Morgunblaðið - 20.03.2004, Side 48

UMRÆÐAN
48 LAUGARDAGUR 20. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
É
g var svo ótrúlega
stolt af litlu systur
minni, sem er tíu
árum yngri en ég,
þegar ég fylgdist
með henni hafa sig til fyrir árshá-
tíð skólans síns um daginn. Litla
systir mín, sem raunar er ekkert
lítil lengur, er í níunda bekk. Hún
er sem sagt unglingur. Á meðan
hún greiddi sér og gerði sig fína
ræddi ég við hana um útlit. Ég
spurði hvort margar jafnöldrur
hennar færu í ljós eða settu á sig
brúnkukrem fyrir atburði eins og
árshátíð. Hún sagðist vita til þess,
reyndar hafði ein vinkona hennar
farið í ein-
hvers konar
úðabrúnku-
meðferð, sem
felst í því að
fljótandi
brúnku er úð-
að á líkamann í gegnum þar til
gerðar sprautur sem standa út úr
veggjum í litlum klefa. Systir mín
sagðist hins vegar, mér til nokk-
urrar undrunar og enn meiri
ánægju, ekki hafa minnsta áhuga
á ljósabrúnku, úðabrúnku eða
brúnkukremum. Sagðist vera sátt
við að vera með hvíta húð. „Ég er
bara svona,“ sagði systir mín.
Ástæðan fyrir því að ég var
svona stolt af þessum ummælum
unglingssystur minnar er sú að
mér fannst þau bera vott um
sterka sjálfsmynd hennar. Mér
fannst gott að heyra að hún sætti
sig við það ljósa litarhaft sem við
eigum sameiginlegt og legði ekki
áherslu á að breyta því. Enda leit
hún hreint glimrandi vel út í
kjólnum sem ég lánaði henni
vegna þessa stórviðburðar sem
skólaárshátíðin er.
Á vissan hátt skammaðist ég
mín því ég hafði nýlega farið á
árshátíð í sama kjólnum, en gat
þá ekki látið það eiga sig að
smyrja á mig brúnkukremi. Mér
fannst það henta kjólnum svo
ákaflega vel, þar sem hann huldi
hvorki handleggi né axlir að fullu.
Ég var ekki alveg sátt við mína
náttúrlega fölu húð og ákvað að
betur færi á því að dekkja hana.
Sem betur fer held ég að ég sé
svona nokkurn veginn vaxin upp
úr því að finnast ég þurfa að upp-
fylla tilteknar útlitskröfur sem
sumir segja að samfélagið geri.
Ég held reyndar að samfélagið
geri engar kröfur. Samfélagið
hefur ekki sjálfstæðan vilja og
getur ekki gert eitt né neitt.
Unglingsárin eru viðkvæmur
tími, er oft sagt. Þess vegna er svo
mikilvægt að unglingar – ein-
staklingar í mótun – hafi sterka
sjálfsmynd og alist upp við það að
þau eigi að vera þau sjálf en
keppist ekki við að uppfylla
ímyndaðar kröfur.
Ég hef lengi verið þeirrar skoð-
unar að einstaklingar eigi fyrst og
fremst að gera kröfur til sjálfra
sín, en ætlast til einskis af öðrum.
Þetta fannst mér kristallast í
svörum systur minnar við
brúnkuspurningum mínum. Ég
held nefnilega að vel sé hægt að
sporna við því að unglingar geri
óraunhæfar útlitskröfur til sjálfra
sín með því að aðstoða þá við að
byggja upp sterka sjálfsmynd.
Kenna þeim að elska sjálfa sig
fyrst og fremst, en ekki reyna að
apa upp útlitseinkenni eftir mis-
góðum fyrirmyndum sem birtast í
kvikmyndum, sjónvarpi og mynd-
böndum.
Systir mín tók þá ákvörðun að
vera sátt við sína húð og gera eng-
ar tilraunir til að þekja hana með
kremi í öðrum og dekkri lit. Né
heldur gerði hún miklar tilraunir
til að beita snyrtivörum í óhófleg-
um mæli til að fela náttúrulega
fegurð. Slíka húðþekjun telja þó
margir ákjósanlega við hátíðleg
tækifæri. Eins og ég lýsti framar
tók ég sjálf þá ákvörðun að freista
þess að öðlast brúnku án sólar
fyrir mína árshátíð til að verða
sátt við mitt útlit.
Mikilvægt er að gera grein-
armun á þessum tveimur ákvörð-
unum, þeirri sem ég tók og þeirri
sem systir mín tók. Þótt um það
megi sjálfsagt deila, þá telst ég
fullorðinn einstaklingur sam-
kvæmt lögum og öðrum mæli-
kvörðum sem við höfum til að
meta það. Systir mín er ein-
staklingur í mótun, á meðan ég
telst nokkurn veginn fullmótuð.
