Morgunblaðið - 16.05.2004, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 16. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
„AL-JAZEERA er góð fréttastöð.
Ég horfi oft á hana. Hún hefur breytt
miklu fyrir okkur,“ segir leigubílstjóri
við blaðamann. Þeir aka eftir götum
Doha, höfuðborgar Katar. Úti er
glampandi sól og heitt í veðri.
Bifreiðin stansar við öryggishlið.
Nokkru síðar situr blaðamaður inni á
skrifstofu Jihad Ali Ballout, yfir-
manns samskipta og almannatengsla
hjá Al-Jazeera. Hann hefur unnið við
fjölmiðla í 26 ár og var áður hjá BBC
Arabic, líkt og mikið af starfsfólki Al-
Jazeera.
„Margir á Vesturlöndum reka upp
stór augu þegar þeir heyra nafnið
mitt,“ segir Jihad kankvís og bíður
blaðamanni sæti. Menn tengja
„jihad“ við „heilagt stríð“.
Skiljum afstöðu
bandarískra ráðamanna
„Al-Jazeera hefur mikið verið
gagnrýnd og það fyrir allt á milli him-
ins og jarðar. Það lítur út fyrir að
kastljósið lendi alltaf á okkur. Ef við
gerum eitthvað, þá erum við spurð út
í það – ef við gerum það ekki erum við
spurð af hverju.
Við höfum fengið mun meiri athygli
frá Bandaríkjunum en margir aðrir
fréttamiðlar. Fréttir okkar fara
stundum ekki vel í bandaríska herinn,
ráðamenn hans og fleiri. Við skiljum
það mætavel. Við segjum oft hluti
sem koma sér ekki vel fyrir þá og þeir
vilja ekki að við segjum,“ segir Jihad.
Daginn fyrir heimsókn blaðamanns
fundaði utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, Colin Powell, með utanríkisráð-
herranum í Katar, sjeik Hamad bin
Jassim al-Thani. Í samtali þeirra
kvartaði Powell meðal annars yfir
umfjöllun Al-Jazeera um stríðið gegn
hryðjuverkum og aðgerðunum í Írak.
„Starfsmenn okkar í Írak hafa ver-
ið fangelsaðir. 21 sat inni, sumir í þó
nokkurn tíma, en var síðan sleppt án
kæru. Almenningur og yfirvöld hafa
gagnrýnt okkur fyrir að vera and-am-
erísk. Við höfum verið sökuð um að
vera málpípa bin Ladens og styðja
Saddam Hussein.
Arabar hafa hins vegar gagnrýnt
okkur fyrir að vera of hliðholl Banda-
ríkjunum. Gagnrýnin nær þannig yfir
allan skalann. Það er væntanlega
merki um árangur þess sem við erum
að reyna að gera; að sýna fleiri en
eina hlið málsins. Það er stefna okkar.
Við erum ekki að reyna að vinna gegn
Vesturveldunum. Al Jazeera hefur
það að leiðarljósi að hverri skoðun
fylgi ævinlega andvíg skoðun. Á
hverju máli eru margar hliðar. Það er
enginn einn sannleikur. Við álítum að
margar mismunandi raddir verði að
fá að heyrast.“
Áður heyrðust fáar gagnrýnisraddir
Varðandi gagnrýni arabískra ríkis-
stjórna bendir Jihad á sögu fjölmiðl-
unar við Persaflóa.
„Áður heyrðust fáar gagnrýnis-
raddir. Við opnuðum fyrir umræður
um ýmsa hluti sem áður voru ekki
ræddir, til dæmis spillingu. Það fór
ekki vel í marga. Al Jazeera hefur
veitt arabískum áhorfendum sínum
langþráð frelsi til að ræða hlutina og
takast á um þá.“
– Hver hafa viðbrögð ykkar eigin
ríkisstjórnar verið?
„Stjórnin í Katar er sérlega opin.
Margt hefur breyst hér á seinustu ár-
um og fyrir nokkrum árum tilkynnti
ríkisstjórnin algjört fjölmiðlafrelsi.
Við höfum frelsi til að gera það sem
við viljum. Stjórnin hefur verið undir
miklum þrýstingi um að hafa áhrif á
okkur. Hún segir hins vegar við gagn-
rýnendur að þeir verði að tala beint
við okkur. Ég get satt best að segja
ekki séð fyrir mér neitt annað arab-
ískt land sem myndi leyfa fjölmiðli að
vera þetta sjálfstæður.“
Þörf á skilningi
Al-Jazeera-sjónvarpsstöðin var
stofnuð árið 1996. Í dag eru starfs-
menn um 750 talsins og eiga rætur
sínar að rekja til yfir tuttugu landa,
flestra arabískra. Sjálfur er Jihad
með breskt og líbanskt vegabréf. Árið
2001 kom Al-Jazeera á fót vefsíðu og
