Morgunblaðið - 01.08.2003, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. ÁGÚST 2003 29
GÓÐAR móttökur Brakradda í Galway hafaskapað Helenu Jónsdóttur enn frekari tæki-færi, því nú standa yfir samningaviðræðurmilli hennar og stjórnenda hátíðarinnar um
að hún semji og leikstýri dansleikhúsverki í fullri lengd
í Galway á næsta ári. Helena vann sem kunnugt er
fyrstu verðlaun í Dansleikhússkeppni Leikfélags
Reykjavíkur og Íslenska dansflokksins nú í vor.
Listahátíðin í Galway er nú haldin í 26. skipti. Hún er
stærsta listahátíð á Írlandi og laðar að sér listamenn
frá öllum heiminum og allt að 250.000 gesti ár hvert
þannig að tækifærið er stórt og viðurkenningin mikil.
Um aðdraganda þess að Helenu var boðið að sýna
Brakraddir á Galway-hátíðinni segir hún:
„Rose Parkinson, listrænn stjórnandi hátíðarinnar í
Galway, sá Brakraddir á Listahátíð í Reykjavík í fyrra
og sýndi verkinu strax mikinn áhuga. Þórunn Sigurð-
ardóttir stjórnandi Listahátíðar hafði síðan milligöngu
í málinu. Það vakti athygli mína þegar ég sá dagskrána
að myndin var hvorki sett í flokk með dansverkum né
stuttmyndum heldur kynnt sem myndlistarverk. Það
var svolítið skemmtilegt að lenda þannig í nýju sam-
hengi og óvænt ánægja að fá svona góðar móttökur
bæði sem sem „myndlistarmaður“ og „leikstjóri“.
Stór sýning fyrir næstu hátíð
Helena segir að þegar kom að frumsýningu mynd-
arinnar hafi mikil eftirvænting legið í loftinu því mjög
vel hafi verið staðið að kynningu myndarinnar á hátíð-
inni. „Viðbrögðin urðu síðan alveg sérstaklega ánægju-
leg. Mjög sterk og nánast öll á einn veg. Ég fékk bæði
að heyra það beint frá áhorfendum sem þurftu að tjá
sig um upplifun sína og ekki síður í gegnum skrifin í
gestabók sýningarinnar, þar sem menn voru ekki að
spara stóru orðin. Þetta var ekki síst gaman vegna þess
að allir þættir myndarinnar fengu svo skýr viðbrögð,
bæði minn hluti en ekki síður þáttur Elísabetar
Ronaldsdóttur sem klippti hana og Gregs Ellis sem
samdi tónlistina. Þau fengu ekki síður en ég klapp á
bakið. Mikilvægast fyrir mig var þó líklegast að upp-
götva að þessi litla mynd, 13 mínútur, hreyfði það mikið
við fólki að stjórnendur hátíðarinnar vildu meira. Og
þannig kom næsta verkefni til.“
Helenu hefur verið boðið að semja dansleikhúsverk-
efni fyrir næstu Galway-hátíð og samningar um það
standa nú yfir.
„Þetta er enn á umræðustigi en stefnir í að verða allt
að klukkutímalöng dansleikhússýning sem ég mun
skrifa og leikstýra. Þetta verður 6–10 manna sýning og
búið er að velja sýningarstað sem heitir Black Box
Theatre og tekur um 900 manns í sæti. Þetta er því
stórt leikhús með mikla möguleika.“
Að sögn Helenu verður þetta eitt af aðalverkefnum
næstu hátíðar í Galway að ári. „Leikarar, dansarar tón-
skáld og tónlistarmenn verða írskir en hugmyndin er
að ég fái að taka með mér einhverja íslenska samstarfs-
menn í hönnun sýningarinnar, þannig að úr verði írskt/
íslenskt samstarfsverkefni. Eins og staðan er núna lít-
ur út fyrir að þetta verði algjörlega fjármagnað af írsk-
um aðilum.“
Önnum kafin við kvikmyndagerð
Helena er búsett í Kaliforníu ásamt manni sínum
Þorvaldi Þorsteinssyni, rithöfundi og myndlist-
armanni. Hún hefur haft mörg járn í eldinum og hamr-
ar þau sitt á hvað eða samtímis.
