Morgunblaðið - 06.06.2003, Blaðsíða 32

UMRÆÐAN
32 FÖSTUDAGUR 6. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Á 20. ÖLDINNI fjölgaði íbúum
jarðar úr 1,6 milljörðum í 6 milljarða
sem er u.þ.b. fjórföldun. Íslend-
ingum fjölgaði álíka
mikið, þ.e. úr um
77.000 í um 280.000.
Aftur á móti fjölgaði
Dönum aðeins úr
rúmum 2 milljónum
í rétt rúmar 5 millj-
ónir eða 2,5x. Enn
fjölgar Íslendingum á náttúrulegan
hátt, eins og það kallast á fræðimáli
þegar fleiri fæðast en deyja. Fæð-
ingartalan hér á landi er sú hæsta í
Evrópu að meðaltali, 2 börn á hverja
konu á barneignaraldri (hefur lækk-
að úr 4 frá 1960).
Á Spáni og Ítalíu er þetta hlutfall
komið niður í 1,2-1,3 að meðaltali,
það lægsta í Vestur-Evrópu.
Á meðan íbúum Evrópu fjölgar
lítið er gífurleg fjölgun í þriðja
heiminum; Afríku, Asíu, Suður- og
Mið-Ameríku. Fólk flykkist til borg-
anna sem þenjast út skipulagslítið
og stór hluti íbúa býr við eymd og
volæði. Ungt fólk, menntað sem
ómenntað, á sér litla framtíð heima
og streymir til ríku landanna í
norðri; BNA, Kanada, Vestur- og
Norður-Evrópu.
Sagan endurtekur sig, alltaf hefur
mannskepnan verið á ferð og flugi;
elta veiðidýr, leita að grösugum hög-
um og vatni, flýja hörmunga af nátt-
úrunnar og manna völdum.
Á 19. öld og fram á þá 20.
streymdu Evrópubúar til Norður-
Ameríku (Íslendingar þar með-
taldir), Suður-Ameríku og Eyjaálfu.
Straumurinn frá Evrópu hætti að
miklu leyti þegar fyrri heimsstyrj-
öldin braust út 1914 og vegna krepp-
unnar miklu 1929-40.
Það mætti búast við því að miklu
fleiri íbúar Bandaríkjanna væru
fæddir erlendis heldur en raunin er
þar sem BNA sem og Kanada, Ástr-
alía, Argentína og fleiri ríki eru
byggð upp af innflytjendum. Að vísu
eru þeir margir en hæst var hlut-
fallið árið 1910 eða 15% en fór niður
í 5% 1970, 1994 var það um 9%. Í
Vestur-Evrópu er þetta hlutfall
4,5% (1990). Þetta er meðaltal og
segir ekki alla söguna því í Þýska-
landi og Austurríki er hlutfallið um
og yfir 9%. Á Norðurlöndum er hlut-
fallið hæst í Svíþjóð 5,4%, í Dan-
mörku 4,8%, Noregi 4,1%, á Íslandi
er það 3,5% en aðeins 1,8% í Finn-
landi. Í hinum sólríku og yndislegu
löndum, Ítalíu, Spáni og Portúgal, er
hlutfallið um 2%. Fólk getur svo velt
því fyrir sér af hverju hlutfallið sé
svo lágt þar. Innflutningur fólks frá
öðrum heimsálfum til Evrópu hófst
líklega með uppgangi í þýsku efna-
hagslífi (þýska efnahagsundrinu)
um 1960, þegar milljónir svokallaðra
„gastarbeiter“ komu til Þýskalands,
aðallega Tyrkir. Þjóðverjar fluttu
inn vinnuafl en eftir urðu mann-
eskjur af holdi og blóði. 3-4 milljónir
Tyrkja eru nú í Þýskalandi.
