Morgunblaðið - 18.12.2003, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 18. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Samtökin SPES urðu til íjanúar 2000 þegar nokkurreglusystkin í alþjóðaSam-frímúrarareglunni
Le Droit Humain ákváðu að gera
eitthvað til að hjálpa börnum í
Vestur-Afríkuríkinu Togo.
SPES rekur nú heimili fyrir for-
eldralaus börn í höfuðborginni,
Lomé, þar sem börnunum er séð
fyrir húsnæði, fæði, fatnaði, lyfj-
um, læknishjálp, umönnun og
fræðslu. Í augnablikinu eru á
heimilinu 20 börn, það elsta sjö
ára, en þegar fram líða stundir er
stefnt á að um 140 börn muni fá
þar heimili.
Skammstöfunin SPES stendur
fyrir Soutien Pout l’Enfance en
Souffrance, stuðningur við þjáða
æsku, og þýðir latneska orðið
„spes“ von. Vonin er einmitt ein-
kennandi fyrir þetta verkefni, seg-
ir Njörður Njarðvík, forseti SPES,
og kjörorð samtakanna því: „Sá
sem bjargar einu mannslífi, bjarg-
ar mannkyninu,“ úr Talmud, helgi-
riti Gyðinga.
Njörður segir að hugmyndin að
því að opna barnaheimili í Togo
hafi komið til eftir að hann kynnt-
ist Victor de Medeiros, sem er
fyrrverandi starfsmaður í utanrík-
isþjónustu Togo, en kominn á eft-
irlaun. „Við fórum að spjalla um
það hvort það væri ekki hægt að
gera eitthvað, ekki bara tala, og
það var nú eiginlega upphafið að
þessu.“
Togo var áður frönsk nýlenda,
og þar sem Njörður dvelst mikið í
Frakklandi ákvað hann að stofna
samtökin þar í landi, í febrúar árið
2000. Næsta skrefið var svo að fá
leyfi yfirvalda í Togo til að starfa í
landinu og var það mjög auðsótt,
enda hjálpaði til að Victor hafði
góð sambönd í ríkisstjórninni í
þessu rúmlega fimm milljón
manna landi.
Forseti Togo gaf
byggingarlóð
Þegar öll leyfi voru komin tóku
samtökin lítið einbýlishús í höf-
uðborginni Lomé á leigu. Þar
hófst starfsemi barnaheimilisins,
og félagsmálayfirvöld völdu átta
börn sem fluttu inn á heimilið, öll
yngri en þriggja ára. Leiguhús-
næðið var vígt í apríl 2001, og á
þessum rúmlega tveimur árum
sem liðu þar til varanlegt heimili
fékkst hafði börnunum fjölgað í
u.þ.b. tuttugu, öll yngri en þriggja
ára.
„Þetta vakti athygli í T
vorum með vígsluathöfn s
blöðum og sjónvarpi, og
til þess að forseti landsi
dema, kallaði mig fyrir sig
skýrði fyrir honum hvað
um að gera, og sagði honu
værum að semja um kaup
ingarlóð fyrir framtíða
Hann hristi höndina og sa
nei, ekki gera það, við sk
ykkur fyrir byggingarl
þakkaði honun að sjálfsög
það, en varð mjög undran
Seinna um daginn hitti
forsætisráðherrann þáver
lofaði hann að grennslast
málið. „Þremur mánuðu
fengum við skjal um að vi
fengið byggingarlóð upp
hektara í útjaðri Lomé.“
Þegar SPES var úthlu
inni hafði verið byrjað
byggja þar hús í óleyfi,
tökin sömdu við þann s
staðið fyrir því um að kau
af honum, og kláruðu
byggja það. Húsið var
október sl.
Til stendur að reisa se
viðbótar á lóðinni, og mu
kvæmdir við annað húsið
janúar 2004. Vonir stand
það takist að ljúka byggi
á einu ári og þá verður
taka við fleiri börnum. Þ
Samtökin SPES reka heimili fyrir foreldrala
Njörður Njarðvík (t.v.) fylgist með þegar Martha, elsta barnið á barnaheimilinu, klippir á
borðann til að vígja nýja húsið sem verður heimili munaðarlausra barna.
Öll b
(t.h.