Það að hún hafi þroska til að
taka ákvörðun sem ber vott um
sterka sjálfsmynd er langtum
mikilvægara en sú staðreynd að
mín ákvörðun byggðist á óraun-
verulegum kröfum mínum til
sjálfrar mín.
Þótt því megi halda fram að
einstaklingar séu í sífelldri mótun
og verði kannski aldrei fullorðnir,
þá er ekki hægt að horfa framhjá
því hversu mikilvægt mótunar-
skeið unglingsárin eru. Sterk
sjálfsmynd á unglingsárum mótar
þá sýn sem einstaklingurinn hef-
ur á sjálfan sig alla ævi. Þess
vegna skiptir það ekki eins miklu
máli hvort ég er sátt við það sem
ég sé í speglinum eins og að systir
mín sé sátt við það sem hún sér.
Ég hef, eða á að minnsta kosti að
hafa, aldur og þroska umfram
hana til að vita hvað eru raunhæf-
ar kröfur um útlit og hvað ekki.
Þetta kann að hljóma sér-
kennilega, þar sem ég get nú vart
talist góð fyrirmynd hvað út-
litskröfur varðar með mitt
brúnkukrem á árshátíðarkvöldi.
Mín ákvörðun er hins vegar al-
gjört aukaatriði. Lykilatriðið er
að unglingar, eins og systir mín,
hafi nægilega sterkt egó til að
skilja að þótt stóra systir kjósi að
taka þá áhættu að verða flekkótt
eða appelsínugul vegna brúnku-
kremsnotkunar, þá þarf litla syst-
ir ekki að taka þann séns líka.
Kröfur um útlit eiga fyrst og
fremst að byggjast á því hvað
hverjum og einum þykir eðlilegt
og líður vel með. Hver og ein(n) á
að gera kröfur á sjálfa(n) sig, en
ekki fara eftir kröfum annarra.
Sjálfsmynd hvers og eins mót-
ast að verulegu leyti af útliti. Til
að þessu megi breyta þarf að
styrkja sjálfsmynd unglinga –
einstaklinga í mótun – svo það
fólk sem samfélagið byggir verði
nægilega sátt við sjálft sig til að
geta sagt; „Ég er bara svona.“
„Ég er bara
svona“
Sjálfsmynd hvers og eins mótast að
miklu leyti af útliti. Til að breyta því
þarf að styrkja sjálfsmynd unglinga, ein-
staklinga í mótun, svo það fólk sem
samfélagið byggir verði sátt við sjálft sig
og geti sagt: „Ég er bara svona.“
VIÐHORF
Eftir Eyrúnu
Magnúsdóttur
eyrun@mbl.is
LIFANDI heilsa! Þessi orð velta
upp fjölmörgum jákvæðum hug-
tökum: Að vera sprelllifandi,
gróska, frjósemi, hreysti, nátt-
úrulegt, ríkulegt, umbreytandi, vax-
andi, blómstrandi. Að lifa heilsuna
MÍNA.
Sáltaugaónæmisfræði er fagorðið
yfir áhrif hugans (og tilfinninga) á
líkamann. Í mörg ár fékkst ég við
heilun á huga og lík-
ama, þó án þess að
skilja að þessi tengsl
virka á báða vegu.
Undanfarið hef ég ein-
beitt mér sterklega að
þessu samspili hugans
á líkama, án þess að
hugsa sérstaklega
mikið um áhrif lík-
amans á hugann, fyrir
utan það að hreyfing
gefur orku og aukna
gleði.
Ég las nýlega grein
sem færði mér sönnur
á gildi samspils líkama og anda. Í
greininni var sagt frá því hvernig
bætiefni hafa verið notuð til að
lækna geðtruflanir eins og geð-
hvarfasýki og geðklofa. Raunveru-
legir geðsjúkdómar hafa sem sagt
verið læknaðir, ekki aðeins með-
höndlaðir, með bætiefnum. Ef við
viljum njóta andlegrar og tilfinn-
ingalegrar heilsu verðum við að
gera líkamann heilbrigðan og
ánægðan.
Fyrir einu og hálfu ári tók ég þá
ákvörðun að einbeita mér að því að
ná bestu mögulegu heilsu á öllum
sviðum: líkamlega, tilfinningalega,
andlega og á sviði hugans, í fjöl-
skyldu, í vinnu, í fjármálum o.s.frv.
Ein af afleiðingum þess að ég tók þá
ákvörðun var að ég komst í sam-
band við Faridu Sharan sem er ein
af færustu sérfræðingum í heimi á
sviði náttúrulegra lækninga.
Ástæða þess að ég hrífst af að-
ferðum Faridu er margþætt.