Innflutningur fólks til Íslands
hefst ekki að ráði fyrr en um 1980,
fyrir þann tíma voru þetta aðallega
Norðurlandabúar. Árið 1980 voru
hér 3.240 erlendir ríkisborgarar,
2002 voru þeir 10.221 og af þeim
voru Póverjar flestir eða 1.810. Það
er svo sem engin furða, í Póllandi
þar sem 40 milljónir manna búa er
um 20% atvinnuleysi. Straumur
fólks inn í Vestur- og Norður-
Evrópu er sem sagt ekki eingöngu
frá 3. heiminum heldur einnig frá
Austur-Evrópu (fyrrum leppríkjum
Sovétríkjanna) og Rússlandi. Í þess-
um ríkjum er allt meira og minna í
kalda koli eftir fall Sovétríkjanna og
kommúnismans og líklega er ein
helsta ástæða þess, að þessi ríki eru
á leið inn í Evrópusambandið sú að
ríkin í vestri vilja byggja þar upp
efnahagslífið og hemja þar með
fólksstrauminn í vestur.
En hvað er að gerast hér á landi,
straumurinn virðist þyngjast og
þyngjast og lítil sem engin fyr-
irstaða eða eins og Georg Lárusson,
forstjóri Útlendingastofu, sagði: „Ís-
land er opnasta land í Evrópu.“
Hver er stefna íslenskra stjórnvalda
í málefnum innflytjenda? Er hún til?
Hér með fer ég fram á það að ný-
skipaður dóms- og kirkjumálaráð-
herra, Björn Bjarnason, svari þessu.
Öll ríki, meira að segja innflytj-
endaríkin BNA, Kanada og Ástralía,
hafa mjög skýrar og strangar reglur
um innflytjendur. Það komast ekki
allir inn sem vilja.
Það sem þessi ríki vilja eru hæfi-
leikar; ungt fólk með góða heilsu,
menntun og með fáa í eftirdragi (þ.e.
fjölskyldu sem fylgir í kjölfarið) svo
það blandist vel íbúum sem fyrir
eru. Íslendingar virðast fara aðra
leið, flytja hingað lítt eða ómenntað
fólk sem fer í fiskvinnslu og láglauna
þjónustustörf. Það sættir sig við
laun sem landinn gerir ekki, enda
himinhá laun í augum þessa fólks
sem er öðru vant.
Er íslenskt samfélag tilbúið að
takast á við meiri straum útlendinga
hingað?
Við verðum að átta okkur á því að
Ísland er ekki innflytjendaríki eins
og fyrrnefnd ríki.
Um 15% fjölgun íbúa hér á landi
sl. 10 ár er vegna fjölgunar innflytj-
enda. Í Malmö í Svíþjóð, þar sem
eru álíka margir íbúar og hér eða
um 300 þúsund, var 50% fjölgunar-
innar vegna innflytjenda. Hvursu
langt verður þess að bíða að svipað
ástand verði hér? Árið 1980 voru hér
114 manneskjur frá Asíu, 1990 404,
árið 2000 voru þær 1.431, með sama
áframhaldi verður hér nýlenda eða
menningarkimi Asíufólks um 15.000
manns árið 2020 og 3-4.000 manna
nýlenda Afríkumanna.
Hver er ein helsta uppspretta
átaka, togstreitu og ósamlyndis fyr-
ir utan baráttu um völd og áhrif,
brauð og auðlindir? Það er að öllum
líkindum ólíkir siðir og venjur.
Hvað sagði Þorgeir Ljósvetn-
ingagoði á Alþingi árið 1000?
„En nú þykir mér það ráð að vér
látim eigi þá ráða, er mest vilja í
gegn gangast, og miðlum svo mál á
milli þeirra, að hvorirtveggju hafi
nokkuð til síns máls, og höfum allir
ein lög og einn sið. Það mun verða
satt, er vér slítum í sundur lögin, að
vér munum slíta og friðinn.“
Þjóðflutning-
arnir nýju
Eftir Sigurð Þór Jónsson
Höfundur er framhaldsskólakennari, fil.
kand. í félagsfræði og stjórnmálafræði.
Í VÍÐSJÁ á Rás eitt á laugardag-
inn var las Guðmundur Stein-
grímsson pistil sinn. Framan af voru
hugleiðingar Guð-
mundar bráð-
skemmtilegar, ekki
síst vangaveltur
hans um Íslendinga í
útlöndum, sérkenni
þeirra og sérstöðu –
bæði gagnvart
gestaþjóðinni svo og afgangnum af
íslensku þjóðinni. Seinni hluti pist-
ilsins fjallaði hins vegar um Íslands-
daginn í Svíþjóð, þar sem Guð-
mundur sjálfur og félagar hans í
hljómsveitinni Ske voru meðal fjöl-
margra þátttakenda. Umfjöllun
Guðmundar um Íslandsdaginn
byggist á þremur rangfærslum sem
hér verða leiðréttar.
