Morgunblaðið - 05.06.2003, Blaðsíða 35

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. JÚNÍ 2003 35
Símar 581 3300 - 896 8242
Allan sólarhringinn - Áratuga reynsla
Suðurhlíð 35 — Fossvogi — www.utforin.is
Sverrir Olsen,
útfararstjóri.
Sverrir Einarsson,
útfararstjóri.
Bryndís Valbjarnardóttir,
útfararstjóri.
Baldur Frederiksen,
útfararstjóri.
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Lundi V/Nýbýlaveg
564 4566 • www.solsteinar.is
heimili mínu. Hún var einstaklega
góð tengdamóðir sem gat ekki leynt
ást sinni á okkur öllum fjórum
tengdasonum sínum.
Hún lét vera að reyna að ala okk-
ur upp, enda áttu aðrir að hafa lokið
því hlutverki.
Hún sýndi okkur öllum sérstaka
hlýju og virðingu sem við þökkum
nú í dag.
Mig langar að ljúka þessari fátæk-
legu kveðju með orðum úr Háva-
málum, sem mér finnst eiga svo vel
við lífsskoðanir tengdamóður minn-
ar. Megi algóður Guð blessa minn-
ingu hennar.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama,
en orðstír
deyr aldregi
hveim er sér góðan getur.
Jón Örn Ámundason.
Frá fyrsta degi var mér mætt af
mikilli vinsemd og hlýju er ég fór að
venja komur mínar til Birnu, einnar
af heimasætunum á Barónsstíg 19
þar sem Ásta Guðmundsdóttir og
Hrólfur Benediktsson bjuggu allan
sinn búskap með fjórum dætrum
sínum. Brátt eru liðnir fjórir áratug-
ir frá því þessi kynni hófust og betra
fólki hef ég ekki kynnst um ævina.
Hrólfur lést langt fyrir aldur fram
árið 1976 aðeins 66 ára að aldri og
var harmdauði öllum sem hann
þekktu. Nú er Ásta, mín kæra
tengdamóðir, gengin, 86 ára gömul
og södd lífdaga.
Ásta var fædd og uppalin í Vest-
mannaeyjum við mikið ástríki for-
eldra sinna. Guðmundur Sigurðsson,
faðir Ástu, var bóndasonur í Litlu-
Hildisey í A-Landeyjum. Hann
kvæntist Arnleifu Helgadóttur,
hreppstjóradóttur frá Grímsstöðum
í V-Landeyjum, árið 1909. Þau tóku
fljótlega við búinu í Litlu-Hildisey.
Þrátt fyrir dugnað og útsjónarsemi
Guðmundar við að stunda jarðabæt-
ur á túnum og með því að sækja
björg í bú með útróðrum frá Sand-
inum þá var lífsbaráttan hörð og
óvægin. Tvö elstu börnin, tveir syn-
ir, Sigurður Helgi og Helgi, létust
sem ungbörn á þessum árum. Lík-
legt má telja að óyndi hafi sótt á þau
Guðmund og Arnleifu við
barnamissinn og harðræðið og þau
talið sér betur borgið með því að
flytja til Vestmannaeyja og takast á
við lífið á nýjum stað. Þangað koma
þau árið 1917, rétt í þann mund er
Ásta fæðist. Árið 1922 flytja þau í
Heiðardal (Hásteinsveg 2) er Guð-
mundur hafði reist og var fjölskyld-
an frá því jafnan kennd við Heið-
ardal. Guðmundur var sjómaður en
gerðist útgerðarmaður 1924 er hann
eignaðist fjórða hlut í vélbátnum
Valdemar VE 268 en tapaði síðan
öllu sínu í kreppunni upp úr 1930.
Tók það Guðmund áratug eða meira
að greiða upp skuldir sínar sem
hann og gerði. Frá 1929 starfaði
Guðmundur lengst af sem verkstjóri
hjá Vegagerðinni víða um land enda
þótt hann byggi áfram í Eyjum.
Tvær eldri systur Ástu, þær Lilja
(eldri) og Sigríður, létust á þessum
árum, 12 og 8 ára. Jafnframt eign-
aðist Ásta yngri systur árið 1923,
Lilju, sem lifir nú ein þeirra systk-
ina. Af sex börnum þeirra Guðmund-
ar og Arnleifar voru þannig aðeins
tvær systur sem náðu fullorðins-
aldri. Arnleif var virk í starfi fyrir
fátæka í Eyjum og hafði oftast
mannmargt heimili. Einnig var hún
einkar trúrækin og vann mikið fyrir
Landakirkju. Þetta er sá jarðvegur
sem Ásta var vaxin úr og mótaði
hana til lífstíðar.