„Ég hef verið önnum kafin við að fylgja eftir þeim
dansstuttmyndum sem ég hef skrifað og leikstýrt á síð-
ustu tveimur árum, en þær hafa verið sýndar á ótal
stuttmynda- og kvikmyndahátíðum undanfarið. Mestu
af þessu get ég sinnt héðan frá Los Angeles en í nokkr-
um tilvikum býðst mér að mæta á staðinn og kynna
verkin mín frekar. Þannig að það hefur verið mikið
flakk á mér undanfarið.
Þar fyrir utan er ég að vinna að kvikmyndaverkefni í
samvinnu við eistneska sjónvarpið og þarlenda lista-
menn, ég er þátttakandi í evrópsku verkefni sem teng-
ist skrifum á nýjum söngleik fyrir svið og síðast en ekki
síst er ég sífellt að skrifa ný handrit, bæði að stutt-
myndum og sviðsverkum. Það stefnir hins vegar í að ég
komi heim til Íslands í haust og sinni nokkrum smærri
verkefnum þar og reyni að búa til einhverja peninga í
leiðinni. Það er svo undarlega lítil fylgni stundum á
milli listrænnar velgengni og fjárhagslegs ávinnings.“
Helena kveðst vona að þessi góðu viðbrögð á Írlandi
ásamt því tækifæri sem henni hefur boðist í framhaldi
af þeim, verði til þess að vekja áhuga sem flestra á því
sem er að gerast meðal íslenskra dansara, kvikmynda-
gerðarmanna og leikstjóra.
„Það er vissulega að kvikna meiri meðvitund um ís-
lenska listamenn um allan heim og því mikilvægara að
stjórnvöld nýti sér tækifærið og fylgi áhuganum eftir
með markvissri kynningu og stuðningi við þá sem at-
hygli vekja. Ég vona líka að þetta virki hvetjandi á alla
þá sem eru að vinna á okkar þrönga og fámenna mark-
aði og vekji vonir hjá sem flestum um að það sé full
ástæða til að stefna hátt og treysta verkunum sínum í
alþjóðlegu samhengi.“
Helena Jónsdóttir danshöfundur fær tækifæri á Írlandi
Semur stórt dans-
leikhúsverk fyrir
listahátíðina í Galway
„Stórt leikhús með mikla möguleika,“ segir Helena
Jónsdóttir danshöfundur um væntanlegt verkefni sitt.
Brakraddir voru frumsýndar á Listahátíð 2002.
Sýningarstaður Brakradda á listahátíðinni í Galway.
Stuttmynd Helenu Jónsdóttur,
Brakraddir, fékk frábærar mót-
tökur á alþjóðlegu listahátíðinni í
Galway á Írlandi sem haldin
var dagana 15.–27. júlí. Í fram-
haldi af því hefur Helenu verið
boðið að semja stórt dansleik-
húsverk fyrir næstu hátíð.
Hávar Sigurjónsson sló á þráðinn
til hennar í Kaliforníu.
havar@mbl.is
minni í ár
ári. Fram-
ri í ár og
ta ári. Þá
ð minni en
ur að ekki
ð vaxandi
þegar nær
um hafi í
launaskrið
samnings-
Þvert á
unahækk-
i og næsta
rin ár. Það
almennum
5% í ár frá
því næsta.
ahækkanir
mningum í
öskuhálsar
einstökum
ega leystir
með innflutningi vinnuafls. Bregðist
það mun verðbólga verða meiri þeg-
ar frá líður en hér er spáð miðað við
óbreytta vexti Seðlabankans,“ segir
Birgir Ísleifur.