Fyrir það fyrsta hélt hann því
fram að nær eingöngu Íslendingar
hefðu verið viðstaddir þarna í garð-
inum. Það hefðu vissulega þótt tíð-
indi ef svo væri, því ef marka má orð
forráðamanna garðsins lögðu tugir
þúsunda manns leið sína um garðinn
þá ellefu tíma sem dagskráin stóð yf-
ir. Þá væri fjöldi Íslendinga í Svíþjóð
rækilega vanreiknaður! Þegar hátíð-
ardagskráin stóð sem hæst giska
menn á að um 15 þúsund manns hafi
verið samankomin í garðinum.
Þá kemur fram í máli Guðmundar
að einungis einn blaðamaður hafi
verið viðstaddur á Íslandsdeginum
og að hann hafi komið frá Morg-
unblaðinu. Í samræmi við það segir
hann enga umfjöllun hafa verið um
daginn í sænskum fjölmiðlum.
Nokkur hópur sænskra fréttamanna
var á staðnum og hafa birst fréttir
frá deginum í sjónvarpi og í öðrum
fjölmiðlum í Svíþjóð. Meðal annars
birtist heilsíðugrein um íslenskt
popp í Dagens Nyheter á sjálfan Ís-
Íslandsdagurinn
í Svíþjóð
Eftir Skúla S. Ólafsson
Í NOKKRUM orðum vil ég koma því á framfæri í eftirfarandi grein,
að málum varðandi girðingu sauðfjárveikivarna úr Þorskafirði í Stein-
grímsfjörð hefur undanfarin ár verið mjög ábótavant, svo ekki sé meira
sagt.
Bændur í Reykhólahreppi eiga mikilla hagsmuna að
gæta varðandi þessa girðingu.Það má líka ljóst vera, að
girðing þessi þjónar engum tilgangi lengur, þar sem heil-
brigt fé með öllu er talið vera beggja vegna girðing-
arinnar. Samkvæmt gömlum vana er girðingin látin
standa og rík áhersla lögð á það, að því fé, sem yfir hana
fer, skuli slátrað. Síðastliðið haust var slátrað 70 fjár,
sem yfir girðinguna fór, og verður það að teljast mikill tollur þeirra,
sem í hlut eiga. Erfiðlega hefur gengið að fá menn til þess að halda við
þessari girðingu.Ég man ekki eftir því vori hér við Breiðafjörð, að girð-
ingin hafi ekki verið umræðuefni fjáreigenda, sem vart hafa þorað að
sleppa fé sínu á fjall vegna hættu á því, að það færi yfir girðinguna og
því yrði þar með slátrað.
Menn eiga misjafnra hagsmuna að gæta hvað þetta varðar. Sumir
verða að sleppa öllu sínu fé á svæðið við girðinguna, þar sem þeir eiga
upprekstrarrétt skammt frá henni. Landbúnaðarráðuneytið hefur væg-
ast sagt verið skeytingarlaust um endurbætur og viðhald á girðingunni.
Tilsvör manna þar teljast vera með ólíkindum, en þeir viðhafa þau orð
við bændur, sem eftir viðhaldi á girðingunni leita, hvort þeir geti ekki
sjálfir haldið girðingunni við. Er þá verið að ræða við bændur, sem eiga
allt upp í 500 fjár á vetrarfóðrum. Getur hver maður sagt sér það sjálf-
ur, sem eitthvað setur sig inn í mál venjulegra sauðfjárbænda, að bóndi
með þennan fjárfjölda hefur nóg með það að gera, að annast um eigið
bú í sauðburði.