1. Aðferðir hennar eru í samræmi
við niðurstöður mínar um áhrifarík-
ustu leiðir til að heila líkamann (ég
hef lengi haft mikinn áhuga á
margskonar óhefðbundum aðferð-
um)
2. Þær eru rökréttar
og í samræmi við það
sem gæti kallast
hyggjuvit.
3. Aðferðirnar hafa
verið notaðar og reynst
vel fyrir þúsundir
manna í gegnum árin
og á mig þar á meðal.
4. Þær byggjast á
víðsýni en ekki þröng-
sýni eða einni réttri
leið, lifandi heilsa er
ýmsar aðferðir (vest-
rænar, kínverskar, ind-
verskar) og svo ýmiss
konar heildræn meðferðarform.
5. Hugtakið „innri vistfræði“
6. Aðferðin skilur ábyrgðina eftir
í höndum einstaklingsins sjálfs.
Þetta þýðir að það er í ÞÍNU valdi
að gera þig heilbrigðan og heilan, þú
þarft ekki að bíða eftir að einhver
annar gefi þér aftur heilsuna þína.
Innri vistfræði er hugtak sem er
fullkomlega rökrétt í mínum augum.
Rétt eins og lífríkið í umhverfinu
hefur sitt vistfræðikerfi sem laskast
ef það er ekki í jafnvægi erum við
með innra vistkerfi sem einnig þarf
að halda í jafnvægi. Einkenni geta
virst þau sömu hjá fólki, en þegar
þú lítur á innra vistkerfi manneskj-
unnar geta orsakir einkenna verið
ólíkar. Þetta var einn af athygl-
isverðustu og rökréttustu þáttunum
sem ég hef séð í nálgun aðferða-
fræðinnar við að meðhöndla sjúk-
dóma.
Lifandi heilsa er lifandi, hún
þroskast og vex með nýjum upplýs-
ingum og þekkingu sem maður til-
einkar sér smátt og smátt. Lifandi
heilsa mun að lokum umbreyta lík-
amanum og gefa okkur líf sem teng-
ir líkama, anda og sál. En eins og ég
hef rekið mig á verður umbreyt-
ingin að hefjast í líkamanum.
Ég bað Faridu að gefa okkur sýn
á fyrirbærið: Lifandi heilsa snýst
um að velja rétt til að skapa það líf
sem þú virkilega óskar þér. Af
hverju að láta sig dreyma um það
sem maður vill þegar maður getur
valið að láta það verða að veruleika
frá degi til dags? Til þess að geta
valið góða kosti þarf maður að hafa
upplýsingar um hvað er raunveru-
lega gott fyrir mann, og við þurfum
að læra leiðirnar sem hægt er að
fara til að geta látið draumana ræt-
ast. Líkamleg heilsa er grunnurinn í
lífinu. Þegar líkama okkar líður vel
finnst okkur sem við getum gert
hvað sem er og tilfinningar okkar
verða jákvæðar og styðjandi. Þegar
líkama okkar líður ekki vel verða til-
finningar okkar þungar og við finn-
um fyrir tregðu.
Lifandi heilsa!
Eftir Gitte Lassen
’Lifandi heilsa mun aðlokum umbreyta lík-
amanum og gefa okkur
líf sem tengir líkamann,
anda og sál.‘
Gitte Lassen
Höfundur er ráðgjafi og býður upp á
einkatíma, fyrirlestra og námskeið.
Á AÐALFUNDI Sparisjóðs vél-
stjóra, sem haldinn var 12. mars sl.,
kom a.m.k. tvennt markvert fram. Í
fyrsta lagi hefur Hallgrímur Jóns-
son sparisjóðsstjóri ákveðið að láta
af störfum fyrir haust-
ið en hann hefur sinnt
starfinu í tæp 40 ár. Í
öðru lagi kom fram að
nú er vilji til þess,
a.m.k. af hans hálfu, að
sameina sparisjóðina á
Reykjavíkursvæðinu
en um er að ræða
Sparisjóð vélstjóra,
Sparisjóð Kópavogs,
Sparisjóð Hafn-
arfjarðar og Spron.
Það verður fyrst
mögulegt í framhaldi
af starfslokum Hall-
gríms þar sem hann og Guðmundur
Hauksson sparisjóðsstjóri í Spron,
hafa ekki getað talað saman síðan
Guðmundur stóð að því að fella Hall-
grím sem formann stjórnar spari-
sjóðabankans sem Hallgrímur svar-
aði með því að fá Jón Sólnes
núverandi formann Sambands ís-
lenskra sparisjóða til þess að fella
Guðmund úr sæti formanns spari-
sjóðasambandsins. Í framhaldinu
hótaði hann að Spron gengi úr spari-
sjóðasamstarfinu. Þannig er nú
ástandið í hinni ómissandi sam-
heldnu sparisjóðafjölskyldu.