Mikilvægt að ekki komi
til skattalækkana
Hann segir að verðbólguspáin sé
byggð á þeirri forsendu að stefnan í
ríkisfjármálum verði ekki til að örva
eftirspurn umfram það sem þegar
hefur verið ákveðið með flýtifram-
kvæmdum til að auka atvinnu. Þann-
ig er reiknað með að vöxtur sam-
neyslu verði undir sögulegu
meðaltali og að ekki komi til aðgerða
á útgjalda- eða tekjuhlið ríkissjóðs
sem raska afkomu hans. Þá er ekki
reiknað með breytingum á húsnæð-
isfjármögnun sem gætu hækkað
húsnæðisverð og örvað almenna eft-
irspurn.
„Verði afkoma ríkissjóðs verri
vegna aðgerða á útgjalda- og/eða
tekjuhlið verður verðbólga meiri en
hér er spáð. Vextir munu þá þurfa að
hækka fyrr og meira en ella en það
yrði mjög óheppilegt þar sem það
myndi stuðla að hærra gengi og
þrengja þannig enn frekar að út-
flutnings- og samkeppnisgreinum.
Litið lengra fram á veginn er nauð-
synlegt að ríkið leggi fram áætlun til
nokkurra ára til mótvægis við stór-
iðjuframkvæmdirnar. Fjármála-
ráðuneytið hefur kynnt að það vinni
að slíkri áætlun sem væntanlega
lögð fram í síðasta lagi í haust sam-
hliða fjárlagafrumvarpi. Efni þeirrar
áætlunar mun ráða miklu um hve-
nær og hve mikið vextir munu
hækka hér á landi á næstu misser-
um. Í því sambandi er mikilvægt að
ekki komi til skattalækkana á allra
næstu árum nema þær séu fjár-
magnaðar að fullu með niðurskurði
útjalda eða hækkun annarra skatta,“
segir Birgir Ísleifur.
Ekki tilefni til vaxtabreytinga
Bankastjórn Seðlabankans telur
ekki tilefni til breytinga á vöxtum nú.
Verðbólguspá tvö ár fram í tímann
sem er yfir markmiði er því ekki í
þessu tilfelli nægjanleg ástæða til
vaxtahækkunar.
Birgir Ísleifur segir að enn sé lík-
legast að vextir verði óbreyttir um
hríð en hækki síðan þegar nær dreg-
ur hátoppi stórðiðjuframkvæmda.
Hins vegar gæti orðið eitthvða
lengra en áður var talið í að nauðsyn-
legt verði að hækka vexti þar sem
verðbólga hefur verið mjög lítil að
undanförnu og verður áfram lítil,
m.a. vegna lítillar alþjóðlegrar verð-
bóglu og metinn framleiðsluslaki er
meiri en áður var talið. „Þó veltur
þetta eins og alltaf á framvindunni
og sérstaklega á þeirri stefnu sem
kynnt verður á næstunni í fjármál-
um hins opinbera og í húsnæðisfjár-
mögnun. Í ljósi þess hvað verðbólga
er nú lítil er hins vegar ekki hægt að
útiloka að breytingar sem draga úr
innlendri eftirspurn og innfluttri
verðbólgu kalli á tímabundna lækk-
un vaxta frá því sem nú er. Þetta
gæti til dæmis komið til ef ekki verð-
ur af framkvæmdum vegna Norður-
áls, innlend eftirspurn vegna annars
en stóriðjuframkvæmda reynist
mun minni en nú er talið eða að verð-
hjöðnunarþrýstingur heldur áfram
að magnast í umheiminum,“ að því
er segir í Peningamálum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
on seðlabankastjóri segir að væntanlega sé
áður var talið.
na og horfur í efnahags- og peningamálum. Útlit er
gt að þeir muni lækka tímabundið. Guðrún
ræddi við Birgi Ísleif Gunnarsson seðlabankastjóra
ára til mótvægis við stóriðjuframkvæmdirnar.
