Morgunblaðið - 15.11.2003, Blaðsíða 50

UMRÆÐAN
50 LAUGARDAGUR 15. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
GREIN þessi fjallar um nýjar
hugmyndir borgarskipulags að
deiliskipulagi fyrir reitinn milli
Lindargötu-
Hverfisgötu og
Vatnsstígs-
Frakkastígs í
Skuggahverfi og
forsögu þess máls.
Á árinu 2001 kom
borgarskipulag
fram með nýjar skipulagstillögur
er gerðu ráð fyrir niðurrifi fjölda
húsa á svæðinu milli Skúlagötu-
Hverfisgötu og Klapparstígs-
Frakkastígs. Tillögur þessar
tengdust framkvæmdum á vegum
byggingaraðilans „101 Skugga-
hverfi hf.“ en þeir hafa bygging-
arrétt á Kveldúlfslóðinni norðan
Lindargötu. Íbúar sunnan Lind-
argötu á svæðinu milli Vatnsstígs-
Frakkastígs leituðu á þeim tíma
eftir faglegu áliti hjá arkitektastof-
unni Glámu-Kím á hugmyndum
borgarskipulags og var niðurstaða
þeirra í megin atriðum eftirfarandi:
„Skoða ber betur þá hugmynd að
nýta núverandi byggðamynstur og
styrkja þá íbúabyggð sem fyrir er í
anda Aðalskipulags Reykjavíkur
1996-2016, sem leggur til að á
þessu svæði sé byggðamynstur sem
beri að vernda. Skipulagsyfirvöld
eru hvött til að taka upp nánara
samstarf við íbúa hverfisins og
þeim gefinn kostur á að ráða sér
ráðgjafa til að gæta hagsmuna
þeirra á faglegum grunni og á
kostnað borgaryfirvalda.“
Í kjölfar fjölmiðlaumræðu hættu
borgaryfirvöld við áform sín hvað
varðar svæðið sunnan Lindargötu
og lýstu fyrrverandi borgarstjóri,
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, og þá-
verandi formaður skipulags-
nefndar, Árni Þór Sigurðsson, yfir
að ekkert frekar yrði aðhafst án
samráðs við íbúa reitsins.
Í október 2003 barst íbúum bréf
frá borgarskipulagi þar sem fram
koma hugmyndir að nýju deili-
skipulagi er ganga þvert á hug-
myndir Aðalskipulags um verndun
byggðamynsturs á reitnum sunnan
Lindargötu. Nú er þar gert ráð fyr-
ir íbúðarhúsnæði fyrir stúdenta og
á sama tíma og íbúar fengu bréf
skipulagsyfirvalda gaf borgarstjóri,
Þórólfur Árnason, út eftirfarandi
yfirlýsingar í Stúdentablaðinu (7.
tbl. 2003): „Þessi áform eru hluti
þeirrar stefnu að þétta byggð í
borginni. Fyrsta skrefið til að
hrinda þeirri stefnu í framkvæmd
er að borgin eignist lóðirnar sem
um er að ræða. Í stuttu máli erum
við bæði að skipuleggja stúd-
entabyggð og kaupa lóðir þar svo
við höfum þær til ráðstöfunar.“
Með öðrum orðum borgin hefur
enn á ný skipulagt svæðið án alls
samráðs við íbúana og þvert ofan í
fyrri yfirlýsingar um hið gagn-
stæða.
Íbúar hafa því enn á ný leitað til
Glámu-Kím og beðið um nýtt fag-
legt álit á nýjum hugmyndum borg-
arskipulags og er niðurstaða þeirra
í megin atriðum eftirfarandi: „Meg-
in inntak tillögunnar eru þrír fyr-
irferðarmiklir húskroppar sem
staðsettir eru í miðjum reitnum
ásamt tveimur stórum bílastæðum
fyrir samtals 49 bíla. Þannig má
ætla að hverfið beri sterk einkenni
bílastæða ef af verður, og að fjöldi
íbúða verði mikill. Stærð hús-
kroppa „stúdentaíbúðanna“ er ekki
í takt við aðliggjandi byggingar.
Engin rök eru færð fyrir því af
hverju nauðsynlegt er að byggja
íbúðir fyrir stúdenta innan reitsins,
en slík hugmynd getur aldrei verið
grunnforsenda fyrir deiliskipulag-
stillögu þar sem taka skuli mið af
mælikvarða byggðar og hlutföllum
húsa í núverandi byggðamynstri.“
Gláma-Kím ítrekar enn á ný að
leggja beri vinnu í að skoða betur
fyrri hugmyndir um verndun
byggðamynsturs í anda tillagna Að-
alskipulags.