Ásta tók þátt í starfi KFUK og
snemma kom í ljós áhugi hennar á
tónlist, einkum söng. Hún söng í
Vestmannaeyjakórnum. Eftir að
hafa verið tvo vetur í Gagnfræða-
skóla Vestmannaeyja var hún í Hér-
aðskólanum á Laugarvatni aðra tvo
vetur, þá 16 og 17 ára. Um þriggja
ára skeið vann hún í Apótekinu í
Vestmannaeyjum. Árið 1939, þá 22
ára, hélt Ásta til Reykjavíkur og
nam saumaskap í einn vetur hjá
Ástu Þórðardóttur saumakonu.
Lífsförunaut sinn, Hrólf Bened-
iktsson, hitti Ásta er þau bæði störf-
uðu í Félagsprentsmiðjunni en
Hrólfur var þar verkstjóri árin 1935
til 1945.
Þau gengu í hjónaband 24. maí
1941 og næstu 35 árin helgaði Ásta
sig heimilinu á Barónsstíg 19 en þar
voru ávallt margir í heimili. Heimili
þeirra var einkar fallegt og hlýlegt
enda lagði Ásta mikið upp úr því að
fegra umhverfi sitt og snyrta. Þau
Hrólfur eignuðust fjórar dætur,
Ernu Lilju, Birnu, Ástu Sigríði og
Hrefnu. Ásta lagði stolt sitt í að hafa
þær vel til fara og mér hefur verið
tjáð að oft hafi malið í saumavélinni
heyrst fram á nótt þegar Ásta var að
sauma á dæturnar. Hátíðir eins og
jól og áramót voru hafðar í sérstök-
um hávegum og hafa dæturnar vilj-
að halda sínar hátíðir með sama
hætti og í foreldrahúsum. Það segir
sína sögu.
Einstakt viðmót mætti okkur sem
urðum svo heppnir að verða tengda-
synir Ástu og Hrólfs. Dætrunum
fannst á stundum of mikið látið með
okkur og göntuðust við móður sína
að þær teldust heppnar að hafa ekki
eignast bróður. Mikil og einlæg vin-
átta okkar tengdasonanna tókst við
þau hjón.
Tónlist og þá einkum söngur var
mikið áhugamál Ástu. Hún tók þátt í
kórastarfi, m.a. með Kvennakór
Slysavarnafélagsins og Fílharmón-
íusöngsveitinni. Ásta hafði mjög
ákveðnar skoðanir á því hvenær
henni þótti vel sungið og hvenær
ekki. Ég minnist þess oft að hafa
heyrt hana óspara á hrósyrðin þegar
henni þótti vel að verki staðið.
Ásta var hrein og bein í allri fram-
göngu og hún sagði sína meiningu
jafnan umbúðalaust. Snemma kom í
ljós mikill viljastyrkur hjá Ástu.
Hún komst þangað sem hún ætlaði
sér. Það var ekki hægt annað en
dást að því hvernig hún bjargaði sér
þegar á móti blés.
Árið 1976 urðu straumhvörf í lífi
Ástu þegar Hrólfur andaðist eftir
skammvinn veikindi, aðeins 66 ára
að aldri. Hann hafði rekið fyrirtæki
sitt, Offsetprent hf., frá 1945 til
dauðadags við góðan orðstír. Ásta
var orðin ekkja einungis 59 ára að
aldri. Það var henni mikið áfall eins
og gefur að skilja. Prentsmiðjan var
seld stuttu síðar.
En Ásta lagði ekki árar í bát. Sex-
tug að aldri fór hún að leita sér að
vinnu. Án þess að segja dætrum sín-
um frá því sótti hún um starf sem
aðstoðarstúlka á tannlæknastofu.
Síðar lýsti hún því hvernig henni leið
innan um stúlkur sem allar voru
mörgum áratugum yngri en hún og
sóttust eftir sama starfinu. En hún
fékk starfið og hófst þá nýr kafli í lífi
Ástu. Hún starfaði hjá Geir Tóm-
assyni tannlækni í nær 19 ár eða þar
til hún var orðin 78 ára gömul. Sam-
viskusemi Ástu var við brugðið og
hún rækti sitt starf í samræmi við
það. Lengi vel eftir að hún var hætt
störfum var hún engu að síður með
hugann við vinnuna og fannst sem
hún væri að bregðast trausti með því
að mæta ekki til vinnu sinnar. Fjöl-
skylda Ástu þakkar af heilum hug
þeim hjónum Geir Tómassyni og
Mariu Elfriede þá ræktarsemi og
velvild sem þau sýndu Ástu alla tíð
allt til hinstu stundar.
