjá
um að stjórna brúðunum, en bílstjóri
og tæknimaður er Birgir Ísleifur
Gunnarsson. Næstu sýningar verða
við Arnarbakka 6. júní kl. 10 og við
Austurbæjarskóla kl. 14. Nánari
upplýsingar um sýningadaga og
-staði má finna í Dagbók Morgun-
blaðsins.
Vinir í Brúðubílnum
Blárefur búinn að fanga Lilla.
Vigdís Másdóttir, Helga Steffensen og Birgir Ísleifur Gunnarsson í góðra
vina hópi. Þau sjá um Brúðubílinn á ferðum hans á þessu sumri.
SÍÐASTLIÐINN fimmtudag var
opnuð fyrsta myndlistarsýningin í
nýju húsnæði Listasafns Árnesinga í
Hveragerði. Er þetta kærkomið
framlag í sýningarflóru landsins
enda er Hveragerði í „alfaraleið“,
sérstaklega yfir sumarmánuðina.
Húsnæðið er gamli Listaskálinn,
sem hefur verið endurnýjaður að
innanverðu, til hins betra að mínu
mati. Salnum hefur t.d. verið skipt
með milliveggjum og nýtist rýmið
betur þannig. Að sögn forstöðukonu
listasafnsins mun starfsemin verða
nokkuð fjölbreytt, sýningar og uppá-
komur samtímalistamanna í bland
við sýningar úr safneigninni, sem að
stórum hluta eru verk eftir Ásgrím
Jónsson er safnið fékk að gjöf.
Myndlistarmennirnir Kristján Dav-
íðsson og Þór Vigfússon hlutu það
verkefni að vígja endurnýjað húsið
með sýningu á listaverkum sínum.
Afslöppuð tilraunasemi
Kristján Davíðsson hefur verið
virkur í listsköpun í meira en hálfa
öld og fyrir löngu markað spor sín í
íslenska myndlistarsögu. Hann var
snemma undir áhrifum frönsku art-
brut liststefnunnar, þá helst lista-
mannsins Jean Dubuffet, en ex-
pressjónísk abstraktsjón í anda
bandarískra málara á borð við Philip
Guston, Willem de Kooning og Joan
Mitchell náði svo yfirhöndinni.
Kristján er einstaklega tilfinninga-
næmur málari og nálgast myndflöt-
inn með rannsakandi huga, hvort
sem hann málar laus form inni á flet-
inum miðjum, einblínir á jaðar
myndanna (edge paintings), notar
týpógrafíska pensilskrift eða styðst
við litaflæmi. Verk Kristjáns í Lista-
safni Árnesinga spanna 12 ára tíma-
bil frá 1991 til 2003. Á níræðisaldri er
hann enn að sýna á sér ferskar hliðar
eins og nýjasta málverkið á sýning-
unni er til vitnis um, en verkið nálg-
ast hann sem samtal við listaverk
Þórs Vigfússonar sem hann lætur
svo hafa áhrif á útkomu málverksins.
Ég hef oft velt fyrir mér þessum
stöðuga ferskleika í verkum Krist-
jáns og hvarflar að mér að það hafi
verið honum í hag að vera ekki upp-
hafsmaður abstrakt málverksins á
Íslandi eins og Svavar Guðnason og
Þorvaldur Skúlason, heldur komið á
sjónarsviðið skömmu á eftir þeim.
Listamaður sem kemur í kjölfar
frumherja nálgast viðfangsefnið oft
afslappað. Hefur afslöppuð tilrauna-
semi fylgt Kristjáni allan myndlist-
arferilinn og skipað honum í raðir
fremstu listmálara sem Ísland hefur
alið.
Tær fagurfræði
Þór Vigfússon er talsvert yngri en
Kristján, alls 37 árum. Þór gengur í
tæra fagurfræði mínimalismans líkt
og margir af hans kynslóð gerðu hér
á landi en var jafnframt nokkuð
áberandi í alþjóðlegum myndlistar-
heimi á síðari hluta níunda áratug-
arins, þegar halla fór á vinsældir
„Nýja málverksins“. Má þar nefna
listamenn eins og Gewald Rochensk-
aup, Grenville Davey, Gerhard
Merz, Adrian Schiess o.fl. Emileruð
einlit gler hafa verið efniviður Þórs
um árabil, sem hann stillir upp í rými
og endurspegla arkítektúr þess.
Einn athyglisverðasti þátturinn í
verkum Þórs er hve þau vega salt á
milli málverks og skúlptúrs. Ef við
tökum verk svissneska listamanns-
ins Adrian Schiess til samanburðar
við verk Þórs, þá ber hann háglans-
andi lakk á MDF plötur og lætur
arkítektúrinn endurspeglast á flet-
inum. Schiess notar þannig endur-
speglun rýmis til þess að skapa
mynd á yfirborði flatarins og er þar
af leiðandi að fást við eðli málverks-
ins. Þór lætur aftur á móti arkítekt-
úrinn endurspeglast í massífu gegn-
sæju efni, þ.e. gler, og hallast ég
frekar að því að listamaðurinn hafi
komist að þessari niðurstöðu út frá
hugmyndum um skúlptúr og rými
frekar en til þess að skapa mynd á
fleti. Verk Þórs í listasafni Árnes-
inga eru þó meira á þessum mörkum
en oft áður þar sem hann raðar mis-
litum glerplötum saman og skapar
þannig gegnsæja litarfleti á veggjum
safnsins. Í raun er þetta bara spurn-
ing um nálgun áhorfandans, hvort
hann veiti myndfletinum athygli
frekar en rýminu eða nálgist lista-
verkin með báða þessa þætti í huga.
