Morgunblaðið - 03.04.2004, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 3. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
LAGT er til í nýju frumvarpi dóms-
málaráðherra, Björns Bjarnasonar,
að lögregla geti neitað að veita verj-
anda aðgang að einstökum máls-
skjölum eða öðrum gögnum ef lög-
reglan telur að það geti torveldað
eða skaðað rannsókn málsins að
gögn eða upplýsingar komist til vit-
undar sakbornings. Slíka synjun
megi þó bera undir dómara.
Frumvarpið í heild felur í sér til-
lögur um breytingar á lögum um
meðferð opinberra mála og er gert
ráð fyrir því að það verði lagt fram á
Alþingi á mánudag.
Í frumvarpinu er sömuleiðis lagt
til að lögreglu verði heimilað að taka
skýrslur af sakborningum og vitnum
upp á hljóðband eða myndband eða
mynddisk en slíka heimild er ekki að
finna í núgildandi lögum. Ennfremur
er lagt til að ákæruvaldshafi geti
ákveðið að símhlustun skuli fara
fram án dómsúrskurðar ef brýn
hætta er á að bið eftir úrskurði um
símhlustun og öðrum aðgerðum geti
valdið sakarspjöllum, en þó beri að
leita úrskurðar dómstóls um ákvörð-
unina eins fljótt og unnt er og ávallt
innan sólarhrings frá því ákvörðunin
er tekin. Komist dómari að þeirri
niðurstöðu að ekki hafi átt að hefja
aðgerð skal hann senda tilkynningu
um það til dómsmálaráðherra.
Vitnavernd lögreglumanna
Loks eru í frumvarpinu tillögur
um að lögreglumenn geti leynt nafni
sínu sem og vitni sem koma fyrir
dóm. Um nafnleynd lögreglumanna
segir í frumvarpinu. „Ef ætla má
vegna sakarefnis að öryggi þess sem
gerir skýrslu eða sinnir annars rann-
sóknaraðgerð geti stafað alvarleg
ógn af því að sakborningur eða aðrir
komist að raun um nafn hans eða
önnur persónuauðkenni er heimilt
með samþykki þess sem rannsókn
stýrir að gefa þar hlutaðeiganda
tilbúið heiti eða auðkenni. Skal þá
um leið skjalfest hvaða maður hafi
átt í hlut, en aðrir skuli ekki hafa að-
gang að gögnum um það en sá sem
rannsókn stýrir, svo og ákærandi og
dómari ef mál kemur til kasta
þeirra.“
Og um nafnleynd vitna segir í
frumvarpinu: „Dómari getur sam-
kvæmt kröfu ákveðið að vitni sem
kemur fyrir dóm geri ekki í heyr-
anda hljóði grein fyrir nafni sínu eða
öðru sem varðar persónu þess og
ekki eru efni til að telja að nafnleynd
geti spillt fyrir vörn sakbornings svo
að máli skipti. Skal þá dómara greint
bréflega og í trúnaði frá nafni vitnis
og öðrum atriðum sem leynd verður
um en gögn með þeim upplýsingum
skulu síðan varðveitt þannig að
tryggt sé að aðrir fái ekki aðgang að
þeim.“
Upptaka getur haft
áhrif á málsmeðferð
Ákvæði frumvarpsins eru skýrð í
athugasemdum frumvarpsins. Þar
kemur m.a. fram, þegar fjallað er um
heimildina til að taka yfirheyrslur
sakborninga upp á hljóð- eða mynd-
band, að slík heimild geti haft mjög
mikil áhrif á sönnunarstöðu mála
fyrir dómi. „Það kemur oft fyrir að
sakborningur og vitni hverfi frá
framburði sínum hjá lögreglu þegar
kemur að meðferð málsins fyrir
dómi og hafa þeir oftast gefið þær
skýringar á hinum breytta fram-
burði sínum að lögregla hafi haft
rangt eftir þeim í skýrslum eða
breytt skýrslum eftirá. Almenn
heimild til að taka yfirheyrslur sak-
borninga og vitna upp með hljóði eða
mynd getur bætt úr slíkum sönnun-
arvandkvæðum. Upptaka á yfir-
heyrslum sýnir með óyggjandi hætti
hvernig skýrslutaka hjá lögreglu
hefur farið fram og verndar þannig í
senn stöðu lögreglunnar og hags-
muni sakbornings eða vitnis fyrir því
að lögreglan misnoti ekki aðstöðu
sína,“ segir í athugasemdunum.
