Morgunblaðið - 31.07.2003, Síða 1

STOFNAÐ 1913 205. TBL. 91. ÁRG. FIMMTUDAGUR 31. JÚLÍ 2003 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Hin síbreyti-
legu svipbrigði
Sýning á ljósmyndum Roni
Horn opnuð í dag Listir 24
Brostnar vonir
í boltanum
Hlutafélagavæðing fótbolta-
félaganna Viðskipti 4
Victoria
Abril hjá múm
Óvænt uppákoma í Elliðaár-
dalnum Fólk 50
FYRIRTÆKIÐ Norðurskel í Hrísey uppsker í
sumar um 10 tonn af kræklingi úr ræktun sinni í
Eyjafirði. Stefnt er að því að á næsta ári verði upp-
skeran allt að 150 tonnum og nái þúsund tonnum
árið 2007.
Kræklingaræktunin hófst árið 2000 og nú hafa
um 60 kílómetrar af söfnunarþráðum verið settir
út, en ræktunin er í sjálfu sér afskaplega einföld.
Lögð er út 220 metra löng burðarlína og niður úr
henni hanga 5 metra langir söfnunarþræðir með
hálfs metra millibili. Lirfur skeljarinnar festa sig
svo á þræðina og vaxa þar og dafna þar til mark-
aðsstærð er náð eftir um tvö og hálft ár. Ekkert
þarf að gefa kræklingnum að éta, hann síar nær-
inguna í sig beint úr sjónum.
Skelin er nær eingöngu seld lifandi til veitinga-
húsa innanlands enn sem komið er en útflutningur
og fullvinnsla taka við innan tíðar.
„Við sjáum ekki fram á að flytja skelina lifandi
út, fragtin er of dýr með fluginu, en við höfum
reyndar fengið fyrirspurnir frá dönskum veitinga-
húsum, sem vildu flytja skelina út með Grænlands-
flugi sem millilendir hér á Akureyri,“ segir Víðir
Björnsson, framkvæmdastjóri og annar aðaleig-
andi Norðurskeljar. „Við gerum ráð fyrir því að
flytja skelina út forsoðna í sósu í lofttæmdum um-
búðum. Skotar hafa náð mjög góðum árangri í sölu
á þannig afurð og ræktendur þar hafa meðal ann-
ars boðið okkur samvinnu af ýmsu tagi.“
Stefnt er síðan að fullvinnslu í Hrísey og þá er
gert ráð fyrir að störfum muni fjölga mikið.
Vonast eftir
1.000 tonnum
af krækling
Norðurskel í Hrísey

Kolféll/2C
GREIÐSLUR atvinnuleysisbóta námu rétt rúm-
um tveimur milljörðum króna á fyrstu sex mán-
uðum ársins í ár, en voru orðnar um 1,2 milljarðar á
sama tíma í fyrra. Í ljósi þess að atvinnuleysi eykst
jafnan á haustin gerir Vinnumálastofnun ráð fyrir
að heildargreiðslur atvinnuleysisbóta á árinu verði
á bilinu 3,7 til 3,9 milljarðar króna, eða langt um-
fram þá upphæð sem gert var ráð fyrir í fjárlögum
ársins 2003, en hún var rúmir 2,4 milljarðar króna.
Að sögn Ingunnar S. Þorsteinsdóttur, hagfræð-
ings hjá ASÍ, er líklegt að vegna aukinna umsvifa
verktaka, til dæmis vegna vegaframkvæmda, muni
atvinna aukast á næstu misserum. Umsóknum um
atvinnuleysisbætur hefur einnig fækkað undan-
farna mánuði, samkvæmt upplýsingum frá Eflingu
og Verslunarmannafélagi Reykjavíkur. Virðist því
sem botninum hafi verið náð í fjölda atvinnulausra.
Samkvæmt tölum Vinnumálastofnunar voru
5.035 manns skráðir atvinnulausir á landinu í gær,
2.875 konur og 2.160 karlar. Það er 5,2% minna at-
vinnuleysi en í lok júnímánaðar.
