Morgunblaðið - 10.09.2003, Blaðsíða 33

ingarnar um afa eru því fjölmargar
sem koma upp í hugann þegar við
hugsum til baka og ýmsir hlutir sem
tengjast honum sterkt: Framandi
löggubúningurinn hans, „Derrick“-
jakkafötin, baggaböndin sem hann
var alltaf með á sér, molakaffið og
létt stríðnin sem í versta falli kallaði
fram smároða í andliti þess sem fyrir
varð.
Afi kenndi okkur barnabörnunum
að tefla og það voru góðar stundir
sem við áttum með honum við tafl-
borðið og skondnar setningar sem
flugu. Afa leið best þegar hann hafði
eitthvað að gera og hann gat enda-
laust fundið sér einhver verkefni.
Enda minnumst við þess frá því í
sumar þegar hann var eiginlega fast-
ur í bakinu eftir að hafa stungið út úr
fjárhúsinu, að þrátt fyrir bak-
vandræðin brosti hann sínu breiðasta
því að hann var búinn að koma miklu
í verk og það var fyrir mestu í hans
huga.
Í huga okkar var afi merkilegur
maður sem við bárum mikla virðingu
fyrir og við erum þakklát fyrir að
hafa átt hann að í öll þessi ár.
Við biðjum Guð að styrkja Rúnu
ömmu okkar á þessari erfiðu stund.
Jónína Ragnheiður
Kristjánsdóttir
og Áslaug Rut
Kristinsdóttir.
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 2003 33
Sérfræðingar
í blómaskreytingum
við öll tækifæri
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 551 9090.
LEGSTEINAR
Mikið úrval af legsteinum
og fylgihlutum
Sendum myndalista
MOSAIK
Hamarshöfði 4, 110 Reykjavík, sími 587 1960
Marmari
Granít
Blágrýti
Gabbró
Líparít
innar, að láta regnið falla á rautt hár-
ið svo það virtist enn rauðara. Láta
það væta vangann. Hún naut þess að
heyra vindinn feykja haustblöðum
trjánna um garða og stræti og finna
vetur konung læðast að. Hún hlakk-
aði til jólanna, myrkursins, inniver-
unnar og kyrrðarinnar sem fylgir há-
tíð ljósanna. Hún raulaði sálma við
húsverkin, einkum við strauvélina í
kjallaranum. Hélt líklega að enginn
heyrði og hélt sig syngja í felum.
Elín var náttúrubarn og mikil hús-
móðir svo af bar. Hún sýndi börnum
sínum mikla umhyggju þótt hún bæri
ekki tilfinningar sínar utan á sér og
flíkaði þeim ekki.
Elín var eins og lítil harðgerð jurt
sem lifði og dafnaði í skugga stórrar
og krónumikillar eikur. Jónas var
mikill persónuleiki.
Ég minnist þess er ég fyrst kynnt-
ist fjölskyldunni að mér þótti mikið til
koma um hversu mikil fyrirmyndar-
húsmóðir Elín var. Sífellt vakandi yf-
ir vegsemd og velferð fjölskyldunnar.
Hélt mikilvæga tveggja til þriggja
manna fundi í eldhúsinu og skenkti
kaffið óspart.
Ég man hvað hún naut sjálfstæð-
isins þegar hún kom út til okkar til
Danmerkur og sprangaði með okkur
um stræti og torg, örugg í fasi, frekar
lágvaxin og eilítið háleit. Hún var
með heimilisfang þekkts tannlæknis
við Gammel Kongevej í pússi sínu
sem hún þurfti að vitja með sérstaka
ósk sína. Hafði allt á hreinu.
Bárust þær fréttir að heiman, að
húsbóndanum liði svo sem ágætlega,
en hann yrði þó að viðurkenna að það
vantaði aðalkryddið. Elín brosti með
sjálfri sér sigurbrosi.
Þau Elín og Jónas voru ákaflega
samhent við að byggja sér fagurt
heimili við Hringbrautina. Áttu mikið
safn fagurra málverka og húsmuna
sem valdir voru af natni og smekk-
vísi. Það þarf sterkan persónuleika til
að standa við hliðina á manni sem
Jónasi og taka öllum þeim óundir-
búnu uppákomum sem að höndum
bar. Elín axlaði þá ábyrgð með mikilli
prýði og sóma. Heimili þeirra og
sumarbústaðurinn Hálsakot báru því
vitni að mikið dugnaðar- og eljufólk
lagði hug og hönd að.