Íbúar á reitnum hafa enn á ný
mótmælt vinnubrögðum borg-
arinnar og óskað eftir faglegri að-
stoð vegna fyrirhugaðra viðræðna
við starfsmenn borgarskipulags
varðandi framtíðarskipulag reits-
ins. Þar sem málið snýst um trú-
verðugleika borgaryfirvalda er það
ósk mín að Morgunblaðið birti at-
hugun Glámu-Kím dags. 3. nóv-
ember 2003 ásamt þessum mínum
athugasemdum.
Skuggahverfið og
borgaryfirvöld
Eftir Brynju Helgu Kristjánsdóttur
Höfundur er íbúi við Hverfisgötu.
ÞAÐ er áhyggjuefni að fá þau
skilaboð frá samtökum foreldra
grunnskólabarna að stærð-
fræðikennslan sé í
molum. Fræðsluráð
Reykjavíkur hlýtur
að bregðast við eins
og aðrir sem bera
ábyrgð á kennsl-
unni, en ekki verður
ráðið beint af fundi
Samfoks hvar nákvæmlega á að
bera niður. Í ályktun segir:
„Foreldrar á Ársþingi SAMFOK
2003 krefjast þess að mennta-
málaráðherra, fræðsluyfirvöld í
sveitarfélögum, Námsgagnastofn-
un, Námsmatsstofnun, kennarar og
foreldrar taki höndum saman og
vinni að bættri stærðfræðimenntun
grunnskólanema. Beitt verði að-
gerðum til að styrkja stærð-
fræðikennara í starfi með auknu
námsefni og markvissum aðgerðum
í viðbótarnámi í stærðfræði. Mik-
ilvægt er að vinna gegn fordómum
og hræðslu gagnvart stærð-
fræði …“
Hvöss, almennt
orðuð gagnrýni
Ábendingin er hvöss, en almennt
orðuð og ekki er gott að sjá af henni
hvar eigi að bera niður. Það þýðir
ekki að hún eigi ekki rétt á sér.
Ljóst er að allir þeir sem nefndir
eru til skjalanna verða að líta í eigin
barm, og það mun fræðsluráð
Reykjavíkur gera fyrir sitt leyti. En
sveitarfélögin, og þar með talin
borgin, eru þiggjendur þjónustu frá
ríkisvaldinu sem setur skólastarfinu
margar skorður, og kennslu í stærð-
fræði þar með: Námsefnisgerð er
miðstýrð hjá ríkisvaldinu, aðal-
námskrá kemur að ofan til sveitar-
félaganna, ríkið sér um „fram-
leiðslu“ á því vinnuafli sem til boða
stendur í skólum – kennaramennt-
unina. Formanni fræðsluráðs borg-
arinnar virðist sem foreldrar krefj-
ist allsherjar uppstokkunar á öllum
þessum þáttum. Fyrstu viðbrögð
eru að kalla eftir stöðu mála í borg-
inni og verður það gert strax.
Hver er staðan?
Einkunnir nemenda í Reykjavík
eru almennt hærri en meðaltal á
landsvísu. Í skýrslu Námsmats-
stofnunar um samræmd próf í tí-
unda bekk vorið 2003 er reiknað
hvort marktækur munur sé á ein-
stökum skólum. Þar má m.a. sjá að
ekki er marktækur munur á Landa-
kotsskóla og næstu þremur skólum
í Reykjavík sem voru Hlíðaskóli,
Álftamýrarskóli og Vogaskóli. Ekki
var marktækur munur á Hlíðaskóla
og tólf næstu skólum þar á eftir.
Marktækur munur er bara á milli
kynja, stúlkur standa sig betur en
piltar, yfir landið allt. Morgunblaðs-
leiðari sem skammar borgina fyrst
(11. nóv.) hittir ekki í mark.
Alþjóðlegur samanburður
Ísland kom fremur illa út úr al-
þjóðlegu TIMSS-könnuninni sem
gerð var árið 1995. Í PISA-
könnuninni sem gerð var í OECD-
löndunum árið 2000 var Ísland hins
vegar yfir meðaltali í útkomu á
stærðfræðiþættinum og einungis
átta lönd voru með marktækt betri
útkomu, ekki bendir það til að
stærðfræðikunnátta sé að versna.