Verkum Kristjáns og Þórs er
blandað saman í sölum safnsins og
skapa ólíkar nálganir listamannanna
samræður á milli listaverkanna sem
ekki hefði gerst ef verkin væru til
sýnis sín í hvorum salnum. Annars-
vegar er það hið hreina mínimalíska
form sem einkennir listsköpun Þórs
Vigfússonar og hinsvegar express-
jónískt myndmál sem Kristján Dav-
íðsson hefur tileinkað sér. Hér er því
um átök hins hreina og óhreina að
ræða, eða grísku guðanna Apollós og
Díonýsosar sem Ólafur Gíslason,
listfræðingur tengir við þá Kristján
og Þór í ágætum texta í sýningar-
skrá listasafnsins. Þó eru engar deil-
ur á milli Kristjáns og Þórs um
hreint eða óhreint form líkt og oft
var á milli listamanna á öldinni sem
leið, Ad Reinhardt gegn Philip Gust-
on, Donald Judd gegn Georg Basel-
its og Jan Dibbets gegn Corneille,
svo dæmi séu nefnd. Þvert á móti, þá
upphefja listamennirnir hvor annan
á sýningunni með virðingu, umburð-
arlyndi og samvinnu. Útkoman er
hin álitlegasta og er óskandi að lista-
safnið haldi áfram sýningarstarf-
semi af sambærilegum metnaði.
Hverful mannveran
Eins og ég nefndi í upphafi grein-
arinnar þá var Listaskálinn áður
starfræktur þar sem Listasafn Ár-
nesinga er nú til húsa. Umsjónar-
maður Listaskálans var Einar Há-
konarson, sem einnig lét byggja
húsið árið 1996. Rekstur á Listaskál-
anum gekk ekki upp og hefur sal-
urinn verið meira og minna ónotaður
síðastliðin tvö ár. Einar hefur þó
ekki setið auðum höndum og rekur
nú sýningarsalinn „Hús málaranna“
á Seltjarnarnesi ásamt Óla G. Jó-
hannssyni, listmálara.
Einar Hákonarson vakti ungur at-
hygli hér á landi undir lok sjöunda
áratugarins fyrir málverk sem telja
má til popplistar. Ólíkt harðkjarna-
poppi í Bandaríkjunum, þar sem
listamenn veltu sér upp úr efnissam-
félaginu, var popplist sú sem Einar
leitaði í „akademísk“ hvað eftirtök
varðar og nokkuð í takt við tilraunir
sem David Hockney, R.B Kitaj, Rog-
er Raveel o.fl. höfðu fengist við. Með
tímanum hafa efnistök Einars tekið
talsverðum breytingum og skjótráð-
ur „expressjónískur“ stíll spilar æ
ríkari þátt í myndum hans.
Um þessar mundir stendur yfir
sýning á verkum Einars Hákonar-
sonar í Húsi málaranna. Verkin eru
að mestu frásagnarmálverk sem ým-
ist vísa í einhverja leit, ferð eða bið.
Manneskjan er helsta viðfangsefni
Einars, en hún er gjarnan hverful í
myndum hans líkt og draugur eða
minning sem rennur saman við ís-
lenskt landslag. Sumar myndanna
virka óhlutbundnar en geyma þó
manneskjuleg form eða hafa á ein-
hvern hátt vísun í mannlegar tilfinn-
ingar eða aðgerðir. Myndirnar eru
gjarnan hlaðnar formum og/eða lit-
um, en samspil þeirra er nokkuð að-
gengilegt. Hugkvæmdist mér að lita-
skali listamannsins væri
árstíðabundinn. En svo er ekki þar
sem myndirnar sýnast mjög nýlegar
og margar hverjar virka enn rakar á
striganum. Engar upplýsingar
fylgja þó sýningunni sem segja til
um aldur myndanna en eflaust eru
flestar þeirra málaðar á árinu, ef
ekki allar. Talsverð framleiðni fylgir
svo skjótráðum stíl sem Einar notar.
Sakna ég nokkuð natni sem oft var
að finna í eldri verkum hans, en á
móti kann ég vel að meta samhang-
andi frásögnina eða sögu sem skap-
ast á milli myndanna, væntanlega
vegna þess að listamaðurinn vinnur
þetta staðfast og skjótt. Það er því
sýningarheildin sem virkar á mig
frekar en að einstök málverk standi
upp úr.
Hreint og
óhreint
Morgunblaðið/Jim Smart
„Rauður tangó“ nefnist þetta mál-
verk Einars Hákonarsonar á sýn-
ingu í Húsi málaranna.
Morgunblaðið/Ransu
Nokkur listaverka Þórs Vigfússonar í Listasafni Árnesinga
Morgunblaðið/Ransu
Olíumálverk sem Kristján Davíðsson málaði fyrr á árinu og er hugsað sem
samtal listamannsins við verk Þórs Vigfússonar.
OLÍUMÁLVERK OG PASTELMYNDIR
EINAR HÁKONARSON
MYNDLIST
Listasafn Árnesinga
Opið alla daga frá 12-18. Sýningu lýkur
31. júlí.
MÁLVERK / RÝMISVERK
KRISTJÁN DAVÍÐSSON OG
ÞÓR VIGFÚSSON
Hús málaranna
Opið á fimmtudegi til sunnudags frá 15-
18. Sýningu lýkur 7. júní.
Jón B. K. Ransu