Ég ætla ekki sérstaklega að nefna nöfn manna að þessu sinni, en vera
má, að ef ekki verður brugðist við hið snarasta og þessum málum kippt í
lag verði nöfn einstakra manna nefnd í næstu grein. Staðfest er, að
sauðfjárveikivarnagirðingin lá niðri um nokkurt skeið í fjörunni fyrir
neðan Múla í Þorskafirði og var þar ekki bætt um fyrr en hlutaðeigandi
bóndi vakti á því athygli. Verði þessum málum svo haldið áfram sem nú
er verður ekki annað séð en úr verði kærumál og úthrópun þeirra, sem
ábyrgðina bera. Á það skal bent, að endurnýjun á girðingunni hefur
nánast engin verið um áraraðir, heldur einasta tjaslað við það, sem af-
laga hefur farið veturinn á undan. Trúlegt er því, að girðingin sé nánast
ónýt og þyrfti að vinnast öll upp að nýju, ef hún á að þjóna því hlutverki
sem henni er ætlað.
Bið ég nú hlutaðeigendur að skoða þetta í ljósi þess er að framan
greinir og sýna manndóm í að halda þeim hlutum í lagi, sem þeim ber
skylda til að landslögum.
Girðingarmálum
ábótavant
Eftir Braga Benediktsson
Höfundur er prófastur á Reykhólum.
É
g frétti um daginn
að konur vildu ekki
lengur þennan
mjúka mann, sem
þær hefðu verið að
dásama í öll þessi ár. Þessari til-
finningaveru, sem bleytti öll sófa-
sett söltum tárum, hefði verið
vísað á dyr í vitund kvenlegrar
fýsni. Konur hefðu áttað sig á
frumeðli sínu, sem væri að reiða
sig á öfgarnar í andeðlinu; hinn
karlmannlega þátt náttúrunnar,
sem veitti hinum kvenlega það
jafnvægi sem nauðsynlegt væri í
heimi estrógens og bleikra borð-
stofustóla.
Ég ákvað því að breyta hegðun
minni; breyta frumnáttúru minni
og leita fanga
í heimi, þar
sem ekki væri
sorg og sút að
finna. Sjálfs-
vitund mín
skyldi skerpt
og karlmað-
urinn lokkaður úr undirvitund-
inni, eftir margra ára dvala. Ég
skyldi vera eins og hinn ógurlegi
Hulk, nema bara að ég yrði
grænn allan sólarhringinn, með
þrútna vöðva. Hinn reiði græni
maður.
Ég byrjaði á því að fara í Bón-
us í Holtagörðum til að sýna
kvenþjóðinni karlmennsku mína.
Innreið mín í heim karlræðisins
hófst á bílastæðinu, með því að
ég smeygði mér í stæði sem eldri
kona, gráhærð með permanent,
var að bakka ljósgræna Skód-
anum sínum í. Þetta gerðist á ör-
skotsstundu; eina hugsunin sem
komst að var: „Ég skal ekki láta
þennan lífeyrisþega komast upp
með neitt múður. Farðu aftur á
elliheimilið, gamla kona. Ég er
karlmaðurinn hér. Ég er gáfaðri
en þú.“
Örmjóu munaði að sú gamla
bakkaði inn í hliðina á bílnum
mínum, en sem betur fór var við-
bragð hennar leiftursnöggt. Hún
náði meira að segja að þeyta bíl-
flautuna af krafti. Ég brosti brosi
hinna vægðarlausu, drap á bíln-
um og steig út.
Um leið steig konan út úr bif-
reið sinni. „Hvers konar fram-
koma er þetta eiginlega?“ spurði
hún forviða og ekki var laust við
að særinda gætti í röddinni.
„Skiptu þér ekki af því sem þér
kemur ekki við,“ svaraði ég kok-
hraustur. „Þú ert komin á seinni
helminginn. Farðu á elliheimilið
og leggðu þig. Ég er alvöru karl-
maður og læt þig ekki komast
upp með neitt múður. Þar að
auki geta konur ekki bakkað og
ég er gáfaðri en þú.“
Hrörlegt andlit hennar tók á
sig mynd, sem ég mun aldrei
gleyma. Hún vissi greinilega ekki
hvaðan á sig stæði veðrið, dró
augað í pung og kipptist til, eins
og sá taugasjúklingur sem hún
greinilega var. En hún sagði ekki
orð.