Leiðir til úrbóta
Fræðsluráð hefur þegar tekið
ákvarðanir sem horfa til betri veg-
ar. Við teljum ljóst að duglegir og
áhugasamir nemendur í öllum
greinum þurfi meira námsval.
Starfshópur um þjónustu við bráð-
gera nemendur hefur nú verið skip-
aður, og hlutverk hans að benda á
leiðir sem færa aukin og meira
krefjandi verkefni inn í skólana.
Einn þáttur í því gæti verið enn
aukin áhersla á að bráðgerir ung-
lingar taki áfanga í framhalds-
skólum, og flýti þar með fyrir sér í
námi almennt. Slíkt er nú þegar í
boði. Þá hefur fræðsluráð skipað
starfshóp sem á að skilgreina þær
kröfur sem borgin, sem veitandi
þjónustu, verður að gera fyrir sína
hönd til að auka fjölbreytni og ný-
sköpun í skólastarfi, en í því efni eru
henni vissar skorður settar.
Morgunblaðið hrapar
að niðurstöðu
Leiðarahöfundur Morgunblaðsins
(11. nóv.) virðist ganga út frá því,
sem er rangt, að grunnskólar borg-
arinnar standi sig verr en aðrir.
Þessu er öfugt farið. Sami höfundur
virðist halda að svarið við gagnrýni
á stærðfræðikennslu felist í að for-
ráðamenn barna fái að velja milli
skóla og framlög fylgi barni. Í
fyrsta lagi er það svo að framlög
fylgja barni innan almenna skóla-
kerfisins, og í öðru lagi að fólk hefur
rétt til að velja um skóla. Það val er
iðkað nú þegar af um 11% prósent-
um notenda, og ljóst að a.m.k. í
sumum tilfellum er það vegna orð-
spors sem fer af tilteknum skólum.
Val milli íslenskra skóla eftir
kennslu í stærðfræði yrði hins veg-
ar aldrei byggt á frammistöðu, slíkt
er jafnræðið með þeim. Þetta jafn-
ræði milli skóla er einn höf-
uðstyrkur skólakerfisins. Fólk get-
ur treyst því, hvar sem það býr í
borginni, að hverfisskólinn veitir að
jafnaði þá bestu þjónustu sem völ er
á. Hún kann hins vegar almennt að
vera of slök, eins og bent er á með
stærðfræðina, og þá virðist manni
að orsakanna sé að leita víðar en
leiðarahöfundur telur. Einn afmark-
aður þáttur í því gæti verið að auka
samkeppni skóla um nemendur. Við
í fræðsluráði viljum að minnsta
kosti að tryggt sé að allar upplýs-
ingar um einstaka skóla séu opinber
gögn og liggi fyrir þar sem for-
ráðamenn barna geti borið saman
lista um þjónustu og frammistöðu
þeirra. Þátttaka í eineltisverk-
efnum, forvarnaráætlanir, félagslíf
og foreldrasamráð eru dæmi um
þætti sem vega ekki síður þungt en
ómarktækur munur á einkunnum í
prófum. Hins vegar hljótum við að
gera þá kröfu fyrir hönd allra nem-
enda að þeim standi til boða nám á
jafnræðisgrundvelli.
Styrkur og veikleiki
Einsleitni íslenska skólakerfisins
er góð meðan hún tryggir öllum,
háum sem lágum, þá bestu þjónustu
sem völ er á. Hún er hins vegar
klafi ef hún þýðir staðlað meðalnám
sem er eins fyrir alla. Þess vegna
leggja fræðsluyfirvöld í borginni
höfuðáherslu á einstaklingsmiðað
nám í starfsáætlun sinni, aukið val
hvers nemanda um námsleiðir, og
hvatningu til kennara um að bráð-
gerir ekki síður en seinfærir nem-
endur fái verkefni við hæfi. Krafan
um jöfn tækifæri fyrir alla hefur því
fleiri víddir en manni virðist leið-
arahöfundur Morgunblaðsins gera
sér grein fyrir. En það skal ekki
standa á formanni fræðsluráðs að
gera auknar kröfur í skólakerfinu.
Stærðfræðikennsla
endurmetin
Eftir Stefán Jón Hafstein
Höfundur er formaður
fræðsluráðs Reykjavíkur.