Morgunblaðið - 15.11.2003, Side 32

LISTIR
32 LAUGARDAGUR 15. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Uppgangsár og
barningsskeið er
2. bindið í ritverki
um Sögu Sjávar-
útvegs á Íslandi
frá upphafi til
vorra daga. Höf-
undur er sagn-
fræðingurinn Jón
Þ. Þór. Fyrsta
bindið í ritröðinni kom út á síðasta ári. Í
þessu bindi tekur Jón upp þráðinn þar
sem vélaöld er að ganga í garð og
fjallar um árabilið frá 1902 til 1939.
Hér segir meðal annars af aldahvörf-
um á Íslandsmiðum, útgerð vélbáta og
togara allt í kringum landið, landhelg-
ismálum og fiskverslun.
Útgefandi er Bókaútgáfan Hólar.
Bókin er til orðin fyrir atbeina sjáv-
arútvegsráðuneytisins. Bókin er 296
bls., prentuð í Ásprent. Verð: 6.480 kr.
Sjávarútvegur
Saga, hausthefti
tímaritsins, er komin
út. Í ritinu er viðtal
Lofts Guttormssonar
við Knut Kjeldstadli,
prófessor í nútíma-
sögu við Óslóarhá-
skóla. Sögusýningar
fá veglega umfjöllun í
heftinu, en Eggert
Þór Bernharðsson gerir úttekt á íslensk-
um söfnum og sýningum, Guðbrandur
Benediktsson rýnir í Reykjavíkursýn-
inguna á Árbæjarsafni, og Már Jónsson
fjallar um handritasýninguna í Þjóð-
menningarhúsi. Þá er birt samanburð-
arrannsókn Karenar Oslund á byggð-
unum við Norður-Atlantshaf á tímabilinu
1750–1850, og grein Vilborgar Auðar
Ísleifsdóttur um tengsl kirkjulegra stofn-
ana við félagsmálakerfi miðalda. Gunn-
ar Karlsson bregst við skrifum Sigurðar
Gylfa Magnússonar í síðasta hefti Sögu,
Helgi Skúli Kjartansson fjallar um Sigríði
Tómasdóttur í Brattholti og Gísli Gunn-
arsson kryfur kenningar um þróun þétt-
býlis hérlendis. Þá birtast fjórir ritdómar
og þrjár ritfregnir í heftinu. Ritstjórar eru
Hrefna Róbertsdóttir og Páll Björnsson.
Útgefandi er Sögufélag. www.sogu-
felag.is. Ritið er 264 bls., prentað í
Steinholt ehf.
Tímarit
Huldumál – Hugverk
austfirskra kvenna.
Bókin inniheldur
hugverk 160 aust-
firskra kvenna allt
frá átjándu öld til
þeirrar tuttugustu og
fyrstu og gefur
glögga sýn á tilveru
þeirra kvenna sem á undan okkur hafa
gengið. Margt ber á góma í þessu safn-
riti m.a. ballferðir, ferðalög, barnsfæð-
ingar, harmljóð, hernámsár, sendibréf,
stökur og ljóð.
Útgefandi er Pjaxi ehf. Bókin er 360
bls.
Safnrit
Í form á 10 vik-
um nefnist
handbók fyrir
konur eftir
Ágústu John-
son. Í bókinni
miðlar Ágústa af
langri reynslu
sinni við kennslu
og ráðgjöf í líkamsrækt og leiðbeinir
konum um hvernig þær geta komist í
gott form á 10 vikum.
Ágústa hjálpar konum að setja sér
markmið í æfingum og mataræði fyrir
næstu 10 vikur og styður þær og hvetur
til að ná þeim markmiðum. Þegar les-
endur hafa fylgt áætluninni í tiltekinn
tíma kennir Ágústa þeim listina að
halda sér í formi til frambúðar. Í bókinni
er fjöldi æfinga sem miðast við að hægt
sé að gera þær heima í stofu. Æfing-
unum er síðan fylgt eftir með markvissri
æfingaáætlun með það að markmiði
að komast í form á 10 vikum. Einnig er í
bókinni umfjöllun um magt sem snýr að
mataræði og næringu o.fl.
Útgefandi er Skerpla ehf. Bókin er
prentuð hjá Gutenberg og prýdd fjölda
ljósmynda sem Kristján Maack tók.
Ágústa Ragnarsdóttir hannaði útlit bók-
arinnar. Verð: 4.480 kr.
Handbók
GÍSLI Pálsson, höfundur bók-
arinnar Frægð og firnindi, afhenti
á dögunum forseta Íslands, Ólafi
Ragnari Grímssyni eintak af bók-
inni á Bessastöðum. Bókin er ævi-
saga Vilhjálms Stefánssonar, hins
kunna landkönnuðar sem fór þrjá
leiðangra á norðurslóðir, var mann-
fræðingur, eftirsóttur fyrirlesari
og víðkunnur af eigin skrifum og
annarra. Í bókinni er bæði skýrt frá
rannsóknum hans og einkalífi og
notar höfundur sér áður óbirtar
heimildir í því skyni.
