Morgunblaðið - 24.02.2004, Page 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
H
ópur fjárfesta og at-
hafnamanna, sem
hafa m.a. reynslu í
uppbyggingu og
rekstri tveggja
stærstu verslunarmiðstöðva
landsins, hefur lýst sig reiðubúinn
að reisa um 7 til 15 þúsund fer-
metra verslunar- og þjónustumið-
stöð í miðborg Reykjavíkur sem
tengjast myndi hinu nýja tónlist-
ar- og ráðstefnuhúsi og hóteli,
TRH, auk nýrra höfuðstöðva
Landsbankans og fleiri bygging-
um. Hugmynd þeirra er að sjá
jafnframt um fjármögnun, upp-
byggingu og rekstur TRH. Segja
talsmenn hópsins að með bygg-
ingu verslunarmiðstöðvar sé
fjórða hjólinu rennt undir rekstur
TRH. Hugmyndin hefur þegar
verið kynnt borgarstjóra, mennta-
málaráðherra og formanni stjórn-
ar Austurhafnar ehf. sem stýra á
uppbyggingu TRH.
Hugmyndin er nánar tiltekið sú
að reisa verslunarmiðstöð við
Lækjartorg með allt að 50 versl-
unum og veitingastöðum. Gert er
ráð fyrir að verslunarmiðstöðin
tengist fyrirhuguðu tónlistarhúsi
og ráðstefnumiðstöð sem staðsett
yrðu norðan við verslunarmiðstöð-
ina, þ.e. á núverandi hafnarsvæði.
Nokkur hús við Hafnarstræti
yrðu að víkja svo og húsið við
norðurhluta Lækjartorgs. Bíla-
umferð um Lækjargötu yrði felld
í stokk til að Arnarhóll og Seðla-
bankahúsið og lóð Stjórnarráðs-
hússins tengist torginu betur í
einni heild. Geirsgata yrði flutt
norður fyrir tónlistar- og ráð-
stefnuhús og bílakjallari byggður
undir verslunarmiðstöðinni.
Vilja ná víðtækri sátt
Hópurinn segir forsendur þess
að ná víðtækri sátt um hugmynd-
ina, að hópurinn nái samningum
við ríki og borgaryfirvöld um
hönnun og skipulag, fái að annast
undirbúning, uppbyggingu, eign-
arhald og rekstur mannvirkjanna.
Einnig er það forsenda hugmynd-
arinnar að samkomulag takist við
yfirvöld um fyrirkomulag rekstrar
og þátttöku þeirra í stofn- og
rekstrarkostnaði tónlistarhúss og
ráðstefnumiðstöðvar svo og að
samkomulag takist við alþjóðlega
hótelkeðju um rekstur hótels.
Þá segir í forsendum hópsins
að víðtæk sátt í þjóðfélaginu um
hugmyndina sé brýn fyrir við-
skiptahugmyndina sem slíka og
daglegan rekstur í hinum nýju
mannvirkjum. Lögð er áhersla á
að hugmyndin njóti velvildar
Samtaka um byggingu tónlistar-
húss, að stjórn Austurhafnar ehf.
sé áhugasöm um verkefnið og að
þverpólitísk samstaða náist.
Einnig er lýst mikilvægi þess að
ná sátt við aðra sem hagsmuna
eiga að gæta, íbúa, eigendur
verslana og þjónustu í miðborg-
inni og ferðaþjónustuna. Lýsa
forsvarsmenn hópsins sig reiðu-
búna til samráðs til að tryggja
stuðning við hugmyndina frá
fyrsta degi.
Hópurinn telur að með þessari
nýju hugmynd muni skilyrði fyrir
hvers kyns verslun og þjónustu í
miðborginni gjörbreytast til
aðar. Hugmyndin byggist á
miðpunktur verslunar og
ustu í miðborginni verði í
inni og öflug verslun muni þ
þaðan upp í Bankastræti, In
stræti, Skólavörðustíg og L
veg. Jafnframt telja fjárfes
að verslunarmiðstöðin
treysta rekstrarskilyrði
stefnuhúss og hótels og
áhuga innlendra og erlendra
á starfsemi þess.