guna@mbl.is
tu mánuðum ársins byggist á vinnslu
ávarafla, sem að stórum hluta fer í
lu, hefur lækkun pundsins að líkindum
eruleg áhrif á afkomuna. Við vanda
vinnslunnar bætist svo verulegt of-
oð sem einkum stafar af stórauknum
veiðum Kanadamanna, sem einnig hafa
stöðu sína í skjóli lágs gengis Kan-
ls, og samdráttur í rækjuafla á Íslands-
m, sem rekja má til aukinnar þorsk-
ar á rækjuslóð. Erfiðleika í rækju-
er því aðeins að óverulegu leyti hægt
ja til hás gengis krónunnar,“ að því er
Peningamálum.
Afurðaverð hefur lækkað en
ekki hráefnisverð
er einnig bent á annan vanda sem sjáv-
egurinn glímir við. Það að hráefnisverð
nslunnar fylgir ekki afurðaverði alltaf
ga eftir. „Að undanförnu hefur af-
urðaverð lækkað verulega í krónum talið en
hráefnisverð ekki fylgt eftir. Þetta hefur haft
erfiðleika í för með sér hjá fiskvinnslufyr-
irtækjunum sem ekki stunda einnig útgerð.
Þorskverð var t.d. 4% hærra fyrstu fjóra
mánuði þessa árs en fyrir ári á sama tíma og
botnfiskur lækkaði í verði á erlendum mörk-
uðum og krónan styrktist. Þá lækkaði verð á
rækju til vinnslu á fyrstu fjórum mánuðum
ársins aðeins um 4% frá sama tíma í fyrra
sem er langtum minna en verðlækkun afurða
í krónum talið. Hér er um innri vanda sjáv-
arútvegsins að ræða, sem gengisstefnan get-
ur ekki ráðið bót á. Þá hafði hátt olíuverð á
fyrsta fjórðungi ársins neikvæð áhrif á af-
komu útgerðarinnar,“ að því er segir í Pen-
ingamálum.
Sveigjanleiki skiptir miklu
Þar kemur fram að ekki sé um einhlítan
vanda að etja í sjávarútvegi sem rekja má til
hækkunar gengis krónunnar. „Gengishækk-
unin hefur vissulega rýrt afkomu sjávar-
útvegsins frá því í fyrra, en hún var þá með
besta móti. Hins vegar er um að ræða tekju-
skiptavanda innan sjávarútvegsins og sér-
stakan vanda í ýmsum greinum, eins og
rækju, sem ekki á rætur að rekja til geng-
isþróunar. Þess utan veltur það einnig á
sveigjanleika sjávarútvegsins hvernig honum
reiðir af – t.d. hvernig til tekst með sókn inn á
nýja markaði, gengisvarnir og vöruþróun. Þá
má benda á að sjávarútvegsfyrirtækin eru nú
almennt mun betur í stakk búin til að mæta
tímabundnum erfiðleikum en áður var,“ að
því er fram kemur í Peningamálum.
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
eika í rækjuiðnaði er aðeins að óveru-
eyti að rekja til hás gengis krónunnar.
ð að lánshlutfall almennra íbúðalána yrði hækk-
ætt hefur verið um hækkun hámarkslána.
u stigi með hvaða hætti þessi stefna verður út-
ngar af þessu tagi gætu við núverandi aðstæður
ndu af minna aðhaldi í ríkisfjármálum. Pen-
og gengi krónunnar myndi hækka. Við þær að-
erlendir aðilar fjármögnuðu húsnæðisviðskipti
ð gengi krónunnar myndi þá hækka enn frekar,
tlendingar dragi úr húsbréfaeign sinni ef tíma-
þess að þeir endurmeti áhættu við fjárfestingu
gsanlega yrði þá til staðar vegna niðursveiflu í
u hækka þvert á þróun hagsveiflunnar. Til við-
álalegur óstöðugleiki gæti skapast. Því er mjög
kilega áður en í þau verður ráðist,“ segir Birgir
í húsnæðislánum