Forseti Íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, tekur við bókinni Frægð og firn-
indi úr hendi Gísla Pálssonar.
Forseta afhent
Frægð og firnindi
VESTFIRSKA forlagið gefur út
átta bækur fyrir þessi jól: Þegar
himinninn grætur er ástar- og
spennusaga úr sjávarþorpi fyrir
vestan eftir Álfheiði Bjarnadóttur.
Þetta er fyrsta bók höfundar og
kemur í kilju. Björn Vilhjálmur
Ólafsson, Bjössi kóngur, var mátt-
arstólpi þorpsins, sem er staðsett
einhversstaðar á Vestfjörðum.
Andrea, hin bráðfallega einkadótt-
ir hans, átti miklu ástríki að fagna
hjá föður sínum. Hann kenndi
henni að rækta sálina og hjarta-
lagið, en móður sína hafði hún
misst á unga aldri. Gústa Gabrí-
els, með sitt eldrauða hár, er ör-
lagavaldur sögunnar og bruggar
sín launráð. Úr verbúðum í víking
vestan hafs og austan er seinna
bindi endurminninga Ólafs Guð-
mundssonar frá Breiðavík. Ólafur
heldur áfram að segja frá farsæl-
um æviferli sínum innan lands og
utan. Æviminningar grænlenska
galdramannsins Qúpersíman er
eftir Otto Sandgreen. Ingibjörg
Vigdís Friðbjörnsdóttir þýddi úr
dönsku. Georg Qúpersimân lifði
mikla umbrotatíma á Austur-
Grænlandi. Saga gerist í uppruna-
legu eskimóísku samfélagi. Hann
segir frá viðburðaríku lífi sínu og
þeim hugarheimi sem hann bjó við
áður en hann var tekinn í krist-
inna manna tölu. Í heil tuttugu ár
lærði hann til galdramanns og
stutt var í vígslu hans.
Vestfirskt mannlíf
Frá Bjargtöngum að Djúpi er 6.
bindi í bókaflokknum Frá Bjarg-
töngum að Djúpi. Þar er fjallað
um vestfirskt mannlíf að fornu og
nýju. Hér er um að ræða ramm-
vestfirskt efni skrifað af mörgum
landskunnum og minna þekktum
höfundum og fróðleiksmönnum
sem allir tengjast Vestfjörðum á
einn eða annan veg. Mannlíf og
saga fyrir vestan 13. hefti. Rit-
röðin kemur út tvisvar á ári, og
þar er fjallað um vestfirskt mann-
líf fyrr og nú í blíðu og stríðu,
gamni og alvöru. Margir höfund-
ar, þekktir og óþekktir, eiga þar
greinar. Árbók Barðastrandar-
sýslu 2002. Árbókin kom fyrst út
1948. Síðan þá hefur hún komið út
fjórtán sinnum. Allt frá upphafi
hefur áherslan verið lögð á að
forða frá gleymsku fróðleik um
menn og málefni á sunnanverðum
Vestfjörðum. 101 ný vestfirsk
þjóðsaga er 6. bók Gísla Hjart-
arsonar. Í bókinni eru nýjar vest-
firskar þjóðsögur. Græskulaus
gamansemi er aðalsmerki hinna
vestfirsku sagna.
Séra Baldur í Vatnsfirði hefur
Hlynur Þór Magnússon skrásett.
Séra Baldur Vilhelmsson var
prestur og síðan prófastur á höf-
uðbólinu forna, Vatnsfirði við Ísa-
fjarðardjúp, allan sinn embættis-
feril eða nokkuð á fimmta áratug.
Hann varð snemma þjóðsagnaper-
sóna í lifanda lífi. Hann lifði
hnignun búskapar og mannlífs í
sóknum sínum við innanvert Ísa-
fjarðardjúp og stórfellda fækkun
sóknarbarna.
Þjóðlegur fróðleikur
og skáldskapur frá
Vestfirska forlaginu
Gísli
Hjartarson
Hlynur Þór
Magnússon
þremur um þetta fólk og hugmyndin er að
fylgja þeim eftir næstu árin. Ég hef ekki
skrifað unglingabók í nokkur ár en þessi er
Þorgrímur Þráinsson gefur sjálfur út17. bók sína og segir það einfaldlegastafa af því að hann hafi langað til aðsjá um allt ferlið sjálfur. „Ég var
blaðamaður Fróða í mörg ár og þar voru bæk-
urnar mínar líka gefnar út. Fróði hætti bóka-
útgáfu fyrir nokkrum árum og þá fór ég til Ið-
unnar. Það forlag hefur nú skipt um eigendur
og þá fannst mér tilvalið að taka þetta í mínar
hendur. Ég ákvað bara að leita ekki til neinna
útgefenda með nýju bókina heldur gera þetta
sjálfur og hef haft mjög gaman af að standa í
þessu. Nú er ég allt í öllu og hér sameinast sú
kunnátta sem ég aflað mér í gegnum árin, við
prentun, umbrot, kynningu og dreifingu.