„Markmiðið með þessari
mynd er að gangandi vegfa
ur eigi greiða leið að vers
miðstöðinni beint frá Lækja
og að torgið fái á ný það
ilvæga hlutverk sem áður
þ.e.a.s. að vera miðpunktu
uðborgarinnar,“ segir m
greinargerð hópsins. Ætlun
að mynda með verslunarh
gott skjól í Kvosinni og
artorgi. Þá segir m.a. í
Séð frá Arnarhóli yfir hafnarsvæðið og Geirsgötu en hugmynd er að reisa verslunar- og þjónustumiðst
Hópur fjárfesta setur fram nýja hugmynd um tónlist
Vilja reisa verslunar-
ustumiðstöð við Læk
Ný hugmynd um uppbyggingu norða
við Lækjartorg hefur verið kynnt bor
aryfirvöldum og menntamálaráðherr
Gerir hún ráð fyrir að verslunar- og þj
ustumiðstöð verði reist í tengslum vi
tónlistar- og ráðstefnumiðstöð. Jóhann
Tómasson kynnti sér hugmyndina.
„ÉG get staðfest að hópur öflugra fjárfesta
sem ég er í forsvari fyrir hefur lagt fram
nýja og stórtæka hugmynd um endur-
uppbyggingu í miðborg Reykjavíkur,“ segir
Pálmi Kristinsson um hugmyndina sem hér
er kynnt. Hann sagði áætlaðan kostnað
vera á bilinu 20 til 30 milljarðar króna. Bú-
ið er að leggja talsverða vinnu í að ná hópn-
um saman og móta hugmyndina en næsta
skref segir hann vera að útfæra hana nánar
í máli og myndum.
Pálmi segir hugmyndina hafa verið
kynnta borgarstjóra og menntamálaráð-
herra um miðjan janúar sem trúnaðarmál.
Hópurinn hafi þar lýst sig reiðubúinn til að
hefja þegar viðræður við stjórnvöld um að
hann taki þegar að sér undirbúning sem fel-
ist í fjármögnun, uppbyggingu, eignarhaldi
og rekstri á öllu verkefninu. Pálmi sagði
hópinn sem stæði að hugmyndinni sann-
færðan um að með þessu mætti tryggja al-
gjöran viðsnúning á þeirri öfugþróun sem
veri
„Hé
kem
nún
P
veri
þeim
tíma
því
leyt
það
Kostnaður 20 til 30 milljar
Í HÓPNUM sem á aðild að nýrri
miðborgarhugmynd eru fulltrúar
frá Norvík hf., Bygg ehf., Saxhóli
ehf. og Þyrpingu hf. og Lands-
banka Íslands hf. Þar eru því eig-
endur tveggja stærstu versl-
unarmiðstöðva landsins,
Kringlunnar og Smáralindar, þeir
sem eiga og reka stærstu mat-
vörukeðjurnar og fjölmargar aðr-
ar stórverslanir.
Má jafnvel gera ráð fyrir að
hugmyndir um höfuðstöðvar
Landsbankans til framtíðar verði
felldar að þessari hugmynd og að
bankinn komi við sögu í láns-
fjármögnun verkefnisins.
Fyrir hópnum fer Pálmi K
insson verkfræðingur, sem s
hefur uppbyggingu Smárali
síðustu 9 árin. Gert er ráð fy
ýmsir ráðgjafar sem unnu a
byggingu Smáralindar verð
takendur í þessu verkefni en
tóku hátt í 100 innlend og er
ráðgjafarfyrirtæki þátt í þv
efni á sínum tíma. Þeirra á m
er arkitektastofan ASK og b
hönnunarráðgjafarfyrirtæk
BDP sem hefur mikla reyns
stórum miðborgarverkefnu
Bretlandi og fleiri löndum.