Breyting vegna
nýrrar tækni
Í athugasemdunum segir einnig,
að ástæður tillögunnar um að sím-
hlustun fari fram án dómsúrskurðar,
séu fyrst og fremst þær að reynsla
undanfarinna ára og ný tækni í fjar-
skiptum með símum án beintenginga
hafi leitt til fleiri símhlustana en áð-
ur. „Þá hafa tíð skipti á símum og
númerum hjá þeim sem sæta
hlustun, orðið til þess að réttarspjöll
hafa orðið,“ segir í athugasemdunum
og síðan bætt til útskýringar: „Rétt
er að benda á að úrskurður um sím-
hlustun kveður á um hlustun á sam-
tali við tiltekið númer eða tiltekið
fjarskiptatæki en ekki símtöl ákveð-
ins aðila í ótilteknum símum.“ Tekið
er fram í athugasemdunum að sams
konar heimild sé bæði í dönskum og
norskum lögum.
Frumvarp dómsmálaráðherra um breytingar á lögum um meðferð opinberra mála
Heimilað að taka skýrslur af sak-
borningum á hljóð- eða myndband
Morgunblaðið/Kristinn
Samkvæmt frumvarpinu getur lögregla neitað að veita verjanda aðgang
að einstökum málsskjölum eða öðrum gögnum ef lögreglan telur að það
geti torveldað eða skaðað rannsókn málsins að gögn eða upplýsingar kom-
ist til vitundar sakbornings.
Gæti bætt úr
ákveðnum sönn-
unarvandkvæðum
Gjöld eig-
enda skipa
til Þróunar-
sjóðsins
falli niður
ÁRNI M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra hefur á Alþingi mælt fyrir
frumvarpi um breytingu á lögum um
Þróunarsjóð sjávarútvegsins. Með
frumvarpinu er lagt til að gjöldin,
sem eigendur skipa hafa greitt í Þró-
unarsjóð sjávarútvegsins skv. lögum
um sjóðinn, verði felld niður frá 1.
september nk.
„Breytingar þær sem hér eru
lagðar til eiga rætur að rekja til þess
að á árinu 2002 samþykkti Alþingi
breytingu á lögum nr. 38/1990, um
stjórn fiskveiða, sem felur í sér að frá
og með 1. september 2004 verður
lagt sérstakt veiðigjald á eigendur
skipa fyrir úthlutaðar veiðiheimildir
eða landaðan afla þegar ekki er um
úthlutun að ræða. Jafnframt var
þess getið í greinargerð með frum-
varpinu að þegar til greiðslu veiði-
gjalds kæmi væri við það miðað að
niður féllu gjöld sem útgerðin
greiddi og voru áætluð samkvæmt
fjárlögum ársins 2002 um 850 millj-
ónir króna,“ segir í athugasemdum
frumvarpsins.
Samkvæmt áætluðum efnahags-
og rekstursreikningi Þróunarsjóðs
fyrir árið 2003 var hrein eign sjóðs-
ins um 318 milljónir kr. í árslok 2003,
að því er fram kemur í athugasemd-
um frumvarpsins, og var það í fyrsta
skipti frá sjóðsstofnun sem sjóður-
inn sýndi jákvæðan höfuðstól.