Mun meira greitt
í atvinnuleysis-
bætur en gert
var ráð fyrir

Óveruleg breyting/6
GEORGE W. Bush Bandaríkja-
forseti varði í gær af krafti
ákvörðun sína um að grípa til
hernaðar-
íhlutunar í
Írak og kall-
aði eftir full-
tingi annarra
landa við að
bægja frá
hættunni sem
stafaði af
kjarnorku-
vopnaáætlun-
um Norður-Kóreumanna og Ír-
ana.
Þrátt fyrir að enn – þremur
mánuðum eftir að eiginlegum
stríðsaðgerðum lauk í Írak – hafi
ekki komið fram sannanir fyrir
meintu gereyðingarvopnabúri
Íraka sagðist Bush þess fullviss
að „sannleikurinn“ myndi koma í
ljós, eftir að farið hefur verið í
gegnum það gríðarmikla magn
skjala og annarra gagna úr fór-
um fyrrverandi valdaherra í Írak
sem nú eru í höndum Banda-
ríkjahers.
Þetta kom fram í máli Bush á
fyrsta blaðamannafundinum frá
því í marz þar sem hann stendur
einn fyrir svörum. Forsetinn
ávarpaði blaðamenn í rósagarð-
inum við Hvíta húsið í Wash-
ington áður en hann hélt til mán-
aðarlangrar dvalar á býli sínu í
Texas.
Bush viðurkenndi að hann
gæti ekkert sagt um það hvenær
bandaríska herliðinu í Írak tæk-
ist að hafa hendur í hári Sadd-
ams Husseins, fyrrverandi
Íraksforseta, en fór fram á að sér
yrði talið til tekna að hafa „lyft
fargi ótta“ af írösku þjóðinni.
Axlar „persónulega ábyrgð“
á ræðufullyrðingum
Sagði forsetinn að ríkisstjórn-
in væri viss um að hún væri í
stakk búin til að afstýra nýrri
hríð hryðjuverka al-Qaeda-sam-
takanna. Jafnframt sagðist hann
taka „persónulega ábyrgð“ á öllu
því sem hann sagði í stefnuræðu
sinni í janúar, en mjög hefur ver-
ið gagnrýnt að umdeild fullyrð-
ing um að Írakar hefðu reynt að
kaupa kjarnorkuvopnavinnan-
legt úran í Afríku skyldi hafa
verið nefnd í ræðunni.
Á blaðamannafundinum, sem
þótti sem slíkur tíðindum sæta
fyrir þær sakir hve sjaldan Bush
mætir blaðamönnum einn síns
liðs, notaði hann þetta tækifæri
einnig til að undirstrika áherzlu-
atriði stefnu ríkisstjórnar sinnar
í málefnum Mið-Austurlanda.
Enn „raunhæft“ að stofna
Palestínuríki árið 2005
Sagðist forsetinn, sem á síð-
ustu dögum hefur átt viðræður
við forsætisráðherra bæði Ísr-
aela og Palestínumanna, trúa því
staðfastlega að það væri enn
raunhæft markmið að hinn svo-
nefndi Vegvísir til friðar verði
kominn nógu langt í framkvæmd
til að hægt verði árið 2005 að lýsa
formlega yfir stofnun sjálfstæðs
ríkis Palestínumanna.
Bush segir „sannleikann“ um
vopn Íraka munu koma í ljós
Washington, Bagdad. AFP, AP.
George W. Bush
NOKKURRA manna könnunar-
lið skipað yfirmönnum úr Níger-
íuher og fulltrúum annarra Vest-
ur-Afríkuríkja kom til Monróvíu,
höfuðborgar Líberíu, í gær til að
undirbúa komu fjölþjóðlegrar
friðargæzlusveitar þangað, en
borgarastríðshrjáðir íbúar lands-
ins hafa beðið þess lengi.
Ástandið er verst í höfuðborg-
inni, sem er yfirfull af flóttafólki,
en uppreisnarmenn hafa frá því í
byrjun júní sótt þar að liðsmönn-
um stjórnarhers Charles Taylors
forseta. Harðir bardagar geisuðu
enn í borginni í gær, þrátt fyrir
endurtekna vopnahlésyfirlýsingu
uppreisnarmanna.