Enginn skort
um sem þurf
Í Togo er mikið um
munaðarlaus börn sem
vantar sárlega heimili
og öruggan samastað.
Brjánn Jónasson spjall-
aði við Njörð Njarðvík,
sem sagði frá því
hvernig gengur að
byggja upp heimili fyrir
munaðarlaus börn.
Börnin sungu og dönsuðu við vígsluna í lok október í búningum s
 




 
 
  !
"#$
% $
&' ()*
%'






(








SLEGIST UM SLÆÐUR
Jacques Chirac Frakklandsfor-seti mælti með því í ræðu erhann flutti í Elysée-höllinni í
París í gær að sett yrðu lög í Frakk-
landi er bönnuðu trúarleg tákn í
frönskum skólum. Sagði forsetinn að
stefnt skyldi að því að lögin tækju
gildi áður en næsta skólaár hæfist
haustið 2004. Forsetinn lýsti því jafn-
framt yfir að sett skyldu lög er mein-
uðu fólki að hafna meðferð læknis
eða hjúkrunarfræðings á þeirri for-
sendu að viðkomandi væri af gagn-
stæðu kyni. Hann sagði aðskilnað
ríkis og kirkju einhverja mikilvæg-
ustu framförina með stofnun lýðveld-
isins og bæri að styrkja þennan að-
skilnað en ekki veikja.
Hart hefur verið deilt um þessi mál
í Frakklandi að undanförnu og hefur
umræðan fyrst og fremst snúist um
rétt múslímastúlkna til að klæðast
slæðum í skólanum. Ef lögin verða
sett myndi bann af þessu tagi hins
vegar ná yfir öll helstu trúartákn, s.s.
krossa og kollhúfur gyðinga.
Mál af þessu tagi, er snerta skil
kirkju og ríkis, hafa komið upp í öðr-
um Evrópuríkjum að undanförnu.
Fyrr í mánuðinum úrskurðaði ítalsk-
ur dómstóll að heimilt væri að láta
krossa hanga áfram á veggjum í
ítölskum skólum. Þess hafði verið
krafist af íslömskum samtökum að
slík kristin tákn skyldu gerð útlæg. Í
tveimur þýskum sambandsríkjum,
Bæjaralandi og Baden-Württem-
berg, er nú unnið að því að banna
kennurum, sem eru íslamstrúar, að
klæðast slæðum með þeim rökum að
vernda verði nemendur þar sem
slæðurnar séu í auknum mæli að
verða að pólitísku tákni í baráttu
heittrúarmanna.
Hvergi eru þessi mál hins vegar
eins viðkvæm og í Frakklandi. Það
má annars vegar rekja til þess að
hvergi í Evrópu er að finna jafnstór-
an hóp múslíma og í Frakklandi. Inn-
flytjendur frá fyrrum nýlendum
Frakka í Norður-Afríku; Alsír, Túnis
og Marokkó, streymdu til Frakk-
lands á sjötta og sjöunda áratug síð-
ustu aldar og nú er talið að allt að
fimm milljónir Frakka séu íslamstrú-
ar. Í Frakklandi má raunar einnig
finna fjölmennasta minnihluta gyð-
inga í Evrópu en hann telur um sex
hundruð þúsund manns. Hins vegar
má rekja þessar deilur til þeirrar
ríku hefðar sem er í Frakklandi fyrir
algjörum aðskilnaði ríkis og kirkju.
Allt frá dögum frönsku byltingarinn-
ar hefur franska lýðveldið verið fullt
tortryggni í garð trúarbragða. Ein-
valdar fyrri tíma stjórnuðu Frakk-
landi með harðri hendi undir því yf-
irskini að þeir sæktu vald sitt beint
til Guðs. Helstu forsvarsmenn upp-
lýsingastefnunnar í Frakklandi, s.s.
Voltaire og Montesquieu, töldu kaþ-
ólsku kirkjuna standa í vegi fram-
fara. Í kjölfar byltingarinnar voru
eignir kirkjunnar gerðar upptækar í
stórum stíl og fulltrúar hennar urðu
að sverja lýðveldinu hollustu sína.