á næsta ári hyggst hún hefja útsend-
ingar á ensku.
„Þetta verður ekki þýðing á arab-
ísku stöðinni, heldur stöð sem rekin
er samhliða hinni. Það verður hins
vegar auðvitað mikið af sömu fréttum
og vitanlega sama ritstjórnarstefna,“
segir Jihad.
– Hvað liggur að baki ákvörðuninni
um ensku fréttirnar?
„Meirihluti frétta um Mið-Austur-
lönd og heim araba er gerður af vest-
rænum fréttamönnum og er því í
gegnum þeirra augu. Í fréttum héðan
er þörf á skilningi á arabaheiminum.
Ég er ekki að segja að fréttamenn-
irnir séu ekki faglegir eða starfi sínu
almennt vaxnir, málið er einfaldlega
að þeir eru ekki hluti af menningunni
hérna. Við álítum að fólk sem lifir og
hrærist í þeirri menningu sem um er
rætt geti flutt söguna betur. Sjálfur
gæti ég varla flutt jafngóðar og ná-
kvæmar fréttir frá Íslandi og íslensk-
ur fréttamaður.
Auk þess hefur ákvörðunin um
ensku stöðina með það að gera, að í
Mið-Austurlöndum eru margvíslegir
hlutir sem okkur finnst skipta máli,
þótt vestrænu fjölmiðlarnir fjalli ekki
um þá. Undirliggjandi er löngun til að
byggja brú á milli vestræna frétta-
heimsins og okkar. Við viljum koma á
fót samskiptaleið sem veitir upplýs-
ingar í báðar áttir. Hingað til hefur
straumurinn oftar en ekki verið ein-
ungis í aðra áttina, við fengið fréttir
frá Vesturlöndum en fólk þar litlar
fréttir af okkur. Al-Jazeera veitir nýtt
og annað sjónarhorn í heimi þar sem
það hvað telst fréttnæmt er gjarnan
einhæft. Enska stöðin mun reyna að
draga nákvæmari mynd af araba-
heiminum en viðgengst í dag.“
– Hversu ranga álíturðu myndina
sem vestrænir fjölmiðlar gefa af þess-
um hluta heimsins?
„Hún er ekki röng, ég sagði það
ekki. Hún er bara önnur en sú sem við
Á hverju máli eru
margar hliðar
Arabíska sjónvarpsstöðin Al-Jazeera hefur mikið
verið í kastljósinu og meðal annars verið sökuð
um and-amerískan áróður. Á Vesturlöndum skaut
stöðinni upp á sjónarsviðið þegar hún sjónvarpaði
ávarpi Osama bin Laden eftir 11. september 2001.
Sigríður Víðis Jónsdóttir heimsótti höfuðstöðvar
Al-Jazeera í landinu Katar við Persaflóa.
Jihad Ali Ballout, yfirmaður samskipta og almannatengsla hjá Al-Jazeera.
Höfuðstöðvar Al-Jazeera.
Ljósmynd/Sigríður Víðis
Tæknimaður að störfum.
HÖFUÐSTÖÐVAR Al-Jazeera
eru í borginni Doha. Doha er
höfuðborg Katar og þar býr
meira en helmingur lands-
manna. Katarbúar eru um
600.000 talsins. Landið er
rúmir ellefu þúsund ferkíló-
metrar að stærð og á svipaðri
breiddargráðu og Flórída. Kat-
ar hefur landamæri að Sádi-
Arabíu og undan ströndu þess
er eyjan Barein.
Katar er eyðimörk og þar er
sól árið um kring. Á sumrin fer
hitinn yfir fjörutíu gráður.
Landið skagar út í Persaflóa
og er bæði ríkt af olíu og gasi.
Tekjurnar af þessu hafa tryggt
ríkisstjórninni nægt fé, þannig
að skattheimta í Katar er eng-
in.
Katarbúar teljast til araba
og meirihluti landsmanna er
múslímar. Í Katar er einnig
mikið af útlendingum við
vinnu, frá ýmsum löndum Asíu
og Afríku, auk Vesturlanda.
Æðsti maður ríkisins er kall-
aður emír og titillinn gengur í
erfðir. Núverandi emír heitir
sjeik Hamad bin Khalifa al-
Thani.
Sól árið um kring











      





  


 
 
  





 



 
AL-JAZEERA var sett á lagg-
irnar árið 1996, að hluta til með
lánum frá ríkisstjórn Katar. Í bók-
inni Qatar segir um Al-Jazeera:
„Skelegg meðhöndlun Al-
Jazeera á stjórnmálum og
menningu Mið-Austurlanda er
nýr og ferskur kostur í umfjöllun
sjónvarpsstöðva sem margar
eru undir eftirliti yfirvalda. Fréttir
stöðvarinnar og umræðuþættir
hafa brotið blað í arabískri fjöl-
miðlun og kynnt áhorfendum
Mið-Austurlanda fjöldann allan af
mismunandi skoðunum.“
Blað brotið í
arabískri fjölmiðlun
Reuters
Fréttamenn að störfum.