James Folokula, talsmaður líb-
erískrar flóttamannahjálpar,
sagði, að um 52.000 manns hefðu
leitað skjóls á íþróttaleikvangi
fyrir sprengjuregninu og mann-
drápunum og væri hann svo yf-
irfullur, að fleira fólki væri ekki
hleypt inn. „Fólkið sveltur,“
sagði hann en Alþjóða Rauði
krossinn hefur ekki getað flutt
nein matvæli til Monróvíu síðan
18. júlí.
Nígeríumenn reiðubúnir?
Efnahagssamtök Vestur-Afr-
íkuríkja, ECOWAS, hafa sam-
þykkt að senda vopnað gæzlulið
til Líberíu og að fyrsti hluti þess
verði 1.500 manna lið úr Níger-
íuher. En óvissa um það hver
skuli bera kostnaðinn af verkefn-
inu hefur valdið því að lítið hefur
orðið úr efndum til þessa. Vænta
Afríkuleiðtogarnir stuðnings
Sameinuðu þjóðanna og Banda-
ríkjanna við það.
George W. Bush Bandaríkja-
forseti sagði í gær, að bandarísk-
ir hermenn yrðu ekki sendir til
Líberíu fyrr en þar væri komið á
vopnahlé og Taylor forseti farinn
frá. Bandaríkjastjórn lagði hins
vegar í gær fram í öryggisráði SÞ
tillögu um, að það heimili strax
fjölþjóðlega friðargæzlu í land-
inu, sem yrði undir vestur-afr-
ískri forystu unz alþjóðlegt lið
tæki við eigi síðar en 1. október.
Gæzluliðs enn beðið í Líberíu
Tugþúsundir flóttamanna sagðir
svelta á leikvangi í Monróvíu
Monróvíu. AP, AFP.
HÆGT hefur á eyðingu ózon-
lagsins, sem verndar lofthjúp
jarðar fyrir skaðlegri geislun
frá sólinni. Segja vísindamenn
þetta endurspegla árangurinn
af því að dregið hefur úr notk-
un ózoneyðandi efna í heim-
inum.
Á grundvelli gervihnatta-
mælinga bandarísku geimvís-
indastofnunarinnar NASA
hafa vísindamenn ályktað að
það hve mikið hefur dregið úr
eyðingu ózonlagsins samsvari
því hve notkun klórflúorkol-
efna (CFC) hefur minnkað
mikið í kælitækjum eins og ís-
skápum og loftkælingum.
Í Montreal-bókuninni svo-
nefndu frá árinu 1987, sem 170
aðildarríki Sameinuðu þjóð-
anna hafa fullgilt, er kveðið á
um að hætt verði að nota ózon-
eyðandi CFC-efni við fram-
leiðslu og notkun kælitækja í
þróunarlöndum fyrir árið 2010.
Iðnvæddar þjóðir hættu notk-
un þeirra árið 1996.
Dregur úr
eyðingu
ózonlagsins
Washington. AP.
MEXÍKÓSKUR Mariachi-söngvari leggur
barðahatt sinn yfir allra síðustu Volkswagen-
bjölluna við hátíðlega athöfn í verksmiðju
Volkswagen í Puebla í Mexíkó í gær.
Bíllinn, sem var sá 21.529.464 sem smíðaður
var frá því framleiðsla til almennra nota hófst
fyrir 55 árum, verður sendur á safn í höfuð-
stöðvum Volkswagen-verksmiðjanna í Wolfs-
burg í Þýzkalandi.
Fyrsta útgáfa bílsins var þróuð árið 1934 en
Adolf Hitler vildi láta smíða þýzkan bíl fyrir al-
menning. Fjöldaframleiðsla á bílnum hófst þó
ekki fyrr en eftir síðari heimsstyrjöld. Með ár-
unum jukust vinsældir bílsins í Þýzkalandi og
víða um heim en þegar kom fram á áttunda ára-
tuginn fóru margir að taka bíla frá Japan fram
yfir Bjölluna.
Framleiðslu VW-bjöllunnar var hætt í Þýzka-
landi árið 1978 en hún hélt áfram í Mexíkó fram
á þennan dag.
Reuters
Allra síðasta Bjallan ♦ ♦ ♦