Í sumar sem leið hitti ég Elínu eftir
um tuttugu ára aðskilnað. Hún var þá
ákaflega lík sjálfri sér á Droplaug-
arstöðum. Ekki varð ég var við annað
en að hún þekkti mig aftur og áttum
við saman stutt en gott spjall sem
minnti á eldhússpjallið á árum áður.
Nú hefur Elín kvatt þennan heim
og er gengin á vit nýrra ævintýra í
vonandi ekki síðri heimi. Þau Jónas
fagna endurfundum og kryddið hans
er loksins komið heim.
Heimir L. Fjeldsted.
✝ Jóhanna DagmarBjörnsdóttir
fæddist á Brunnum í
Suðursveit 25. nóv-
ember 1906. Hún lést
á heimili sínu í Keldu-
landi 21 í Reykjavík
sunnudaginn 31.
ágúst síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru: Björn Klemens-
son, f. 27.11. 1869, d.
19.11. 1911, fyrrum
oddviti á Brunnum,
og kona hans Jó-
hanna Jóhannsdóttir,
f. 23.11. 1863, d. 14.4.
1955, húsfreyja á Brunnum. Systk-
ini Jóhönnu, sem var yngst, voru:
Björg Björnsdóttir, Brunnum, f.
13.11. 1896, d. 18.1. 1983; Sigríður
Björnsdóttir, húsfreyja Hestgerði,
f. 1.8. 1898, d. 25.8. 1946; Jóhann
réttindi í kjóla-, kápu- og dragta-
saumi og vann við það um tíma um
miðbik ævinnar en síðar einnig við
ræstingar. Hún kynntist norskum
sjómanni, Harald Andreas Holsvik,
f. 9.9. 1918, d. 9.12. 1996, en með
honum eignaðist hún einkasoninn
Harald Sigurbjörn Holsvik, f. 23.3.
1944. Harald er kvæntur Gígju Sól-
veigu Guðjónsdóttur, f. 21.7. 1946,
frá Neskaupstað. Foreldrar hennar
eru Guðjón Marteinsson, skipstjóri
og síðar yfirverkstjóri, frá Sjónar-
hóli í Neskaupstað, f. 21.8. 1922, d.
12.10. 1989, og Guðrún Sigríður
Guðmundsdóttir, húsfreyja Nes-
kaupstað, f. 13.11. 1926, frá Brim-
nesi í Fáskrúðsfirði. Börn Haralds
og Gígju eru: a) Guðjón Dagbjörn, f.
7.10. 1969, kvæntur Valbjörgu
Þórðardóttur, f. 18.7. 1969. Börn
þeirra eru: Gígja Björg, f. 11.2.
1996, og Þórður, f. 29.9. 2000. b)
Guðrún Dagmar, f. 15.2. 1972, sam-
býlismaður hennar er Grétar Ólafs-
son, f. 5.6. 1962.
Útför Jóhönnu verður gerð frá
Mosfellskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Klemens Björnsson, fv.
b. Brunnum, f. 29.8.
1900, d. 4.1. 1996;
Helga Björnsdóttir,
húsfreyja og fyrrum
ljósmóðir, Brunnum en
síðar Brunnavöllum, f.
11.4. 1905, d. 15.8.
2002.
Jóhanna ólst upp í
foreldrahúsum á
Brunnum til 1932 en
flyst þá til Reykjavík-
ur. Í Reykjavík og ná-
grenni vann hún ýmis
störf, m.a. við húshjálp
í fyrstu, en sótti sam-
hliða námskeið í kjólasaumi, m.a.
hjá Nönnu Åberg og síðar með
störfum og námi hjá saumastofunni
Feldi, frá 1939 fram yfir stríðslok,
og lærði þá kjóla-, kápu- og dragta-
saum. Síðar öðlaðist hún meistara-
Það er liðið að miðnætti að kvöldi
31. ágúst sl. Ég stíg upp í bílinn
minn og held af stað heim frá Keldu-
landinu þar sem amma í Keldó bjó.
Ég rýni út í náttmyrkrið í gegnum
bílrúðuna og reyni að hafa hugann
við aksturinn. Í útvarpinu heyri ég
laglínu þar sem raulað er:
Eitt sinn verða allir menn að deyja.
Eftir bjartan daginn kemur nótt.
Ég harma það en samt ég verð að segja
að sumarið, það líður alltof fljótt.