Ég var ánægður með þessa
byrjun mína og arkaði sjálfum-
glaður inn í verslunina. Ein-
hverjir viðskiptavinir höfðu orðið
vitni að uppákomunni og störðu á
mig, steinhissa. Ég lét það ekk-
ert á mig fá, heldur tók kerru og
hóf að tína vörur ofan í hana.
Auðvitað valdi ég karlmannlegar
Karl-
mennskan
Aldrei aftur skyldi ég neita að skrifa
undir kvittanir og bæla niður
þær kvenlegu hvatir sem fengju
mig til að kaupa tannkrem.
VIÐHORF
Eftir Ívar Pál
Jónsson
ivarpall@mbl.is
vörur, á borð við raksápu,
Cheerios og Coca Cola. Ekkert
tannkrem. Tannkremstímar mín-
ir voru liðnir.
Að sjálfsögðu neitaði ég líka að
skrifa nafnið mitt á greiðslu-
kortanótuna, eins og sönnum
karlmanni sæmdi. Eitthvað
maldaði pilturinn á kassanum í
móinn og talaði um að hringja á
lögregluna, en ég lét það sem
vind um eyru þjóta, raðaði í tvo
poka og strunsaði út, þess full-
viss að njóta margfaldra vin-
sælda hjá kvenþjóðinni á við áð-
ur. Ég gekk inn í Bónus í
Holtagörðum sem drengur, en
yfirgaf verslunina sem fullvaxta
karlmaður.
Þegar ég kom aftur að bílnum
ætlaði ég ekki að trúa eigin aug-
um. Gráhærða konan með
permanentið hafði lagt bifreið
sinni, græna Skódanum, þversum
fyrir stæðið, þannig að engin leið
var fyrir mig að komast úr því.
Sjálf var hún hvergi sjáanleg.
Andlit hennar kom upp í huga
mér og ég brotnaði saman. Hún
minnti mig á ömmu mína. „Hvað
hef ég gert?“ öskraði ég, svo við-
skiptavinir hrukku við og litu í
átt til mín. Ég féll á kné og
horfði til himins. „Er þetta virki-
lega sá maður, sem ég vil verða?
Hef ég orðið strandaglópur í
veruleika hinna óraunhæfu
krafna samfélagsins?“ æpti ég
eins hátt og raddfærin leyfðu.
Mér varð á þessari stundu
ljóst að ég gæti ekki afneitað eðli
mínu. Hinar óraunhæfu kröfur
samfélagsins væru einmitt það,
óraunhæfar. Að minnsta kosti í
mínu tilfelli.
Um leið færðist yfir mig sælu-
tilfinning. Nú gæti ég óhræddur
á ný grátið yfir ástarkvikmynd-
um, látið vaða yfir mig á börum
skemmtistaða borgarinnar og
heklað lopapeysur handa ætt-
ingjum mínum. Ég fann að þessi
örstutta vist í fangaklefa ímynd-
aðs álits kvenþjóðarinnar hafði
verið óbærileg. Aldrei aftur
skyldi ég neita að skrifa undir
kvittanir og bæla niður þær
kvenlegu hvatir, sem fengju mig
til að kaupa tannkrem.
En það var of seint. Dreng-
urinn við kassann hafði látið
verslunarstjórann vita og sá
hafði hringt á lögregluna. Ég var
því dæmdur til að feta þessa
stigu karlmennskunnar að eilífu.
Ekki varð aftur snúið. Um leið
og lögreglubíllinn hafði numið
staðar fyrir utan innganginn og
ungur lögreglumaður, greinilega
sumarafleysingamaður, stigið út,
hljóp ég af stað í áttina að hon-
um. Ég hljóp eins hratt og ég
gat, beint á bakið á honum. Við
það heyrðist mikill dynkur. Ég
vaknaði hlekkjaður við rúm á
Landspítalanum.
Ég varð því að flytja að heim-
an, frá ástkærri móður minni.
Mér líður hins vegar vel hérna á
Hrauninu. Mamma kemur í
heimsókn í hverri viku og ég
stunda líkamsræktina eins og al-
vöru karlmaður. Að vísu hefur
verið erfitt að kveða kvenmann-
inn, mjúka manninn, algjörlega í
kútinn á löngum einverustund-
um. Samfangarnir njóta hins
vegar ávaxtanna og eru hæst-
ánægðir með lopapeysurnar.