Þegar rætt var um sölu á Spron til
KB banka voru helstu gallarnir að
staða starfsfólksins var talin ótrygg
og síðan var talið alveg nauðsynlegt
að litlu einingarnar þ.e. sparisjóð-
irnir, héldu áfram starfsemi þar sem
þar væri þjónustan við viðskiptavin-
ina í hámarki öfugt við stóru fjár-
málafyrirtækin.
Hver er nú munurinn á því að
sameina sparisjóðina á Reykjavík-
ursvæðinu eða selja þá bönkunum?
Við nánari skoðun virðist munurinn
ekki ýkja mikill nema fyrir stofnfjár-
eigendurna. Ef við lítum á stöðu
starfsfólksins þá hlýtur því að fækka
ef fjórir sparisjóðir verða samein-
aðir. Ef það gerist ekki þá er erfitt
að átta sig á tilganginum sem hlýtur
að vera hagræðing en hagræðing er í
reynd í flestum til-
fellum fækkun starfs-
manna og um leið
lækkun á launakostn-
aði.
Leiða má að því líkur
að fljótlega muni starf-
semi eins stórs spari-
sjóðs hér á Reykjavík-
ursvæðinu verða með
svipuðu sniði og hjá
bönkunum enda hlýtur
markmiðið að vera að
búa til einingu sem hef-
ur í fullu tré við bank-
ana. Ef það er ekki
markmiðið þá er vandséð hver til-
gangurinn er með samrunanum. Ef
við skoðum hagsmuni stofnfjáreig-
enda annars vegar við sölu á spari-
sjóðunum og hins vegar við samein-
ingu þeirra þá er hún gjörólík.
Með sölu sparisjóðanna til bank-
anna hefðu stofnfjáreigendunir
fengið þó nokkra fjarmuni fyrir
bréfin sín en við sameiningu spari-
sjóðanna er staðan óbreytt; bréfin
eru til þess að gera lítils virði. Að
öllu þessu skoðuðu hljóta stofnfjár-
eigendur að spyrja sig í hvers um-
boði stjórnarmenn í sparisjóða-
sambandinu gengu fram fyrir
skjöldu og kröfðust þess að sett yrðu
lög sem hindruðu sölu sparisjóð-
anna. Hver gaf þeim umboð til þess?
Hvað varðar Sparisjóð vélstjóra þá
spurði Hallgrímur Jónsson hvorki
stjórn né stofnfjáreigendur álits þótt
hann færi þar framarlega í flokki.
Mér vitanlega voru stofnfjáreigend-
urnir ekki spurðir álits þótt þessir
ágætu sparisjóðsstjórar séu ráðnir
af stjórnunum sem stofnfjáreigend-
urnir kjósa á sínum aðalfundum og
starfa því í umboði þeirra.
Nei, fyrir því var greinilega ekki
haft þótt í svona stóru máli hefði
skilyrðislaust átt að kalla saman
fund stofnfjáreianda til þess að fá
umboð til þess að knýja fram laga-
setningu. Ef við lítum á stöðu Spari-
sjóðs vélstjóra við slíkan samruna þá
má leiða að því sterkar líkur að sam-
einaður sparisjóður muni ekki bera
heitið Sparisjóður vélstjóra og
heyrst hefur að tillaga sé uppi um
nafnið Sparisjóður Íslands.
Það er deginum ljósara að vél-
stjórar geta fengið sömu þjónustu,
a.m.k ekki lakari, hjá öðrum fjár-
málastofnunum en Sparisjóði vél-
stjóra. Því spyr maður sjálfan sig, ef
nafnið fer hvað er þá eftir af Spari-
sjóði vélstjóra og þeirri hugsjón sem
stofnun hans fylgdi? Af hverju ættu
vélstjórar frekar að skipta við Spari-
sjóð Íslands en aðrar fjármálastofn-
anir ef kjörin verða ekkert betri þar
en annars staðar sem ekkert bendir
til að þau verði.
Niðurstaðan er einföld eða sú að
þessir mætu sparisjóðsstjórar sem
kröfðust lagabreytinga til þess að
bjarga sparisjóðunum voru ekki að
því. Þeir voru einungis að leggja
grunn að enn einum bankanum og
hafa um leið stórfé af stofnfjáreig-
endunum, a.m.k. á Reykjavík-
ursvæðinu; mönnunum sem réðu þá
í vinnu og greiða þeim laun.
Raunir stofnfjáreigenda
sparisjóðanna
Helgi Laxdal skrifar um
málefni sparisjóðanna ’… þessir mætu spari-sjóðsstjórar sem kröfð-
ust lagabreytinga til
þess að bjarga spari-
sjóðunum voru ekki að
því.‘
Helgi Laxdal
Höfundur er formaður
Vélstjórafélags Íslands.