Þetta er skemmtilegur slagur að standa í og
sannarlega nóg að gera, “ segir Þorgrímur
sem árið 1999 var valinn höfundur tveggja
bestu barnabóka aldarinnar sem Bóka-
samband Íslands stóð fyrir. Bækurnar voru
Margt býr í myrkrinu og Nóttin lifnar við.
„Nýja bókin heitir Svalasta 7an og er ung-
lingabók. Þetta er saga um 14 ára unglinga á
Akureyri sem snýst um fótbolta, eins og titill-
inn ber með sér, og ástir, vonbrigði og svolitla
sorg. Þetta er lengri bók en ég hef áður skrif-
að, einar 350 blaðsíður, og mér finnst sjálfum
að kostur hennar sé þéttari persónusköpun,
þar sem orð og gjörðir persónanna móta þær.
Ég sé þessa bók fyrir mér sem þá fyrstu af
kannski að einhverju leyti í anda bókarinnar
Tár, bros og takkaskór sem kom út 1990.“
Þorgrímur segist ekki hafa áhyggjur af því
að unglingar hafi breyst svo mikið frá því að
hann byrjaði að skrifa að hann sé búinn að
missa tengslin við hugarheim þeirra. „Nú er
elsti strákurinn minn að verða unglingur á
næstu árum og ég vinn svo mikið með ungu
fólki og innan um ungt fólk að ég hef ekki
áhyggjur af því. Unglingar eru líka frekar af-
skiptur hópur meðal rithöfunda og fáir sem
skrifa fyrir þá. Það er erfitt og það þarf að
vera einlægur og hreinskilinn. Þau eru þannig
sjálf. Þegar vel tekst til eru unglingar mjög
þakklátir lesendur. En ég skrifa fyrst og
fremst fyrir sjálfan mig og hugsa sem svo að
ef ég hef ánægju af því þá hafa kannski ein-
hverjir aðrir ánægju af að lesa bækurnar mín-
ar.“
Það hefur sannarlega reynst rétt hjá Þor-
grími sem notið hefur mikilla vinsælda og
bækur hans verið lesnar upp til agna af ung-
um lesendum. „Það má einmitt ekki gleyma
því að krakkar lesa gjarnan upp fyrir sig í
aldri. 10-12 krakkar eru að lesa unglingabæk-
urnar. Maður verður að hafa það í huga við
skriftirnar, þó að unglingabækur séu fyrst og
síðast skrifaðar fyrir unglingana.“
Ástir, sorg og fótbolti
Þorgrímur Þráinsson
havar@mbl.is
JPV ÚTGÁFA
hefur gengið frá
samningi við
AlfabetaAnn-
amma-forlagið í
Svíþjóð um út-
gáfu á skáldsögu
Vigdísar Gríms-
dóttur, Hjarta,
tungl og bláir
fuglar sem kom
út á íslensku á
síðasta ári. Sama
forlag sendi fyrir
skömmu frá sér
sænska þýðingu
Inge Knutson á
Frá ljósi til ljóss
eftir Vigdísi en
það er fyrsta
bókin í þríleik
Vigdísar en
Hjarta, tungl og
bláir fuglar er
önnur bókin. Innan skamms kemur
lokabindi þríleiksins út á íslensku
hjá JPV útgáfu.
Í tilefni af sænsku útgáfunni gerði
sænska sjónvarpið sérstakan þátt
um Vigdísi en bækur hennar hafa átt
mikilli velgengni að fagna í Svíþjóð á
undanförnum árum og hefur Vigdís
farið margoft til Svíþjóðar til kynn-
inga á bókum sínum.
Þegar Hjarta, tungl og bláir fugl-
ar kom út á síðasta ári var sagt að
Vigdís Grímsdóttir hefði einstakt lag
á að afhjúpa veruleikann og veita
innsýn í margræð samskipti manna.
Seiðmagnaður frásagnarstíll hennar
nýtur sín hér til fulls þegar fólkið úr
síðustu bók hennar, Frá ljósi til
ljóss, tekst á við nýjan veruleika í lit-
ríku umhverfi – þar sem bláfuglar
verpa í trjám og kraftaverkin ger-
ast.
Vigdís Grímsdóttir
vinsæl í Svíþjóð
Vigdís Grímsdóttir rithöfundur.
Morgunblaðið/Einar Falur