Ég slekk á útvarpinu og byrja að
hugleiða þessi orð með mér. Já,
sumarið hefur svo sannarlega liðið
alltof fljótt eins og sagt var í text-
anum. Fyrr þetta kvöld kvaddi
amma, blessunin, okkur. Hún hefði
orðið 97 ára nk. nóvember. Eftir
bjartan dag var komin nótt í hennar
lífi eins og hún talaði oft um. Öll fæð-
umst við í þennan heim með þeim
formerkjum að við kveðjum hann
einhvern tíma. Lífsneisti mannanna
er mislangur og sumir tala jafnvel
um forréttindi þess að fá að lifa
kvöldið eða nóttina sem kemur á eft-
ir bjarta deginum. Ósjálfrátt fer
hugurinn af stað og vekur yndisleg-
ar minningar sem í dag og alla daga
munu verða fjársjóður liðinna tíma.
Amma átti nokkur ár eftir í sjö-
tugt þegar ég leit dagsins ljós. Ég
var nefnd í höfuðið á henni og stund-
um kölluð litla Daga af hennar fólki.
Strax frá upphafi var augljóst að ég
og Guðjón bróðir vorum stóru sól-
argeislarnir í lífi ömmu þar sem
barnabörnin urðu ekki fleiri. Ömmu
í Keldó eins og við kölluðum hana
áttum við alveg út af fyrir okkur.
Hún átti alltaf tíma til þess að hlusta
á skoðanir okkar og gefa okkur
óskipta athygli sína. Með allri sinni
væntumþykju, ást og umhyggju má
segja að strax hafi myndast sterkur
strengur á milli okkar ömmu.
Hún las mikið og keypti öll blöð
bæjarins allt frá Séð og heyrt til
Lögbirtingablaðsins enda var stund-
um hægt að fletta upp í ömmu ef
maður þurfti að fá yfirlit yfir það
sem hafði verið fréttnæmt í liðinni
viku. Það var þetta myndavélar-
minni sem aldrei brást henni. Hún
átti til að vera rammpólitísk og hafði
sterkar skoðanir hvað varðar stjórn
landsins og það kerfi sem við lifum
eftir. Hvað ættfræðina varðar þá lét
hún ekki standa á sér í þeim efnum
enda spurði hún oft fólk hvaðan það
kæmi og var þá fljót að reka ofan í
það hvaðan rót þess væri sprottin.
Amma talaði oft um að heilinn væri
eins og hver annar vöðvi líkamans
og hann þyrfti að virkja ef hann ætti
ekki að rýrna enda átti hún til að
taka „Mullers-æfingar“ alveg fram í
það síðasta og þótti mér alltaf
merkilegt hversu liðug hún var.
Ég minnist þess að einhverju
sinni var hún að lesa Jón Odd og Jón
Bjarna fyrir okkur en það var ein af
uppáhaldsbókum okkar systkina.
Uppgötvaði ég þá að amma mín væri
í raun alveg jafn sérstök eins og
„amma dreki“ þeirra Jóns Odds og
Jóns Bjarna. Amma þeirra las í út-
varpið á meðan amma okkar gat les-
ið allan daginn og flett blöðunum út
og suður. Amma þeirra átti stóran
jeppa sem hún keyrði á en amma í
Keldó lét keyra sig um á níu milljóna
króna Volvo þar sem hún sat eins og
drottning í ríki sínu og ég eins og
litla prinsessan og fékk alltaf að ýta
á stopp þegar vagninn átti að nema
staðar þar sem við ætluðum út. Ef
amma var á leiðinni til okkar upp í
Mosó og missti af vagninum kom
hún bara á puttanum. Já, svo sjálf-
stæð var hún og vön að láta ekkert
stöðva sig. Krakkarnir í hverfinu
kölluðu hana líka ömmu í Keldó því
þau gerðu sér grein fyrir að þarna
var engin venjuleg amma á ferð og
báru mikla virðingu fyrir henni.
Það kom oft fyrir að ég var að
leika mér á róluvellinum fyrir ofan
þar sem við bjuggum. Það var ekki
svo sjaldan sem ég sá ömmu koma
gangandi eftir göngustígnum ber-
andi tvo fulla innkaupapoka sinn í
hvorri hendinni. Þá hafði hún ann-
aðhvort komið með vagninum eða á
puttanum og komið við í Kaupfélag-
inu til þess að kaupa eitthvað handa
mér og Guðjóni bróður í svanginn.