Ásta var um langt skeið félagi í
Oddfellowreglunni og hafði af því
mikla ánægju. Stúkusystur hennar
héldu tryggð við hana og léttu henni
stundir þegar heilsan tók að bila.
Fyrir um tíu árum tók að bera á
minnisbresti hjá Ástu. Fjölskylda
hennar reyndi svo lengi sem mögu-
legt var gera henni kleift að búa í
íbúð sinni á Rauðalæk 34. Fyrir sex
árum fékk hún inni á hjúkrunar-
heimili. Fyrst var hún á Laugaskjóli
og síðar á Skjóli er heilsu hennar
hrakaði frekar. Aðalheiði Vilhjálms-
dóttur og Kristínu Árnadóttur
ásamt samstarfsfólki á Laugaskjóli
og Skjóli eru færðar einlægar þakk-
ir fyrir góða umönnun og ekki síður
einstaklega hlýlegt og jákvætt við-
mót í garð Ástu.
Ásta fylgdist grannt með afkom-
endum sínum og gladdist yfir hverj-
um þeim áfanga sem þau náðu.
Barnabörnin sem eru tíu talsins
sýndu ömmu sinni ræktarsemi af
ástúð og hlýju. Barnabarnabörnin
eru sex.
Ég mun ætíð minnast Ástu fyrir
hennar sterka persónuleika og
hreinskiptni. Það var gaman að eiga
við hana orðastað því hún hafði
ákveðnar skoðanir á mönnum og
málefnum og gaf ekkert eftir í rök-
ræðu. Einnig gat hún verið afar
hnyttin í tilsvörum. Ásta var stolt
kona og glæsileg og henni var í blóð
borið að standa sig í hverju sem hún
tók sér fyrir hendur. Ég get með
góðri samvisku fullyrt að hún stóð
sína vakt með prýði. Ég bið góðan
guð að varðveita Ástu Guðmunds-
dóttur, mína elskulegu tengdamóð-
ur, um leið og ég þakka henni sam-
fylgdina.
Einar Sveinsson.
Við fráfall tengdamóður minnar,
Ástu Guðmundsdóttur, koma upp í
hugann góðar minningar frá okkar
kynnum. Þau hófust fyrir um 25 ár-
um er ég fór að venja komur mínar
til dóttur hennar, Hrefnu. Í fyrstu
nokkuð uppburðarlítill, hafði ekki
kjark til þess að knýja dyra, heldur
beið fyrir utan þar til Hrefna kom
út. Þetta háttalag þótti Ástu nokkuð
undarlegt og kallaði þennan kjark-
litla unga mann gjarnan huldumann-
inn. Það átti eftir að koma á daginn
að þessi fælni mín var algjörlega
ástæðulaus, enda tók Ásta mér sér-
lega vel þegar við loksins hittumst.
Ásta hafði þá nýlega séð á bak eig-
inmanni sínum við ótímabært fráfall
hans í september 1976. Hrólfur
Benediktsson prentsmiðjustjóri
hafði um árabil rekið fyrirtæki sitt,
Offsetprent, af myndarskap og Ásta
staðið fyrir stóru heimili og uppeldi
fjögurra dætra. Því urðu mikil um-
skipti í lífi hennar við fráfall Hrólfs.
Það lýsir Ástu vel, að hún hafði
kjark og þor til þess að takast á við
breyttar aðstæður og fór að leita
fyrir sér á vinnumarkaðinum á sex-
tugasta aldursári. Hún réðst til
starfa hjá Geir Tómassyni tann-
lækni, þar sem hún starfaði allt til
þess að Geir lét af störfum fyrir ald-
urs sakir. Vinnan var Ástu afar mik-
ilvæg ekki síður en ágæt kynni
hennar, Geirs og eiginkonu hans.
Ásta var þeirrar gerðar, að það verk
sem hún tók að sér vann hún af trú-
mennsku og samviskusemi.
Við Hrefna giftum okkur árið
1978, tveimur árum eftir fráfall
Hrólfs. Ásta, sem þá var á tímamót-
um í lífi sínu, stóð fyrir brúðkaupinu
af miklum rausnar- og myndarskap,
vandaði til á allan hátt eins og henn-
ar var háttur.
Ásta var mikil gæfukona í lífi sínu.