Tvívegis kom til styrjalda milli kaþ-
ólsku kirkjunnar og Frakklands,
1798 og 1809, þar sem franskar her-
sveitir hröktu páfa úr Páfagarði.
Endanlega var skilið á milli ríkis og
kirkju í Frakklandi árið 1905 og voru
öll tákn trúarlegs eðlis þar með gerð
útlæg úr opinberum byggingum í
Frakklandi, þar með töldum skóla-
byggingum.
Þessar aðgerðir voru tiltölulega
óumdeildar og það var ekki fyrr en
íslamskir innflytjendur hófu að ögra
banninu á níunda áratugnum sem
deilur um trúarleg tákn í skólum
blossuðu upp. Deilurnar hafa frá
upphafi fyrst og fremst snúist um þá
kröfu íslamskra kvenna að fá að
klæðast höfuðslæðum að hefðbundn-
um sið, einnig í skólum. Það olli mikl-
um deilum, annars vegar vegna þess
að slæðurnar voru taldar trúarlegt
tákn, rétt eins og kollhúfur gyðinga,
en einnig vegna þess að margir litu
svo á að þær væru til marks um að
norður-afrískir innflytjendur höfn-
uðu aðlögun að frönsku samfélagi.
Ólíkt mörgum öðrum evrópskum
ríkjum hefur Frakkland verið mjög
opið fyrir innflytjendum víðs vegar
að úr heiminum en þá jafnframt gert
þá kröfu til þeirra að þeir lagi sig að
frönskum siðum og hefðum. Á móti
hefur komið að hefðir og siðir inn-
flytjenda hafa að hluta runnið saman
við menningu Frakklands. Deilurnar
um slæðurnar snúast því ekki síður
um hvort það ógni frönsku samfélagi
að hinn íslamski minnihluti sé eins
konar samfélag innan samfélagsins.
Árið 1989 kvað Conseil d’État,
æðsti stjórnsýsludómstóll Frakk-
lands, upp þann úrskurð að heimilt
væri að bera trúarleg tákn í skólum
ef í því fælist ekki ögrun eða áróður.
Deilur héldu hins vegar áfram og ár-
ið 1996 kvað dómstóllinn að nýju upp
úrskurð þess efnis að allsherjarbann
í skólum væri ógn við tjáningarfrels-
ið. Niðurstaðan hefur verið sú að
skólar hafa fengið ákveðið svigrúm
og frelsi til að móta sína eigin stefnu
og talið er að hundruð stúlkna klæð-
ist nú slæðum daglega í frönskum
skólum.
Deilur um málið blossuðu hins veg-
ar upp af fullum krafti fyrr á þessu
ári, jafnt vegna trúartákna í skólum
sem þeirrar kröfu stjórnvalda að ísl-
amskar konur klæddust ekki slæðum
við myndatökur vegna nafnskírteina.
Undanfarna mánuði hefur nefnd und-
ir forystu ráðherrans fyrrverandi,
Bernards Stasis, mótað tillögur í
málinu. Þær voru kynntar fyrr í mán-
uðinum og lagði nefndin til að áber-
andi tákn trúarlegs eðlis yrðu gerð
útlæg úr skólum. Jafnframt lagði
nefndin hins vegar til að tveir af
helstu hátíðisdögum múslíma og gyð-
inga, Eïd el-Kabir og Yom Kippur,
skyldu gerðir að frídögum í frönskum
skólum.
Chirac hefur nú gert fyrri tillögu
nefndarinnar að sinni en hafnar
þeirri síðari. Það er þó vart við því að
búast að þessi ákvörðun verði óum-
deild. Vissulega benda kannanir til
að meirihluti íslamskra kvenna í
Frakklandi sé hlynntur slæðubanni.
Hins vegar hafa ýmis samtök músl-
íma lýst yfir að þau telji bann fela í
sér fordóma gagnvart íslam og með
því væri verið að ráðast á hefðir og
menningu múslíma. Aðrir óttast að
aðgerðir af þessu tagi kunni að
styrkja stöðu heittrúarmanna. Það er
athyglisvert að reglur, sem í upphafi
var ætlað að draga úr valdi og áhrif-
um kaþólsku kirkjunnar, skuli nú
vera helsta ágreiningsefnið í sam-
skiptum franska ríkisins og múslíma.