Hún var snillingur í að töfra fram
girnilegustu máltíð oft úr ekki neinu
að því er virtist og smurða norm-
albrauðið með banana sem áleggi
var alltaf þvílíkt lostæti að því okkur
systkinunum fannst.
Amma var yngst fimm systkina og
var tæpra fimm ára þegar pabbi
hennar dó. Mamma hennar var stað-
ráðin í að halda hópnum saman sem
og hún gerði með mikilli baráttu og
útsjónarsemi. Þar af leiðandi var
amma mikill dugnaðarforkur og
kvartaði aldrei yfir einu eða neinu.
Amma kom ung suður til Reykja-
víkur til þess að læra kjólasaum. Út-
skrifaðist hún með meistarapróf í
kjóla-, kápu- og dragtasaumi, áður
en hún átti pabba. Það voru margar
flíkurnar sem hún saumaði eða
prjónaði á okkur systkinin í gegnum
tíðina. Einnig var hún mikil spila-
kona og skipti þá ekki máli hvort
spilað var á spil, happdrætti, lottó
eða að spila bingó í Templarahöllinni
sem þá var við Eiríksgötu í Rvík. Yf-
irleitt var hún alltaf mætt í bingó og
biðum við þá oft eftir henni fyrir ut-
an til að keyra hana heim. Oft hafði
amma heppnina með sér og kom
heim með stóra vinninga.
Eftir að leið á tímann og ég fékk
bílpróf fórum við mikið út að keyra
saman. Þá vorum við frjálsar eins og
fuglinn og keyrðum þangað sem
okkur langaði til. Ég man vel eftir
því þegar amma sagði mér að hana
hafi alltaf langað til að taka bílpróf
en pabbi hefði alltaf fengið hana of-
an af því. Eftir að ég kynntist Grét-
ari var ekki hægt að finna sáttari
manneskju með mitt makaval.
Amma hafði mikið dálæti á Grétari.
Hún átti til að hringja í mig og
spyrjast fyrir um hvað við hefðum
fyrir stafni og þótti henni ég ekki
alltaf hugsa nógu vel um hann. Oft
spurði amma hvað ég ætlaði að elda
handa honum og ef það voru ekki
lærissneiðar eða íslenskt lambakjöt
urðum við að taka það mál út af dag-
skrá því þá var hún ekki viðræðu-
hæf.
Amma var mikill fagurkeri og í
seinni tíð þegar ég fór að vinna
meira með blóm og skreytingar tók
hún virkan þátt í allri þeirri umræðu
og átti til að fara út í garð og klippa
handa mér einu blómstrandi bónda-
rósina sem skartaði sínu fegursta
fyrir utan stofugluggann hennar.
Hún var sannkallaður höfðingi og
vildi alltaf vera að gefa öðrum en
vildi varla þiggja neitt í staðinn
Þegar kemur að kveðjustund er
enginn tilbúinn til þess að kveðja.
Hinsta ósk ömmu var að fá að deyja
heima í sínu ríkidæmi. Allir lögðust
á eitt til þess að verða við ósk ömmu
en þegar leið undir það síðasta var
líkaminn farinn að segja til sín en
sálin hennar ennþá svo sterk og
stoltið óbilandi. Stuttu áður en
amma kvaddi sagði hún við mig að
nú væri neistinn hennar búinn en ég
og við öll hin ættum að halda áfram
því að lífið væri til þess að lifa því.
Eftir að hafa komið þessum dýr-
mætu minningum niður á blað átta
ég mig á því hversu þakklát ég má
vera fyrir að hafa fengið að eiga
svona yndislega ömmu sem kenndi
mér svo margt og gaf mér þetta
góða veganesti sem ég hef lagt af
stað með út í lífið.
Ég bið góðan Guð að blessa minn-
ingu ömmu og taka á móti sálu henn-
ar inn í sitt ríki. Ég kveð þig, elsku
amma, með miklum söknuði og
þakka fyrir þessa góðu samleið sem
við höfum átt á lífsleiðinni.
Þín nafna
Guðrún Dagmar.
Á kveðjustund hef ég margt að þakka þér,
þakka allt hið góða er sýndir mér.
Þökk fyrir samleið þína og hreina dyggð,
þakka fasta vináttu og tryggð.
(Höf. ók.)