Hún eignaðist fjórar myndarlegar
dætur og fjölda barnabarna og
barnabarnabarna. Hún var ákaflega
gestrisin og naut sín best, þegar fjöl-
skyldan kom saman af ýmsu tilefni.
Þá dró hún ekki af sér við að reiða
fram veislukost og viðurgjörning
sem best mátti verða. Hún var af
gamla skólanum í þessum efnum,
settist varla til borðs, þar eð hún var
sífellt að sjá til þess að gestirnir
hefðu allt til alls.
Synir okkar Hrefnu, Hjörtur og
Hrafn, minnast ömmu Ástu með
þakklæti og hlýhug fyrir allar þær
mörgu stundir er hún gætti þeirra,
sótti í skólann eða hlustaði á mistil-
þrifamikinn tónlistarflutning á tón-
leikum í Tónmenntaskólanum sem
og fyrir stundirnar er setið var í eld-
húsinu á Rauðalæk, reiknað og
skrifað fyrir skólann undir hand-
leiðslu ömmu.
Ásta hafði mikið yndi af tónlist,
söng sjálf í kórum og fylgdist með
tónlistarviðburðum. Hún hafði
næmt tóneyra og ákveðnar skoðanir
á flestu er tónlistina varðar. Hún var
virk í félagsstarfi Oddfellowa eins og
Hrólfur eiginmaður hennar hafði
einnig verið. Þar átti hún marga vini
sem ætíð reyndust henni vel.
Ásta hafði ákveðnar skoðanir á
mönnum og málefnum líðandi stund-
ar. Hún hafði gaman af því að tala
um stjórnmál og setti sig þá gjarnan
í öndverða stöðu við viðmælandann,
sér til gamans. Hún hafði ágæta
kímnigáfu og hnyttin tilsvör hennar
og athugasemdir geymast í minning-
unni.
Ásta var lengst af heilsuhraust,
kvik í hreyfingum, stundaði sund og
gönguferðir. Síðustu árin átti Ásta
við veikindi að stríða þar sem and-
legt atgervi lét undan síga. Hún
naut góðrar aðhlynningar, fyrst á
sambýlinu Laugaskjóli og síðar á
hjúkrunarheimilinu Skjóli. Þakkir
skulu hér færðar öllu því ágæta fólki
sem annaðist hana síðustu árin.
Ég kveð nú Ástu Guðmundsdótt-
ur með virðingu og þakklæti fyrir að
hafa fengið að kynnast henni og
ganga með henni þennan spöl á ævi-
veginum.
Guð blessi minningu hennar.
Hjörtur Örn Hjartarson.
Mín fyrsta minning um ömmu
Ástu er frá því ég var fimm ára og
bjó í Eskihlíð. Það var Þorláks-
messukvöld og mig langaði sérstak-
lega mikið í ákveðinn sælgætisstaf í
skóinn frá jólasveininum eins og
Erna frænka hafði fengið nóttina áð-
ur. Amma Ásta kunni ráð við því og
fór með mig inn í rúm, kenndi mér
Faðirvorið og svo fórum við með
bæn þar sem þessari einlægu ósk
var komið á framfæri. Morguninn
eftir þegar ég vaknaði og sá að
hlustað hafði verið á bænina dáðist
ég að snilld ömmu. Þótt ég viti núna
hvaðan sælgætisstafurinn kom, þá
hafði þetta mikil áhrif á mig og í
hvert sinn sem ég lauk við að fara
með bænirnar mínar var endað á
Faðirvorinu mjög samviskusamlega.
Ég á margar góðar minningar um
ömmu Ástu. Hún var einstaklega
dugleg og fór mikið í sund. Mér þótti
merkilegt og skemmtilegt að yfir-
leitt þegar við fórum í Laugardals-
laugina valdi hún útiklefann þar sem
við skokkuðum og teygðum eftir
sundsprettinn og heita pottinn. En
utanlandsferðirnar til Flórída
standa þó upp úr, því ömmu þótti
alla tíð mjög gaman að fara á strönd
og fá lit á kroppinn. Á hverjum
morgni var amma mætt fyrst út og
gekk alla ströndina endanna á milli
og ef maður vildi með, þá mátti mað-
ur hafa sig allan við að halda í við
hana, svo rösklega gekk hún. Einu
skiptin sem hún hægði á sér var til
að tína upp fallegar skeljar sem urðu
á vegi hennar. Að kvöldi var síðan
metist um hver hefði tekið mestan lit
þann daginn og hafði amma Ásta
yfirleitt vinninginn.
