Morgunblaðið - 11.11.2003, Blaðsíða 25

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. NÓVEMBER 2003 25
HJÁLMAR H. Ragnarsson tónskáld
verður í sviðsljósinu á tónleikum
Kammersveitar Reykjavíkur í Lista-
safni Íslands kl. 20 í kvöld, en öll verk-
in á efnisskránni eru eftir hann, það
elsta, Mouvement fyrir strengjakvart-
ett frá 1976, og það yngsta, Vókalísa
fyrir mezzósópran, fiðlu og píanó frá
árinu 1998. Þannig spanna verkin nær
aldarfjórðung í tónsmíðaferli Hjálm-
ars. „Þessi verk draga upp mynd af
tónskáldi sem er greinilega dauðans
alvara með tónlist sinni; þetta eru
dramatísk verk og eftirá að hyggja
held ég að það sé sterkur þráður á
milli þeirra. Yfirbragð verkanna er
svipað, þau eru hispurslaus, og ég held
að mér hafi legið talsvert mikið niðri
fyrir. Ef ég horfi á verkin eins og í
þriðju persónu, er eins og ég hafi mik-
ið fagnaðarerindi að boða. Það er ákafi
í þeim, og eftirá að hyggja hefði mað-
ur kannski mátt læra þá lexíu betur að
halla sér aftur í stólnum og leyfa tón-
listinni að flæða fyrirhafnarminna.“
Hjálmar viðurkennir að þessi lýsing
hans á verkum sínum, hljóti jafnframt
að segja ýmislegt um tónskáldið. „Það
hlýtur að vera. Það eru öfgar og átök í
þessu hjá mér. Ég spila út á kantana
og sóknin að markinu er frá könt-
unum. Það er þetta sem gerir verkin
mín dramatísk, og það á við um svo
margt í þeim, alla þætti tjáning-
arinnar; fraseringar, styrk, notkun
hljóðfæra, notkun raddarinnar. Ef ég
held áfram að stunda þessi tónvísindi
á sjálfum mér, þá tek ég þó eftir því að
lagferlin hjá mér eru ótrúlega skýr.
Þessi verk spanna langan tíma, allt frá
mínum fyrstu verkum, og ef maður
hefur ekkert að segja á því tímabili lífs
síns sem er jafnan hvað stormasam-
ast, þá hefur maður lítið að segja síðar
meir.“
Mér þykir vænt um þessi verk
Hjálmar segir að dramatíkin og
öfgarnar hafi ekki verið meðvitaðar á
sínum tíma. Þegar hann var yngri,
fannst honum einfaldlega að tónlist
ætti að vera þannig. „Þetta er al-
gjörlega ómeðvitað, - en ég er búinn
að átta mig á því núna að tónlist þurfi
ekki endilega að hafa innbyggða
spennu og átök til að fúnkera. Í fjar-
lægðinni núna finnst mér þó einmitt
óskaplega vænt um þessi verk vegna
þess sem þau eru. Elsta verkið
strengjakvartettsþátturinn er ópus
minn númer 2, saminn 1976, og er
kannski svolítið öðruvísi en yngri
verkin. Hann er mjög úthugsaður og
gegnumsaminn, meðan næsta verk
frá 1978-80 er strax expressjón-
ískara.“
Tveir sönglagaflokkar við ljóð eftir
Stefán Hörð Grímsson eru burðarásar
í tónleikaprógramminu. „Bæði verkin
eru full af átökum, sem endurspegla
textann. Sex lög, fjalla um lífshætt-
una, dauðann og ástina, en Tengsl eru
um tengsl mannsins við náttúruna, -
samlíf manns og náttúru. Ljóðin eru
mjög heilsteypt og skorinorð, og fylgir
sá boðskapur að maðurinn verði að
horfast í augu við eyðilegginguna sem
hann veldur; - eða eins og Stefán seg-
ir, - „brjóta spegilmyndina svo við
sjáum hvað að baki býr.“
Aðgengilegri nú en áður
Það var Kammersveit Reykjavíkur
sem hafði frumkvæði að því að efna til
heilla tónleika með verkum Hjálmars,
en sum verkanna hefur sveitin flutt
áður. Að þessu sinni verða öll verkin
jafnframt hljóðrituð. „Kammersveitin
leggur mikla vinnu og metnað í þetta
verkefni, og ég get ekki kvartað und-
an því að tónlistin mín njóti ekki skiln-
ings. Það er líka merkilegt að þegar
frá líður virðast verkin verða flytj-
endum aðgengilegri en var í fyrstu.