Það var óharðnaður unglingur ut-
an af landi sem kom úr vernduðu og
góðu umhverfi frá yndislegum for-
eldrum í nám til Reykjavíkur. Oft
var tómlegt að koma heim á kvöldin í
leiguíbúð. En þá naut ég þeirrar
gæfu að kynnast Jóhönnu Dagmar
Björnsdóttur. Um þetta leyti giftist
elsta systir mín, Gígja Sólveig,
einkasyni Jóhönnu, Harald S. Hols-
vik. Kom hann svo glæsilegur sem
góður bróðir inn í systrahópinn
minn.
Gígja og Harald eignuðust heimili
í Mosfellsbæ, en Jóhanna hélt áfram
að búa á Lindargötunni. Þar bjó ég í
öðrum enda hússins. Jóhanna varð
mér strax góð. Hefur eflaust vor-
kennt stúlkunni sem saknaði oft for-
eldra sinna, aðallega á köldum vetr-
arkvöldum og þegar hún fékk pestir.
Þá hlúði hún að mér og bauð mér oft
í mat. Jóhanna var góður kokkur,
kunni að búa til mikið og gott úr
litlu. Á meðan spjölluðum við og
fræddi hún mig um allt mögulegt,
enda full af fróðleik.
Jóhanna minntist iðulega á sveit-
ina sína, Suðursveit, sem var henni
kær einnig sagði hún mér frá fyrstu
árum sínum í Reykjavík er hún kom
suður og varð klæðskerameistari.
Barst talið einnig að því að það
hefði oft verið erfitt að vera einstæð
móðir í Reykjavík á þessum árum.
Engin dagheimili og óburðugt
tryggingakerfi. Svo það varð að
standa sig og Jóhanna var dugleg,
áræðin og ráðagóð. Hún kom syni
sínum til manns og mennta. Var
stolt af honum enda hann mann-
kostamaður. Alla tíð hefur Harald
verið okkur systrum sem góður
bróðir og einstaklega góður og
traustur tengdasonur foreldra
minna.
Jóhanna eignaðist stóra fjölskyldu
þegar Harald giftist Gígju, því ekki
voru það bara Gígja og börnin þeirra
tvö heldur við systurna þrjár, ég;
María, Hólmfríður og fjölskyldur
okkar sem Jóhanna fylgdist með og
varð okkur öllum svo kær.
Ekki var hægt að halda fjöl-
skylduboð nema amma Jóhanna
væri með eða amma í Keldó eins og
börn okkar systra kölluðu hana.
Elsku Jóhanna, þín verður sárt
saknað í næstu fjölskylduboðum, t.d.
á jólunum þegar þú tókst upp spila-
stokkinn og spilaðir í krafti laganna
og gafst ekkert eftir þó á 96. aldurs
ári væri. Við erum þakklátt fyrir að
hafa kynnst þér og sjónarhorni þínu
á lífinu og tilverunni. Þú varst mjög
rökföst, minnug og fylgdist vel með
framgangi mála sem tengdist fólki
og stjórnmálum. Hlustaðir á fréttir í
útvarpi og sjónvarpi, last öll dag-
blöðin, mörg tímarit og alltaf Lög-
birting.
Elsku Harald, Gígja, Guðjón Dag-
björn, Guðrún Dagmar og fjölskyld-
ur. Ég veit að amma Jóhanna mun
alltaf lifa í hjörtum ykkar þið getið
verið sátt að hafa átt hana svona
lengi og allt það sem þið hafið gert
fyrir hana. Hlúð að henni í ellinni og
létt henni lífið þannig að hún gat
alltaf búið á sínu heimili. Með ykkar
aðstoð varð henni að ósk sinni að
fara aldrei á stofnun, þið voruð
henni sérstök fjölskylda.
Ég og mín fjölskylda, móðir mín,
Guðrún Sigríður Guðmundsdóttir,
systur mínar María, Hólmfríður og
þeirra fjölskyldur vottum þér, elsku
Harald, og fjölskyldu þinni okkar
dýpstu samúð.
Elsku Jóhanna, því miður verðum
við Jón Már ekki á landinu þegar
fjölskyldan kveður þig í hinsta sinn
en minning þín mun alltaf lifa í
hjarta mínu.
Hafðu þökk fyrir allt og allt.
Þín
Guðný Steinunn Guðjónsdóttir.
JÓHANNA DAGMAR
BJÖRNSDÓTTIR
 Fleiri minningargreinar um Hár-
laug Ingvarsson bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.