Elsku amma Ásta, dugnaður þinn
og kraftur var aðdáunarverður. Ég
kveð þig með söknuð í hjarta en trúi
að þú sért komin á betri stað, án
veikinda og elli, og er sannfærð um
að vel hefur verið tekið á móti þér af
afa Hrólfi, fjölskyldu þinni og öllum
þeim sem þú snertir á þinni löngu
ævi.
Vertu sæl að sinni, amma mín.
Ásta S. Einarsdóttir.
Í dag kveðjum við ömmu Ástu.
Við systkinin viljum með fáum orð-
um minnast ömmu okkar Ástu Guð-
mundsdóttur, sem lést 27. maí. Við
áttum ekki margar stundir með
ömmu áður en Alzheimersjúkdóm-
urinn fór að taka sinn toll af lífi
hennar. En ferðirnar í sumarbústað
foreldra okkar með ömmu eru okkur
nú afar dýrmætar. Ekkert var eins
gaman og að vera út á túni með
ömmu í fótbolta. Hún óþreytandi í
markinu meðan við skutum og hún
skutlaði sér milli stanganna, komin á
áttræðisaldur. Og alltaf með vissu
millibili kom þessi setning: „Hrólfur,
áttu ekki að vera í Val eins og hann
afi þinn?“ Hún amma var ótrúlega
fim og létt á sér. Það var mikið hleg-
ið og amma hló mest þegar við náð-
um að skora hjá henni og hún lá í
mjúkum mosanum og gat varla stað-
ið upp.
Það var einnig gott að kúra hjá
ömmu á kvöldin og finna nærveru
hennar og öryggi, en þessum stund-
um lauk alltof fljótt. Nú hefur góður
Guð tekið ömmu til sín og við vitum
að nú líður henni vel hjá afa Hrólfi.
Við erum einnig sannfærð um að hér
eftir muni þau bæði halda verndar-
hendi yfir okkur börnunum sínum.
Við kveðjum ömmu með ljúfri
bæn sem okkur var kennd þegar við
vorum lítil.
Kristur minn, ég kalla á þig,
komdu að rúmi mínu,
gjörðu svo vel og geymdu mig,
Guð, í skjóli þínu.
Fanney Birna Jónsdóttir og
Hrólfur Örn Jónsson.
Kæra vinkona, mig langar til að
hnýta saman nokkur fátækleg
kveðju- og þakkarorð, er leiðir nú
skiljast – um sinn.
Ásta Guðmundsdóttir kom til
starfa á tannlæknastofu minni
nokkru eftir andlát eiginmanns síns,
Hrólfs Benediktssonar prentsmiðju-
stjóra. Þar með sköpuðust okkar
fyrstu kynni, sem urðu að varanlegri
vináttu, sem aldrei bar neinn skugga
á.
Eftir áralangt samstarf okkar
Ástu var hún orðin mín stoð og
stytta í okkar daglegu störfum;
stundvís og samviskusöm með af-
brigðum. Fjarvistir frá störfum voru
eiginlega engar. Óhætt er að segja,
að Ásta hafi verið sérstaklega vel
liðin af sjúklingum mínum og margir
þeirra hafa spurt um hana og minn-
ast hennar með þakklæti, er ég hefi
hitt þá nú á síðari árum.
Minnisstæð okkur hjónum eru
þau skipti er við kölluðum á starfs-
fólk okkar í einskonar jólakvöldkaffi
rétt fyrir hátíðarnar. Þá var oft glatt
á hjalla með Ástu, Þóru og Hólm-
fríði; hlegið, myndir teknar og
dreypt á glasi enda í góðra vina hópi.
Ekki vorum við Ásta alltaf sam-
mála er við ræddum um dægurmálin
eða heimspekilegar vangaveltur, s.s.
eilífðarmálin. En það að vera
skemmtilega ósammála var eigin-
lega hluti af fölskvalausri vináttu
okkar – nokkuð sem við bæði höfð-
um gaman af.
Fyrir allt þetta þakka ég nú henni
og bið henni blessunar og fararheilla
á þeim leiðum, sem hún nú hefur
lagt út á. Óljóst og þokukennt er
upphaf allra hluta en ekki endamark
þeirra.
Þegar þú, kæra vinkona, gengur
nú til móts við hið nýja og óþekkta
fylgja þér hugheilar óskir um far-
arheill.
Ástvinum þínum sendum við hjón-
in innilegar samúðarkveðjur og
segjum:
Far þú í friði,
friður guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem.)
Maria og Geir R. Tómasson.