Ég veit ekki hvort það hefur með
menntun fólks að gera eða tíðarand-
ann. En af þessu leiðir að það er auð-
veldara að vinna þetta. Það virðist
vera þannig, - að því fleiri verk sem
fólk þekkir eftir mann, því auðveldara
á það með að setja sig inni í þau sem
það hefur ekki spilað áður. Flytjend-
urnir fara smám saman að þekkja
tungutakið og það er ákveðinn fjár-
sjóður fólginn í því. Það segir manni
líka hvað það er mikilvægt að ný verk
fái að heyrast. Þegar fólk er búið að
kynnast tungutaki eins höfundar, má
ekki líða það langt á milli að það
gleymist. Þessi þekking þarf að lifa og
erfast bæði með hljóðfæraleikurunum
og hlustendum. Þetta er ákaflega mik-
ilvægt. Maður þarf þá ekki að vera í
þeim stellingum í hvert sinn að segja:
Ég er svona tónskáld og ég sem svona
tónlist! Tónlistarfólkið veit núna
hvernig tónlist ég sem, og það er allt
annað líf.“
Enginn söngvararanna þriggja sem
syngja með Kammersveitinni á tón-
leikunum, Marta Hrafnsdóttir, Guð-
rún Jóhanna Ólafsdóttir og Ólafur
Kjartan Sigurðarson hefur sungið
verk Hjálmars áður. „Það kom mér
skemmtilega á óvart hvað þau eiga
auðvelt með að nálgast tónlistina –
hún er þrælerfið fyrir söngvarana.
Þau ganga inn í þennan heim fordó-
malauast og láta sig bara flæða með.“
Auk verkanna sem þegar hafa verið
nefnd, leikur Kammersveitin Adagio
fyrir strengjasextett.
Kammersveit Reykjavíkur leikur verk eftir Hjálmar H. Ragnarsson
Ég er svona tón-
skáld og sem
svona tónlist!
Morgunblaðið/Sverrir
Hjálmar H. Ragnarsson með félögum úr Kammersveit Reykjavíkur:
Rut Ingólfsdóttur, Mörtu Hrafnsdóttur altsöngkonu, Sigurlaugu Eðvalds-
dóttur, Sigurgeiri Agnarssyni og Þórunni Ósk Marinósdóttur.
LJÓÐAKVÖLD, sem vera átti í
Safnaðarheimili Dómkirkjunnar í
kvöld, fellur niður vegna veikinda.
Dagskráin var liður í Tónlistardög-
um Dómkirkjunnar.
Ljóðakvöld
fellur niður
SÖNGHÓPURINN Hljómeyki flyt-
ur kórtónlist eftir Óliver Kentish í
Langholtskirkju kl. 20 í kvöld, þriðju-
dagskvöld. Hljómeyki frumflutti um-
rædd verk á sumartónleikum í Skál-
holti í júlí sl.
Stjórnandi
Hljómeykis er
Bernharður Wilk-
inson.
„Þetta er allt
trúarlegs eðlis,“
segir Óliver um
verk sín, en und-
anskilur þó eitt
þeirra, Einn, sem
hann samdi við
samnefnt ljóð Jóns Helgasonar.
„Þetta eru átta verk, allt frumflutn-
ingur, að undanskildu Jubilate deo,
sem Hljómeyki frumflutti í vor. Öll
eru verkin án undirleiks, nema tvö,
þar sem slagverkið er.“
Óliver sækir ljóð sín í ýmsar áttir.
Flestir textanna eru latneskir, tveir
íslenskir og einn á hebresku. Verkin
heita Beatus vir, Pater peccavi, Veni
sancti spiritus, Þrír Davíðssálmar, nr.
23, 133 og 117, og Jubilate deo auk
fyrrnefnds ljóðs Jóns Helgasonar.
Kórtónlist
í Langholts-
kirkju
Óliver Kentish
♦ ♦ ♦
TVÆR aukasýningar verða á leikrit-
inu Með fulla vasa af grjóti í Þjóðleik-
húsinu á fimmtudag og föstudag. Þar
með lýkur sýningum og eru þær þá
orðnar 160 talsins.
Það eru þeir Hilmir Snær Guðna-
son og Stefán Karl Stefánsson sem
fara með öll fjórtán hlutverk sýning-
arinnar.
Leikstjóri er Ian McElhinney en
sviðsetning hans á þessu verki hefur
síðan verið sýnd víða um heim og
hlotið fjölda verðlauna. Gert er ráð
fyrir að leikstjórinn verði gestur leik-
hússins á síðustu sýningu ásamt höf-
undi verksins Marie Jones.
Aukasýningar
á Grjótinu
Morgunblaðið/Billi
♦ ♦ ♦
RSH.is
Dalvegi 16b • 201 Kópavogur
Sími 544 5570 • Fax 544 5573
www.rsh.is • rsh@rsh.is
Fyrir farartæki
VERSLUN • VERKSTÆ‹I
Radíófljónusta Sigga Har›ar
Talstö›var sem
flola nánast allt
Fjarskipti eru
okkar fag
w
w
w
.d
es
ig
n.
is
©
20
03
MENNINGARMÁLANEFND Reykjavíkur til-
kynnti í gær úthlutun starfslauna borgarinnar 2004
og nýja og endurnýjaða samstarfssamninga
Reykjavíkurborgar við sviðslistahópa, gallerí, söfn,
tónlistarhópa og hátíðir í Reykjavíkurborg til allt að
þriggja ára fyrir árin 2004, 2005 og 2006. Athöfnin
fór fram í Höfða og hófst með ávarpi borgarstjóra,
Þórólfs Árnasonar. Stefán Jón Hafstein, formaður
menningarmálanefndar, tilkynnti niðurstöður
nefndarinnar.