Margir koma við sögu
ÞJÓÐSKÓLI EÐA
RANNSÓKNARHÁSKÓLI?
Eins og fram kom í viðtali við dr.Rúnar Vilhjálmsson, prófess-or við Háskóla Íslands, í
sunnudagsblaði Morgunblaðsins um
helgina, bendir ýmislegt til þess að
tímabært sé að endurskoða hlutverk
og markmið Háskóla Íslands. Ís-
lenskt námsumhverfi á háskólastigi
hefur breyst mjög ört á undanförnum
áratug með tilkomu nýrra skóla og
það gefur augaleið að þau markmið
sem Háskóla Íslands hefur verið gert
að þjóna frá stofnun hans árið 1911,
sem svonefndur þjóðskóli, setja
skólastarfinu og þróun þess ákveðnar
skorður sem menn greinir nú á um
hvort enn séu æskilegar.
Þó skólum á háskólastigi hafi fjölg-
að mjög sinnir enginn nýju skólanna
jafnviðamiklum og breiðum vettvangi
á sviði kennslu og rannsókna og Há-
skóli Íslands. Eðli starfseminnar í
nýju skólunum hefur þó leitt til þess
að skilgreiningar á háskólastarfi hér
á landi hafa breyst. „Í dag merkir
„háskóli“ í daglegu tali skóla sem tek-
ur við stúdentum og veitir þeim
kennslu,“ segir Rúnar og hefur óneit-
anlega mikið til síns máls. „Áður fyrr
hafði háskólahugtakið miklu þrengri
merkingu og vísaði til fjölfaglegrar
stofnunar sem sinnti jöfnum höndum
vísindastarfi og háskólakennslu á
grunn- og framhaldsstigi. Það var
þýðing á latneska heitinu „Universi-
tas“ eða „university“ á ensku. Nú er
farið að þýða það sem rannsóknarhá-
skóla til aðgreiningar frá annarri
skólastarfsemi á háskólastigi,“ segir
hann ennfremur. Í samræmi við þessi
orð Rúnars blasir sú spurning við
hvort betur færi á að skilgreina Há-
skóla Íslands sem rannsóknarhá-
skóla til að aðgreina hann og það víð-
tæka starf á flestum sviðum fræða og
vísinda sem þar er stundað, frá sér-
hæfðum fagháskólum er vinna á mun
afmarkaðra og þrengra sviði.
Engan greinir á um að þau mark-
mið sem urðu til þess að Háskóla Ís-
lands var ætlað að þjóna sem þjóð-
skóla, voru háleit og þjónuðu vel
félagslegum hagsmunum þjóðar sem
þurfti mjög á menntuðu fólki að
halda, en hafði aldrei fram að þeim
tíma átt háskóla. Þó þjóðin þurfi ekki
síður á menntuðu fólki að halda nú en
þá, hafa tímarnir breyst; sérhæfing,
valmöguleikar og tækifæri af öðrum
toga en þá gáfust blasa nú við þeim
sem hyggja á nám. Jafnframt hafa
kröfur fólks til skóla og þess sem nám
skilar þeim aukist til mikilla muna og
að þeim veruleika þarf hver einasti
háskóli hér á landi að laga sig, Há-
skóli Íslands ekki síður en þeir skólar
sem eru nýir af nálinni. Að öðrum
kosti mun þjóðin í auknum mæli leita
til útlanda í nám í skólum sem standa
undir nafni á alþjóðavettvangi.