„Gangi áætlanir Þróunarsjóðs fyrir
árin 2003–2009 eftir má gera ráð fyr-
ir að hrein eign sjóðsins verði um 370
milljónir kr. í árslok 2009 er starfs-
tíma hans lýkur samkvæmt lögun-
um.“
Sekt eigi
ekki við um
vanskil á
vörslufé
LAGT hefur verið fram á Alþingi
frumvarp þess efnis að lágmarksfé-
sekt við tilteknum skattalagabrot-
um, sem lögfest var árið 1995, eigi
ekki við þegar um svokölluð vanskil
á vörslufé er að ræða og brotamaður
hefur skilað réttilega skilagrein, svo
að ljóst megi vera að ekki sé um að
ræða tilraun til undanskots. Fyrsti
flutningsmaður frumvarpsins er
Einar K. Guðfinnsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, en meðflutnings-
menn eru tólf þingmenn úr öllum
þingflokkum á Alþingi.
Einar segir í samtali við Morgun-
blaðið að hann sé þeirrar skoðunar
að gera eigi greinarmun á hreinum
skattsvikum og því þegar menn lendi
í hremmingum t.d. vegna atvinnu-
rekstrar. Hann telur óeðlilegt að
setja þessa aðila undir sama hatt.
Ólík brot
Í greinargerð frumvarpsins er far-
ið nánar í þessi atriði og sagt að van-
skil á vörslufé vegna greiðsluerfið-
leika séu nokkuð ólík öðrum öðrum
skattalagabrotum. „Brotið hefur
sjaldnast þau einkenni sem algengt
er að fylgi skattsvikum, svo sem van-
höld á færslu bókhalds. Ekki er held-
ur fyrir að fara þeirri leynd sem að
jafnaði einkennir skattsvik og önnur
skattalagabrot. Oft eiga brotlegir
sér einnig málsbætur umfram þá
sem fremja önnur skattalagabrot en
skýringa er ósjaldan að leita í því að
forsvarsmenn fyrirtækja hafa lent í
greiðsluerfiðleikum sem oft enda
með gjaldþroti,“ segir í greinargerð-
inni. Þar kemur jafnframt fram að
tilgangur frumvarpsins sé einnig sá
að gefa dómstólum meira svigrúm til
að ákveða refsingu, einkum með
hliðsjón af þeim málsbótum sem
brotlegir kynnu að hafa.
STEFNT er að því að tillögur sam-
einingarnefndar, um nýja sveitarfé-
lagaskipan, verði tilbúnar fyrir lok
maí 2004. Eftir það fá sveitarfélögin,
samtök þeirra og almenningur hæfi-
legan frest til þess að gera athuga-
semdir við þær, að því er fram kem-
ur í greinargerð frumvarps
félagsmálaráðherra, Árna Magnús-
sonar, um breytingar á sveitar-
stjórnarlögum. Frumvarpið hefur
verið lagt fram á Alþingi.
Í frumvarpinu kemur fram að
endanlegar tillögur sameiningar-
nefndar muni ekki liggja fyrir fyrr
en næsta haust, en gert er ráð fyrir
því að atkvæði verði greidd um til-
lögurnar 23. apríl 2005. „Í frumvarp-
inu er lagt til að í meginatriðum gildi
sama fyrirkomulag og nú er í lögum
um niðurstöðu atkvæðagreiðslu, þ.e.
að sveitarfélög verði ekki sameinuð
nema íbúar beggja eða allra sveitar-
félaganna séu því fylgjandi,“ segir í
athugasemdum frumvarpsins.
„Það nýmæli er þó að finna í frum-
varpinu að við ákveðnar aðstæður er
gert ráð fyrir að skylt verði að end-
urtaka atkvæðagreiðslu innan sex
vikna í sveitarfélögum þar sem til-
laga sameiningarnefndar var felld.
Þetta gildir ef meirihluti íbúa á við-
komandi svæði sem afstöðu taka til
tillögu sameiningarnefndar lýsir sig
fylgjandi sameiningu þeirra sveitar-
félaga sem tillagan varðar og meiri-
hluti íbúa í a.m.k. tveimur þessara
sveitarfélaga samþykkir tillöguna.