Menningarmálanefnd Reykjavíkur úthlutar
starfslaunum og velur þá listamenn sem þau hljóta.
Umsækjendur um starfslaun listamanna voru 144
og voru 39 mánuðir til úthlutunar. Nefndin hækkaði
mánaðarlaunin árið 2002 fyrir árið 2003 um 55%.
Starfslaun borgarinnar til listamanna 2004 skiptast
milli átta listamanna þannig: Barði Jóhannsson tón-
listarmaður fær fimm mánaða laun, Egill Heiðar
Anton Pálsson leikari fimm mánuði, Egill Sæ-
björnsson myndlistarmaður fjóra mánuði, Elísabet
Jökulsdóttir rithöfundur fimm mánuði, Erla Þór-
arinsdóttir myndlistarmaður fimm mánuði, Haf-
steinn Austmann myndlistarmaður fimm mánuði,
Helena Jónsdóttir danshöfundur fimm mánuði og
Hörður Torfason söngvaskáld og leikari fimm mán-
uði.
Samstarfssamningar
Samstarfssamningar til þriggja ára voru endur-
nýjaðir við þessa hópa: Caput, Kammersveit
Reykjavíkur, Kammermúsíkklúbbinn, Lúðrasveit
Reykjavíkur, Lúðrasveit verkalýðsins, Lúðra-
sveitina Svan, Tónskáldafélag Íslands vegna
Myrkra músíkdaga, Nýlistasafnið, i8 gallerí, Lista-
safn Sigurjóns Ólafssonar, Möguleikhúsið, Vestur-
port og Sumaróperu Reykjavíkur.
Menningarmálanefnd ákvað að fjölga enn föstum
samstarfssamningum og er þar um tæplega 40%
hækkun framlaga að ræða við gerð þriggja ára
samninga. Gerðir verða nýir starfssamningar til
þriggja ára við leikhópinn Á senunni, Reykjavík
Dansfestival, Heimilda- og stuttmyndahátíð í
Reykjavík, Jazzhátíð Reykjavíkur, Kirkjulistahátíð
í Reykjavík, Íslenska tónverkamiðstöð, Vox Fem-
inae og Mozart-hópinn.
Nýsköpunarsjóður tónlistar – Musica Nova er
settur var á legg árinu með stofnframlagi frá menn-
ingarmálanefnd mun jafnframt fá fastan samstarfs-
samning til næstu þriggja ára. Nefndin skuldbindur
eina milljón árlega næstu þrjú árin til að flytja út
framsækna tónlist með samstarfsverkefninu
„Loftbrú Reykjavík“. Þá hefur nefndin ákveðið að
taka frá fjárhæð til að koma á „alþjóðlegum
tengslasjóði“ fyrir myndlistarmenn. Einnig hefur
hún tekið frá fé til að stuðla að því að „listmunalán“
geti orðið að veruleika. Það þýðir að hún mun leita
eftir samstarfi við samtök myndlistarmanna til að
útlán á samtímamyndlistarverkum geti hafist í
samvinnu við Borgarbókasafn með kauprétti, og
lýsir sig reiðubúna fyrir sitt leyti að stuðla að því að
hagstæð lánakjör fáist til almennings til kaupa á
myndverkum samtímalistamanna. Við athöfnina í
Höfða undirritaði borgarstjóri jafnframt samstarfs-
samning við Bókmenntahátíð í Reykjavík til næstu
fjögurra ára fyrir hátíðirnar 2005 og 2007.
Stefán Jón Hafstein, formaður menningarmála-
nefndar borgarinnar, sagði í ræðu sinni við athöfn-
ina að við úthlutun starfslauna nú væri menningar-
málanefnd að fylgja þeirri stefnu sem mótuð var við
úthlutun 2002, að veita laun í lengri tíma en oft áður
til að listamönnum nýttist féð betur til áhugaverðra
verkefna. „Aldursbilið er breitt og listgreinarnar
ólíkar, ungir og ómótaðir listamenn fá tækifæri og
eldri og ráðsettari hvatningu til að láta ekki deigan
síga.“
Stefán Jón sagði ennfremur að þriggja ára sam-
starfssamningum hefði fjölgað umtalsvert og að
heildarviðbót þeirrar upphæðar sem í þá er lögð
næmi um 13 milljónum króna á ári. „Til þriggja ára
samninga renna því nú rúmlega 46 milljónir króna í
stað 33 milljóna króna áður.“
Heildarframlög til menningarmála á vegum
nefndarinnar nema á næsta ári um 1.100 milljónum
króna, en auk þess leggur borgin ýmsum aðilum til
styrki í formi aðstöðu.
Menningarmálanefnd borgarinnar kynnir styrki og samstarfssamninga
Vill stuðla að listmuna-
lánum til almennings
Morgunblaðið/Jim Smart
Borgarstjóri og formaður menningarmálanefndar ásamt hópi styrkþega.