Vegna sérstöðu sinnar sem fjölfag-
legrar stofnunar, þar sem svigrúm
ætti að vera til rannsókna á flestum
sviðum, er Háskóli Íslands þó sá skóli
hér á landi sem næst stendur alþjóð-
legum skilgreiningum á virtum hefð-
bundnum rannsóknarháskólum. En
eins og Rúnar bendir á er ljóst að þó
Háskóli Íslands „[uppfylli] ýmsar
viðmiðanir rannsóknarháskóla, er
[hann] samt töluvert frá kjörmynd
slíks háskóla“. Til þess að hann geti
þjónað þjóðinni sem slíkur þarf að
herða á kröfum til nemenda, kennara
og þess rannsóknarstarfs sem þar er
unnið. Sá tími virðist því vera runn-
inn upp að Íslendingar verði að gera
það upp við sig hvort þeir vilja reka
fullgildan og faglegan rannsóknarhá-
skóla hér á landi, með það að mark-
miði að hann geti staðist samanburð
við aðra slíka skóla, ekki bara hér á
landi, heldur í víðara samhengi al-
þjóðlegs fræðasamfélags – og þjóni
þannig þjóðinni í takti við kröfur
samtímans.
TILLAGA SAMFYLKINGAR
Nokkrir þingmenn Samfylkingar-innar undir forystu Björgvins G.
Sigurðssonar, hafa flutt þingsályktun-
artillögu á Alþingi um milliliðalaust
lýðræði. Í tillögunni segir m.a.: „Al-
þingi ályktar að setja á stofn nefnd,
sem kanni möguleika við að þróa milli-
liðalaust lýðræði og kosti rafrænna
aðferða við framkvæmd þess. Nefndin
kanni einnig hvernig hægt er að nota
netið til að þróa milliliðalaust lýðræði
og hafi þar að leiðarljósi öfluga per-
sónuvernd við framkvæmd kosninga
og þjóðaratkvæðagreiðslna á netinu.“
Í greinargerð þingmanna Samfylk-
ingarinnar með tillögunni segir m.a.:
„Það fyrirkomulag, sem viðgengist
hefur síðustu tvær aldirnar í formi
fulltrúalýðræðisins, hefur að mörgu
leyti runnið sitt skeið. Það er tíma-
bært að kanna nýjar leiðir til að íbúar
geti haft bein og milliliðalaus áhrif á
stjórn samfélagsins. Heimurinn hefur
breytzt frá þeim tíma, þegar verjandi
var að óskir fólks þyrftu að fara í
gegnum fulltrúa þess að einu eða öllu
leyti, fulltrúa, sem höfðu tíma og að-
stæður til að sinna mikilvægum
ákvarðanatökum ólíkt almenningi. Nú
hefur þorri almennings aðstæður og
upplýsingar til að taka sjálfur stærri
ákvarðanir um hagi sína og líf. Milli-
liðalaust lýðræði leiðir til heilbrigðari
og opnari stjórnarhátta, þar sem
tryggt er að almannahagsmunir ráði
för en ekki sérhagsmunir einstakra
valdablokka sem geta keypt sér áhrif í
krafti fjármagnsins og aukinna áhrifa
viðskiptalífsins í samfélaginu. Beint
lýðræði er góð leið til að búa svo um
hnúta að ítrustu hagsmunir hins al-
menna borgara ráði ákvarðanatöku
um stærstu hagsmunamál þjóðarinn-
ar.“
Morgunblaðið sér ástæðu til að
fagna því sérstaklega að tillaga er
komin fram á Alþingi um þetta mál.
Blaðið hefur skrifað reglulega um
nauðsyn þess að þróa milliliðalaust
lýðræði á 21. öldinni frá árinu 1997 og
hvatt til þess að Íslendingar taki for-
ystu um að þróa lýðræðislegt sam-
félag okkar í þennan farveg.
Þingmenn Samfylkingarinnar hafa
lagt fram tillögu um eitt af stærstu
málum nýrrar aldar. Með henni fylgir
ítarleg greinargerð. Það verður óneit-
anlegt fróðlegt að fylgjast með því
hvaða undirtektir þetta mál fær á Al-
þingi.