Sama kjörskrá skal gilda við báðar
atkvæðagreiðslur en þessi breyting
felur það í sér að íbúar sem í upphafi
eru mótfallnir sameiningu eiga þess
kost að endurskoða þá afstöðu sína í
ljósi breyttra aðstæðna, svo sem ef
útlit er fyrir að nágrannasveitar-
félög muni sameinast eða fylgi við
sameiningu reynist meira en búist
var við.“
Stefnt er að því að tillögur um sameiningu sveitarfélaga verði tilbúnar í maílok
Verða ekki sameinuð nema íbúar
allra sveitarfélaga séu því fylgjandi
Olíugjalds-
frumvarpið
lagt fram
á Alþingi
FRUMVARP fjármálaráðherra,
Geirs H. Haarde, um olíugjald og
kílómetragjald hefur verið lagt fram
á Alþingi. Með frumvarpinu eru
lagðar til breytingar á fjáröflun rík-
isins til vegagerðar með gjaldtöku af
notkun ökutækja sem knúin eru með
dísilolíu. Frumvarpið gerir ráð fyrir
að tekið verði upp olíugjald á dísil-
olíu sem verði 45 kr. á hvern lítra.
Þá er lagt til að auk olíugjalds
verði innheimt stighækkandi kíló-
metragjald á bifreiðar og eftirvagna
sem eru þyngri en 10 tonn, að und-
anskildum fólksflutningabifreiðum.
Lagt er til að lögin, verði þau sam-
þykkt, öðlist gildi 1. janúar 2005. Á
sama tíma falli úr gildi lög um fjár-
öflun til vegagerðar.
SAMÞYKKT var í ríkisstjórninni í gær að leggja fyrir
þingflokka stjórnarflokkanna frumvarp menntamálaráð-
herra um að stofna tónlistarsjóð sem hefði það hlutverk að
efla íslenska tónlist og stuðla að kynningu á íslenskum tón-
listarmönnum og tónsköpun þeirra. Er þar m.a. lagt til að
tónlistarráð leggi tillögur um styrkveitingar fyrir mennta-
málaráðherra.
Samkvæmt upplýsingum frá menntamálaráðuneytinu
hefur ráðherra lengi styrkt margs konar tónlistarstarf-
semi, veitt ferðastyrki, styrki vegna einstakra verkefna
innanlands sem utan og styrkt tónlistarhátíðir, einnig
starfsstyrki til hljómsveita af sérstökum fjárlagalið. Laga-
frumvarpið gerir ráð fyrir að það fé sem menntamálaráðu-
neytið hefur haft til ráðstöfunar til tónlistarmála renni í
tónlistarsjóð og ráðherra úthluti úr honum að fengnum til-
lögum tónlistarráðs. Gert er ráð fyrir að menntamálaráð-
herra skipi tónlistarráð til þriggja ára í senn og að í því sitji
þrír fulltrúar. Auk þess að vera ráðherra til ráðuneytis um
styrkveitingar er gert ráð fyrir að tónlistarráð veiti um-
sögn um tónlistarerindi sem menntamálaráðuneytið vísar
til þess. Getur ráðið einnig beint ábendingum og tillögum
til ráðuneytisins og það veitt faglega aðstoð og stuðning.
Þá kveður frumvarpið á um að tónlistarsjóði verði skipt í
tvær deildir, tónlistardeild og markaðs- og kynningar-
deild. Tónlistardeild veiti styrki til almennrar tónlistar-
starfsemi en markaðs- og kynningrdeild til kynningar og
markaðssetningar á tónlist hérlendis og erlendis.
Lagafrumvarp um tónlistar-
sjóð samþykkt í ríkisstjórn
Morgunblaðið/Þorkell
Menntamálaráðherra hefur lagt fram frumvarp á
Alþingi um tónlistarsjóð.
♦♦♦